جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با سیر در تاریخ نبوت و رسالت، اموری را می‌یابیم که با حضرت ابراهیم علیه‌السلام شروع شده‌اند، اما بروز و استمرار مشهودی از اغلب آنها در رسالت‌های قبل و بعد از وی به دلایلی همچون کتمان و تحریف و گاه شرایط زمانی و مکانی برخی انبیاء الهی دیده نمی‌شود، در عین حال، بخش اعظمی از این امور دیده می‌شوند که با ظهور پیامبر خاتم (ص) تکمیل، بلکه می‌توان گفت اغلب بازآفرینی می‌‌شوند. از جمله این امور می‌توان عناوینی همچون: ابوّتِ امّت و بر جای نهادن ذرّیه‌ای با اهداف بزرگ رسالت و امامت، گزاردن حجّ و تقدیم قربانی، دعوت جهانی به فطرت و حنیفیت، خصلت‌‌های رأفت و رحمت در مقیاس‌های رسالی و جهانی، آوردن کتاب، مکانت اسوه حسنه و رؤیاهای رسالیِ صادقه را نام برد. این مقاله با تمرکز بر سخن قرآن کریم، بیان و بازخوانی‌‌ای از سیر ختم نبوت را ارائه و نشان می‌دهد که کار رسول خاتم (ص) در عین «مصدق» بودن نسبت به کوشش پیشینیان یک بازآفرینی زنده به مدد شخصیت جامع و جهانی اوست. این پژوهش بر آن است تا این نمونه‌ها را با استناد به آیات قرآن کریم، بازخوانی و ارائه دهد و برای نیل به این هدف از منابع کتابخانه‌ای بهره برده و روش تحلیلی تفسیری را برگزیده است.

در بین مستشرقان نظریات گوناگونی دربارۀ قرآن کریم و شخصیت پیامبرk مطرح شده است. یوسف درّه حدّاد ازجمله مستشرقان مسیحی است که سعی کرده تا مواضع قرآن کریم و پیامبرk را در مکه و مدینه نسبت به اهل کتاب متغیر و غیراصولی معرفی نماید. او مدعی است که دعوت پیامبرk در پنج مرحله به‌ترتیب: صبغة مسیحی، یهودی، آمیزه‌‌ای از این دو (اسرائیلی-مسیحی) و درنهایت هم صبغة قومیت عرب و توحید عام را دارد که با کامل‌‌ترشدن تجربه‌‌های پیامبرk، دعوت قرآنی نیز کامل‌‌تر شده است. به همین سبب، در این پژوهش که به شیوة توصیفی ـ تحلیلی با رویکرد انتقادی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌‌ای صورت گرفته، تلاش شده است دیدگاه وی به‌منظور روشن شدن حقیقت مسئله، مورد نقد و ارزیابی قرار گیرد؛ و به این سؤال اصلی پاسخ داده شود که با توجه به سیرة عملی و نظری پیامبرk و آیات مکی و مدنی چه ایرادات و اشکالاتی بر دیدگاه او وارد است؟ یافته‌‌های پژوهش نشان می‌‌دهد برخلاف ادعای یوسف حداد، مواضع و رفتار پیامبرk با اهل کتاب از آغاز رسالت تا رحلت‌‌شان، در طول 23 سال در مکه و مدینه از اصولی ثابت و راهبردی مشخص برخوردار بوده و آن حضرت ضمن تأیید محتوای الهی کتاب‌‌های آسمانی‌‌شان، همواره نسبت به تحریف این کتاب‌‌ها و انحرافات آنان هشدار داده است. درنتیجه مواضع پیامبرk نسبت به اهل کتاب، آمیزه‌‌ای از جاذبه و دافعۀ حکیمانه، فارغ از هرگونه عمل احساسی و یا عاطفی بوده و دیدگاه یوسف حداد مردود است.