مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

نظریه وحدت شخصی وجود ـ به عنوان رأی اخیر ملاصدرا در ساحت وجودشناختی ـ بر بسیاری از مباحث فلسفه متعارف تأثیر بنیادین داشته است. این دیدگاه که طبق آن وجود حقیقی مختص به وجود حق تعالی است و ممکنات صرفا ظهور، نمود، شأن و وصف آن به شمار می‌روند، نافی یکی از مهم‌ترین مبادی حکمت، یعنی اصل تحقق کثرت به حساب می‌آید. ملاصدرا که در دیدگاه تشکیک وجود، تحقق کثرت در عین وحدت را پذیرفته بود، بر تفسیر بسیاری از اصول فلسفی از جمله اصل علیت توان‌مند بود. با تغییر نظریه وجودشناختی وی و پذیرش دیدگاه وحدت شخصی وجود، امکان تبیین اصل علیت معهود فلسفی وجود نداشت و ملاصدرا ناچار شد در تبیین رابطه وجود حق با ظهورات و نمودهای آن به طرح نظریه تجلی که مولود عرفان اسلامی است، بپردازد. طبق این نظریه، وجود حق به واسطه وجود منبسط که به نحو تفصیلی دربرگیرنده همه ممکنات است، در مجالی و مظاهر مختلفی نمایان شده است.ملاصدرا با تغییر دیدگاه وجودشناختی، اصل علیت را به نظریه تجلی بازگرداند.این نظریه را می‌توان رویکردی عرفانی به اصل علیت تلقی کرد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 72 تا 87

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی مفهوم نامتناهی در کلام و فلسفه اسلامی و اطلاق آن بر خداوند

نویسنده:

جواد جعفریان، محمدمهدی گرجیان

نوع منبع :

مقاله , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم)

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی إسراء,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

واجب الوجود , نامتناهی , صفات خدا , فلسفه اسلامی , صفات واجب(حکمت نظری) , واجب تعالی (اسماء ذات) , بی کران بودن واجب , عدم تناهی اوصاف ذاتی واجب , نامحدود بودن خداوند

کلیدواژه‌های فرعی :

اصالت وجود , قرآن , نامتناهی شدی , سلب مطلق , سلب ملکه , اصالت وجود , قرآن , نامتناهی عدّی , نامتناهی مدّی , تفسیر وجودی نامتناهی , نامتناهی حقیقی , نامتناهی مجازی , اشتراک مفهوم وجود ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , ابن بابویه، محمدبن علی: شیخ صدوق , خواجه نصیرالدین طوسی , علامه حلی , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , مرتضی مطهری

شاپا (issn):

2383-2916

چکیده :

در ظاهر، نامتناهی بودن خداوند، مسأله‌ای بدیهی به نظر می‌رسد؛ اما برخی بر این اعتقادند که نامتناهی بودن خداوند در همه عرصه‌ها و اسماء و صفات الاهی، امری مغایر با موازین برهانی و وحیانی است. مقاله حاضر با بررسی سه تفسیر مختلف از نامتناهی و نقد و بررسی هر یک از آن‌ها، دیدگاه صحیح درباره نامتناهی بودن خداوند را «تفسیر وجودی نامتناهی» دانسته است؛ از این رو، اشتباه منکران نامتناهی بودن خداوند را در تفسیر غلط ایشان از معنای نامتناهی می‌داند. در ضمن به شبهات موجود پاسخ داده خواهد شد و مستندات فلسفی در تأیید این دیدگاه برتر بیان می‌شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 5 تا 34

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تاریخ ابن خلدون المجلد 1 : مقدمة ابن خلدون

نویسنده:

عبدالرحمن بن خلدون؛ حاشيه نويس: خليل شحاده؛ ناظر: سهيل زكار

نوع منبع :

کتاب , حاشیه،پاورقی وتعلیق

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF معرفی کتاب فهرست

وضعیت نشر :

بیروت: دار الفکر,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

اصطلاحنامه تاریخ اسلام , تاریخ نگاری اسلامی , کتب تاریخ اسلام

کلیدواژه‌های فرعی :

علم لغت , اجتماع , خراج , سلطنت , علم بشری , امامت , خلافت , نبوت , بیعت , علم الهی , ادبیات , *جهان اسلام , علم تاریخ , غیب گویی , تاریخ اقتصادی , سیاست مالی , مسکوکات , اقلیم , علم طبیعی , فلسفه اسلامی , اصطلاحنامه علوم حدیث , اصطلاحنامه علوم قرآنی , اصطلاحنامه فقه , اصطلاحنامه منطق , عصبیت , پادشاهان , 13. علم کلام , 5- تشیع Shiism (اعم از امامی و زیدی و اسماعیلی، (فرق اسلامی)) , اصطلاحنامه تصوف , تاریخ اجتماعی , علوم اسلامی (سایر) , ادبیات , خط رمل , اخلاق بشر ,

چکیده :

مقدمة ابن خلدون کتابی نوشته شده از ابن خلدون است که در آن تاریخ اجتماعی و تاریخ اقتصادی جهان اسلام در سده ۸ و سده ۹ ق بررسی شده است. مقدمة ابن خلدون در حقیقت مقدمه کتاب العبر و دیوان المبتداء و الخبر فی تاريخ العرب و العجم و البربر و من عاصرهم من ذوی الشأن الاکبر است. این کتاب بویژه به امور خراج، سیاست های مالی، نفوذ و مسکوکات و ادارات مربوط به آنها مانند دیوان ها پرداخته و آنها را روشن می کند. مقدمه ابن خلدون تنها در ابتدای سده ۱۹ م مورد توجه خاورشناسان قرار گرفت و در همان سده از این مرحله در گذشت و دیگر دانشمندان اروپا نیز آن را مورد پژوهش قرار دادند. برخی از مطالبی که در جلد اول به آنها پرداخته شده است: در فضیلت دانش تاریخ و تحقیق روشهاى آن و اشاره به اغلاط و اوهامى که مورخان را دست میدهد و یاد کردن برخى از علتهاى آن. در طبیعت اجتماع. درباره قسمت آباد و مسکون زمین و اشاره به برخى از آنچه در آن هست چون: دریاها و رودها و اقلیم‏ها درباره تأثیر هوا در اخلاق بشر. درباره غیبگویی، خط رمل، زایچه و تناسب اعداد درباره پادشاهان و جانشینان آنها. در اینکه هرگاه قوم عرب بر کشورهایى دست یابد بسرعت آن ممالک رو به ویرانى میروند. در اینکه پادشاهى و کشوردارى براى تازیان حاصل نمیشود مگر بشیوه دینى از قبیل پیامبرى یا ولایت یا بطور کلى بوسیله آثار بزرگ دینى. در اینکه دولتها هم مانند مردم عمرهاى طبیعى دارند. در حقیقت سلطنت و انواع آن‏. در معنى امامت و خلافت. در اختلاف نظر امت درباره احکام و شرایط منصب خلافت. در مذاهب شیعه درباره حکم امامت. در تحول و تبدیل خلافت به پادشاهى. درباره امور غیب‌ بینى و فالگزارى دولتها و ملتها و از «ملاحم» چکامه ‏هاى پیشگویى و کشف مفهوم جفر نیز گفتگو می‌ شود.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تقویم الإیمان، و شرحه کشف الحقائق

نویسنده:

محمدباقر بن محمد ميرداماد؛ شارح: احمد بن زين العابدين علوي عاملي؛ محقق: علی اوجبی؛ حاشيه نويس: علي بن جمشيد نوري

نوع منبع :

کتاب , شرح اثر , حاشیه،پاورقی وتعلیق

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF فهرست معرفی کتاب

وضعیت نشر :

تهران: میراث مکتوب,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

علوم عقلی , فلسفه اسلامی , 13. علم کلام , کتب فلسفه اسلامی

کلیدواژه‌های فرعی :

مسائل فلسفه اسلامی , تشخص وجود , جوهر و عرض , 01. خداشناسی (کلام) , صفات الهی , حاجت ممکن به علت , صفات سلبیه الهی , علم الهی , وجوب و امکان , موضوع فلسفه , ابطال تسلسل , تعریف فلسفه , امور عامه , براهین اثبات واجب(حکمت نظری) ,

کد کنگره:

1385 7ت/BBR1158

چکیده :

کتاب «تقویم الإیمان و شرحه کشف الحقائق» تالیف میر محمدباقر داماد است. این مجموعه شامل متن «تقویم الایمان», نوشته میرداماد و شرح آن با عنوان «کشف الحقایق» است که آن را سید احمد علوی عامل نگاشته است. افزون بر آن کتاب با تعلیقات ملا علی نوری همراه است. متون یاد شده, هر سه به زبان عربی است. اما مقدمه مفصل مصحح که به زبان فارسی است اطلاعاتی را در باب «تقویم الایمان», شروح و تعلیقات آن, چگونگی تصحیح اثر به دست می دهد. گفتنی است فصل آغازین تقویم الایمان به برخی مبادی و مباحث مربوط به امور عامه اختصاص دارد که از آن جمله است: تعریف فلسفه, موضوع فلسفه, مسائل فلسفه, انقسام موجود به واجب و ممکن, تقسیم به جوهر و عرض, ملاک نیاز ممکن به علت, و تساوق وجود و تشخص. مباحث فصل دوم بیشتر به براهین اثبات واجب و ابطال تسلسل و دور مربوط می شود. فصل سوم و چهارم, بیشتر به تبیین و اثبات صفات سلبی واجب اختصاص دارد. در فصل پایانی کتاب نیز مباحث معرفت شناسانه و دیدگاه های میرداماد در مقوله علم به ویژه علم الهی مطرح گردیده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

شرح حکمة الإشراق

نویسنده:

محمود بن مسعود قطب الدین شیرازی؛ مصححان: عبدالله نورانی، مهدی محقق

نوع منبع :

کتاب , شرح اثر

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF معرفی کتاب

وضعیت نشر :

تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

اشراقیون , نقد و بررسی , و دیگر موضوعات مرتبط با کلام , فلسفه الهی , حکمت اشراق the School of Illumination , فلسفه اسلامی , فلسفه اشراقی , 13. علم کلام

شابک (isbn):

964-7874-73-1

چکیده :

«حکمة الاشراق» مهم‌ ترین اثر شیخ شهاب الدین سهروردی و منبع اصلی حکمت اشراق. این کتاب به زبان عربی است و بنا به گزارش سهروردی، در سال ۵۸۲ تألیف آن به پایان رسیده است. سهروردی «حکمة الاشراق» را کتابی مشتمل بر حکمت‌ های شگفت انگیز و عبارات رمزگونه معرفی کرده و در میان آثاری که در علوم الهی نوشته، برای آن جایگاه ویژه‌ ای قائل شده و آن را بی‌ نظیر وصف کرده است. حکمة الاشراق شامل دو بخش عمده است: در ضوابط فکر و انوار الهیه. در ابتدای کتاب، مقدمه و در انتها وصیت مصنف نیز در آن آمده است. بر «حکمة الاشراق» شرح‌ هایی نوشته شده که از مهم‌ ترین آنها شرح شمس الدین محمد شهرزوری و شرح قطب الدین شیرازی است. شرح قطب الدین شیرازی متأثر از شرح شهرزوری و بسیار مورد مراجعه حکما بوده و از مهم‌ ترین تعلیقات، تعلیقه صدرالدین شیرازی است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

ماهیت وحی در حکمت اسلامی

نویسنده:

عبدالحسین خسروپناه

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

برهان تجربه دینی (مسائل جدید کلامی) , حکمت اشراق the School of Illumination , فلسفه اسلامی , حکمت متعالیه , فلسفه مشاء , وحی ( قرآن )

کلیدواژه‌های فرعی :

عقل فعال , عقل(قوه عاقله) , عقل نظری((مدرک مربوط به نظر)، مقابل عقل عملی) , عقل عملی((مدرک کلیات مربوط به عمل)، مقابل عقل نظری)Alʿaql al-ʿamalī(practical intellect) , عقل هیولانی , عقل بالملکه , عقل بالفعل , عقل مستفاد , مبدا فاعلی وحی , مبداء قابلی وحی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

برخی از نويسندگان، وحی را نوعی الهـام و شـعر و تجربـه دينـی زاييـده فرهنـگ زمانه دانسته اند؛ به گونه ای كه نمی توان صدق معرفت شناختی را بدان نسبت داد . طرفه آنكه اين ادعا به فيلسوفان مسلمان نسبت داده می شود. اين نوشتار برآن است تـا ثابـت كند وحی شناسی فيلسوفان اسلامی بـه شـدت بـا نظريـه تجربـه دينـی و شـاعرانه وحـی رسالی و قرآنی مخالف است و آن را حقيقتی الهی می داند. براين اساس، وحی الهـی و آسمانی، زمانی تحقق می یابد كه پيامبری از مرحله عقل بالقوه و عقل بالملكه و عقل بالفعل بگذرد و به عقل مستفاد برسد و با عقل فعال ارتباط برقرار كند ، ولـي هـيچ گـاه وجود پيامبر، از نظر فيلسوفان مسلمان توليـد كننـده فـاعلی وحـی بـه شـمار نمـی آيـد. چگونگی توليد وحی جزئی و وحی كلی، يكی ديگر از مباحث اين مقاله است كـه از ديدگاه ابن سينا، شيخ اشراق وملاصدرا تبيين شده است

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 5 تا 30

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

قرآن و حدیث منبع و منشا الهام فلسفه اسلامی

نویسنده:

حسین نصر

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

حدیث , فلسفه اسلامی , قرآن , فلسفه یونانی , قرآن , فلسفه اسلامی , حدیث , اصطلاحنامه علوم قرآنی , فلسفه نبوی

چکیده :

تردیدی نیست که مسلمانان، ارتباطی تاریخی و فرهنگی با حکمت یونانی و فلسفه‏های دیگر داشته و از میراث فلسفی و غنی دوران باستان، بهره‏های زیادی برده‏اند؛ ولیکن، مطالعه عمیق تاریخ طولانی فلسفه اسلامی نشان می‏دهد که خاستگاه فلسفه اسلامی را باید در بطن و متن اسلام و در منابع اصیل آن یعنی قرآن و حدیث، جستجو کرد؛ چرا که این فلسفه، اصول، مبانی، موضوعات و مسائل متعدد خود را از وحی اسلامی گرفته است. همه فیلسوفان اسلامی در فضای وحیانی اسلام و با الهام از این متون، فلسفه خود را پدید آورده‏اند و اساساً فلسفه اسلامی، تأویلی فلسفی از متن مقدس است که عمیقاً ریشه در قرآن و حدیث دارد و به همین جهت در طول قرون و تا به امروز، به عنوان یکی از جریانات فکری بسیار تأثیرگذار در تمدن اسلامی به حیات خود ادامه داده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

کاربردهای نادرست حمل اولی و شایع

نویسنده:

اسداله فلاحی، سیدبهاالدین موحدابطحی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه تهران,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

منطق جدید , حمل شایع , حمل اولی , اصطلاحنامه منطق , مبحث حمل

کلیدواژه‌های فرعی :

قاعده فرعیه , اخبار از معدوم مطلق , محصورات , فلسفه اسلامی , اصالت وجود , کلیات خمس , حد تام , محمول , وجود ذهنی , جذر اصم(اصطلاح وابسته) , پارادوکس راسل , پارادوکس اشاره به گیومه , پارادوکس مفهوم اسب , وجود موضوع ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , مرتضی مطهری

شاپا (issn):

2008-9422

چکیده :

حمل اولی و شایع را در حل بسیاری از مسایل فلسفی به کار برده اند که برخی از آن ها کاربرد نادرست این دو حمل است. برخی از این کاربردها، به شبهات فلسفی و پارادوکس های منطقی مربوط می شود و برخی دیگر را می توان در مباحث مستقل فلسفی یافت: 1. شبهه اخبار از معدوم مطلق، 2. اشکالات وجود ذهنی، 3. معمای جذر اصم و پارادوکس راسل، 4. پارادوکس اشاره به گیومه و پارادوکس مفهوم اسب، 5. دلیل این که چرا حد تام را به کلیات خمس نیفزوده اند، 6. دلیل اینکه چرا محصورات نیازمند وجود موضوع اند، و 7. اثبات اصالت وجود با نظر به مبحث حمل. در این مقاله، با تحلیل فرامرز قراملکی از حمل اولی و شایع در منطق جدید، نشان داده ایم که کاربردهای هفت گانه یادشده همگی دچار نوعی خطا و لغزش منطقی اند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 103 تا 119

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تفکر و فلسفه از نظرگاه دکتر رضا داوری اردکانی

نویسنده:

شهاب الدین فیض آبادی

نوع منبع :

رساله تحصیلی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

ایرانداک,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

حقیقت (اسماء ذات الهی) , فلسفه اسلامی , عقل , عقل , عقل , اصطلاحنامه منطق , حقیقت , تفکر , تفکر , وجود (اسماء اول عرفان نظری) , هنر و علوم انسانی , هنر و علوم انسانی , هنر و علوم انسانی , وجود (معرفت شناسی) , هنر و علوم انسانی , هنر و علوم انسانی , داوری، رضا , هنر و علوم انسانی , داوری، رضا

چکیده :

پژوهش حاضربه منظور روشن سازي و رفع ابهام مقدر از افكار استاد رضا داوري اردكاني، متفكر معاصر ايراني، در باب تفكر و فلسفه انجام شده است. از این منظر سعي ما در اين پژوهش مطالعه و بررسی، ونقد افكار و آراء ایشان از طريق مراجعه مستقيم به آثار و تألیفاتشان از زمان گذشته تا به امروز است. در ابتداي این پژوهش به طرح و بحث موضوعات و مباحث مهم در این باب پرداخته ایم از قبیل: تعريف فلسفه(گفت وجود در گوش زماني بشر به زبان زمان) ، ويژگي هاي فلسفه(الف): فلسفه مانند علم آموختني نيست. ب): فلسفه با عالم خاص خود متناسب است، ج): اینکه فلسفه قائم بر فيلسوفان نيست بلكه مطلب برعكس است، چگونگی پديدآمدن نگاه فلسفي ، چيستي حقيقت (كه بدون درك آن فهم بسياري از افكار ایشان ممكن نيست) ، دفاع از فلسفه در عین انتقاد از آن ، منظور از پايان يافتن فلسفه، نقدهاي كلي برفلسفه از نظر ایشان.سپس به بررسي و تحليل: چيستي فلسفه اسلامي ، ويژگي هاي مهم فلسفه ي اسلامي ، طرح فيلسوفان اسلامي (جمع بين دين و فلسفه) ، موفقيت يا شكست اين طرح از نظر ايشان پرداخته ايم و شباهت ها و اختلاف هاي رضا داوري اردكاني با متفكران پیشین اسلامي را مورد بررسي و مطالعه قرار داده ايم و در فصل آخر: چيستي تفكر ، انواع تفكر اصيل (ديني، عرفاني، شعري،فلسفي) ، نسبت فلسفه با تفكر و انواع آن، پايان فلسفه، تكليف تفكر بعداز پايان فلسفه را مورد بررسي و تحليل قرار داده ايم. نکات مهمی که، با روشن شدن معانی آن ها، امکان این امر به وجود می آید که، به زوایای مختلف افکار داوری اردکانی راه یابیم، عبارتنداز: تعریف حقیقت و به دنبال آن تعریف فلسفه و تفکر. ایشان حقیقت را ظهور و انکشاف وجود می داند که در هر دوره ای ظهوری خاص دارد پس حق به دومعنا است، در معنای اول حق همان وجود است و در معنای دوم حق، ظهور وجود است؛و به دنبال این تعریف از حقیقت، فلسفه گفت وجود در گوش زمانی بشر به زبان زمان و تفکر به گوش دادن به ندای وجود در احوال و اوقات حیرت و فطرت ثانی تعریف شده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

میزان تأثیر قرآن و حدیث در فلسفه اسلامی (گرایش حکمت متعالیه)

نویسنده:

رضا اکبریان

نوع منبع :

رساله تحصیلی

وضعیت نشر :

موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران: ,

زبان :