جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 382
بررسی تطبیقی اراده و اختیار انسان از دیدگاه امام خمینی (ره) و علامه طباطبایی(ره)
نویسنده:
فاطمه کاملی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
حاصل مباحث این تحقیق این است که هم امام خمینی (ره) و هم علامه طباطبایی(ره) درمعناشناسی اراده نگاه مشابهی دارند و اراده راهمان تصمیم گیری و عزم نفس در انجام فعل می دانند و با شدت با ترادف اراده با هرکدام از مفاهیم میل، شوق و حتی شوق اکید مخالفت می ورزند.ایشان در تعیین جایگاه اراده در مراحل مقدمات فعل اداری، اراده را پس از مرحله شوق قرارمی دهند . بدین ترتیب که ابتدا تصور فعل و بعد تصدق به فایده انجام فعل را قرارمی دهند و پس ازتصدیق به فایده ، شوقی در انسان حاصل می گرددکه پس از آن حالت تصمیم و عزم و اجماع نفس که همان اراده می باشد به وجود می آید و اگر مانعی برسر راه ، ایجاد نشود و مصلحت تغییر نکند ، تحریک عضلات صورت می پذیرد و فعل انجام می شود.هر دو بزرگوار اراده را مفهومی جدای از اختیارمی دانند ؛ به طوری که علم و اراده را لازمه اختیاری بودن یک فعل می دانند . برخلاف برخی از دانشمندان که معتقدند اختیار منحصرا از ویژگی های انسانی است ،آن دو بزرگوار ، اختیار را در سایر موجودات نیز اثبات می کنند. و تمامی موجودات را صاحب شعور اراده و اختیارمی دانند ؛ اما آدمی از فهم و تشخیص آن عاجز است وفقط انسان های وارسته دارای گوش شنوا و چشم بینای آن هستند. علاوه بر این مباحث ،اختیار و اراده را منافی قوانین حاکم بر نظام هستی، به ویژه، قانون علیت نمی دانند و قوانین واهی ساخته برخی فیلسوفان کج اندیش مانند اتفاق و صدفه را با ادله محکم رد می کنند و با اثبات غایت و علت غایی در افعال ارادی و اختیاری ،راه را برای نفوذ این گونه افکار ناصواب می بندند. اما در رابطه با بحث اراده خداوند اختلاف نظرات فراوانی وجود دارد که این دو بزرگوار نیز از آن مستثنی نمی باشند.امام (ره) اراده خداوند را جزء صفات ذاتی خداوند می دانند و آن را عین علم الهی به نظام اتم واصلح می شمارند و درجایدیگر همان افاضه خیرات و حبّ و عشق تعبیرمی کنند. اما علامه طباطبایی (ره) اراده را منطبق بر علم نمی دانند وآنها را مفاهیم جدا از هم می شمارند.همچنین آن را از صفات فعل خداوند می دانندو دراین زمینه هر کدام استدلال های خویش را بیان فرمودند که در جای خود بحث شد. اما به هر حال هر دو،اراده را صفتی ثبوتی برای خداوند متعال معرفی کردند.در بحث رابطه خداوند با اراده و اختیار انسان هردو قائلند که اراده خداوند به افعال اختیاری تعلق می گیرد.اما هر کدام با بیان و سبک استدلالی خویش به بیان مساله و رفع شبهات و دفع فرقه های افراطی و تفریطی در این زمینه پرداخته اند. امام همواره در بیانات خود از اسلوب وروش عرفانی بهرهمی برند در حالی که علامه (ره)صرفا به بیان استدلال های فلسفی و گاهی کلامی پرداخته اند و زبان عرفان را در این قضیه دخالت نمی دهند. اما محوریت کلام هرکدام در تبیین مساله، بحث نظام طولیحاکم بین اراده خداوند و اراده انسان می باشد. ولی همان طور که اشاره شد هر کدام با زبان خود وصف این نکته گفتند . در پایان اینکه امام (ره) و علامه(ره) با الهام از مبانی عمیق کلامی و فلسفی مذهب تشیع در حل مساله جبر و اختیار ، همان راهی را در پیش گرفتند که معصومین(علیهم السلام) به آن اشاره داشتند و جا پای آنان نهادند و از میان تشتت افکار و آراء ، راه میانه یعنی "امر بین الامرین"راپیمودند ودر سیر الی الحق و قوس صعود به جایی که "فی مقعد صدق عند ملیک مقتدر"توصیفش کنند" بار یافتند.
تأملی در اینهمانی حیثیت تقییدیه و واسطه در عروض
نویسنده:
محمد هادی توکلی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در آثار صدرالمتألهین و میرداماد حیثیات با ملاک جزء موضوع بودن یا خارج از موضوع بودن حصر عقلی در دو معنا می‌یابند، که اصطلاح حیثیت تقییدیه برای حیثیتی که جزء موضوع است (اعم از جزء حقیقی در مرکب حقیقی یا جزء اعتباری در مرکب اعتباری) و اصطلاح حیثیت تعلیلی برای حیثیتی که خارج از موضوع است، وضع گردید. جدای سخن از ملاک تقسیم که خود به صورت واضح معنای حیثیت تقییدیه را روشن می‌کند، استعمال «حیثیت تقییدیه» در معنای جزء موضوع، در آثار میرداماد و صدرالمتألهین کاشف از آن است که این اصطلاح در دوره‌های بعدی دستخوش تحریف گشته و مساوی با «واسطه در عروض» دانسته شده، و در هیچ جا به این‌که اصطلاح حیثیت تقییدی بر معنای جدید وضع شده، اشاره نشده بلکه وانمود می‌شود که حکمای پیشین نیز حیثیت تقییدیه را در این معنا به کار می‌برده‌اند. حتی با فرض این‌که گفته شود، فیلسوف را با لفظ کاری نیست، به طور کلی واسطه در عروض را نمی توان حیثیتی از موضوع دانست.
صفحات :
از صفحه 1 تا 18
بررسی اشکال های فخر رازی بر دیدگاه های ابن سینا در اراده و فاعلیت الهی
نویسنده:
محمد ذبیحی، شهاب الدین ذوفقاری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه امام صادق (ع),
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
ديدگاه فلاسفه مسلمان درباره اتحاد مصداقی صفات باری تعالی و بازگشت اراده به علم ازلی، در نظر متکلمان مقبول نيفتاده است. همچنين طرح فاعليت بالعنايه از سوی ابن سينا به عنوان فاعليت وجودی الهی و استفاده از آن در فائق آمدن بر برخی دشواری های الاهياتی، نظير مساله شرور، زمينه ای مناسب را برای نقض و ابرام آنان فراهم آورده است. در اين ميان، فخر رازی با تاکيد بر مبانی کلامی اشعری و به اين دليل که اراده را به معنای عزم و قصدی زائد بر ذات که به ترجيح و تخصيص می انجامد، درنظر می گيرد، فلاسفه را در دستيابی به معنايی روشن برای اراده ذاتی موفق نمی بيند و آنان را به انکار اراده در خداوند متهم می کند. در اين نوشتار، ضمن پاسخ به اشکال های فخر رازی، نشان داده شده که نتيجه گفتار ابن سينا در نفی غايت و غرض از فعل خداوند، سلب اراده و حکمت از او نيست، بلکه نتيجه اين است که غايت در فعل واجب، چيزی جز ذات او نيست، و اراده او، ابتدا به ذات او تعلق گرفته، و همه موجودات به تبع ذات او مراد هستند.
صفحات :
از صفحه 51 تا 70
ابتناء وجودشناسانه اخلاق به دین
نویسنده:
جواد دانش
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه امام صادق (ع),
چکیده :
انحاء نسبت های مفهومی، ثبوتی، اثباتی، انگیزشی و ... میان دین و اخلاق، در طول تاریخ و دست کم از زمان افلاطون به این سو، مورد اقبال متفکران بوده است؛ چه این که هر دو متکفل صلاح و فلاح انسان این جهانی بوده و بسته به میزان استغنا یا حاجت مندی به دیگری، نظم و نسق متفاوتی پی می افکنند. مطابق یکی از این تقریرات و با اتکا به دلایلی چون حاکمیت مطلق الهی، خالقیت خداوند، قیام عرض به عرض و اتصاف افعال به ویژگی های متضاد، ثبوت مصداقی ارزش ها و هنجارهای اخلاقی متوقف است بر پاره ای از گزاره های دینی. اما وابستگی وجودشناسانه اخلاق به دین، حتی در قرائت های تعدیل یافته آن - که به طور مثال، خدا را بسان واضع و قانون گذار قواعد اخلاقی در نظر می گیرد - هیچ یک تاب و توان فائق آمدن بر نقدها و اشکالات پیش رو، همچون خودسرانه شدن اوصاف اخلاقی افعال را نداشته اند.
صفحات :
از صفحه 65 تا 90
مفهوم ایمان از دیدگاه محمد غزالی و مارتین لوتر
نویسنده:
احسان شکوری نژاد، قربان علمی
نوع منبع :
مقاله , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم) , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: واحد علوم و تحقیقات دانشگاه تهران,
چکیده :
در الهیات اسلامی و مسیحی ایمان به معنی تصدیق قلبی است، تصدیقی که نور امید به سعادت این جهانی و جاودانگی را به مثابه هدیه و لطف الهی بر قلب آدمی پرتوافشانی می نماید. در نتیجه انسان مومن خودی خود را فراموش می کند و خواست خود را مقهور خواست خداوند می نماید، و در مراتب بالاتر به مقامی دست می یابد که در همه ابعاد وجودی جلوه گر ذات حق تعالی می گردد. محمد غزالی و مارتین لوتر دو متکلم و اندیشمند برجسته و تاثیرگذار در جهان اسلام و مسیحیت اند که چنین برداشتی از مفهوم ایمان در آثارشان بازتاب یافته است. در این مقاله با مطالعه آثار این دو درمی یابیم که مفهوم ایمان در اندیشه آنان عبارت است از تصدیق و درستی قلب درباره خداوند که به مثابه هدیه و لطف الهی، به منظور رستگاری و نجات، بر قلب فرد ارزانی می گردد. این موضوع بیانگر دیدگاه مشترک آنان در این زمینه است.
صفحات :
از صفحه 69 تا 95
تحولات مفهومی ملکوت خدا در کتاب مقدس
نویسنده:
حسین حیدری، محمد آقاجانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
شیراز: دانشگاه شیراز,
چکیده :
عیسی مسیح (ع) در مواعظ و سخنانش بارها ظهور زود هنگام ملکوت خدا را نوید می داد، اما از همان آغاز دعوت، هم یاران و هم دشمنان وی، ماهیت دقیق این مفهوم را درنیافتند و از آن برداشت سیاسی- اجتماعی کردند. مسیح برای تسهیل درک این مفهوم، از تمثیل و زبان مجاز بهره گرفت، اما دشمنانش با دستاویز قرار دادن موضوعاتی از این دست، مقدمات محاکمه او را فراهم کردند و او را به قیام برای برپایی سلطنت متهم ساختند. این نوشتار با رهیافت معناشناسانه نخست پیشینه مفهوم آخرالزمانی ملکوت خدا یا ملکوت آسمان در حال حاضر را در عهد قدیم و عهد جدید و آموزه های گنوسی بررسی می کند و به مقایسه آنها می پردازد. بر اساس یافته های مقاله، منظور عیسی مسیح از ملکوت خدا، استقرار سلطنت خداوند بر جهان هستی است. وی به رسالت برگزیده شد تا ضمن بشارت به ملکوت الهی، مقدمات استقرار پادشاهی مطلق و بی چون و چرای الهی بر زمین را، که اکنون در آسمان برقرار است، فراهم نماید. در فرجام جهان، اراده الهی بر دنیا حاکم، و سلطنت شیطان از هستی زایل می شود و در نتیجه، ملکوت و پادشاهی الهی به تمام معنا بر روی زمین حکمفرما می گردد. افزون بر دو معنای مذکور، این اصطلاح گویای مفهوم عرفانی شهود، و یقین افراد به قدرت تصرف مطلق خداوند است که در جهان کنونی تنها تعداد اندکی بدان عارف و واقف اند و همگان در پایان جهان آن را در خواهند یافت.
صفحات :
از صفحه 25 تا 45
اتحاد مفهومی و مصداقی ذات و صفات واجب تعالی از دیدگاه ابن سینا
نویسنده:
محمد ذبیحی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
شیراز: دانشگاه شیراز,
چکیده :
نوشتار حاضر کوششی است در جهت ارایه دیدگاه ابن سینا درباره نسبت صفات واجب تعالی با ذات واجب الوجود، اهمیت مساله صفات به گونه ای است که می توان گفت جزو اولین و اساسی ترین مباحث کلامی دنیای اسلام به شمار می رود و معرکه آرای مخالفان و موافقان است. بدون تردید دیدگاه های افراطی و تفریطی در این خصوص پیامدهای زیان باری برای جوامع علمی در پی داشته است. در این میان نظریه ابن سینا (اتحاد مفهومی و مصداقی صفات) که از آن به عنوان نظریه ویژه و ممتاز می توان یاد نمود، از اهمیت ویژه ای برخوردار است، این دیدگاه با توجه به این که مقابل نظریه مشهور (اتحاد مصداقی و اختلاف مفهومی صفات با ذات) است کمتر مورد توجه محافل علمی قرار گرفته است، از این رو سعی شده ضمن طرح مجدد و ارایه آن، دیدگاه ملاصدرا پیرامون آن نیز تبیین گردد.
صفحات :
از صفحه 29 تا 46
بررسی دیدگاه‌ های فلاسفه غرب در خصوص ارتباط دین و اخلاق
نویسنده:
ماریه سیدقریشی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
شیراز: دانشگاه شیراز,
چکیده :
بحث ارتباط دین و اخلاق، یکی از مهم ترین مباحث فلسفه دین محسوب می شود. درباره انحای ارتباط دین و اخلاق از دو دیدگاه می توان بحث کرد: 1. دیدگاه تاریخی و علمی 2. دیدگاه منطقی و نظری. مراد از دیدگاه تاریخی و علمی این است که بررسی شود در طول تاریخ بشری، دو پدیده دین و اخلاق در مقام عمل و واقع، و در گستره همه ادیان تاریخی، چه ربط و نسبت هایی با یکدیگر داشته اند. در این مقاله، این بررسی تاریخی مقصود نیست. اما منظور از دیدگاه منطقی و نظری آن است که معلوم شود به لحاظ نظری و منطقی، چه شقوقی برای ربط و نسبت این دو پدیده متصور است، فارغ از این که هر یک از این شقوق قائلی داشته باشند یا نه، و سپس قوت و ضعف های منطقی و نظری آن ها مورد بررسی قرار گیرد. مقصود ما در این مقاله، همین بررسی منطقی و نظری خواهد بود.
صفحات :
از صفحه 15 تا 32
مفاهیم القرآن المجلد 6
نویسنده:
جعفر سبحانی تبريزي
نوع منبع :
کتاب
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
بیروت: مؤسسة التاریخ العربی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
كتاب «مفاهيم القرآن» اثر آيت‌ الله جعفر سبحانی، نخستين تفسير موضوعی قرآن كريم و به زبان عربی می‌ باشد كه در ده مجلد به نگارش درآمده و به چاپ رسيده است. مفسر در آغاز كتاب با مقدمه‌ ای در اهميت قرآن و تفسير در جامعه اسلامی به بايستگی انقلاب در جهان تفسير اشاره كرده و دانشمندان را از تكرار در شيوه تفسير برحذر داشته است، آنگاه به مباحثی در زمينه نهايت ناپذيری قرآن و سير تطور تفسير و انواع تفسير و روش تفسير موضوعی اشاره كرده است. جلد ششم: موضوع اصلی و مورد بحث در اين مجلد، اسماء و صفات الهی است و در دو جلد سيزده و چهارده از تفسير «منشور جاويد» آمده است.
مقایسه دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبائی درباره اراده الهی و ارزیابی دو دیدگاه بر اساس روایات
نویسنده:
محمدعلي دولت،موسي ملايري
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
اين مقاله در صدد است، ضمن گزارش و ارزيابيِ دقيق ديدگاه ملاصدرا و علامه طباطبائي درباره اراده الهي، نظريه اي نزديك تر به روايات ارائه كند. ملاصدرا، اراده الهي را از صفات ذات و مساوق با علم به نظام اصلح مي داند. علامه طباطبائي به دليل ضعف فلسفيِ نظريه صدرا و نيز به دليل تعارض آن با رواياتي كه اراده را حادث، صفت فعل و غير از علم و حبّ الهي مي دانند، نظريه ديگري ارائه كرده و صفت اراده را از صفات فعل و از لوازم قدرت و اختيار الهي به شمار آورده است. بر اساس نظريه سوم، كه به گمان ما مستفاد از روايات است، مشيت كه برخاسته از حكمت الهي است، واسطه علم و قدرت الهي با اراده اوست و اراده الهي موجب تقدير و قضاي الهي و بالتبع، تحقق خارجيِ فعل است. اين نظريه در جهات سلبي، منطبق با نظريه علامه و در جهات اثباتي، مغاير با آن است.
صفحات :
از صفحه 25 تا 40
  • تعداد رکورد ها : 382