جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 40
رابطه تکثر انسان ها با تعدد ادیان و ایده "وحدت متعالیه ادیان" در منظر سنت گرایان
نویسنده:
طیبه کرمی، محسن کدیور
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
شیراز: دانشگاه شیراز,
چکیده :
سنت گرایی- به عنوان جریانی که در قرن بیستم توسط رنه گنون، آناندا کوماراسوامی و فریتهوف شووان شکل گرفت و اکنون با کوشش چهره‌‌هایی همچون سید حسین نصر، تیتوس بورکهارت، مارتین لینگز و... بسط و توسعه می‌یابد - در بینش خود به انسان به عنوان خلیفه خداوند بر روی زمین می‌نگرد و برای او اهمیت و جایگاه والایی قائل است. در این دیدگاه، انسان‌ها مساوی پنداشته نمی‌شوند، بلکه افراد انسان به لحاظ جنسیت، روحیات و توانایی‌ها و نژاد، حائز ویژگی‌هایی هستند که آنان را از یکدیگر متمایز می‌کند. دقیقا به دلیل همین اختلاف در نژادها و روحیات مختلف، تعدد ادیان اثبات می‌شود و نیز به این سبب که فوق این صور متعدد، حقیقت واحدی وجود دارد، وحدت ادیان در مرتبه متعالی وجود به اثبات می‌رسد.
صفحات :
از صفحه 123 تا 134
عقل‌گـرایی اعتدالـی ـ انتقـادی در پذیرش باورهای دینی
نویسنده:
عبدالرحیم سلیمانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه مفید,
چکیده :
در ارزیابی باورهای دینی کسانی قائل شده‌اند که یک شخص در صورتی مجاز به پذیرش یک باور است که برای آن برهانی داشته باشد که همه عقلای عالم را قانع کند، یا گفته‌اند فرد باید برای همه باورها و اعمال خود برهان داشته باشد و به امر خردگریز تن ندهد. در نقطه مقابل، کسانی هستند که می‌گویند عقل ضد ایمان است یا با آن رابطه ندارد، یا می‌گویند همه باورها را باید از ظاهر متون دینی گرفت و به عقل اعتناء و توجه نکرد. عقل‌گرایی اعتدالی - انتقادی در مقابل هر دوی این گرایش‌ها قرار دارد و می‌گوید عقل اعتبار و حجیت دارد و بدون آن دینداری ممکن نیست، اما این عقل از یک سو در همه امور داوری ندارد و بنابراین باید در دین به امور خردگریز نیز تن داد، و از سوی دیگر این عقل در ارائه برهان مصون از خطا نیست و به همین دلیل انسان‌ها نمی‌توانند باورهای خود را به همگان بقبولانند. در این مقاله مؤلف در پی دفاع از موضع عقل‌گرایی اعتدالی - انتقادی است.
صفحات :
از صفحه 21 تا 38
نقدی بر تأویل‌ستیزی ابن‌تیمیه
نویسنده:
محمد حسن محمدی‌مظفر
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
در فهم و تفسیر متون، در طول تاریخ، همواره دو جریان به موازات هم وجود داشته است: ظاهرگرایی و تأویل‌گرایی. سلفیه یکی از جریان‌های ظاهرگراست، که مدعی تأویل‌گریزی است، و وامدار ابن‌تیمیه است. وی تأویل را به سه معنا می‌داند: تفسیر؛ حقایق خارجی؛ برگرداندن لفظ از معنای ظاهری به معنای غیرظاهر. ابن‌تیمیه دو قسم نخست را می‌پذیرد، ولی با قسم سوم مخالف است. سلفیان از این قسم به «تأویل کلامی» یاد می‌کنند و آن را اصطلاحی حادث از سوی متکلمان پس از دوران سلف امت می‌دانند و بر آنند که سلف امت چنین اصطلاحی نداشته و از تأویل، چنین معنایی را قصد نمی‌کرده ‌است. تأویل‌ستیزی ابن‌تیمیه بیشتر در بحث صفات خبری خداوند نمود یافته است. در این مقاله، به تبیین و نقد دیدگاه ابن‌تیمیه در این خصوص می‌پردازیم. در نقد دیدگاه وی، از جمله به ناسازگاری مدعیات او با واقعیات تاریخی اشاره خواهیم کرد.
صفحات :
از صفحه 27 تا 42
تأملی بر ارزش عقل از نگاه سلفیان و اخباریان
نویسنده:
بهادر مهرکی؛ علی محمد ساجدی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
چکیده :
نظر به تقارب اندیشۀ دو گروه سلفیان و اخباریان، از یک سو، و تمایز مبنایی آنان، از سوی دیگر، مقایسۀ آرای آن‌ها مورد پرسش قرار گرفت که سؤال محوری جستار کنونی است. لذا، تلاش بر آن است تا جایگاه خرد در فهم مسائل دینی از نگاه آنان مورد نقد و بررسی قرار گیرد. در این بررسی معلوم شد که سلفیان تنها بر ظواهر احادیث نبوی و سیرۀ عالمان سلف تکیه دارند و اخباریان ظواهر روایات معصومان (ع) را اصل می‌دانند. به‌علاوه، هر دو گروه تعقل و اجتهاد را در فهم مسائل دینی قبول ندارند. در نقد آرای آنان می‌توان گفت: اوّلاً علی‌رغم توصیه‌های فراوان نصوص دینی به تعقل و اهمیت آن، عقلانیت نزد آنان نادیده انگاشته شده است؛ ثانیاً با توجه به آیات محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ و... و موضوع سندیت و دلالت احادیث و نیاز به پاسخگویی به مسائل مستحدثه، ضرورت توجه به اجتهاد امری بدیهی است.
صفحات :
از صفحه 115 تا 137
نظام فکری علامه طباطبایی: عقل‌گرایی اعتدالی و ایمان‌ورزی خردمندانه
نویسنده:
عصمت همتی؛ مهدی دهباشی
نوع منبع :
مقاله , مدخل اعلام(دانشنامه اعلام)
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,
چکیده :
علامه طباطبایی (1281- 1360 ش) اولین متفکر دوران معاصر است که به بحث‌های معرفت‌شناسی پرداخته است. او در کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم به شبهات مکاتب سوفسطایی، شکاکیت، و تجربه‌گرایی افراطی در عدم اعتماد به عقل در دریافت حقیقت پاسخ داده است و فلسفه اسلامی را نظام رئالیستی مبتنی بر عقل‌گرایی معرفی می‌کند. وی هم‌چنین به نقش بی‌بدیل عقل در فهم حقایق دینی توجه دارد و نکات مهمی را در این باره متذکر می‌شود. می‌توان گفت علامه در دو جبهه از خرد‌ورزی دفاع کرده است، اول: در برابر حس‌گرایی و تجربه‌گرایی افراطی که در غرب به شکاکیت و نسبیت‌گرایی در همه حوزه‌های اعتقادی و اخلاقی منجر شد و دوم: در برابر ظاهر‌گرایان و اخباریونی که با بی‌اعتبارکردن حجت عقل وحی را نیز بی‌اعتبار کردند و به تعطیلی دین و عقل با هم رسیدند. بررسی موضع علامه موضوع این نوشتار است.
صفحات :
از صفحه 121 تا 141
بازتاب مرگ ارادی در منطق الطیر
نویسنده:
سیدیحیی یثربی , الهه شایسته رخ
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
زنجان: دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان ,
چکیده :
از منظر اهل عرفان، مرگ آغاز حیات بی مرگ است. این مهم نه تنها در مرگ اضطراری و اجباری بلکه در مرگ اختیاری و ارادی نیز صادق می باشد. اگر در مرگ اضطراری روح اجبارا از قید جسم، رها و به ملاقات حق نایل می گردد در مرگ ارادی با اراده و خواست سالک طریق حق و قبل از فرا رسیدن اجل این امر به وقوع می پیوندد.عطار نیشابوری در منطق الطیر خود که شرح سفر دشوار سالک در شاهراه وصول به حق است اذعان داشته که تنها آنان که وجودشان از آلایش های نفسانی و رذایل اخلاقی صیقل یافته و آینه حق نما شده اند رخصت حضور به بارگاه حق می یابند و در می یابند که حقیقت مطلقه با ایشان یکی است و در میانشان انفصالی نیست و در این راه عنایت و دستگیری حضرت حق و تبعیت از پیشوا و رهبری کاردان و راه شناس، جد و جهد طالبان و جویندگان مقصود را ثمر می بخشد.
صفحات :
از صفحه 13 تا 36
کشش‌های عاطفی و عقلانیت ایمان و باور دینی از دیدگاه ویلیام جیمز
نویسنده:
محمد‌هادی شهاب
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه قم,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
ایمان دینی از ابعاد و زوایای مختلفی قابل تأمل و تحلیل عقلانی است. یکی از ابعاد ایمان که در سده اخیر بیشتر مورد توجه بخشی از متفکرین قرار گرفته است، بعد عاطفی و ارادی آن است. ویلیام جیمز، فیلسوف معروف آمریکایی از کسانی است که در برخی از کتابهای خودش بخصوص مقاله « اراده معطوف به باور» به این موضوع پرداخته است. او با بیان تفاوت‌های موجود میان باور دینی و دیگر باورها و اهمیت خطیر و حیاتی این دسته از باورها به نقد دیدگاه قرینه گرایان می‌پردازد و نشان می‌دهد که دخالت اراده و عواطف و احساسات در این نوع از باورها، به عقلانیت ایمان دینی صدمه‌ای وارد نمی‌سازد. در این مقاله گزارش تحلیلی از دیدگاه وی در این زمینه ارائه شده است.
صفحات :
از صفحه 41 تا 58
نظریه جبر و اختیار در مقارنه آراء آگوستین و اشعری
نویسنده:
محمد رضا ابوئی
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ساوه: دانشگاه ازاد اسلامی واحد ساوه,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در این نوشتار ضمن اینکه مفاهیمی مانند جبر و اختیار، قضا و قدر، گناه نخستین و لطف (فیض) در اصطلاح و کاربرد مسیحی آن و... مورد مطالعه قرار گرفته است، دیدگاه آگوستین قدیس در موضوع جبر و اختیار که مورد اختلاف با دیگر کشیش معاصرش، پلاگیوس بوده، مورد بررسی قرار گرفته است. ما این دیدگاه ها را با ترجمه نامه های آگوستین علیه پلاگیوس و پیروان او به دست آوردیم. در ادامه مباحث، تفکرات ابوالحسن اشعری در جبر و اختیار و تفسیر نظریه کسب توسط وی نگاشته شده است. همچنین دیدگاه مخالفین او یعنی فرقه معتزله و تطبیق دیدگاه های این دو فرقه در کلام اسلامی با دیدگاه آگوستین و پلاگیوس در جبر و اختیار نیز مطرح گردیده است. آگوستین با استفاده از نظریه فیض راه برون رفت از باتلاق جبرگرایی را در کلام مسیحیت کاتولیک گشوده است، همان شیوه ای که ابوالحسن اشعری با تکمیل و تدوین نظریه کسب پیموده تا از اتهام جبرگرایی مصون بماند، هر چند منتقدین ایشان بر این باورند که این نظریه ها نتوانسته این دو متکلم نامور را از اتهام جبرگرایی برهاند. در این مقاله علاوه بر طرح مباحث فوق الذکر به سایر وجوه اشترک یا افتراق این دو اندیشمند موثر در کلام مسیحی و اسلامی به شیوه توصیفی تحلیلی و ابزار کتابخانه ای پرداخته شده است.
صفحات :
از صفحه 7 تا 30
بینش فلسفی و فهم دین
نویسنده:
محمدرضا بهاری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی ,
چکیده :
اين تحقيق به دنبال تحليل و بررسی مطلوب يا مضرّ بودن نقش بينش فلسـفی در فهـم ديـن است. از اينرو ابتدا به تبيين و تحليل رويكردها پرداخته و سپس آراء و انظار در مسئله نقد می گردد. نكته حائزاهميت در تبيين اصل مسئله، تعيين نوع رابطه بين معارف دينی با نفس الأمر دين است. روشن شدن اين رابطه، نقش بينش فلسفی را روشن می نمايـد. درايـنبـاره چهار رويكرد وجود دارد: رويكرد اول با قائل شدن به تأويل، بر ايـن بـاور اسـت كـه بـين حاقّ دين و معارف دينی ملازمه نيست؛ از اينرو بينش عصـری را حـاكم بـر نقـش بيـنش فلسفی در فهم دين می نمايد. رويكرد دوم با قائل شدن به نقش تفسيری برای بينش فلسفی، بين حاقّ دين و معارف دينی ملازمه می بيند و بينش فلسفی را قابل تطبيق با معـارف دينـی می داند. رويكرد سوم معارف ديـن را برگرفتـه از حـاقّ ديـن دانسـته وآن را در تضـاد بـا بينش های بشری و از جمله بينش فلسفی می داند؛ از اينرو نه تنها نقشی برای بينش فلسـفی در فهم دين قائل نيست، بلكه آن را مانع فهم ديـن قلمـداد مـی نمايـد. رويكـرد چهـارم بـا تأكيد بر حجيت فهم عرفی حاصل از بينش عرفی، معارف دين را عين ظواهردين می داند و دخالت بينش فلسفی را در آن، بدعت و حرام بـه شـمار مـی آورنـد. رويكـرد مختـار بـا تأكيد بر انكشاف دين بر اثر بينش شرعی، به انطباق معارف دينی با نفس الأمر دين معتقـد بوده و در مقام كشف معارف دينی از منابع دين، عناصر مؤثر در اين كشف را، تأثيرگذار می داند. نتيجه اينكه با اصل قرار دادن بيـنش شـرعی، در صـورت تـأثير بيـنش فلسـفی فـی الجمله، در طول بينش شرعی، به صورت عنصر مؤثر در كشف حاق دين، بـدون دخالـت مبانی، برآن صحه می گذارد، در غيراين صورت، بر مانعيت بيـنش فلسـفی در فهـم حـاق دين تصريح می نمايد.
صفحات :
از صفحه 197 تا 222
امکان سنجی علوم انسانی اسلامی بر مبنای زبان دین
نویسنده:
مهدی ذاکری,حمید خدابخشیان
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی ,
چکیده :
علوم انسانی اسلامی به عنوان شـاخه ای از علـم دينـی دارای دو دسـته مبـانی اسـت؛ مبـانی علم شناختی و مبانی دين شناختی. بحث از مبانی علـم شـناختی از سـنخ مسـائل فلسـفه علـم است و مباحث مربوط به مبانی دين شناختی، بيشتر در زمره مباحث فلسفه دين قابـل طـرح است. مبانی دين شناختی علم دينی به اصول و ويژگيهايی از دين گفته می شود كه دين با برخورداری از آن، امكان ورود به عرصه علوم را پيدا می كند. زبـان ديـن اسـلام در زمـره اين اصول است. اين زبان به واسطه ويژگی معناداری و حكايت گری از واقع، ايـن قابليـت را به دين اسلام می دهد تا در علوم انسانی ايفای نقش كند؛ اما در مباحث رايـج در فلسـفه دين، ديدگاه هايی وجود دارد كه با خدشه در وجود اين ويژگـی هـا در زبـان ديـن، راه را برای ورود دين به اين عرصه مسدود می كنند. پوزيتيويستها بـا طـرح چـالش معنـاداری، ويتگنشتاين با ايده بازيهای زبانی و كاركردگرايـان بـا پيـروی از نظريـه كـاربردی معنـا، طراحان اصلی ديدگاه های مخالف به شمار می روند. در ايـن نوشـتار پـس از تبيـين امكـان تحقق علوم انسانی اسلامی براساس ويژگي های زبانی ديـن اسـلام، بـه بيـان ديـدگاه هـای مخالف و طرح اشكالات هريك ازآنها خواهيم پرداخت.
صفحات :
از صفحه 103 تا 134
  • تعداد رکورد ها : 40