جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله، ابتدا به صورت مختصر به محاسن و معایب عمده در منطق کلاسیک اشاره می کنیم و ضمن معرفی اجمالی منطق فازی، نشان می دهیم که این منطق می تواند مفاهیم فکری و زبانی را به صورت مطلوبی توصیف نماید. سپس با اشاره به اختلافات عمده مابین منطق های کلاسیک و فازی، به کاربردهای منطق فازی در علوم مهندسی و پزشکی و حتی علوم اجتماعی و انسانی اشاره می کنیم و سپس به صورت فهرست وار به مفاهیمی در بینش اسلامی توجه می نماییم که به صورت متغیرهای زبانی در منطق فازی هستند و برای نمونه به چند آیه از قرآن کریم اشاره می کنیم. سپس چند صورت از گزاره های محمولی را در بعضی از آیات قرآن کریم نشان می دهیم. در آخر، چند قیاس استثنایی فازی را در بعضی از آیات قرآن کریم جستجو می کنیم و بالاخره نتیجه می گیریم که احتمالا نوعی منطق فازی، جریی از منطق والای قرآن کریم است. البته این مطلب نیازمند بحث و بررسی بسیار گسترده از سوی پژوهشگران حوزه و دانشگاه است.

جان والبریج، استاد فلسفه و زبان های خاورمیانه در دانشگاه ایندیانا، این خردورزی را خلیفه گری عقل از وحی، در واقع خدمت گذاری به آن، برآورد کرده است. او که سالیان بسیاری را با مسلمانان چه در امریکا و چه در پاکستان محشور بوده، در کتاب خدا و منطق در اسلام کارکرد این عقلانیت را در حوزه های فقه، حدیث، اصول، کلام، فلسفه، و سرانجام در منطق بررسی می کند.

ترجمه ماشینی: این کتاب به بررسی نقش محوری عقل در حیات فکری اسلامی می پردازد. علیرغم توصیف گسترده اسلام به عنوان یک نظام اعتقادی که تنها بر اساس وحی است، جان والبریج استدلال می‌کند که روش‌های عقلانی، نه بنیادگرایی، از دوره قرون وسطی مشخصه حقوق، فلسفه و آموزش اسلامی بوده است. تحقیقات او نشان می‌دهد که این سنت عقلانی اسلامی قرون وسطایی مورد مخالفت هم مدرنیست‌ها و هم بنیادگرایان قرار گرفت، که در نتیجه منجر به فروپاشی کلی زندگی فکری سنتی اسلامی و جایگزینی آن با اشکال فکری مدرن‌تر اما بسیار کم عمق‌تر شد. اما منابع این سنت علمی اسلامی جزء لاینفک سنت فکری اسلامی باقی مانده و برای احیای آن حیاتی خواهد بود. والبریج استدلال می کند که آینده اسلام با بازگشت به عقل گرایی مشخص خواهد شد.

این کتاب مجموعه ای از رسائل به نام حدود از جابر بن حیان، الکندی، الخوارزمی، شیخ رئیس ابن سینا و امام غزالی است.

موضوع محوری مقاله حاضر دلالت شناسی قضایای موجهه (به ویژه قضایای ضروریه و دائمه) است. در این باب ابتدا شرح مختصری از قضایای موجهه، بنا بر متون منطق سنتی، عرضه می شود و سپس ضمن توضیحِ تحلیلِ زمانی آنها، نقد چنین تفسیری در دستور کار قرار می گیرد. اما این نوشته صرفا نگاهی سلبی ندارد و در آن تلاش شده است تا سخن قدما درباب دلالت شناسی قضایای موجهه بازخوانی و بازشناسی شود.

خواجه نصیرالدین در مبحثی درباره انعکاس قضایای ممکنه در کتاب اساس الاقتباس می گوید: «پس معلوم شد که این اعتبار مقتضی فساد انعکاس ممکنات است و مودی به مذهبی است که نزدیک باشد به مذهب آن جماعت که اطلاق و ضرورت و امکان را به اسوار متعلق گردانند». خواجه در این عبارت اطلاق جهت بر سور را نظر جماعتی از منطق دانان می داند و نه عموم آنها، که خود خواجه قطعا از این جماعت نیست؛‌ زیرا وقتی او از موضع طبیعی جهت سخن می گوید برای آن فقط یک موضع طبیعی بیش تر قائل نیست. این نظر در مقابل نظر کسانی است که برای جهت در جمله دو موضع طبیعی قائل اند: یکی در کنار رابطه و دیگری در کنار سور، هنگامی که سور در جمله وجود داشته باشد. این نظر دوم نظر ابن سینا و برخی دیگر مانند عمربن سهلان ساوی، ارموی، و قطب الدین رازی است. از آنجا که ابن سینا و ساوی قبل از خواجه و ارموی معاصر خواجه و قطب الدین رازی پس از وی می زیسته اند و این بحث به نتیجه مطلوب نرسیده است، مناسبت داشت ادله مثبتین تعلق جهت به سور دوباره مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. این وظیفه ای است که این مقاله بر عهده گرفته و نتیجه ای که بدان دست یافته این است که داده های مورد استناد مثبتین پذیرای توجیهی متفاوت است و می تواند به گونه دیگری تفسیر شود و قبول آنها مستلزم قبول قول تعلق جهت به اسوار نیست.