جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در مقاله حاضر، نخست فرآیند شکل گیری دو مفهوم سلبی «نه چیزی» (مدن) و «نه موجود» (مئون) در فلسفه کلاسیک یونان بررسی شده و بعد نشان داده شده است که چگونه در فلسفه متقدم اسلامی، «لاشیء» برخلاف انتظار، به عنوان معادلی برای مئون و نه مدن به کار رفته است. با روشن شدن این که مئون در فلسفه کلاسیک به معنای عدم مطلق نیست، روشن می شود که نخستین کاربردهای «خلق من لاشیء» در متون اسلامی، دقیق تر از اصطلاح «خلق از عدم» بوده است. نخستین انتقال از این فرمول به «خلق لامن/ عن شیء» که توسط فارابی صورت گرفت، نشانگر باز تعریفی است که در فلسفه فارابی از مفهوم «لاشیء» و رابطه آن با هیولی انجام گرفته است. چنین می نماید که نظریه فارابی در باب ابداع، در عین این که پرداختی بر پایه نظریه افلاطون- افلوطین در هماهنگی با زبان فلسفی ارسطویی است، با اندیشه کلامی اسلامی نیز در گفت و گو بوده و در ترکیب الفاظ صورتبندی از متون دینی اسلامی که پیشتر ترکیب «خلق لا من شیء» را ارایه کرده بودند، بهره برده است.

از منظر عرفان ابن عربی، هستی - که همان حق است - در مراتب و مراحل مختلف با جلوه های متعددی خود را نمودار ساخته است. ویژگی هایی در آینه است که تامل در آن ها بستر مناسبی برای تفسیر پدیداری حق و خلق فراهم نموده است. در مکتب ابن عربی؛ از جهتی حق آینه ای است که جلوه هایی را نمودار ساخته است و نظاره آن جلوات همواره با اختفا آینه توام می باشد. خلق پدیدار شده نیز چیزی جز تصویر آینه ای حق نمی باشد. مقاله ذیل پژوهشی است که استفاده از «آینه» در مکتب ابن عربی را به عنوان الگویی برای تفسیر و تبیین هستی مورد بررسی قرار داده است.

مقدمه: تحقیقات روان شناسی اجتماع نشان داده که خلق می تواند رفتار را در موقعیت تحت تاثیر قرار دهد. هدف پژوهش حاضر بررسی اثر خلق و جایگاه مهار بر رفتار کمک رسانی و حافظه بود.روش: نمونه پژوهش شامل 150 نفر از کارآموزان متقاضی استخدام در صنعت پتروشیمی بود که به پرسشنامه جایگاه مهار راتر و آزمون حافظه پاسخ دادند و در موقعیت کمک رسانی قرار گرفتند. برای تحلیل نتایج از روش تحلیل واریانس و آزمون خی استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد که افراد دارای جایگاه مهار درونی و خلق مثبت بیشتر کمک می کنند. همچنین، در خلق مثبت تعداد لغات یادآوری شده بیشتر است (p<0.01) و لغات یادآوری شده در هر گروه همخوان با خلق القایی است (p<0.01).نتیجه گیری: بر اساس یافته ها القاء خلق مثبت توصیه می شود.

مطابق آیات و روایات، عالم تکوین در دو بخش عالم انوار و عالم اجسام خلق شده است. عالم اجسام متوقف و وابسته به عالم انوار و عالم انوار مدبر آن است. اولین مخلوق خداوند، نور وجودی حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله است که همه چیز از آن‌پیدا شده و اصل عالم خلقت است. تعابیر مختلفی چون عقل، نور، روح و قلم درباره آن به کار رفته است. انوار حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام ، فاطمه علیهاالسلام ، ائمه اطهار، انوار 124 هزار پیامبر، عرش، کرسی، لوح، بهشت و انوار مؤمنین از نور وجودی پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله آفریده شده است. آب اولین مخلوق در عالم اجسام است که با واسطه از نور پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله خلق شده و از آن تمام این عالم ماده در شش روز از ایام ربوبی پدید آمده است.

یکی از نظرات مطرح درباره خدا و خلق نظریه وحدت است و طرفداران این نظریه را مکتب وجودی می نامند. منظور از وحدت در این مقاله این است که خدا وجود است و همه چیز وجود است پس خدا همه چیز است. نگارنده در این اثر کوشیده است با ارائه سندهای متعدد ایده وحدت وجود را توضیح می دهد و آنگاه با ذکر چند دلیل آن را به نقد بنشیند.

انسان به عنوان یکی از بهترین مخلوقات خداوند دارای اسرار فراوانی است که هدف خداوند از خلقت او دلایل مختلفی بیان گردیده است از جمله در قرآن به مواردی چون عبادت که همان بندگی خداوند است ، رحمت ، آ زمایش و در نهایت رسیدن به قرب الهی اشاره گردیده است . انسان علاوه بر این که امتیازات مهمی چون داشتن عقل ، اراده و اختیار بر سایر مخلوقات برتری دارد ، از خلقت و آفرینش متفاوتی نیز برخوردار است . خلقت اولین انسان که حضرت آدم ( علیه السلام) می باشد براساس آیات ، متفاوت ازسایرانسانها بیان گردیده است.به طورکلی برهفت مرحله می توان تقسیم نمود.1- خاک 2- گل 3- گل سرشته شده 4- گل خشک شده 5- دمیده شدن روح 6- تعلیم اسماء 7- سجده برآدم . تولد حضرت عیسی ( علیه السلام ) تقریباً همانند حضرت آدم ( علیه السلام) متفاوت از سایر انسانهای و به صورت عجیب و معجزه آسا بوده است . اما خلقت سایر انسانها بر اساس آیات الهی در یازده مرحله صورت گرفته است که عبارت است : آب – منی – نطفه – علقه – مضغه – تصویر – استخوان – گوشت – تعیین جنس – روح و تولد . از نظر علمی مقصود از آب این است که مقدار زیادی آب در بدن انسان است و منی به مایعی که از مردان در هنگام انزال خارج می شود گفته می شود که به آن اسپرم گفته می شود و محل خروج آن از میان پشت و دو استخوان پا است . نطفه چیزی است که از مردان و زنان برای تشکل جنین خارج می شود ، به نطفه ی زن تخمک و به نطفه ی مرد اسپرم می گویند . نطفه ی مخلوط نیز ترکیب از تخمک و اسپرم است . بعد از پیوستن تخمک و اسپرم یک توده ی سلولی به نام مورولا تشکیل می شود که در روزهای 24-7 مانند زالو به بدن میزبان می چسبد و از آن خون می مکد . در این هنگام سه پرده به نام آمینون ، کوریون و زرده او را احاطه می کند . سپس جنین به شکل گوشت جویده شده در می آید . و در پایان هفته ی چهارم نامتمایز بوده و در ابتدای هفته ی پنجم متمایز می گردد . آن گاه هر یک از اعضا د رجای مناسب خود قرار گرفته و همه سلول استخوانی شده و گوشت روی آن را می پوشاند . بعد از ماه سوم به دلیل عصب دار شدن اندام ها ، جنین حرکت می کند و کوتاهترین مدت برای ماندن جنین در رحم شش ماه است که قرآن این مطلب را مدتها قبل از دسترسی علم بشر به آن ، بیان کرده است . بعد از اتمام خلقت انسان خداوند به خود آفرین می گوید زیرا در بین تمام موجودات کرده ی زمین ، انسان تنها موجودی است که دارای قدرت تعقل و اراده بوده و اشرف مخلوقات محسوب می شود .

عماء ازمباحث مهم عرفان است که در آن از جایگاه پروردگار قبل از خلقت مخلوقات و از حقیقت وجود قبل از ظهور و تعین بحث می شود. این موضوع از یک سو مربوط به مقام وجایگاهی است که منشأ خلقت است و فرایندهای غیبی منجر به خلقت موجودات در آنجا رخ می دهد و از سوی دیگر به گستره شهود و معرفت عارف و نهایت تعالی و اوج گیری وی و ساحت یا ساحت های تاریک و رمزآلودی که از دسترس هر سالک تیزپروازی خارج است مربوط می گردد.بین اصحاب عرفان دونظریه مشهور درخصوص عماء وجود دارد. برخی آن را مقام احدیت و تعین اول و برخی آن را مقام واحدیت و تعین دوم دانسته اند. اما امام خمینی در این خصوص نظریه ای بدیع و اختصاصی مبنی بر انطباق مقام عماء با «فیض اقدس» را مطرح ساخته اند. این مقاله درپی آن است که از یک سو به ارزیابی نظریه امام و اختصاصی بودن آن و از سوی دیگر به ارزیابی وآزمون صحت واستحکام آن بپردازد.

آموزه های اخلاقی همواره بخش زیادی از کتب دینی و آسمانی را در بر دارد. توجه و اهتمام ویژه به تهذیب اخلاق و ارزش های والای انسانی در متون، بیانگر اهمیت و جایگاه والای اخلاق در ادیان است. از این رو، حکیمان نیز همواره انسان را به تهذیب اخلاق، پیش از فراگیری سایر علوم، ارشاد و راهنمایی کرده اند؛ اما از سویی، تحقق این امر و بهره مندی از نتایج مترتب بر آن و به عبارتی تحصیل سعادت و وصول به آن که موضوع حقیقی علم اخلاق است، مشروط به «امکان تغییرخلق آدمی» است. بدین معنا که اگر انسان قادر بر تغییر خلق خود نباشد و یا آنکه اساساً بنا به دلایلی اخلاق آدمی تغییرناپذیر باشد، آموزه های اخلاقی و توجه دادن به آنها و در اصل علم اخلاق، بینتیجه خواهد بود.بر این اساس، اغلب فیلسوفان مسلمان که به مباحث اخلاقی نیز پرداخته اند، پس از بیان شرافت علم اخلاق بر سایر علوم و ذکر فایده های آن، بحث امکان تغییر خلق را مطرح کرده اند. از این میان، غزالی و جلال الدین دوانی با ذکر دلایل نقلی و عقلی، به طرح این مسئله و قول ها و شبهات مختلف پیرامون آن پرداخته اند.در این مقاله، پس از تبیین دیدگاه این دو فیلسوف دربارة تغییرپذیری اخلاق آدمی، دلایل و شواهد هر یک از آنان بر موضوع مذکور طرح، و نقد و بررسی خواهد شد.