همانگونه که اندیشمندان بزرگ اسلامی، اعم از دانشمندان امامیه و عالمان اهل سنت، بر این حقیقت اذعان کردهاند، امیرمؤمنان (ع) در تمامی علوم اسلامی ازجمله صرف و
... نحو، بلاغت، فقه، علوم قرآن و حدیث، اخلاق و دانش کلام و حکمت الهی و عرفان اسلامی،... سرآمد همگان در طول تاریخ بوده است. دانش اخلاق را علم و فنی تعریف کردهاند که در آن از شناخت خیر و شر بحث میشود تا انسان به انتخاب خیر ملزم شود. این دانش سرنوشتساز در بین سایر دانشهای دیگر اهمیت والایی دارد و بر این اساس، بررسی آن، حساسیت و اهمیت ویژهای مییابد. در این مقاله کوشش شده است ضمن معرفی این دانش، پارهای از فضایل و رذایل اخلاقی بیان و از دو جنبه اخلاق فردی و اجتماعی بررسی شود؛ همچنین، بعضی از زیرشاخههای اخلاق فردی مانند تقوا، صدق و راستی و عُجب و نیز برخی از زیرشاخههای اخلاق اجتماعی مانند ادای امانت، تواضع و عدالت مطرح و دیدگاههای امیرالمؤمنین (ع) و عملکرد آن حضرت (ع) در این زمینه از هر دو بُعد نظری و عملی بیان و وجود ملکات و حالات ارزنده نفسانی در وجود حضرت (ع) توصیف و در نهایت به این مطلب دست یافته شود که اندیشههای ناب محمدی (ص) در وجود امیرالمؤمنین (ع) بارور شده و آن حضرت (ع) با عمل به آنچه که به آن علم یافته و اندیشههای نورانی که در وجودش شکوفا شده بود، درپی اثرگذاری آن اندیشه در افکار مردم جامعه زمان خود و پس از آن بوده است.
بیشتر