جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 770
بررسی تبعیت دلالت از اراده از منظر ابن‌سینا و خواجه نصیر طوسی
نویسنده:
فردین جمشیدی مهر، علیرضا کهنسال
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
برخی از منطق‌دانان بر این باورند که دلالت تابع اراده است و تا اراده‌ای محقق نشود، دلالتی صورت نمی‌گیرد. ابن‌سینا، خواجه نصیر طوسی و دبیران کاتبی از این دسته‌اند. برخی دیگر از بزرگان منطق نظیر قطب‌الدین رازی در این امر به مخالفت برخاسته و دلالت را تنها تابع علم به وضع دانسته‌اند. تتبعات تاریخی نشان می‌دهد که این مسئله از زمان ابن‌سینا و ‌توسط شخص وی مطرح شده است. از این رو تلاش کرده‌ایم که نظر ابن‌سینا به صورت کامل، تقریر و درباره اختلافات دو تن از شارحین بزرگ کلام وی یعنی خواجه نصیر طوسی و قطب رازی داوری شود. عده‌ای از اصولیون به‌نام نیز که در یک مسئله اصولی اختلاف نظر داشته‌اند، استطرادا به این بحث پرداخته و تفسیر دیگری را بیان کرده‌اند و مدعی شده‌اند که مراد عَلَمین (ابن‌سینا و خواجه نصیر) چیزی جز تفسیر آنان نبوده است. این نوشتار در صدد مقایسه نظر اصولیان و منطق‌دانان نیست و ذکر پاره‌ای از نظرات در اصول فقه تنها نشان‌دهنده وجودِ برداشت‌ها و تفسیرهای دیگر از کلام ابن‌سینا و خواجه نصیر می‌باشد. در این مقاله به شرح و جرح اقوال مشهور پرداخته و نتیجه گرفته‌ایم که در این باب نظر صائب همان قول قطب‌الدین رازی صاحب محاکمات است.
صفحات :
از صفحه 19 تا 30
نقد و بررسی دیدگاه عدمی‌انگارانه شرور
نویسنده:
محمد محمدرضایی، جابر موسوی‌راد
نوع منبع :
مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
چکیده :
معضل شرور به‌عنوان امری بر ضد وجود خدا یا برخی صفات او مثل قدرت یا خیرخواهی مطلق الهی، مطرح شده است. فیلسوفان و متکلمان بسیاری به راه‌های مختلف در صدد پاسخ به این معضل بر آمده‌اند. در این میان راه‌حلی که بسیاری از فیلسوفان اسلامی پذیرفته‌اند، نظریه «عدمی‌انگاری شرور» است. مطابق این دیدگاه شرور، حقیقتی جز عدم ذات یا عدم کمال ذات ندارند. در مقاله حاضر این دیدگاه تقریر شده است و این سؤال مطرح می‌شود که آیا دردها و آلام، مورد نقضی برای دیدگاه فلاسفه محسوب می‌شوند؟ پرسش دیگر این است که بر فرض که دردها و آلام مورد نقضی برای دیدگاه فلاسفه نباشد، آیا می‌توانیم نقدهای دیگری را بر دیدگاه عدمی بودن شرور مطرح کنیم؟ در این مقاله از این دیدگاه دفاع شده است که با فرض قبول اصل مبنای فلاسفه، دردها و آلام نقضی برای دیدگاه فلاسفه محسوب نمی‌شوند. اما دیدگاه عدمی بودن شرور دارای نقدهای اساسی است. از جمله اینکه اولاً شروری که عدم کمال ذات محسوب می‌شوند، در واقع اموری وجودی هستند؛ ثانیاً بر فرض قبول عدمی بودن شرور، مشکل شرور با این نظریه حل نمی‌شود؛ ثالثاً هر شری معمولاً ملازم با امری وجودی است و رابعاً این دیدگاه مخالف آیات وروایات است.
صفحات :
از صفحه 197 تا 216
ابن سینا و گستره علم الهی
نویسنده:
شهاب الدین ذوالفقاری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی,
چکیده :
در نظر ابن سینا، باری تعالی به همه اشیا، خواه جزیی باشند یا کلی، پیش از حدوث آنها علم دارد. این علم لازمه علم ذات به ذات بوده و از طریق علل و به سبب ارتسام صور موجودات در ذات، به آنها تعلق گرفته است. طرح نظریه ارتسام در علم الهی انتقادهای فراوان فلاسفه و متکلمان را به دنبال داشته است. این کوشش نشان می دهد ابن سینا خود از چنان ایرادهایی که بر یک قرائت اولیه از نظریه ارتسام وارد کرده اند، آگاه بوده است. او می کوشد ارتسام را چنان توضیح دهد که نتیجه آن تاثر ذات از غیر نباشد. در این نوشته، ضمن مرور بر دیدگاه های ابن سینا، نظر وی در عرصه مفهوم صحیح «ارتسام» بررسی می گردد.
صفحات :
از صفحه 193 تا 212
علم حضوری (ویژگی ها، اقسام و گستره)
نویسنده:
محمد حسین زاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی,
کلیدواژه‌های فرعی :
اتحاد عاقل و معقول , کیف نفسانی بودن علم , معلوم بالذات و معلوم بالعرض , راه کشف و شهود , علم تفصیلی حضوری واجب بعد از ایجاد , علم تفصیلی حضوری واجب قبل از ایجاد , علم حضوری واجب , کشف صوری , کشف معنوی , اتحاد عالم و معلوم , ابتنای علم حصولی بر علم حضوری , الهام(القاء در نفس) , شهود((ادراک بی واسطه)، اصطلاح وابسته) , حدس((قوه)، اصطلاح وابسته) , معرفت شناسی عرفان , مراتب علم حضوری , علم به صورتهای ذهنی , ملاک تحقق علم حضوری , ویژگی های هستی شناسانه علم حضوری , ویژگی های معرفت شناسانه علم حضوری , حضوری یا حصولی بودن مکاشفات عرفانی , علم حضوری و صدق و کذب , بی واسطه بودن علم حضوری , عینیت علم و معلوم در علم حضوری , اتصال عالم و معلوم , امکان دست یابی به حقیقت وجود , علم بالکنه , شناخت ماهیت , غیر قابل انتقال بودن علم حضوری , اتصاف علم حضوری به احکام ذهنی , عینیت و وحدت علم و ذات عالِم , بی نیازی علم حضوری از قوای ادراکی , عینیت وجود علمی و وجود ادراکی در علم حضوری , امتناع تقدم علم بر معلوم در علم حضوری , حکایت وجود بودن ماهیت , تلازم علم به لازم و علم به ملزوم , تعلق علم حضوری به ماهیت , عدم اندراج علم حضوری تحت مقوله , تحت مقوله بودن علم حصولی , تشکیک پذیری علم حضوری , منشأ تشکیک پذیری علم حضوری , تشکیک پذیری علم حصولی , تقسیمات علم حضوری , علم حضوری به معلول از طریق معلول دیگر , نقس تأثرات حسی در احساس , اقسام کشف معنوی ,
چکیده :
علم حضوری ویژگی های بسیاری دارد كه آن را از علم حصولی متمایز می سازد. در میان انبوه ویژگی ها، تنها برخی از آنها، همچون خطاناپذیری، امری معرفت شناختی است، اما عمده آنها وجودشناختی اند. برای اینكه این ویژگی ها را تمییز دهیم و ویژگی های معرفت شناختی آنها را از وجودشناختی تفكیك كنیم، لازم است نگاهی گذرا به این ویژگی ها داشته باشیم. در این مقاله، پس از تقسیمات علم حضوری، بدین نتیجه رهنمون می شویم كه قلمرو علم حضوری گسترده است و موارد بسیاری را دربر می گیرد. از عصر شیخ اشراق تاكنون، نمونه های بسیاری ذكر شده كه درخور توجه و بررسی است. سپس، مكاشفه یا تجربه عرفانی نیز با علم حضوری بررسی كرده ایم. در ادامه، به این مسئله پرداخته ایم كه آیا معرفت هایی كه از راه مكاشفه و تجربه عرفانی حاصل می شوند، حضوری اند یا حصولی، یا برخی حضوری است و برخی دیگر حصولی؟
صفحات :
از صفحه 105 تا 146
براهین توحید در فلسفه ملاصدرا
نویسنده:
رحیم قربانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی,
کلیدواژه‌های فرعی :
استحاله دور و تسلسل , ترکیب از وجود و عدم , حقیقت وجود , ضرورت ازلی حقیقت وجود , شبهه ابن کمونه , بی نیازی وجود از تعریف , صفات الهی , برهان صرافت و محوضت واجب الوجود , برهان عدم تناهی واجب الوجود , الوهیت خدا , امتناع ماهیت بر خدا , قاعده «الواحد» , برهان سینوی , حرکت در مقولات , وجوب بالذات , اثبات ناپذیری خدا , حرکت جوهری , فلک الافلاک , عدم تناهی , تناهی ابعاد , اصالت وجود , بساطت واجب(امور عامه) , وحدت تشکیکی وجود , حمل حقیقه و رقیقه , تناسخ , برهان امکان , برهان حرکت , برهان حدوث , توحید ذاتی , برهان بسیط الحقیقه , برهان ان (منطق) , برهان لمّ (مقابل برهان انّ) , برهان انّ (مقابل برهان لمّ) , برهان‌پذیری خدا , اقسام ضرورت , هندسه اقلیدسی , ترکیب وجود از جنس و فصل , بی سبب بودنِ حقیقت وجود , واجب بودن خداوند از همه جهات , براهین اثبات صفات خدا , تقریرات برهان صدیقین , برهان امکان عالم جسمانی , برهان الهیدانان , برهان طبیعیدانان بر اثبات خداوند , برهان وحدت عالم , امکان وجود عوالم دیگر , کرویت عالم , برهان ابوالبرکات بر حدوث نفس ,
چکیده :
فلاسفه در طول تاريخ، تلاشهاي فراواني براي اثبات وحدانيت خداوند به انجام رسانده اند. ملّاصدرا در اين ميان، به طور مفصّل، به نقد و تهذيب اين براهين پرداخته و تا حدّ زيادي آنها را از نقص و ضعف پيراسته است، به گونه اي كه از ميان همه براهين موجود، فقط برهان «صدّيقين» و برهان «نفس» را تمام و صحيح ميداند. نوشته حاضر به بررسي و نقد اجمالي رويكرد ملّاصدرا در اثبات توحيد باري تعالي پرداخته و به ضعفها و نقصهاي برخي از براهين وي ميپردازد. در اين نوشته، برخي از تقريرهاي برهان «صدّيقين»، كه توسط فلاسفه بعدي اصلاح و ارائه شده، معرفي ميشود. برهان «نفس» نيز داراي اشكالاتي است كه مورد اشاره قرار ميگيرد. همچنين برهان «وحدت عالم» مورد خدشه جدّي قرار گرفته و بازخواني شده است. از سوي ديگر، برهان ناپذيري خدا و مباني هستي شناختي توحيد در فلسفه ملّاصدرا بررسي و ارائه شده است.
صفحات :
از صفحه 53 تا 84
حرکت جوهری و تجدد امثال: تأملات و پرسش ها
نویسنده:
محمد فنایی اشکوری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی,
کلیدواژه‌های فرعی :
حدوث نفس , حدوث و قدم , حرکت اشتدادی , کمال اول , عین ثابت , نسبت جوهر و عرض , بعد چهارم ماده , حدوث تجددی اجزای عالم , معاد(کلام) , امتناع ماهیت بر خدا , حرکت حبی , اشتداد وجودی , ترکیب ماده و صورت , خلع ولبس , لبس بعد لبس , جعل بسیط , جعل مرکب , نظریه حدوث جسمانی نفس , رابطه نفس (ذهن) و بدن (جسم) , خداشناسی پویشی (مسائل جدید کلامی) , کون و فساد , تغیر جوهری , مقوله حرکت , هیولی , اجزاء بالفعل , اجزاء بالقوه , اجزاء حرکت , مقولات اربع , زمان ( ماهیت ) , اعتباریت ماهیت , تشکیک ماهیت , شی ء تدریجی , وحدت اتصالی , وحدت اتصالی جسمی , احکام واجب الوجود , غنی محض (اسماء ذات) , مقولات عشر , حرکت , زمان , صورت نوعیه , اتحاد جوهر و عرض , علت معطی حرکت , ربط متغیر به ثابت , نفس رحمانی(عرفان نظری) , وحدت جهان ماده , انکار حرکت , حیثیت بالقوه و بالفعل , شبهه عدم بقای موضوع , شبهه عدم بقای نوع , انکار حرکت جوهری , رد بر حرکت جوهری , ادله حرکت جوهری , شبهات حرکت جوهری , واحد بالعموم , علیت جوهر برای اعراض , تبعیت اعراض از جواهر , رابطه قوه و فعل , اصل تغییر , تکامل در عالم ماده , هستی‌های آنی در فلسفه بودیسم , حرکت در بودیسم , آیات قرآنی مربوط به حرکت جوهری , طور عقل ,
چکیده :
صدرالدین شیرازی با طرح نظریه حركت جوهری، بحث حركت در فلسفه را به ساحت ما بعد الطبیعی بسیار عمیق‌تری از آنچه در گذشته بوده است، می‌رساند. وی نه به ادراك حسی از حركات سطحی قناعت می‌كند و نه به ذوق عارفانه و شاعرانه بسنده می‌نماید، بلكه بر مبنای یك هستی‌شناسی اصالة‌ الوجودی با براهین گوناگون حركت عام و بنیادین عالم مادی را اثبات می‌كند و بر پایه آن، برای بسیاری از مسائل پیچیده فلسفی پاسخ‌های راهگشایی عرضه می‌كند. نوشتار حاضر، حاصل تأمّلاتی پیرامون این نظریه و تدقیق در براهین و نتایج آن است. نتیجه این تأمّلات، طرح ملاحظات و پرسش‌هایی است كه امید است اعتنا به آنها، در تعمیق و پیشبرد این بحث سودمند واقع شود.
صفحات :
از صفحه 11 تا 43
فلسفه آفرینش جهان و انسان از دیدگاه قرآن
نویسنده:
علی رضا فارسی نژاد، حامد دژآباد
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
شیراز: دانشگاه شیراز,
چکیده :
مساله «فلسفه آفرینش» و این که چرا خداوند، انسان و سایر موجودات را آفریده، یکی از اساسی ترین مسایلی است که همواره مطرح بوده و هست. به طور کلی در این زمینه دو سوال اساسی مطرح است: یکی این که آیا آفریننده و فاعل این جهان، از کار خود هدفی داشته است؟ دیگر این که آیا این جهان به عنوان آفریده و فعل خداوند، هدف و مقصدی دارد؟ سوال اول، بیان گر هدف فاعلی و سوال دوم، بیان گر هدف فعلی است. مکاتب مختلف کلامی، فلسفی و عرفانی، پاسخ های مختلف و متعددی به این دو سوال داده اند؛ عده ای به کلی منکر غرض و هدف در افعال الهی و آفرینش موجودات شده اند. جمعی قایل به وجود غرض و هدف در همه افعال شده اند و گروهی وجود غرض و غایت را در برخی از افعال پذیرفته اند، اما منکر عمومیت و لزوم آن شده اند. مقاله حاضر این مساله را از دیدگاه قرآن بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است که از دیدگاه قرآن، آفرینش کاملا هدف دار است؛ هدف از آفرینش جهان (در مقابل انسان)، انسان است و آسمان ها و زمین و هر چه در آن ها است برای انسان آفریده شده است،‌ مقصود از انسان، انسان کاملی است که به مقام عبودیت حقیقی رسیده است. هدف از آفرینش انسان کامل، ذات خداوند است و خداوند، انسان کامل را برای خودش آفریده است. پس به طور کلی، می توان گفت هدف خداوند از آفرینش جهان و انسان،‌ ذات بی همتای اوست.
صفحات :
از صفحه 103 تا 124
رویکرد مساله محور در تفسیر حیات طیبه در آیه 97 نحل
نویسنده:
زهره نبوی، احد فرامرز قراملکی، قاسم درزی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها,
چکیده :
رویکرد مساله محور یکی از شیوه های اثربخش «تدبر در قرآن» است. این رویکرد در برابر رهیافت موضوع محور و رهیافت مفهوم محور به کار می رود. بررسی تاریخی روی آوری مفسران به آیه 97 سوره نحل نشان می دهد که نداشتن رویکرد مساله محور موجب شده است که بسیاری از آنها بدون ذکر هیچ نکته ای از این آیه گذر کنند و بسیاری نیز که به تفسیر آیه پرداخته اند فقط به بیان نکات پراکنده و بدون انسجام اکتفا نمایند. این پژوهش روشن کرده است که تاکنون تنها سه تن از مفسران، مواجهه مساله محور با این آیه داشته اند و توانسته اند بدین شکل به مقومات و خصوصیات حیات طیبه دست یابند. در این مقاله پس از تحقیق در مفاد این آیه، 12 مساله مهم و شایسته پژوهش مرتبط با این آیه ارائه شده و به اجمال برای برخی از آنها روش صحیح حل آنها بیان شده است.
صفحات :
از صفحه 35 تا 50
روش شناسی فارابی در علوم اجتماعی و فرهنگی
نویسنده:
حسین داد بیانی، حمید پارسانیا
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
بحث متدولوژی و استراتژی‌های پژوهش در علوم اجتماعی از اهمیت و ارزشی ویژه‌ای برخوردار است، اما از آنجا که در ادبیات علمی گذشته‌گان توجه اندکی به منطق و روش برای خلق معرفت می‌شد، پرداختن پیشینیان نظیر فارابی و ابن خلدون به مقوله متدولوژی و تکنیک‌های پژوهشی و استانداردهای علمی به سبک و سیاق امروزی آنهم به صورت آگاهانه، فعالیت ارزشمندتری به حساب می‌آید. به خصوص تأمل و دقت‌های ژرفی که فارابی نسبت به بحث متدولوژی از خود نشان داده است به گونه‌ای که می‌توان او را پیش‌گام در طرح مباحث روش‌شناسی دانست. این نوشتار در پی آن است تا با تعمق در آثار فارابی، یعنی "احصاء العلوم"، "علم مدنی" و" آراءاهل مدینۀ فاضله" و برخی دیگر آثار او که به بحث متدولوژی پرداخته، قواعد و اصول روش‌شناختی که مؤلف از آن بهره برده است را استخراج، طبقه‌بندی و تشریح نماید و تلاش دارد تا شیوه‌هایی که فارابی در مقام گرد آوری و تحلیل داده‌ها و نقد ارزیابی آرای دیگران به کار گرفته است توضیح دهد. قبل از آن، به مفروضاتی در مورد ماهیت واقعیت اجتماعی که از آن به مفروضات "هستی‌شناختی" یاد می‌شود و نیز مجموعه‌ی مرتبطی از مفروضات در مورد شیوه‌ای که معرفت نسبت به این واقعیت را می‌توان بدست آورد یعنی مفروضات "معرفت‌شناختی" و نیز مفروضات "انسان‌شناختی" که نقش مقدمی در بحث روش‌ها دارد، به اجمال پرداخته است.
صفحات :
از صفحه 287 تا 312
امر اصیل، مختصات وجود شناختی و معرفت شناختی آن در فلسفه سهرودری
نویسنده:
صدرالدین طاهری، احمد شکیبایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی,
چکیده :
در بررسی های انجام شده پیرامون تعیین امر اصیل در نظر شیخ اشراق، برخی قائل به اصالت ماهیت و برخی قائل به اصالت نور و یا اصالت شهود شده اند، برخی این بحث را لفظی دانسته اند و گاهی نیز سهروردی اصالت وجودی معرفی شده است، ولی به نظر می رسد همچنان جای یک بررسی استدلالی که مواد استدلالش را با نگاهی فراگیر بر فلسفه سهروردی کسب کند، باقی است. در این راستا، تحقیق حاضر ابتدا به تحریر محل نزاع پرداخته، و نشان می دهد که خصوصیات امر اصیل عبارتند از: وحدت، عینیت و معلوم به علم حضوری بودن. در ادامه با توجه به این مقدمات، به تحلیل اموری پرداخته می شود که به عقیده برخی در فلسفه سهروردی اصالت با آنهاست و نشان داده می شود که ماهیتی که مد نظر سهروردی است امکان اصیل بودن را دارد، هرچند این امر با توجه به نگاه معرفت شناسی شیخ اشراق، در فلسفه وی محقق نشده است. سپس در ادامه، بررسی امکان اصیل دانستن نور و قول به لفظی بودن این نزاع را مورد توجه قرار می دهیم. نتیجه نهایی ای که از این بررسی به دست می آید این است که با توجه به اینکه سهروردی مشخصا امری را که بتوان اصالت را به آن نسبت داد معرفی ننموده است، راه حل مناسب برای فیصله داده به این اختلاف ها این است که به اصالت «موجود»در فلسفه سهروردی قائل شویم.
صفحات :
از صفحه 29 تا 50
  • تعداد رکورد ها : 770