جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

صدق ، نوری است که شعاع آن به گستردگی عالم بوده وبه تمام ظاهر وباطن انسان روشنایی می بخشد ، چون آفتابی که هر چه در سیطره ی آن است ، از نور آن بهره مند گشته ، بیآنکه درآن نقصان وضعفی راه یابد . « صدق» در بر دارنده ی تمام فضایل اخلاقی واصول اعتقادی واحکام عبادی است . بدین معنا که انسان صادق ، صدق وراستی وتطابق با واقعیت و حقیقت عالم هستی را در سه محور عقیده وعمل و گفتار به منصه ی ظهور می گذارد . در مقابل ان ، کذب سرمنشاء همه ی بدیها و گمراهی های اخلاقی و اعتقادی است ، چرا که از نظر اخلاقی کلید رذایل و صفات مذموم و ناپسند می باشد واز نظر اعتقادی نیز ، نفاق وکفر و شرک همواره ، با کذب و تکذیب قرین بوده است . مومن ، خدعه درگفتار وغش در کلام ودروغ در سخن خود ندارد ، بلکه همه جا وبا همه کس براساس دستور شرع وحکم عقل ، سخن به راستی وصدق آغاز می کند واز دروغ . گفتار خلاف حقیقت می پرهیزد . اثر حاضر ، برآن است که با بررسی آیات قرآنی و روایات اهل بیت عَلَیْهِم السَّلام مفهوم و ماهیت صدق و عوامل آن ، مراتب و درجات آن و نیز ویژگی های صادقان را مورد بررسی قرار دهد ، تا با تمسک به الطاف الهی وبا ارائه ی راهکارهای قرانی از ابتلا به کذب و عواقب آن در دنیا و آخرت مصون مانده و با آراستگی به صفت صدق و راستی به سعادت واقعی رهنمون گردیم .

گذشت که معادل آن در فرهنگی دینی ما واژه های عفو، صفح و غفران است از جایگاه والائی برخوردار می باشد و در جایی معنی پیدا می کند که انسان قدرت بر انتقام دارد. انسان های با گذشت به مغفرت و رحمت الهی دست یافته و از پاداش های اخروی بهره مند می شوند و هرچه این صفت الهی در ایشان رشد کند آنان را به سوی کمال و نایل شدن به مقام محسنین و قرب الهی سوق می دهد و در پرتو فضیلت اخلاقی دشمنان سرسخت به دوستان صمیمی بدل می گردند و جلو تسلسل ناهنجاریها و خشونتها گرفته می شود و آرامش در نهاد خانواده و اجتماع جریان می یابد. و اهمیت این بحث و پرداختن آن به این معنا نیست که اسلام خشونت را مطلقا مردود می داند، چون در برابر کفار معاندان و آن مواردی که احقاق حق و نشر عدالت جز با اعمال خشونت ممکن نیست اسلام شدت عمل را لازم می داند. راه رسیدن به این خلق الهی این است که در فضای روح بخش آیات قرآن کریم قرار گیریم و دستورات الهی را بر صفحه جانمان حک کنیم؛ و سرزمین دل را با معرفت، شناخت و ایمان آبیاری نموده و در پی کسب تقوی باشیم. با سلاح صبر و بردباری به جنگ دیو درون رفته و با استفاده و رفتن در پناهگاه الهی از شر شیطان نفس خودمان را برهانیم، از سیره انبیاء و اولیاء بهره مند و ممارست و مداومت بر عفو و گذشت را از یاد نبریم اگر می خواهیم به عفو الهی دست پیدا کنیم که در سایه گذشت از دیگران می توان مشمول مغفرت پروردگار شد.

* إِنْ یَشَأْ یُذْهِبْکُمْ وَیَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِیدٍ*؛ و اگر بخواهد شما را می ب رد و خلقی نو [ بر سر کار] می آورد.(فاطر/16) آن چه پیش روست پژوهشی است درباره ی « راه های مهار شیطان از دیدگاه قرآن و سنت»می باشد. که به بررسی راه کارهایی که روایات و قرآن برای مبارزه و مهار شیطان ذکر کرده اند، پرداخته می شود . اهداف تحقیق شناخت ماهیت شیطان، بررسی توان و عملکرد شیطان برای وسوسه انسان، بررسی دام ها و گام های شیطان، شناخت سرمایه ها و توانایی های ما انسان ها برای نبرد با شیطان، ارائه راه کارهای اصولی در مبارزه با شیطان می باشد . در این تحقیق علاوه برکتبی که در رابطه با شیطان نوشته شده از کتب تفسیری و روایی و اخلاقی استفاده شده است. کتاب محجه البیضاء و شیطان کیست؟ کجاست؟ چه می کند؟ و مصاف بی پایان با شیطان می باشد. روش انجام کار بنیادی و کتابخانه ای و توصیفی می باشد. در این تحقیق ابتدا نگاهی گذرا به حقیقت شیطان شده است. طبق آیات و روایات و نظر برگزیده در این تحقیق شیطان از جن است نه از ملائکه و ماهیت او از آتش است. اما دشمنی ابلیس با آدم، تکبر ابلیس از سجده کردن برآدم و ابای وی از این کار و رانده شدن او از درگاه حق و ملعون گشتن اوست . دایره ی احاطه ی شیطان تنها در عالم خلق و جهان و دنیاست. مهارت های شیطان در اغوای انسان، زینت گری و صحنه پردازی بدی ها و نیکو جلوه دادن آن هاست و دیگر آن که امکانات دنیا را آرایش می دهد تا انسان ها به دنیا وابسته شده و دیگر نتوانند از آن دل بکنند. القای وسوسه های زشت از دیگر مهارت های شیطان است که در فکر و ذهن انسان ها خطور می کند. اما شیطان تمام مهارت ها و نیرو های خود را جهت اغوای انسان به صورت گام به گام انجام می دهد و انسان ها را یک دفعه به ورطه هلاکت نمی کشاند بلکه با سیاستی خاص این عمل را قدم به قدم، بدون این که انسان متوجه شود انجام می دهد . شیطان برای گمراهی انسان از تجهیزاتی مثل: دنیا، زنان و نفس سرکش بهره می گیرد. در فصل بعد موقعیت های حساس در زمان هایی که شیطان بیشتر می تواند در انسان نفوذ کند بررسی می گردد که عبارت است از: عجب، حرص و حسد و کبر و یأس و ناامیدی و غضب و زمانی که انسان به نفس اماره ی خود اعتماد کند، شیطان بیشتر در انسان نفوذ می کند. اما ما نیز توانایی ها و سرمایه هایی برای مبارزه با شیطان داریم. سرمایه ها که همان وحی و عقل و فطرت و نفس لوامه و نیروی بینایی و شنوایی و ادراکی ماست و توانایی های ما این است که می توانیم موقعیت درونی و بیرونی خود را بشناسیم و دیگری مطالعه ی زندگی پیشینیان و عبرت گیری از آن ها که چگونه شیطان آن ها را هلاک ساخته است ، می باشد . و دیگری توبه است چرا که درگاه خداوند همیشه به روی انسان های گنهکار باز است . تجهیزاتی نیز برای مبارزه با شیطان با لطف خداوند در اختیار ما انسان هاست که عبارتند از: دعا، تواضع، محبت خدا و ذکر او و نماز و پناه بردن به اوست . اما سیاست های اصولی در مبارزه با شیطان که به وسیله ی آن ها راه کارهای مبارزه شناخته می شوند؛ نگهبانی از جان و واکنش مناسب و در خور و استعاذه و پایداری، برخورد خصمانه و انهدام می باشد . شیوه های مبارزه با شیطان:1-کاوش و بازنگری جان که این گام به معنای درون کاوی برای شناخت بیماری هاست و چون انسان محب نفس است این امر کار آسانی نیست. 2- لایه روبی و شست و شوی آلودگی ها که به وسیله توبه و صدقه و رعایت تقوای الهی امکان پذیر است. 3- درمان بیماری ها و ترمیم آن ها. 4- تصحیح اندیشه و فکر می باشد، تدبر در توحید و معاد و مرگ و نظام آفرینش راهی به سوی تصحیح اندیشه وفکر است تا بدین وسیله بتوان هر چه بهتر شیطان را مهار کرد . حاصل آن که تلاش شده در این تحقیق به وسیله آیات و روایات نشان داده شود که شیطان موجودی واقعی و دشمنی جدی است و ما به هر حال همه جا و همه وقت با او در گریبانیم. دشمن با برنامه و مهارت کار می کند و در کمین گاه و گلو گاه منتظر است که به ما ضربه بزند وما باید با سرمایه ها وتوانایی های خود او را شکست دهیم .

درپاسخ به این سئوال که دین حق کدام دین است دو دیدگاه کاملا متفاوت وجود دارد. دیدگاه انحصار گرایان که تنها دین حق و واجب الاطاعه را اسلام و دیدگاه کثرت گرایان که پیروی از هر یک از ادیان آسمانی را موجب فلاح و رستگاری می دانند. هر کدام از دو گروه برای اثبات ادعای خود به تعدادی از آیات قرآن استناد می کنند که نقد و برسی برخی از این مستندات به منظور مشخص کردن دلالت یا عدم دلالت بر نظریات مبتنی بر آنها، هدف اصلی از تدوین این رساله می باشد. بعد از اتمام نقد و بررسی، مشخص شد برخی از مستندات انحصار گرایان دلالت بر نظریة آنها دلالت ندارد و برخی از مستندات نیز بهتر است. در این راستا بکار گرفته نشود. ضمنا معلوم شد مابقی این مستندات قطعا بر نظریة آنها دلالت دارد. از بین مستندات قرآن کثرت گرایان نیز تنها سه مستند مورد نقد و بررسی قرار گرفت که هیچ یک مؤید نظریة آنها شناخته نشد.

همیشه، سخن از آینده برای بشر، جذاب و توجه برانگیز بوده و این امر او را واداشته است تا در تکاپوی شگفتی های جهان، لختی از دغدغه ها، بینش ها و اندیشه های خود را به این امر اختصاص دهد؛ حال آن که منبعی جز وحی نمی تواند پرده از حقیقت آینده بردارد. بر همین اساس، آینده از مصادیق غیب محسوب شده که ایمان به آن دستور شرع مبین است. با بررسی آینده در قرآن می توان به شمول همه جانبه این کتاب سترگ پی برد و از سویی روش این کتاب را در پردازش آینده به نظاره نشست و از آن در شکل دهی به آینده بهره جست.

تا آنجایی که از حدود دو سده قبل از ظهور اسلام از تاریخ زبان عربی که قرآن به آن نازل شده است، اطلاع داریم، زبانی در جزیره العرب رواج داشته است که برای شعر و خطابه به کار می رفته است. این زبان از هر گونه خطای گفتاری مصون بوده است تا این که پس از ظهور اسلام و آغاز فتوحات اسلامی غیرعربها وارد جامعه عربی شدند و همین امر سبب شد توسط آنان که این زبان را از توده مردم می آموختند، خطای در گفتار (= لحن) به زبان عربی وارد شود. مسلمانان برای پاسداری از این زبان تلاش هایی کردند. در این مقاله می کوشیم ضمن یک بررسی تاریخی در خصوص زبان عربی به یکی از این تلاش ها یعنی نقط و تالیفاتی که از رهگذر آن و برای پاسداری از قرآن به وجود آمده و مالا سبب تکامل خط عربی گردیده است، بپردازیم.

وحدت جهان اسلام یکی از مهم ترین مباحثی است که آموزه های دینی و در رأس آن، قرآن کریم به آن پرداخته است. در کنار وحدت، تفرقه، مانع بزرگ کمال انسان هاست. جامعه اسلامی هنگامی با شتاب لازم به سوی کمال حرکت خواهد کرد که موانع وحدت از مسیر آن برداشته شود. بدون شک، قرآن کریم، بهترین، کامل ترین و مطمئن ترین منبع برای دستیابی به چگونگی ایجاد جامعه برتر است. این مقاله با مروری بر منابع در دسترس، با هدف تعیین راه کارهای ایجاد وحدت از دیدگاه قرآن انجام شده است و درصدد است تا براساس آیات قرآن کریم، با روش توصیفی تحلیلی به بررسی این مسئله بپردازد. چنگ زدن به ریسمان الهی، توجه به نقاط مشترک، بازگشت به سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام، امر به معروف و نهی از منکر، حفظ حقوق یکدیگر، اصلاح روابط فی مابین، تحقق نظام اقتصادی مبتنی بر قرآن کریم و مکتب نورانی اهل بیت علیهم السلام و اطاعت محض از اولی الامر و رهبری دینی، پرهیز از تفرقه و... ازجمله یافته های این مقاله می باشد.

افزون بر دلایل فطری و عقلی، بر اساس آیات قرآن، انسان در کارهای خود اختیار دارد که یکی از مهم ترین کارهای او برقراری عدالت اجتماعی است. این مبنا آثار گوناگونی دارد که از مهم ترین آنها می توان به لزوم تلاش برای عدالت اجتماعی و ضرورت کوشش برای رهایی از ظلم اجتماعی اشاره کرد. این نوشتار، که با روش توصیفی تحلیلی نگارش یافته، اختیاری بودن عدالت اجتماعی را در آیات قرآن کریم را مورد بررسی قرار داده است. چنین آثار مهم آن را با شواهد قرآنی بیان کرده و دیدگاه اشاعره را که به جبر در افعال و عدالت اجتماعی به عنوان یکی از مصادیق مهم آن عقیده دارند، مورد نقد قرار داده است.

جهاد، از مفاهیمی است که به دلیل عدم توجه به ماهیت واقعی آن، جنبه صلح آمیز آن در روابط بین الملل کمتر مورد توجه قرار گرفته است. جهاد ابتدایی اساسا هدف دعوت دیگران به سوی اسلام را دنبال می کند و در صورت ممانعت سران طاغوت از چنین دعوتی، قتال با آنان صورت می گیرد. شرط وجوب دعوت تفصیلی پیش از قتال، آشکار می سازد که آنچه در جهاد از اهمیت برخوردار است، ابلاغ کلام الهی به مردم است. در عرصه سیاست خارجی دولت اسلامی، این دعوت در قالب های مختلفی همچون اصل تألیف قلوب و اصل احسان خود را نشان می دهد. احکام صلح آمیز اسلام در مباحث عقد ذمه و امان نیز، که مترتب بر جهاد مطرح می گردند، شاهدی بر این مطلب است که اسلام با هر کس در هر آیینی همزیستی مسالمت آمیز دارد و در قبال وظایفی که برای آنها برمی شمارد، حقوقی را برای آنها در نظر می گیرد و مسلمانان را در برابر چنین حقوقی مکلف می سازد. این تحقیق با رویکرد تحلیلی ـ اسنادی تلاش می کند تا با بهره گیری از منابع معتبر اسلامی، مطالب فوق اثبات گردد.

استاد مصباح مصداق کمال انسان را ارزش ذاتی می داند که منطبق بر «قرب الی اللّه» است. لکن از آن رو که «قرب» دارای معانی متعددی است و همه آنها نمی توانند مورد نظر باشند، ایشان معتقد است: قرب حداقل به سه معنای «مکانی و زمانی»، «وجودی» و «ارزشی» به کار می رود و معنای ارزشی، خود به سه معنای «تشریفی و اعتباری»، «تشبیهی» و «عرفانی و توحیدی» تقسیم می شود. با تحلیل هایی که این استاد بزرگوار دارند، معتقدند: قرب به معنای ارزشی آن، همان معنای عرفانی و توحیدی است که می تواند مصداق ارزش ذاتی و کمال انسان باشد. مستفاد از آیات و روایات از مصداق کمال انسان نیز قرب به خدا به معنای مذکور (عرفانی و توحیدی) است، و این حقیقتی است که خود استاد هم در آثار متعدد خود، بیان فرموده اند.