جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مختصري است در اعتقادات حقه شيعه اثني عشريه بقدري كه دانستن آن بر همه لازم مي باشد و بيشتر ادله از كتاب « حياة النفس » شيخ احمد احسائي گرفته شده است در يك مقدمه و پنج باب داراي فصول و يك خاتمه (احمد حسيني اشكوري) مختصري در اعتقادات حقه شيعه اثني عشريه است، بقدري كه دانستن آن بر همه مؤمنين لازم مي باشد، مؤلف بيشتر مطالب و ادله را به ترتيب و تطابق از كتاب «حياة النفس» شيخ احمد احسائي گرفته و بر سبك و سياق آن تأسي جسته است، و بر يك مقدمه و پنج باب داراي فصول و يك خاتمه مرتب ساخته است. (حضرتي، صادق) آغاز كتاب: الحمدلله رب العالمين ... اين چند كلمه بحسب الخواهش طائفه اي از اخوه و مؤمنين در بيان اعتقادات حقه. . الحمدلله رب العالمين ... اين چند كلمه بحسب الخواهش طائفه اي از اخوه و مؤمنين در بيان اعتقادات حقه. . انجام كتاب: السلام علي ... التماس از برادران ديني كه مصنف را به دعا ياد فرمايند. [مركز احياء ميراث 2/173؛ كتابخانه حوزه علميه آشتيان ص 129؛ فهرستواره منزوي 9/119]

کتاب آموزش کلام اسلامی، حجت الاسلام محمد سعیدی مهر در دو جلد به منظور ارایه متنی آموزشی برای فراگیران علم کلام در سطح متوسط نگاشته شده است که جلد اول به بحث درباره توحید، صفات الهی و افعال الهی اختصاص دارد و در جلد دوم مباحث راهنما شناسی (نبوت و امامت) و معاد شناسی طرح شده است. در این دو جلد مؤلف سعی کرده تا در حد امکان هندسه کلی مباحث کلامی در انگاره ای منجسم ارایه کند و در مواردی هم به پیشینه تاریخی آن پرداخته است. بیان جایگاه و ربط بین مباحث، بیان ساده مباحث فلسفی، ارایه خلاصه مطالب در پایان هر فصل و تاکید بر نظریه مشهور علما از دیگر ویژگی های این کتاب کلامی است. جلد اول کتاب بعد از بیان تعریف، روش و قلمروی علم کلام در چهار بخش به مباحث خدایابی، توحید، صفات الهی و افعال الهی می پردازد. اهمیت، مراتب و ضرورت بحث خداشناسی، راه های عمومی و اختصاصی رسیدن به خدا در قالب راه فطرت، برهان نظم و برهان وجوب و امکان از عناوین مباحث بخش اول است که نویسنده در یک قالب منطقی و به شیوه روان و با بهرگیری از آیات و پدیده های جهانی این مباحث را اثبات و تبیین می کند. نویسنده کتاب در بخش دوم بعد از بیان معنای توحید، اقسام و اهمیت آن توحید ذاتی، صفاتی، افعالی، عملی، توحید در الوهیت و توحید در تشریع و حاکمیت، مبانی توحید از دیدگاه قرآن و سنت و مباحث مربوط به شرک را مطرح کرده است.

این پایان نامه یکی از موضوعات مهم زندگی مسلمانان را مورد بحث قرارداده، و آن موضوع پیگیری مطالب اصول اعتقاد در داستان های قرآنی است. به ویژه داستان حضرت ابراهیم که خیلی مهم وحائز اهمیت است و در برانگیختن فکر دینی نقش بسیار مهمی دارد. البته تمام انبیاء در مورد اصول عقاید یک دعوت مرتبط به هم داشته اند و بهترین روش برای بیان آنها روش داستانی است که قرآن کریم نیزبه کرات از این استفاده نموده است. حضرت ابراهیم برای دعوت به اصول دین هیچ مدی را رها نکرد. لذا تمام داستانهای ابراهیم حول و محور توحید و اقسام آن و اسماء و صفات الهی می چرخد. حضرت ابراهیم معترف به اسماء و صفات الهی بود. بلکه برای دعوت به آیین اسلام از اسماء و صفات الهی استفاده نیزکردند. همینطور داستان ابراهیم عدل الهی را نیز معترض شده است که درآن علل و اهداف افعال خدا و بحث قضا و قدر را مورد بحث قرار داده است و بحث ابتلا و آزمایش را در قصه حضرت ابراهیم پشت سر گذاشته است. داستان حضرت ابراهیم موضوع نبوت واهداف آن را نیز شامل میشود که خداوند برای انذار وتبشیر وتهذیب نفس و برپایی دلیل و حجت از آن استفاده شده است. بحث امامت یکی از مباحث مهم داستان حضرت ابراهیم است. امامت یکی از منصبهای مهم الهی است که به ظالمین نمیرسد. در داستان ابراهیم سهم بسیاری برای بحث معاد وجود دارد. لذا در مورد برانگیختن و خروج و شفاعت و ورود به صحنه ی محشر را مورد بحث قرار داده است. خصوصا وقایعی که موقع حضور در پیشگاه خداوند اتفاق می افتد.

پیش ‌از اسلام، سنتی حکم‌فرما بود که قرآن ‌کریم از آن به «جاهلیت‌ ‌اولی» تعبیر کرده است. قرآن به مناسبت‌های مختلف، اخلاق مردم عصر جاهلیت را مورد نکوهش قرار داده است. در نوشته حاضر تلاش بر این است که با توجه به آیات قرآنی و روایات روشن شود که جاهلیت به زمان مشخص و شرایط خاص منحصر نمی‌گردد، و تنها به معنای نادانی نیست، بلکه حالت نفسانی است که از منطق صحیح انسانی به دور بوده و حاکمیت خدا در امور زندگی را نمی‌پذیرد. جاهلیت یعنی فضایل اخلاقی انسانی تحت تأثیر تمایلات شهوی و غضبی، گم شود و رذایل حاکم گردد. از منظر قرآن جاهلیت به دو بخش اولی و مدرن قابل ‌تقسیم است که جاهلیت ‌اولی شاخصه‌هایی همچون ظن، تبرج، حمیّه و حکم جاهلیت دارد. پس ‌از این دوره، جاهلیت دیگری با شاخصه‌های نسبتاً مشابه آغاز شد که تا عصر حاضر ادامه و با جاهلیت ‌اولی مشابهت دارد. شاخصه‌هایی چون سکولاریسم، اومانیسم، لیبرالیسم، خرافات، تعصب، تکفیر، جنگ‌افروزی، نژادپرستی، فمینیسم، فقر، برده‌داری و احکام جاهلانه، استفاده ابزاری از زن، فساد اجتماعی و... . در این پژوهش از روش توصیفی- نقلی در بیان مطالب و از شیوه کتابخانه‌ای برای جمع-آوری استفاده‌شده است. حاصل این پژوهش، تبیین راه‌های برخورد قرآن و سنت با جاهلیت‌ مدرن از طریق اصول توحید، معاد، نبوت، عدل و امامت و همچنین از مسیر اصلاح اندیشه، ایمان به خدا، تقوا و پرهیزکاری، اصلاح وضعیت علمی و ارائه الگوی مناسب، توجه و نگرش دقیق به ایمان به آخرت، ادب و تواضع، عفت و پاک‌دامنی، پرهیز از جلوه‌گری و درنهایت، مهدویت، و مقابله آن با جاهلیت است.

امام محمد غزالی که در سال‌های 450 هـ ق. - 505 هـ ق. زندگی می‌کرد، کسی بود که فلسفه را به‌خوبی مطالعه نمود و سپس موردنقد قرارداد. طوری که برخی معتقد اند: انتقادات غزالی فلسفه را از شرق جهان اسلام برچید. انتقادات غزالی در بیست مسئله از مسائل فلسفی برجسته‌تر است. غزالی در سه موضوع ازاین بیست مسئله فلاسفه را تکفیر نموده است که عبارت‌اند از انکار معاد جسمانی، قول به قدم عالم و انکار علم خداوند به جزئیات. در دوران معاصر نیز رویکردهای انتقادی نسبت به فلسفه اسلامی موجودند که ازجمله‌ی آنان می‌توان به مکتب تفکیک به ظهور رسیده در جمهوری اسلامی ایران اشاره نمود. این مکتب چنانچه از نامش پیداست، معتقد بر تفکیک میان گزاره‌های وحیانی، فلسفی و عرفانی است؛ اما مکتب تفکیک نیز گزاره‌های فلسفی را همچون غزالی موردانتقاد قرارداده است. هرکدام از دو رویکرد بطور جداگانه از سوی منتقدین بارها مورد نقد و بررسی قرار گرفته اند؛ اما کاری که ظاهرا تاکنون انجام نشده است، بحث و بررسی تطبیقی و مقایسه‌ی میان دو رویکرد است که هدف پایان‌نامه را تشکیل می‌دهد. امام محمد غزالی و مکتب تفکیک از حیث اینکه هر دو ناقد برخی از مسائل و گزاره‌های فلسفی ارائه‌شده از سوی فلاسفه هستند، باهم مشابه‌اند؛ اما از دید مبنایی تفاوت‌های میان این دو رویکرد دیده می‌شود که ازجمله می‌توان به مواردی مانند قول به تفکیک میان اسلام و عرفان اشاره نمود، طوریکه از سوی مکتب تفکیک مطرح‌شده و مورد تأیید غزالی نیست. دوم: اصل مسئله تفکیک میان گزاره های وحی، فلسفه و عرفان است که از سوی غزالی بدان اشاره‌ی صورت نگرفته است، اما در مکتب تفکیک به‌عنوان مبنای شناختی محوری مطرح هست. پایان‌نامه سعی نموده است تا مسایل خاصی را که دو رویکرد موردانتقاد قراردادند، گردآوری نموده، سپس مورد تحلیل و بررسی قرار دهد، تفاوت‌ها و این‌همانی‌ها میان دو رویکرد را برجسته سازد.

یکی از ضروریات دین مبین اسلام، فراگیری احکام دین است که درک و فهم درست نسبت به مسائل آن و پایبند بودن به آن، تضمین کننده سعادت انسان است. کسی که اسلام را به عنوان دین خود بر می‌گزیند باید برنامه‌‌های تربیتی و رفتاری خویش را مطابق با احکام دین تنظیم نماید، انجام چنین تکالیفی نیازمند شناخت دقیق و صحیح اصول و روش‌‌هایی است که بتواند آن را در زندگی خود اجراء نماید. بر این اساس قرآن کریم و روایات ائمه هدی (علیهم‌السلام) بر این موضوع تأکید بسیار نموده و همگان را به یاد گرفتن این اصول و روش‌‌ها تشویق و ترغیب کرده‌‌اند. از آنجا که سیره و کلام حضرت علی (علیه السلام) که خود جلوه‌‌ی کامل انسان الهی و تبلور عینی تفکر توحیدی است، طبعاً اصول و روش‌‌های تربیتی نیز خدا گونه و به منظور تکامل انسان طراحی شده است. بنابراین در این تحقیق به صورت توصیفی و تحلیلی، با بهره گیری از آموزه‌‌های امیرمومنان (علیه السلام) به عنوان الگوی کامل، به ویژه کلام حضرت در فرازهای نهج البلاغه، سعی می‌‌شود تا اصول و روش‌‌های تربیتی مؤثر در پایبندی به تکالیف الهی مورد بررسی قرار گیرد. یکسری از این اصول مربوط به مبانی جهان شناسی است مانند (خدا محوری، آخرت‌‌گرایی) و یکسری از این اصول مربوط به مبانی انسان شناسی است همانند: (کرامت انسان، اختیار داشتن، تربیت پذیری انسان، اصل آسان‌‌گیری، اصل عدالت، اصل تعقل، اصل صداقت و اصل فطری بودن تربیت)؛ چنانچه با در نظرگرفتن هریک از این اصول، اثری مطلوب در رفتار و سعادتمندی دنیوی و اخروی به وجود خواهد آمد. همچنین حضرت در نظام تربیتی خود متناسب با اصول تربیتی از یکسری روش‌‌های تربیتی نیز بهره برده‌‌اند تا انسان را نسبت به تکالیف الهی پایبند نمایند؛ چرا که حفظ و پایبندی به اصول و روش‌‌ها در مسیر تربیت از اساسی ترین نظام تربیت علوی است که برخی از این روش‌‌ها عبارتند از: روش ابراز محبت که دارای شیوه‌‌های مختلفی است (محبت زبانی، محبت رفتاری)، روش اعتماد سازی، روش موعظه و تذکر، توجه به معاد، تشویق و تنبیه، الگو بودن پیامبر و امیرمومنان (علیهم السلام) و یاران خاص که می‌‌تواند نقش مهمی در پایبندی به تکالیف الهی داشته باشد که در این تحقیق به آنها اشاره خواهد شد.

چکیده: هدف از پژوهش حاضر شیوه های تبلیغ حضرت موسی (ع) در قرآن است. روش تحقیق از نظر هدف، بنیادی-کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده ها کتابخانه ای می باشد. پژوهش حاضر از نظر نوع داده ها کیفی می باشد. ابزار گردآوری پژوهش حاضر که در مجموع حدود200 سند (مقاله، کتاب، پایان نامه، گزارش های تحقیقی، سی دی و سایت) در موضوعات بیان شده مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. از بُعد زمانی پژوهش حاضر به دوران رسالت حضرت موسی (ع) مربوط میباشد. به لحاظ مکانی مربوط به سرزمین مصر، و همچنین موضوع پژوهش حاضر دینی (تربیتی- اخلاقی) میباشد. محقق با کمک خبرگان و استاد راهنما از طریق گردآوری اطلاعات به تفسیر و تجزیه و تحلیل محتوا پرداخته است. همچنین به کمک محصولات تربیتی- اخلاقی بدست آمده از بعضی کتب تربیتی و اخلاقی به این هدف نائل شده است. در یافته های پژوهش حاضر، به مبانی تبلیغ حضرت موسی (ع) در قرآن اشاره شده است که عبارتند از: توحید و معاد و اصول تبلیغ حضرت موسی (ع) در قرآن نظیر اصل اتمام حجت، اخلاص، اطاعت، اطمینان، ایمان، توکل و ... و شیوه های تبلیغ حضرت موسی (ع) در قرآن مثل روش تادیبی، استعانت، استقامت، استماع، الگویی، انذار، اولویت و ... و شیوه های مشترک تبلیغ حضرت موسی (ع) در قرآن و تورات نظیر گزینش، مراجعه به فرعون، دعا، گفتگو، بشارت، هجرت، تدریج و ... و مقایسه شیوه های تبلیغ حضرت موسی (ع) در قرآن و تورات مثل انتخاب فرعون، فصاحت موسی (ع)، عدم اطمینان و مقبولیت و ... و مقایسه شیوه های تبلیغ حضرت موسی (ع) و انبیاء الهی در قرآن نظیر اتمام حجت، احسان (نیکوکاری)، استدلال، اعراض، تنبیه، خوف، شرح صدر، یادآو.ری، امر به معروف و نهی از منکر و ... و شیوه های اختصاصی حضرت موسی (ع) در قرآن مثل دریافت اعجاز، استمداد، سازماندهی ویژه بنی اسراییل و ... و در نهایت مقایسه شیوه های تبلیغی حضرت موسی (ع) و پیامبر اسلام در قرآن کریم که سه مورد می باشد و عبارتند از: مباهله، جهاد و ساخت مسجد.

«مکتب تفکیک» یا «مکتب معارف اهل بیت» جریانی فکری است که در میان شیعه دوازده امامی رواج یافته است. حوزه‌ی اصلی فعالیت این جریان خراسان است. بر اساس قول مشهور، مطالبه اصلی این مکتب فکری جدا ساختن فلسفه و عرفان از آموزه‌‌‌های اسلامی است. در این مکتب به طور کلی علوم به بشری و الهی تقسیم می‌شود و منظور از علوم بشری نزد ایشان بیشتر علومی است که از یونان در دوران ترجمه وارد جهان اسلام شد. قید یونانی در عبارت ‌‌فلسفه‌ی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ یونانی در تحقیق حاضر نیز ناظر به همین معنا است. مؤسس این مکتب را میرزای اصفهانی (1265-1325 شمسی) دانسته‌‌اند ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که نام کامل او محمد مهدی غروی اصفهانی خراسانی است. تمرکز بر آثار میرزا در تعیین چارچوب‌‌‌های مکتب تفکیک اهمیت بسزایی دارد. از میان کتاب‌‌‌های او برای ابواب الهدی جایگاه ویژه‌‌‌ای در شکل‌‌‌گیری مکتب تفکیک قائل شده‌‌اند. اختلاط آموزه‌‌‌های اسلامی با فلسفه و عرفان از نظر میرزا باعث دور شدن از باورهای ناب مذهبی شده است و مانند برخی دیگر ازمتفکرینی که در شرایط زمانی و مکانی مشابه متذکر الزام به رجوع به بنیاد‌‌‌های مذهبی شدند، میرزا در ابواب الهدی پالایش معارف دینی از انحرافات ناشی از پرداختن به فلسفه و عرفان را لازم می‌داند. تمرکز ما در تحقیق حاضر بر این پرسش است که «در کتاب ابواب الهدی چه مؤلفه‌هایی را می‌توان در مخالفت با ‌‌فلسفه‌ی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ یونانی یافت؟». در نهایت فرضیه تحقیق تایید می‌شود که «در این اثر علاوه بر مخالفت‌‌‌های سطحی و مربوط به محتوا، می‌توان مخالفت‌هایی را نیز یافت که عمیقا ریشه در نگاه روش‌شناختی و معرفت‌شناختی متفاوت دارد». نقدهای محتوایی میرزا به طور کلی ناظر بر مسائلی چون وحدت وجود، معاد، علم به جزئیات، نفس، قدمت عالم و خطاپذیری روش فلاسفه است. رویکرد معرفت‌شناختی متفاوت میرزا را باید در طرح متفاوتی که مبتنی بر احادیث پیش کشیده است، جستجو نمود؛ رویکردی که به جهت منابع محدود به قرآن و احادیث (شیعه) و به جهت روش مبتنی بر تذکر، مراقبت و در نهایت اشراق نور علم و عقل است.

تفسیر ساختاری با مبنای سیاق آیات و همچنین بهره گیری از مضامین شان نزول به تفسیر می پردازد . با توجه به اینکه تفسیر المیزان بر مبنای شیوه تفسیر قرآن به قرآن نگارش یافته است به مبحث سیاق در آیات توجه خاصی شده است اما در مواردی نظر علامه با سعید حوی متفاوت است که به آن پرداخته خواهد شد . آیاتی از سوره های یاد شده که پیوستگی مشترکی میان این سوره ها هستند از نظر تفسیر ساختاری (سیاق) بررسی خواهند شد به طور مثال موضوع معاد وخلقت دوباره پس از مرگ ویا موضوع وسوسه های شیطانی و میزان تاثیر آن در سرنوشت انسان وموضوعاتی دیگر ، سپس علامه طبابایی در این موارد در رد یا قبول پذیرش سیاق بیان میگردد . از آنجا که در عصر حاضر تمایل گروه سنی جوان و نوجوان به این است که مطالبی را که دسته بندی شده و موجز هستند را بیاموزند و علاقه ای به خواندن تفاسیر مفصل وتوضیحات طولانی نشان نمیدهند و این یعنی دور ماندن این نسل از مضامین عمیق و نورانی و انسان ساز قرآن ، پس بر آنم که در این تحقیق به این مسِئله پرداخته و تفسیر ساختاری هر یک از سوره ها را به صورت یک جدول ارائه نمایم اینچنین پیوستگی موضاعات در سور مختلف هم دیده خواهد شد . تحقیق بر اساس سوره فاطر انجام خواهد شد و نکات مطرح شده در سوره فاطر در سوره های دیگر نیز بررسی خواهد شد. این سوره مضامین بلندی دارد که می تواند الگویی انسان ساز برای دنیا و آخرت باشد و با توجه به اینکه نظیر آیات مورد بررسی در سوره فاطر در سوره های یس و صافات و سبا هم آورده می شود،می توان به طور مشخص آیات مثلا اجتناب از وسوسه های شیطانی ، اغتنام فرصتها ، توجه به کوتاهی عمر ، بالا رفتن عمل صالح بوسیله اعتقاد پاک ، خلقت انسان از نطفه و... را مطالعه و تدبر نمود . با توجه به اساس تفسیر ساختاری این موضوعات دسته بندی شده و ارتباط این آیات با دیگر آیات بررسی خواهد شد .

سبک زندگی توحیدی با سبک زندگی مکانیکی(غربی) تفاوت ماهوی دارد. سبک زندگی توحیدی- اسلامی مبتنی بر آموزه های وحیانی و تعالیم الهی انبیاء می باشد و هدف آن رشد و تعالی معنوی و مادی فرد و جامعه می باشد و مبنای این سبک زندگی، خدا و اطاعت از دستورات الهی می باشد. اما در سبک زندگی غربی، مبنا لذت جویی و منفعت طلبی بشر است و منبع قانونگذاری برای رسیدن به این هدف ،تفکرات تک بعدی انسانی با تاکید بر جنبه مادی او می باشد. سبک زندگی توحیدی با تأکید بر منابع غنی قرآن و سیره معصومین علیهم السلام، بهترین روش برای زندگی سعادتمندانه می باشد. در این تحقیق با استفاده از روش کتابخوانی و مراجعه به متون دینی و ارزش های اسلامی و ارزش های حاکم بر غرب، سبک زندگی توحیدی با سبک زندگی مکانیکی(غربی) مقایسه شده و نقاط قوت و ضعف آنها احصا می شود. تعریفی که فرهنگ توحیدی- اسلامی از زندگی و خوب و بد بودن آن بر اساس مبانی اعتقاد به توحید، نبوت، امامت، معاد وآخرت گرایی دارد، درست در نقطه مقابل فرهنگ و سبک زندگی غربی است که بر مبنای اومانیسم و لذت گرایی و جهان بینی مادی استوار است، بی گمان این اختلاف دیدگاه در بررسی وضعیت سبک زندگی و برنامه ریزی برای آن اثر تام و تمام می گذارد و چه بسا بر اساس دیدگاه اسلامی در بررسی سبک زندگی برخی رفتارها و مصادیق مورد توجه باشد یا حتی در اولویت باشد که در دیدگاه غرب توجه به آن بی مورد باشد و آن را داخل در سبک زندگی ندانند که به تبع این وضعیت، برنامه ریزی درباره اصلاح وضعیت سبک زندگی نیز کاملاً متفاوت خواهد بود.