مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

علامه شيخ «محمد جواد بلاغی» در كتاب «الرحلة المدرسية و المدرسة السيارة فی نهج الهدی» درباره اصول توحيد، نبوت و معاد سخن گفته و تلاش كرده است با استناد به دلايل نقلی و عقلی از كتب آسمانی تورات، انجيل و قرآن، اين اصول را اثبات كند. الرحلة المدرسية به‌صورت گفت‌وگو ميان چند تن نوشته شده كه گردهم آمده‌اند تا درباره تورات، انجيل، زبور و قرآن، بی‌طرفانه تحقيق كنند و حقايق را بی‌اشتباه و آلايش از آن‌ها درآورند. علامه بلاغی در اين كتاب، دين اسلام را بررسی كرده و ارزش‌ها و برتری‌های آن نسبت به ساير اديان را بيان و تأكيد كرده كه اسلام، همان دين ابدی برای تمامی زمان‌ها، مكان‌ها و هر عصر و نسلی است و ويژه گروه يا افراد خاصی نيست و هر آنچه جامعه بشری از مسائل اقتصادی، سياسی، اجتماعی، اخلاقی، عقايدی و ديگر امور زندگی به آن نياز دارد؛ در دين مبين اسلام وجود دارد. «بحث‌های فلسفی» نيز از ديگر بخش‌های مهم كتاب الرحلة المدرسية است كه در آن درباره مباحثی در زمينه جبر و تفويض، حسن و قبح عقلی، حقيقت نفس آدمی، ذرّه(جوهر فرد)، وجوب و امكان و امتناع، حدوث و قدم ماده، تنازع بقاع و انتخاب طبيعی، بحث شدهاست. همچنين، در اين كتاب، مسائلی درباره حكمت خلقت اعضای بدن انسان و شگفتی‌های خلقت حيوانات، آفرينش آسمان، زمين، هوا و دريا و ديگر عجايب عالم كه هر يك برای اثبات وجود خدای يگانه بسنده است، آورده شده است. كتاب مذكور در سه بخش بررسی شده كه عنوان بخش نخست آن، «پژوهشی در تورات و انجيل» است و در آن عناوينی مانند «خطاب كردن با عنوان "أب" در ميان مسيحيان با منع انجيل از آن»، «منع حضرت آدم (ع) از درخت»، «آيا در پيش خداوند دروغ و نيرنگ هست؟»، «قرآن؛ ميزان حق»، «نفی جسمانيت از خداوند و علم مطلق او»، «داستان فرزندان آدم و تورات»، «نسخ عهدين»، «آتش نمرود و ابراهيم (ع)»، «هارون و تورات و گوساله سامری»، «حضرت سليمان و عهد قديم»، «هارون و قرآن كريم»، «افسانه غرانيق»، «تورات و نسبت‌­های ناروا به پيامبران»، «ايمان حضرت ابراهيم(ع) و استدلال روشن در اين زمينه در قرآن»، «ابراهيم و خداوند و فرشتگان در تورات»، «منزه بودن خداوند از آموزش دروغ»، «كرامت قرآن»، «اشتباه در تورات»، «قرآن و پيامبر گرامی اسلام»، «ذبح زنان و كودكان در تورات» گنجانده شده است. علامه بلاغی در ادامه اين كتاب، به پژوهش درباره موضوعاتی مانند «قرآن؛ ميزان حقيقت»، «پيامبر موعود در تورات»، «سفرهای بنی‌اسرائيل و تورات»، «مسيح (ع) و اناجيل»، «اخبار غيبی در قرآن»، «قرآن، مسيح و تثليث»، «طلاق در تورات»، «قرآن، توبه و آمرزش»، «آمرزش و رحمت الهی و كتاب مقدس»، «ايرادگيری عهد جديد بر عهد قديم»، «خالی بودن تورات از ذكر قيامت»، «شواهد داخلی از تورات بر تحريفش»، «نويسندگان اناجيل و زمان نوشته شدن آن‌ها»، «بررسی زندگی شاگردان مسيح (ع)»، «تاريخ بنی‌اسرائيل در عهد قديم»، «بخشش و نظام اجتماعی و قرآن»، «اناجيل و عهد قديم و اختلافات»، «اناجيل و پاكی مسيح»، «آموزه­‌های مسيحيت بعد از مسيح (ع)»، «چرا دستور "پولس" بر ابطال شريعت پذيرفته شد؟» پرداخته است. بخش دوم اين كتاب به مباحث «بررسی معارف اسلام از قرآن و تاريخ» است كه در آن مباحثی با عنوان «دين اسلام و قرآن»، «تاريخ و دعوت اسلام»، «جنگ‌‌های پيامبر(ص) مانند جنگ احد، بدر، احزاب، خيبر و هوازن»، «صلح حديبيه»، «سيره محمد (ص) و ضرورت دفاع از آن»، «اسلام و مسيح»، «غزوه "بنی‌القينقاع" و "بنی قريضة"»، «فتح مكه»، «صلح حديبيه»، جنگ مؤتة و تبوك»، «آموزش قرآن با اخلاق فاضل»، «اسلام و مسيح»، «مذهب داروين در اصل انواع»، «برهان‌های توحيد در قرآن»، «نياز به شريعت»، «كرامت قرآن در استدلال‌های آن»، «استدلال‌های قرآنی در آفرينش زمين»، «نفی تعدد و شرك از خداوند»، «عقول ده‌گانه و فلاسفه» پرداخته می‌شود. بخش سوم كتاب الرحلة المدرسية نيز به دفاع از اعتقادات دين مبين اسلام اختصاص دارد و در آن موضوعاتی همچون «متشابهات قرآن»، «فوايد آفرينش انسان و حيوانان در نظام هستی»، «رسالت كلی قرآن كريم»، «صفات رسول اكرم(ص) در قرآن»، «تنوع معجزه‌ها به اقتضای حكمت»، «معاد جسمانی در تورات و انجيل»، «مغالطه در معاد جسمانی و جهنم»، «مسئله اسراء از مسجد الحرام به مسجد الأقصی»، «انجيل و برزخ»، «عهد جديد و قيامت»، «حج در دين اسلام» و «مكه و تاريخ و استدلال قرآنی برای آن» بررسی شده است.

در مقالۀ حاضر نشان داده­ شده که اگر احکام «شیء الف اثر هنری است.» و «صاحب اثر/ زید هنرمند است.» احکامی اعتباری و مفاهیم «هنر» و «هنرمند» نیز مفاهیم و معانی اعتباری دانسته شوند، به چه نتایجی می­توان رسید. تبیین مبانی معرفت‌ شناسانۀ هنر، رابطۀ هنر با حقیقت، هنر به­مثابۀ وسیلۀ رساندن آدمی به کمال حقیقی، ارتباط هنر با زندگی فردی و اجتماعی، هنر به­عنوان اعتباری قراردادی و این‌که نمی‌توان از مفهوم هنر تعریف به حدتام ارائه داد از مهمترین نتایج این نوشتار است. همچنین تقسیم اعتباریات به اعتباریات قراردادی و غیر قراردادی از نوآوری­های این مقاله است.

از دیرباز، تحقق حکومت جهانی عاری از هرگونه ظلم و خشونت به همراه آینده‌ای روشن برای زندگی، از آرزوهای بشر بوده است. پیامبران و ادیان الهی بشارت داده‌اند که سرانجام، حکومت واحد جهانی مبتنی بر قسط و عدل شکل خواهد گرفت و این آینده به دست مصلح کل و منجی جهانی تحقق خواهد یافت. از این‌رو، پیامبران و اولیا برای تحقق حکومت الهی جهانی، انسان‌ها را به انتظار دعوت می‌کنند؛ انتظاری سازنده و پویا. در اسلام، حکومت جهانی توسط حضرت مهدی عج الله تعالی فرجه الشریف و در مسیحیت، ملکوت خداوند به‌واسطة حضرت مسیح علیه السلام تحقق می‌یابد. این حکومت ویژگی‌هایی دارد که آن را از ديگر حکومت‌ها متمایز می‌سازد؛ از جمله: خلافت پاکان و صالحان؛ برپایی احکام الهی؛ حکومت عدالت‌محور؛ رفاه اقتصادی؛ و... . مؤمنان به این دو دین، بر مبنای متون معتبر، خود را برای چنین روزی آماده و مهیا می‌کنند و در انتظار به سر می‌برند. در مقالة پیش رو، نگارنده بر آن است تا به روش توصیفی ـ تحلیلی به مقایسة چرایی انتظار برای حکومت جهانی در دو دين مسيحيت و اسلام بپردازد؛ در اولي بر مبنای عهد جدید و در دومي بر مبنای آیات و روایات. کلیدواژه‌ها: انتظار، حکومت، قرآن، کتاب مقدس، مسیح، مهدی

مقاله حاضر با گرته‌برداری از دانش‌های مرتبط، در پی تبیین شواهدی است تا نقش یگانه غرض را در انسجام‌بخشی سوره‌ها تأیید نماید؛ بدین صورت که عامل تکوین متن از لحاظ نظریه‌های ادبی معاصر، وجود غرض است. از نظر علم نحو نیز تکوین کلام وابسته به فایده و هدف می‌باشد. همچنین تکوین سیاق مشروط به وجود غرضی کلان در پس متن است و در علم بلاغت هم تصریح شده است که اتصاف کلام به بلاغت مشروط به وجود غرض ثانوی (غیر از معنای ظاهری الفاظ) است. به علاوه در مباحث روش تحقیق ثابت شده است که انسجام متون تحقیقی، در صورت تعیین مسئله و هدف، محقق شده و متون موضوع محور سودمند نخواهند بود. در فلسفه علوم نیز گفته می‌شود عامل وحدت و تمایز علوم از یکدیگر، دست‌کم در علوم ارتباطی، غرض آن علم است. در این مقاله همچنین اشاره می‏شود که موضوع سوره، توانایی انسجام‌بخشی به سوره را ندارد؛ چراکه در روش تحقیق گفته می‏شود متون موضوع‌محور ازهم‌گسیخته و غیرمنسجم‌اند. در فلسفه علوم نیز ثابت شده است که نمی‌توان به وسیله موضوع، علوم را از یکدیگر متمایز نمود. به علاوه در مقام عمل نیز مشخص شده است ارائه موضوعی که جامع تمامی مسائل سوره و مانع از مسائل دیگر سوره‌ها باشد، ناممکن است و درنهایت محققان نیز تعریفی از وحدت موضوعی ارائه داده‌اند که عملاً بازگشت به وحدت غرضی دارد.

خوانشی که در مکاتب مختلف از انسان وجود دارد، بر عرصه‌های گوناگون عدالت اجتماعی از جمله مفهوم، اصول، مسائل و قواعد تأثیر مستقیم دارند. محور این نوشتار بررسی جایگاه توان اندیشه­ورزی و برابری ذاتی انسان­ها همسو با غایت فرجامین آفرینش از ابعاد انسان‌شناختی در عرصه عدالت اجتماعی است. رهاورد این بررسی که به روش توصیفی- تحلیلی است، این است که توان اندیشه­ورزی و برنامه­ریزی و برابری ذاتی انسان‌ها در خلقت آغازین به عنوان مبانی انسان‌شناختی در گستره عدالت اجتماعی اسباب جهت‌گیری‌ای خاص در این حوزه ایجاد می‌کنند. عدالت اجتماعی دارای حوزه‌های مختلف مربوط به عقل نظری و عقل عملی است. مباحث ناظر به عدالت اجتماعی در عقل عملی می‌بایست با هدف آفرینش در عقل نظری سازواری داشته باشند و الزامات مربوط به آن در عقل عملی و ابزاری نیز می‌بایست با غایات عقل نظری همسو باشند. انسان عاقل بر اساس کارکردهای نظری، عملی و ابزاری می­تواند برای حرکت در جهت کمال و رسیدن به جامعه عدل‌محور برنامه­ریزی کند. از الزامات عقل عملی همسو با غایت عقل نظری، برابری ذاتی انسان‌ها در آفرینش است. این مبنا در عقل عملی ما را ملزم می‌کند در استحقاق‌های برابر، تساوی را رعایت کنیم. حاصل این مبنا در عرصه عدالت اجتماعی، اعطای حقوق اولیه بدون تبعیض در شرایط برخورداری مساوی به همگان است.

کتاب حاضر همانگونه که از نام آن هم پیداست، کتابی است که به شبهات سلفیه درباره مسائل مختلفی از جمله تحریف قرآن، تقیه نزد شیعه و بحث دامنه دار عدالت صحابه بحث می کند و به شبهات با دقت پاسخ می دهد.

کتاب حاضر که به دفاع از تشیع می پردازد، دربردارنده مطالبی از شیعه جعفریه تا مصادر و منابع تشریع حکم در شیعه می باشد. بحث از تشیع، مذهب جعفری ، تعریف آن، قرآن و سنت نبوی از مهمترین مصادر شیعه و... از مباحث مطرح شده در کتاب می باشد.

مولوی و اکهارت هر دو به فراتر رفتن از معنای ظاهری و درک معنای باطنی کتب دینی خود یعنی قرآن و کتاب مقدس باور دارند. اکهارت گاه از وحدت معنای ظاهری سخن می گوید اما به کثرت آن معتقد است و مولوی ظاهرا به وحدت معنای ظاهری اعتقاد دارد. مولوی تفسیر کلام حق از حق را توصیه می کند و از نظر اکهارت معنی و حقیقت کتاب مقدس را باید با روحی که با آن گفته و نوشته شده جستجو کرد و البته با سخن مولوی درباره قرآن تفاوت می یابد. البته مولوی بر غالب نبودن هوای نفس بر مفسر تاکید دارد.

(از مجموعۀ 7 جلدی)کتاب حاضر جلد چهارم از "مجمع الشتات فی الاصول و الاعتقادات "است که به مناسبت برگزاری کنگره بزرگداشت شهید آیت‌ا ...اشرفی اصفهانی 1279 1361 (چهارمین شهید محراب) به طبع رسیده است .این کتاب در اصل مجموعه دست نوشته‌ها، تقریرات و نیز سلسله درس‌های نامبرده است که در قالب 7جلد به چاپ رسیده است .بخش کوتاهی از این جلد به زبان فارسی و بقیه مطالب آن به زبان عربی است .موضوع اصلی کتاب اصول اعتقادی اسلام است .در این جلد به طور اختصاصی مطالبی درباره قرآن آورده شده که عناوین برخی از آنها بدین قرار است :اسامی قرآن، حدوث و قدم بودن قرآن، اعجاز قرآن، اعراب گذاری قرآن، فضیلت قرآن، ارتباط آیات قرآن با یکدیگر، مصحف امیرالمومنین، نسخ، بداء، معانی تاویل، شفاعت، ترتیب سوره قرآن، کلمه نسا در قرآن، نزول قرآن، زمان نزول قرآن، کیفیت نزول قرآن، قیامت در قرآن، و کیفیت وحی .در انتهای کتاب فهرست آیات قرآن کریم، موضوعات، اعلام، اماکن، کتب و مصادر درج شده است .