جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در همایش آموزش و پژوهش فلسفه دین در ایران که یازدهم خرداد 1400 برگزار شد در دو بخش، یکی درباره ترجمه و دیگری درباره تألیف سخنرانی کردم. چهار مسئله را در ترجمه عرض می‌کنم که شامل بیان دو آسیب و دو پیشنهاد برای غنای ترجمه‌های متون فلسفه دین است.

فلسفه دین شاخه‌ای از فلسفه مشتمل بر همه مباحث فلسفی‌است که بن‌مایه آن‌ها پرسش‌هایی‌است که از دین سرچشمه می‌گیرد. فلسفه دین، ارزیابی مفاهیم و باورهای بنیادین سنت‌های دینی ویژهٔ جوامع مختلف است. موضوعات اصلی فلسفه دین، استدلال پیرامون طبیعت، وجود یا عدم وجود خدا، زبان دین، معجزه، دعا، مسئله شر، صفات خدا، پلورالیسم دینی، معرفت‌شناسی دینی و رابطه بین دین و دیگر نظام‌های ارزشی مانند اخلاق و علم تجربی است. فلسفه دین با فلسفه دینی متفاوت است؛ فلسفه دینی فکر فلسفی‌است که توسط دین هدایت می‌شود که نمونه‌هایی از آن را می‌توان در فلسفه مسیحی یا فلسفه اسلامی جستجو کرد، اما فلسفه دین تبیین عقلانی ماهیت دین به خودی خود است، بنابراین برای مطالعهٔ فلسفه دین نیازی به باورمندی به ادیان وجود ندارد. اصطلاح فلسفهٔ دین، اصطلاحی‌است که از اواخر قرن هجدهم رایج گردیده‌است. این اصطلاح تحت تأثیر هگل رواج یافت که گونه‌های مختلف فلسفه را در نظام فکری خود وارد کرده بود. فلسفه دین، با پرسش‌های بنیادی آغاز می‌شود که ادیان به وجود آورده‌اند. فلسفه‌ورزی در این پرسش‌ها بازتاب برداشت فیلسوف از کارکرد فلسفه‌است. بخش مهمی از فلسفهٔ دین را دلایل وجود خدا و دلایل عدم وجود خدا تشکیل می‌دهند. دلایل جهان‌شناسانه وجود خدا سابقه‌اش به افلاطون و ارسطو می‌رسد که به مفهوم علیت باور داشتند. دلایل وجودشناسانه که نخستین بار آنسلم آن را باب کرد، مرکز ثقلش مفهوم موجود کامل است. دلایل عدم وجود خدا و رد ادله سنتی اثبات خدا نیز همواره مورد توجه فلسفهٔ دین بوده‌است.

ترجمه ماشینی: در این مقاله به ارتباط بررسی عرفان برای متکلمان تحلیلی مسیحی و فیلسوفان دین می پردازم. من با بررسی اجمالی برخی از دلایلی که ممکن است دانشگاهیان مسیحی تمایلی به ورود به این حوزه نداشته باشند، شروع می‌کنم و نشان می‌دهم که تا حدودی شگفت‌انگیز است که مطالعه عرفان چیزی است اما به ندرت در محافل تحلیلی مسیحی به آن پرداخته می‌شود. با این پیشینه، به دو بخش اولیه مقاله می روم. بخش اول به مرزبندی عرفان می پردازد: برای اهداف این مقاله به تنهایی، تجربه ای عرفانی محسوب می شود اگر و تنها در صورتی که به شدت متحد باشد، از آگاهی روزمره فراتر رود، و (به ظاهر) یقین معرفتی را در مورد صحت بینش های به دست آمده منتقل کند. این سه معیار به طور عمیق مورد بحث قرار می گیرند. بخش دوم به چالشی می پردازد که عرفان به این معنا ممکن است برای فیلسوف یا متکلم مسیحی ایجاد کند. من استدلال می‌کنم که پدیده عرفان را می‌توان به طور قابل قبولی در نظر گرفت که متضمن یکی از این دو نتیجه است، که هر دو برای مسیحیان ناخوشایند به نظر می‌رسند. نخست، ممکن است دیدگاه‌های متافیزیکی خاصی را مطرح کند که در ابتدا اصول کلیدی مسیحیت ارتدوکس را زیر سؤال می‌برند. ثانیاً، تجربه عرفانی ممکن است به عنوان «معنای درونی» مسیحیت درک شود که بخش بهتری از اعتقاد مسیحی ارتدکس را به همان اندازه مشکل‌ساز می‌کند (همانطور که در سه عرفان مسیحی مورد بحث من مشهود است). سپس با تأملی در مورد چگونگی ادامه بحث پایان می‌دهم، و یک بار دیگر نشان می‌دهم که الهی‌دانان تحلیلی مسیحی و فیلسوفان دین به ندرت شروع به طرح سؤالات مربوطه کرده‌اند، چه رسد به اینکه به هر روشی متقاعدکننده به آنها پاسخ دهند.

فاطمه توفیقی شرح داد: فلسفه اسلامی به فلسفه دین تحلیلی نزدیک است. عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب گفت: از آنجا که فلسفه اسلامی به مسائل کلاسیک می‌پردازد، در آن بیشتر به فلسفه دین تحلیلی نزدیک هستیم تا فلسفه دین قاره‌ای، ولی در فلسفه مدرن اسلامی به سخنانی که فلاسفه قاره‌ای می‌گویند نزدیک می‌شویم.

این نشست بدون حضور مخاطب و در صفحه اینستاگرام مرکز فرهنگی شهرکتاب به آدرس ketabofarhang@ بصورت زنده پخش شد. لازم بذکر است کلیه نشست‌ها و درس‌گفتارهای مرکز فرهنگی شهرکتاب بدون حضور مخاطب و بصورت مجازی برگزار می‌شود.