جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

**بیان مسئله و تبیین موضوع:** از آنجا که زبان عربی، به ویژه در قواعد نحو و بلاغت، ریشه در زبان فصیح قرآن کریم دارد، بلاغت و فصاحت این زبان همواره به عنوان معیاری برای سنجش کلام الهی مورد توجه بوده است. بر همین اساس، بحث درباره نظم کلام و به تبع آن، نظم قرآن، از دیرباز در میان اندیشمندان و ادیبان مطرح بوده و آثار ارزشمندی در این زمینه پدید آمده است. به طور خاص، موضوع نظم قرآن در آثار بزرگانی چون جاحظ، رمّانی، خطابی، باقلانی، قاضی عبدالجبار و جرجانی مورد بررسی عمیق قرار گرفته است. در مقابل این رویکرد، برخی از مطالعات قرآنی غربی، با نگاهی انتقادی، سوره‌های قرآن را گسسته و فاقد انسجام می‌دانند. مولر، نولدکه، ریچارد بل و رژی بلاشر از جمله محققانی هستند که بر این گسستگی تاکید دارند. با این حال، در سال‌های اخیر، مطالعاتی توسط مستنصرمیر، محمد عبدالحلیم، نیل رابینسون، ماتیاس زنیسر و سلوی العوی در موضوع انسجام و نظم سوره‌های بلند مدنی صورت گرفته است. این مطالعات نشان می‌دهند که واحدهای متنی قرآن، بر خلاف ظاهر اولیه خود، دارای ساختاری مستحکم و منسجم هستند و خاورشناسان و قرآن‌پژوهان معاصر نیز به این باور رسیده‌اند. در این میان، میشل کویپرس، محقق بلژیکی، با ارائه روش "نظم متقارن" در تحلیل متن قرآن، رویکردی نوین را معرفی کرده است. کویپرس معتقد است که مفهوم بلاغت در این نظریه با بلاغت سنتی یونانی متفاوت است. در بلاغت یونانی، تمرکز بر واحدهای کوچک متنی و ترتیب خطی-منطقی است، در حالی که بلاغت سامی بر بررسی کل متن تاکید دارد. کویپرس با نگاهی کل‌نگر به قرآن، ابتدا متن را به سطوح مختلف (مفصل، فرع، جزء، قسم، مقطع، سلسله، شعبه، کتاب) تقسیم می‌کند و سپس اشکال گوناگون تقارن را در این سطوح بررسی می‌کند. این اشکال شامل سه نوع اصلی هستند: "توازی یا ساختار متوازی" (تکرار واحدهای متن به همان ترتیب اولیه)، "ترکیب محوری" (قرارگیری واحدهای متن به صورت دایره‌ای متحدالمرکز) و "آینه‌ای یا معکوس" (عدم وجود عنصر مرکزی و تقارن معکوس واحدها). با وجود این، کویپرس و سایر محققان این حوزه، عمدتاً نظریه نظم متقارن را در قالب بررسی تک‌سوره‌ای مورد توجه قرار داده‌اند. پژوهش حاضر، با رویکردی متمایز و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی نظریه نظم متقارن و میزان تطابق آن در مجموعه‌ای از سوره‌های مکی (ملک، قلم، حاقه، معارج، نوح، جن، مزمل، مدثر و قیامت) می‌پردازد. هدف اصلی این پژوهش، کشف وجوه این نظریه و چگونگی تجلی آن در سوره‌های مورد نظر است. انتخاب این سوره‌ها به دلیل مکی بودن و ترتیب قرارگیری آنها در مصحف شریف است. به منظور بررسی این نظریه، ابتدا متن سوره‌ها به سطوح مختلف تقسیم می‌شود و سپس این پرسش مطرح می‌شود که آیا بررسی نظم متقارن در سوره‌های مجاور قرآن کریم، می‌تواند ابعادی از تناسب و پیوستگی میان این سوره‌ها را آشکار سازد؟

پس از شهادت امام جعفر صادق (ع)، جامعه شیعه با انشعابات مختلفی مانند زیدیه، غلات، اسماعیلیه، مواجه بود که اینگونه انشعاب ها می توانست آسیب های مهمی به جامعه شیعی وارد نماید. امام کاظم (ع) در این دوران حساس، تلاش کردند با روش های منطقی و عقلانی و گاه نیز با برخورد های قاطع، این فرقه ها و انحرافات ناشی از آنها را مهار کرده و وحدت و اصالت تشیع را حفظ کنند. این نوشتار به بررسی روش های امام کاظم (ع) در مقابله با فرقه های انحرافی درون شیعه پرداخته و نقش ایشان در حفظ وحدت و اصالت تشیع را روشن می کند. روش های جمع آوری اطلاعات در این نوشتار شامل استفاده از منابع کتابخانه ای، بررسی و تحلیل متون تاریخی و دینی، و ارجاع به روایات و احادیث امامان معصوم (ع)، برای استخراج رویکردهای امام کاظم (ع) است. امام کاظم (ع) با رویکردهای منطقی، عقلانی و قاطعانه توانست با فرقه های انحرافی مانند زیدیه، غلات و اسماعیلیه مقابله کند و این اقدامات به حفظ وحدت وجلوگیری از پراکندگی در میان شیعیان انجامید. همچنین امام کاظم (ع) با ترویج دانش و فرهنگ، اصالت و اصول تشیع را تقویت کرد و از تضعیف مذهب جلوگیری نمود.

از جمله واژگان کلیدی قرآن کریم، کلمه فساد و مشتقات آن «افساد، مفسدین و...» که در مجموع حدود 50 بار در قرآن کریم تکرار شده است. ویژگی کلیدواژه‌های قرآنی آن است که در صورتی، که مفهوم آن‌ها به‌خوبی و ‌درستی مشخص نگردد، در موارد زیادی موجب اشتباه در فهم قرآن خواهد شد، ازاین‌رو باید برای مفاهیم کلیدی آیات قرآن کریم همچون فساد، اهمیت خاصی قایل شد و حدود و ثغور آن‌ها را معیین و مصادیق حقیقی آن‌ها شناخته شود؛ در غیر این صورت، ابهام در تعریف آن مفهوم، باعث مغالطه خواهد شد و افرادی از این ابهام‌ها سوءاستفاده نموده و با ارائه مفاهیم نادرست و غیرمنطقی، باعث فریب و گمراهی عده‌ای خواهند شد. هدف اصلی پژوهش، بررسی تطبیقی مصادیق فساد و مفسدین در آیات قرآن و روایات از منظر فریقین می‌باشد. روش پژوهش از نوع کتابخانه‌ای با ابزار فیش‌برداری از منابع و اسناد مرتبط در جهت بررسی واژه فساد و مشتقات آن در قرآن کریم و تفاسیر و آرا فریقین بهره‌گیری می‌شود. نتایج تحقیق نشان میدهد که فساد در قرآن در معانی متعددی به کار رفته دارای مصادیقی چون (کفر به خداوند متعال، نفاق و دورویی، گناه کردن، تباهی دنیا و فساد نظام آن، کارهای زشت و نفرت انگیز و...) است. همچنین مصادیق فساد و مفسدین در آیات قرآن و رویات از منظر شیعه شامل مواردی چون(کافران، مشرکان، ظالمان، جاهلان مقدس مآب، حاکمان کافر و مستبد و حاکمان جائر مسلمان) است و در کنار آن مصادیق فساد و مفسدین در آیات قرآن و رویات از منظر اهل سنت شامل (قتل و خرابکاری در جریان تهاجم، هدر دادن پول، خیانت در زنان و عدم عفت در مردان، فساد وجدان، فساد روابط اجتماعی، تغییر احوال مردم) می باشد. در یک نگاه کلی می توان به این نتیجه رسید که دیدگاه های اهل سنت و تشیع با توجه یک مرجعی بودن(کتاب قرآن) در باب معنا و مفهوم واژه فساد باهم تفاوتی ندارند و موارد فوق الذکر تا حدودی با هم همپوشانی دارد. با این تفاصیل روشن می شود؛ که معنا و مراد از واژه فساد در قرآن کریم از منظر فریقین( شیعه و سنی) مشترک بوده و نظرات آنها مکمل و موید هم هستند و اختلاف‌ها بیشتر فقط در عناوین مصادیق آیات می باشد.

در عصر کنونی، پژوهشگران غیر مسلمان زیادی که به آنان مستشرق گفته می‌شود، پدیدار شده‌اند که با تکیه بر روش‌های رایج در سرزمین خودشان کتاب‌هایی درباره اسلام و مسلمانان تألیف کرده‌اند بدون این‌که آن روش‌های مورد استفاده در کتاب‌هایشان را بیان کنند، اما کسی که کتاب‌های آنان را می‌خواند و دنبال می‌کند، متوجه می‌شود که آن‌ها تحت تأثیر محیط‌هایی که در آن بزرگ شده‌اند، رویکردهای متعددی را دنبال کرده‌اند. آنها در ارزیابی‌هایی که از اسلام و شخصیت‌های اسلامی ارائه داده‌اند به سه گروه موافق، مخالف و منصف تقسیم شده‌اند. از جمله شخصیت-های اسلامی که این مستشرقان به آن‌ها پرداخته‌اند، امام علی علیه السلام پسر عموی پیامبر (ص) و همسر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است. آنان به موضوع خلافت و مهمترین رویدادهایی که خلافت ایشان به همراه داشت از جمله جنگ با ناکثین، قاسطین و مارقین، یا به عبارت دیگر جنگ جمل، صفین و فتنه خوارج پرداخته‌اند. پژوهشگران مسلمان در ارزیابی خود از این مستشرقان نظرات مختلفی دارند. برخی از این پژوهشگران به تلاش‌های علمی آنان را در غنی سازی کتابخانه‌های غربی و عربی و إحیاء میراث عربی و اسلامی اذعان داشته‌اند، در حالی که برخی دیگر آنها را به دسیسه و تلاش برای تحریف دین و تاریخ اسلام متهم کرده‌اند. با توجه به آن‌چه گذشت، این پژوهش که از مقدمه، سه فصل و نتایج تشکیل شده است به بررسی آراء مستشرقان درباره خلافت امام علی علیه السلام و رویدادهای زمان خلافت آن حضرت می‌پردازد، اما از آنجا که از بین مستشرقان ویلفرد مادلونگ به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده است، بیشتر تمرکز این پژوهش بر آراء او قرار گرفته است. لذا در طول این پژوهش آراء آن‌ها را ذکر خواهیم نمود و در صورت ایجاب، به آن‌ها پاسخ می‌دهیم. همچنین در این پژوهش سعی شده به این سؤال اصلی پاسخ داده شود: ارزیابی نظرات مستشرقان، خصوصا ویلفرد مادولونگ درباره خلافت امام علی علیه السلام چیست؟ این پژوهش از روش استقرایی و توصیفی تحلیلی استفاده کرده است و کوشیده مطالب مربوط به خلافت امام علی علیه السلام را استقراء نماید، سپس آن‌ها را از لحاظ تاریخی دسته‌بندی و تحلیل کند. مهمترین نتایج به دست آمده عبارتند از اینکه آراء برخی از مستشرقان درباره امام علی علیه السلام با انصاف همراه است. برخی دیگر از آنان اتفاق نظر داشتند که امام علی علیه السلام در اداره دولت ناموفق بوده و این عدم موفقیت ایشان را ناشی از عدم انعطاف سیاسی ایشان دانسته‌اند. بیشتر پژوهش‌های تخصصی مستشرقان در زمینه خلافت امام علی (ع) چون بر اساس مفاهیم و اصول اشتباه بنا شده بود، جفا و ستم به امام علی علیه السلام است و علت این اشتباهات اصولی آنان پیشینه و عقاید فکری ناشی از عدم اطلاع از وقایع تاریخی و تکیه بر شبهات مطرح شده در منابع اسلامی است. همچنین مشخص شد که ویلفرد مادلونک پژوهشگری است که با انصاف و عدالت بیشتری به خلافت امام علی علیه السلام پرداخته است، زیرا او با تفصیل و روشنگری به این موضوع پرداخته است که مستشرقان کمی چنین عمل کرده‌اند.

شرح و بیان مسئله پژوهشی: در نظام هستی شناختی اسلام انسان و فرشتگان به عنوان دو موجود متمایز با ویژگی ها، وظایف و جایگاه های خاص خود همواره مورد توجه متکلمان، فیلسوفان و مفسران قرآن بوده اند. انسان به عنوان خلیفه الله روی زمین از موهبت عقل اراده و توانایی یادگیری برخوردار است، در حالی که فرشتگان به عنوان موجوداتی مطیع و فاقد اراده ،وظایفی خاص در نظام خلقت بر عهده دارند. یکی از جنبه های مهم در مطالعه این دو موجود ،بررسی ظرفیت تعلم و دانش اندوزی آن هاست. این موضوع نه تنها از منظر فلسفی و کلامی حائز اهمیت است ،بلکه در قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام نیز به طور ویژه مورد توجه قرار گرفته است. قرآن کریم در آیات متعددی به موضوع دانش و تعلم اشاره کرده است برای مثال در سوره بقره، آیات 30 تا 33 به داستان خلقت آدم علیه السلام و تعلیم اسما به او اشاره می شود که نشان دهنده ظرفیت بالای انسان در یادگیری و دانش اندوزی است. از یک سو انسان به عنوان موجودی دارای عقل و اراده توانایی یادگیری تفکر و پیشرفت در زمینه های مختلف را دارد این ویژگی ها او را قادر می سازد تا به عنوان خلیفه الله مسئولیت های مهمی را در زمین بر عهده بگیرد. از سوی دیگر فرشتگان دانش محدود و خاصی دارند که از سوی خداوند به آن ها اعطا شده است این تفاوت ها نه تنها در جایگاه این دو موجود در نظام خلقت تاثیرگذار است بلکه نشان دهنده رویکرد متفاوت قرآن و روایات به مسئله دانش و تعلم است . روش شناسی :این پژوهش با استفاده از روش تفسیر موضوعی قرآن و تحلیل فلسفه اخلاق اسلامی به بررسی آیات و روایات مرتبط موضوع تعلم انسان و فرشتگان می پردازد. داده های تحقیق از طریق مطالعه کتابخانه ای و تحلیل محتوای آیات قرآن و روایات معتبر جمع آوری شده اند. پیشینه و تاریخچه موضوع تحقیق : در خصوص عنوان ظرفیت تعلم در انسان و فرشتگان مقاله ،پایان نامه یا کتابی به طور جامع در منابع الکترونیکی و کتابخانه ای یافت نشد. اهمیت و ارزش تحقیق : این پژوهش از منظر تئوری انسان شناسی دینی و فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی به دو پرسش بنیادین پاسخ می دهد . اول :تمایز هستی شناختی انسان و فرشتگان درقرآن کریم با طرح مفهوم تعلیم اسما درسوره بقره آیه سی و یک ،انسان را موجودی با ظرفیت کشف اسرار هستی و تسخیر طبیعت معرفی می کند .در حالی که فرشتگان به دانش تکوینی و اطاعت محض مجهزند این تمایز نیازمند بازخوانی فلسفی مفاهیمی مانند( اراده ،اختیار و مسئولیت پذیری)در نظام معرفتی اسلام است. دوم :نوآوری و پژوهش : پر کردن خلا مطالعاتی تطبیقی. مطالعات پیشین اغلب بررسی انسان با فرشتگان به صورت مجزا و نسبتا محدود پرداخته اند اما این تحقیق با رویکرد تطبیقی ساختارمند، تفاوت ها و شباهت های این دو موجود در حیطه های منشا دانش ،محدودیت های ادراکی و نقش انهادر نظام خلقت را تحلیل می کند. سه :اهمیت کاربردی ترویج فرهنگ علم محوری با استخراج مبانی دینی. تاکید بر تعقل (افلاتعقلون در بقره آیه چهل و چهار) می تواند الگویی برای نهادهای آموزشی اسلامی طراحی کند که بر تربیت انسان های پرسشگر و خلاق مناسب باشد و در برابر مادی گرایانی که انسان را موجودی صرفا مادی می دانند این تحقیق با استناد به قرآن انسان را موجودی چند بعدی ترکیبی( از عقل، روح و جسم) معرفی می کند که با داشتن ظرفیت علمی بالا ،قادر به تعالی تا مرزهای اسما الله است . اهداف تحقیق: تحلیل ویژگی های فرشتگان: شناخت ظرفیت های یادگیری فرشتگان به ما کمک می کند تا نقش آن ها در زندگی را بهتر درک کنیم . تحلیل آیات و روایات: بررسی آیات و روایات مرتبط می تواند به ما در درک تفسیرهای مختلف کمک کند و ما را به غنای علمی و دینی برساند. فرضیه ها :سوال اصلی تعلم انسان و فرشتگان از منظر آیات و روایات از چه ظرفیت و ویژگی هایی برخوردار است؟ سؤال فرعی 1:ظرفیت تعلم انسان و فرشتگان از منظر آیات و روایات چه شباهت هایی دارند؟ 2:ظرفیت تعلم انسان و فرشتگان از منظر آیات و روایات چه تفاوت هایی دارند؟ روش تحقیق :به شیوه کتابخانه ای کاربرد نتایج تحقیق :در انتشارات علمی

متن مقدس اساس همه ادیان آسمانی است، در واقع این متن پایه و اساس هر دین و مکتبی است. شکی نیست که هر موضوع مرتبط با این متن از اهمیت بالایی برخوردار است. مسئله «تأویل و معرفت باطنی» از آن مسائل بسیار مهمی است که به متن مربوط می شود. تأویل موضوعی فکری و علمی است که در تاریخ معارف و اندیشه بشری و در تاریخ اندیشه اسلامی جایگاهی فاخر و تأثیر بسزایی دارد. تأویل یکی از ارکان اصلی اندیشه و عقاید فرقه اسماعیلیه بوده است و علیرغم همه مطالعاتی که در مورد آن صورت گرفته است، این موضوع همچنان نیازمند بررسی و بررسی بیشتر در سطوح مختلف خود است و همچنان نیازمند روشنگری بیشتر است. از آنجایی که اسماعیلیه فرقه ای منشعب از تشیع است، بررسی تطبیقی ابعاد این موضوع بین اسماعیلیه و تشیع اثنی عشری را برگزیده ایم. این مبحث دارای فواید، انگیزه ها و اهداف منطقی فراوانی است که در فصول رساله به توضیح آنها پرداخته ایم. روش توصیفی تحلیلی را در رساله انتخاب کردیم زیرا مناسب ترین رویکرد با ماهیت مطالعه ما است. این رساله چه در تبیین معانی تأویل و معارف باطنی و چه در جهت تبیین و تبیین جهات و فروع موضوع تأویل در بین دو گروه و چه در جهت روشن ساختن شباهت ها و تفاوت های آنها، نتایج و فواید بسیاری داشت. در هر موضوع فرعی تأویل رکن اساسی با تأثیر عمیق و سرنوشت ساز در میان اسماعیلیان است، اما تأویل در میان شیعیان اثنی عشری از اهمیت و حضور کمتری برخوردار بوده و تأویل در میان گروه اول شامل همه چیز در عالم خلقت می شود و از جمله برخی عارفانی که از گروه دوم پیروی می کنند. این دو گروه از نظر کاستی در ادله ارائه شده در اثبات تأویل و علم باطنی بر حسب دلالت ادعا شده مشابه بودند و در شناسایی صاحبان تأویل و صاحبان علم باطنی مشابه بودند. تأویل و قول علم باطنی در تغییر مسیر نهضت اسماعیلیه تأثیر سرنوشت‌ساز داشت و آن را همراه با عوامل دیگر به انحراف از مسیر اسلام واقعی سوق داد و در گروه دوم این تأثیر را نداشت. نتایج دیگری نیز وجود دارد که به آنها رسیدیم و آنها را در بخش نتایج این پایان نامه ارائه کردیم.

یکی از مسائلی که مورد توجه قرآن و سنت قرار گرفته است علم غیب است. در این موضوع گرچه نوشته های دیده شده است ولی نوشته مستقلی بیان کننده نظر شیعه و یکی از گروه های فعال دینی به نام دیوبندیه به صورت تطبیقی دیده نشده است. با توجه به اینکه اغلب دیوبندیه از استفاده از تعبیر علم غیب برای غیر الله سر باز می زنند، در نوشته پیش رو با توجه به استفاده از روش کتابخانه ای همچنین استفاده از منابع الکترونیکی اثبات شده است که نه فقط میان شیعه و دیوبندیه جز در تعابیر، اختلافی نیست بلکه در مصادیق علم غیب هم هیچ گونه اختلافی ندارد و هدف نوشته حاضر تقریب دیدگاه های شیعه و دیوبندیه است. علم غیب به معنای پیشین گویی بیان شده است و هر آنچه که از حس انسان دور باشد، غیب گفته می شود. درباره خود علم می توان گفت که اقوال گوناگون در این زمینه وجود دارد و تمامی مفسران از آیات قرآن استدلال نموده اند. بعضی از آیات اشاره دارند که علم غیب مختص به ذات احدیت است و برخی از مفسران بر این باور اند که غیر از خداوند هیچ کس علم غیب ندارد و برخی دیگر با استدلال از آیات قرآن بر این معتقد اند که علاوه بر خداوند، انبیای الهی و رسولان او به این علم آگاهی دارند. این اثر با استفاده از تفاسیر تشیع و همچنین از آثار قرآن پژوهان دیوبندیه مربوط به آیات علم غیب مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است.

ابو القاسم محمود بن عمر بن احمد زمخشری لقبش جارالله بود که از دانشمندان بزرگ ایرانی است.گرایش زمخشری یه مذهب معتزلی بود که این گرایش را در تفسیر الکشاف بطور آشکار بیان کرده و با مخالفان به مناظره برخاسته است.تفسیر کشاف یک تفسیر ارزشمند است که در آن زیبایی و جمال قرآن را نشان داده و در روشنگری و کشف بلاغت و سحر بیان قرآن، بی‌نظیر است. در فرهنگ اسلامی از اعتقاد به ظهور منجی با نام «مهدویت» یاد می شود.از آنجایی که اهل سنت و اهل تشیع بعنوان دو مذهب اصلی جهان اسلام در زمینه ی مهدویت اشتراکات و اختلافاتی دارند؛ در این پژوهش تلاش بر این است که شیوه ی برخورد زمخشری بعنوان یک مفسر معتزلی مسلک با آیات مهدویت را در تفسیر کشاف بررسی نماییم.

بیش از 150 سال است که مستشرقان به تحقیق و پژوهش و اعلام دیدگاه در موضوعات مختلف از جمله سلفیه پرداخته اند. این تحقیقات که با گذر زمان با فراز و فرود و ویژگی های خاص هر دوره همراه بوده است، تا زمان معاصر ادامه دارد. سلفیه به جریان فکری-کلامی در اسلام اشاره دارد که بر پیروی از سلف صالح (نسل اولیه مسلمانان شامل صحابه، تابعین و تابعین تابعین) تأکید دارد. سلفیه به صورت کلی رویکردی نص گرا و ظاهرگرایانه به متون دینی (قرآن و حدیث) دارد. باورهای کلامی سلفیان عمدتاً حول محور توحید، صفات الهی، بدعت، ایمان و کفر، و نفی تأویل در متون دینی شکل گرفته است. مستشرقان به محققان غربی گفته می شود که در مورد شرق و اسلام مطالعه می کنند. هر چند از قرن بیستم به بعد واژه استشراق دچار تحول شد ولی به خاطر متداول بودنش در این پژوهش از این واژه استفاده شده است. مسأله «باورهای کلامی سلفیان از نگاه مستشرقان» را در چند محور کلی می توان تحلیل کرد که در ذیل به صورت اختصار به آنها اشاره می شود: دسته بندی باورهای کلامی سلفیان از نگاه مستشرقان، وجوه اشتراک و افتراق باورهای کلامی سلفیان با دیگر مذاهب اسلامی، میزان تطابق قرائت مستشرقان از باورهای کلامی سلفیان با خود سلفیان و پیامدهای عملی باورهای کلامی سلفیان در جهان اسلام و جهان غرب از نگاه مستشرقان این تحقیق کمک خواهد کرد تا دسته بندی سلفیان از نگاه مستشرقان ] سلفیان غیر سیاسی(Pietist or Quietest Salafi)، سلفیان عملگرا یا سیاسی (Activist Salafi)، سلفیان بنیادگرا یا علمی (Fundamentalist Salafi)، سلفیان جهادی یا رادیکال (Jihadist Salafi)[ شناسایی شوند و اینکه کدام دیدگاه به شیعه نزدیکتر است. سلفیه های پیتیست یا غیر سیاسی که معمولاً از درگیری در مسائل سیاسی پرهیز می‌کنند و معتقدند که اصلاح جامعه باید از طریق تربیت دینی افراد انجام شود. سلفیان عملگرا یا سیاسی تلاش می کنند تا تأثیرگذاری بر حکومت‌ها و جوامع از طریق مشارکت سیاسی، اعتراضات مسالمت‌آمیز یا فشار اجتماعی داشته باشند و معمولا از خشونت نظامی پرهیز می کنند مانند حزب نور مصر. انواع دیگر سلفیه رادکالیسم و فوندمنتالیسم است؛ در رادیکالیسم (مثل القاعده و داعش) که به گرایش های افراطی و انقلابی اطلاق می شود، پیروان آن خواستار تغییر سریع و بنیادین در نظام های سیاسی، اجتماعی و بنیادین هستند که جهاد به عنوان یک ابزار سیاسی مورد تأکید آنهاست و در فوندمنتالیسم که خواهان بازگشت به اصول اولیه و نص گرایی در دین هستند، در مقابل مدرنیته و تفسیرهای جدید مقاومت می کنند مانند اخوان المسلمین. در واقع می توان گفت این چهار جریان فکری و عملی در عین حال که اشتراکاتی دارند ولی تفاوت های اساسی نیز در میان آنها وجود دارد. از جهت وجوه افتراق و اشتراک سلفیه با سایر مذاهب اسلامی از دیدگاه مستشرقان، سلفیه در نص‌گرایی افراطی، انکار تأویل صفات الهی، مخالفت با توسل و فلسفه و نفی هر گونه توسعه در مفاهیم دینی از دیگر مذاهب فاصله می‌گیرد، اما در مباحثی مانند جبرگرایی و ایمان به اشاعره نزدیک است. این پژوهش همچنین به دنبال کشف میزان دقت و انصاف مستشرقان در تحلیل باورهای سلفیه است و می کوشد تصویری روشن از تعاملات فکری میان اسلام شناسی غربی و جریان های کلامی سنتی اسلام ارائه دهد. چنین مطالعه ای برای محققان اسلامی و شرق شناسان معاصر حائز اهمیت است، زیرا به شناخت بهتر سلفیه کمک می کند. مستشرقان معمولا با روشهای تاریخی-انتقادی، سیاسی- اجتماعی و پدیدار شناختی به بررسی این باورها پرداخته اند و دیدگاههای متفاوتی را ارائه کرده اند. برخی از آنها سلفیه را به عنوان بازگشت به اسلام اصیل تلقی کرده اند، در حالی که برخی دیگر آن را جریانی متحجر و مخالف عقلگرایی دانسته اند. هر چند برخی مستشرقان با مطالعه‌ی دقیق متون سلفی (مانند آثار ابن تیمیه، ابن قیم، و محمد بن عبدالوهاب) توانسته‌اند تصویر نسبتاً دقیقی از باورهای کلامی سلفیان ارائه دهند، اما برخی دیگر، تحت تأثیر پیش‌فرض‌های غربی یا محدودیت در دسترسی به منابع اصلی، تحلیل‌های نادرستی ارائه کرده‌اند و همه سلفیان را یکسان تحلیل کرده اند. مفاهیم کلامی سلفیان (مانند توحید، شرک، بدعت، و تکفیر) گاهی در ترجمه‌های غربی به درستی منتقل نشده‌اند. مثلا دیدگاه سلفیان در موضوع توحید مبتنی بر نص و فهم سلف صالح است در حالی که دیدگاه مستشرقان در این موضوع مبتنی بر شرایط تاریخی است که تحت تأثیر عوامل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شکل گرفته است. چون دیدگاه مستشرقان در مورد اسلام از جمله سلفیه در دانشگاهها و رسانه ها بسیار تأثیر گذار بوده است و ممکن است این تصویر سازی غرب از اسلام از جمله سلفیه بر سیاستگذاری بین المللی نیز تأثیر بگذارد؛ بنابراین، پیامدهای عملی باورهای کلامی سلفیان چه به لحاظ خطرات امنیتی و چه به لحاظ نفوذ و گسترش باورهای کلامی سلفیان در جهان اسلام و غرب در این پزوهش به آن پرداخته خواهد شد. به عنوان نمونه، تأکید بر نص گرایی انعطاف پذیری فقهی و کلامی را کاهش داده و به شکل گیری برداشت های سختگیرانه ای در مورد علوم جدید و حقوق بشر منجر شده است و به تحرکات سیاسی خشونت آمیز دامن زده است. همچنین می توان گفت مستشرقان به منابعی دسترسی دارند که در جهان اسلام کمتر مورد بررسی قرار گرفته اند؛ بنابراین، در واقع راه حل مسأله شناخت، بازخوانی و تحلیل و ارزیابی نگاه مستشرقان نسبت به باورهای کلامی سلفیان در موارد ذیل است: • تبیین مبانی کلامی سلفیه (مانند تکفیر، ظاهرگرایی در صفات الهی، بدعت، نفی تأویل و توسل) • بررسی تطبیقی نگاه مستشرقان به این باورها و مقایسه آن با منابع سلفی. • تحلیل انگیزه ها و پیش فرض های فکری مستشرقان در مطالعه سلفیه (مانند تأثیرپذیری از گفتمان های استعماری یا اسلام هراسانه)

واقع نمایی زبان قرآن از مبحث زبان دین محسوب می‌شود. این بحث در عصر حاضرازغرب آغاز به کار نمود و در ادامه از سوی دانشمندان اسلامی وارد حوزه اسلام شد. مستشرقان با اهداف مختلف از جمله جلوگیری از نشر و وسعت اسلام، گزاره‌های قرآنی بالخصوص گزاره‌های تاریخی آن را غیر واقع نما و غیرمعرفت بخش می‌دانند که هیچ واقعیت و حقیقت خارجی ندارد و زبان این گزاره‌ها را ابرازگرایی یعنی به جز بار احساسی که ناشی از حوادث یا احساسات انسان های متدین هست، نمادین یعنی حیرت زا، رمزی یا اشاری که مقصود و مراد آن به خوبی واضح نیست و اسطوره‌ای یعنی گزاره های باطل و افسانه، تلقی نموده‌اند. بنا براین ضرورت ایجاب می‌کند که برای پند آموزی که متوقف بر واقع نمائی است وسد باب اهداف غربیان، در تحقیقی جامع به این بحث پرداخته شود. رساله حاضر با هدف نقد و بررسی دیدگاه‌های غیر واقع نمائی و شبهات خاورشناسان پیرامون گزاره‌های تاریخی قرآن با روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده است. با توجه به ادله عقلی، نقلی و تاریخی، نگارنده براین باور است که گزاره‌های تاریخی قرآن واقع نما ومبنی برحقیقت بوده چنانچه دانشمندان حتی برخی از محققان غربی نیز به این مطلب، اعتراف نموده اند. نتائج ودستاوردهای مهم تحقیق در موارد ذیل خلاصه می شود • تحقیق مستقل و جامع با چینش وموضوع نومربوط به بحث مورد نظر • پاسخ به شبهات مطرح شده از سوی خاورشناسان که به دور از واقعیت بوده است.