جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «انوار الحکمة» تالیف ملا محمدمحسن فیض کاشانی، گزیده و تلخیص کتاب علم الیقین (یکی دیگر از آثار نویسنده) است. نگارنده در این کتاب در صدد بیان معارف کلامی برگرفته از قرآن و حدیث و حکمت متعالیه برآمده است. فیض در این کتاب در صدد بنیان نهادن علم کلام بر مبنای کتاب و سنت و تبیین آن بر اساس فلسفه می‌ باشد. کتاب دارای چهار بخش اساسی است: بخش نخست: كتاب العلم بالله بخش دوم: كتاب العلم بالملائكة بخش سوم: كتاب العلم بالكتب و الرسل بخش چهارم: كتاب العلم باليوم الآخر.

«سفینة النجاة» نوشته محمد بن عبد الفتاح تنکابنی، شامل مباحثی پیرامون کلام امامیه است که در چهار مقصد نگاشته و بیشتر به موضوع امامت پرداخته و با نقل شبهات مخالفان، به پاسخ و رد آنان می‌ پردازد. مؤلف پس از مقدمه، کتاب را در چهار مقصد نگاشته که هر مقصد مشتمل بر چند فصل است: مقصد اول: در باب اثبات صانع. مقصد دوم: نبوت. مقصد سوم: امامت. مقصد چهارم: معاد جسماني. غرض اصلی از نگارش کتاب، مباحث امامت بوده و در موضوع امامت، بیشتر در سه موضوع خلاصه می‌ شود: اثبات امامت حضرت علی (ع). ابطال امامت خلفای جور و غاصبان این منصب. مطاعن خلفای سه‌گانه.

کتاب «پنجاه درس اصول عقاید برای جوانان» تالیف ناصر مکارم شیرازی، ارائه مطالبی پیرامون برخی از موضوعات علم «کلام» و «فلسفه» است. اثر حاضر برگردان فارسی کتاب «مطلع الاعتقاد فی معرفة المبدأ و المعاد» اثر ملا محمد فضولی متولد 910 ه.ق است. رشته کلام با مقدمه‌ ای مفصل از مترجم آغاز شده که در آن ابتدا توضیحاتی درباره علم کلام و متکلمان مطرح شده و سپس در ارتباط با شخصیت ملا محمد فضولی و آثار فارسی، ترکی و عربی او مطالبی آمده و در پایان نیز به ویژگی‌ های کتاب مطلع الاعتقاد اشاراتی شده است. در بخش دوم با عنوان برگردان متن، مباحث کلامی در قالب چهار رکن منعکس شده که شناخت دانش و دانش شناخت، شناخت احوال جهان، شناخت واجب و آن‌ چه وابسته به آن است و شناخت پیامبر (ص) و آن‌ چه به آن وابسته باشد، عناوین سر فصل‌ های آن است.

كتاب «مفاهيم القرآن» اثر آيت‌ الله جعفر سبحانی، نخستين تفسير موضوعی قرآن كريم و به زبان عربی می‌ باشد كه در ده مجلد به نگارش درآمده و به چاپ رسيده است. مفسر در آغاز كتاب با مقدمه‌ ای در اهميت قرآن و تفسير در جامعه اسلامی به بايستگی انقلاب در جهان تفسير اشاره كرده و دانشمندان را از تكرار در شيوه تفسير برحذر داشته است، آنگاه به مباحثی در زمينه نهايت ناپذيری قرآن و سير تطور تفسير و انواع تفسير و روش تفسير موضوعی اشاره كرده است. جلد چهارم: موضوعات مورد بحث و بررسی در اين مجلد، اجر رسالت، معجزات و كرامات و شفاعت پيامبر اكرم (ص) است كه اين موضوعات تنها از ديد قرآن مورد بررسی قرار می‌ گيرند. در اين مجلد، اشاره‌ هايی به ويژگی‌ های شخصی پيامبر (ص) نيز شده است، این مطالب به صورت بسيار مشروح در جلد های هشت و ده از تفسير «منشور جاويد» به زبان فارسی نگارش شده است.

«الإفصاح فی الإمامة» کتابی در اثبات عقاید شیعه درباره امامت و جانشینی پیامبر اکرم (ص) اثر محمد بن محمد بن نعمان مفید است. بنا بر اشاره مولف در ابتدای کتاب، هر آنچه در موضوع امامت ذکر آن لازم بوده در این کتاب آمده است. مؤلف با استفاده از استدلال‎ های کلامی به اشکالات پیرامون موضوع امامت و آراء مختلف فرقه‌ های اسلامی مانند: معتزلی ها، حشویه ها و خوارج جواب داده است. شیوه مؤلف در این کتاب بیشتر جدلی است، لذا حتی به قیاس هم بر اثبات مسائل امامت استناد می‌ کند. گر چه کتاب از ساختار منظمی برخوردار نیست، اما مباحث آن را می‌ توان در یک مقدمه، ۱۸ بخش، ۷ فصل و ۷ مسأله دسته‌ بندی کرد. مولف در مقدمه غرض از تالیف کتاب را که همان توضیح و تحریر مسئله امامت است بیان می‌ کند و در بخش‌ های متنوع، از موضوعات مربوط به قضیه امامت بحث می‌ کند از قبیل: تعریف امامت، شناخت امام، دلیل بر وجوب معرفت امام، اجماع مسلمین بر امامت علی (ع) اجماع بر وجود امام بعد از نبی (ص)، افضلیت علی (ع) نزد خدا و رسول (ص) او، فساد امامت مفضول بر فاضل، اجماع بر فضایل علی (ع)، علت ندادن حق علی (ع)، عدم اقرار مهاجرین و انصار بر تقدم ابوبکر، علت سکوت امیرالمومنین (ع) بر خلفاء قبل از خودش، عدم اجماع امت بر امامت ابوبکر و... فصل اول در فصل اول مولف سه موضوع را مورد بررسی قرار می‌ دهد: 1- ادعای تنزیه اهل سقیفه از خطا. 2- مسائل مربوط به روز احد. 3- تفسیر حدیث عشره. فصل دوم در این فصل به مواردی می‌ پردازد از قبیل عدم دلالت السابقون اول در آیه مبارکه بر ابوبکر و اصحاب بیعت شجره. فصل سوم در این فصل مولف از مباحثی نظیر اثبات امامت امیرالمومنین از آیه «قل للمخالفین من الاعراب»، کافر بودن محارب با امیرالمومنین (ع). فصل چهارم در این فصل از مواردی نظیر ردّ ادعای امامت ابوبکر با توجه به آیه «من یرتد منکم عن دینه» و اثبات امامت امیرالمومنین (ع) از این آیه بحث می‌ کند. فصل پنجم مؤلف در این فصل استدلال بر فضل ابوبکر به آیه «محمد رسول الله و الذین معه اشداء علی الکفار رحماء بینهم» را رد کرده است. فصل ششم در این فصل نزول آیه «و الذی جاء بالصدق و صدق به» را در مورد ابی بکر قبول نمی‌ کند. بلکه او اثبات می‌ کند نزول این آیه در مورد امیر مؤمنان علی (ع) است. فصل هفتم مؤلف در فصل آخر از نتایج فاجعه بار تقدم دیگر خلفاء بر امیرالمومنین علی (ع) سخن می‌ گوید.

«حیوة الارواح» کتابی است به عربی در یک مقدمه و ۵ باب و مشتمل بر اعتراضاتی به شیخ احمد احسائی و صوفیان که محمدجعفر شریعتمدار استرآبادی ( محمّد جعفر بن سیف الدین استرآبادی تهرانی (۱۱۹۵ یا ۱۱۹۸ق ـ ۱۲۶۳ق) معروف به شریعتمدار، عالم شیعی قرن سیزدهم هجری قمری از شاگردان صاحب ریاض، بحرالعلوم و وحید بهبهانی و از پیشگامان مبارزه علیه روس‌ها ) که آن را در سال ۱۲۴۰ه‍.ق نگاشته است. میرزا حسن گوهر قراچه داغی مشهور به «گوهر» (م1266ق) از شاگردان شيخ احمد احسايي و سيد كاظم رشتي این اثر را در کتاب «جواب اعتراضات المولی محمدجعفر» یا «الرد علی رسالة حیاة الارواح» نقض کرده است. (نام های دیگر شرح حیاة الأرواح). تأليفات گوهر به شرح ذيل بیان شده است: 1- المخازن: در علم حكمت 2- اللمعات: در احوال مبدء و معاد 3- شرح حيوة الارواح، در اصول عقايد در ضمن آن اعتراضات ملا محمد جعفر استرآبادي را ردّ نموده است. 4- البراهين الساطعه:‌ايضاً در اصول عقايد و مباحث مبدء و معاد 5- رساله‌ي عمليّه، در احكام و مسائل فقه. به زبان عربي و فارسي. 6- تفسير بر آيه‌ي مباركه 68 از سوره‌ي النحل« و اوحي ربك الي النحل ان اتخذي من الجبال بيوتاً و من الشجر و مما يعرشون. 7-رساله‌ي اجوبه‌ي مسائل متفرقه که به امر استاد خود شيخ احمد احسائي نوشته است. 8- شرح خطبه‌ي مشهوره‌ي حضرت ثامن الاولياء علي بن موسي الرضا كه با اين فقره‌ي شريفه شروع مي‌‌شود:« اوّل توحيد الله معرفته. . .» 9- تفسير حديث نبوي صلي الله عليه و آله وسلم « علماء امّتي افضل من انبياء بني اسرائيل» 10- جواب بر اعتراضات ملا محمّد جعفر استر آبادي. 11- رساله‌ي صوميّه. 12- توجيه الكلمات. 13- ردّ حاج كريمخاني كرماني. 14- گوهر در اثناي كتاب شرح حيوة الارواح در صفحه‌ي 479 نوشته كتابي در خصوص اقسام نفس و مراتب آن تأليف خواهد نمود.

كتاب حاضر شامل دو كتاب «معرفت نبى» و «معرفت امام» است که به بررسی مفاهیم اساسی همچون امامت‌شناسی و نبی‌شناسی بر مبنای آیات و روایات می‌پردازد. اعتقاد به نبی و توجه به جوانی آن طرح تاریخ زندگی ،نام و با دو سیره و رفتارشان در قرآن مجید نمایانگر مهمی واقعیت و حرکت بر مدار و محور نبوت است که تمامی مردمان را به سوی خداوند فرا خوانده اند. از این رو مطالعه در ابعاد مختلف موضوع نبوت از جمله لزوم نبوت ، هدف رسالت ، ویژگیهای پیامبران ، خاتمیت حضرت محمد (ص) و مسئله تداوم رسالت امری حیاتی است که در این کتاب با تکیه بر آیات و روایات و الهام اصلی از خطبه یکم نهج البلاغه به آن پرداخته شده است. بخش نخست این اثر به معانی لغوی و اصطلاحی نبوت، ضرورت و فلسفه وجودی آن، تفاوت رسالت و نبوت، نبوت عام، نبوت خاص، ویژگی های انبیاء و رسولان، ادله نبوت پیامبر اسلام (ص) و اعجاز قرآن اختصاص یافته است. بخش دوم نیز معنای لغوی و اصطلاحی امامت، ولایت تکوینی و تشریعی، شئون امامت، صفات و ویژگی های امامت، عصمت و قدرت و بررسی ابعاد مختلف علمی امامان همراه با معرفی آثار ایشان را شامل می شود. البته نویسنده در ابتدای کتاب معرفت خدا، هدف خلقت، انسان با نبود پیامبر و ارتباط خداشناسی و نبی شناسی را مدنظر قرار داده است و سپس به مباحث معرفت نبی و معرفت امام پرداخته است.

این کتاب با عنوان راه سعادت،از کتب بسیار عالی در باب اثبات نبوت خاتم انبیا، محمد مصطفی(ص) است،که به قلم علامه ذوالفنون، میرزا ابوالحسن شعرانی نگارش یافته است.ایشان که بحق در علم و عمل از سرآمدان روزگار خود بود،با توجه به تحقیقات فراوانش و استفاده از عقل و نقل در این کتاب،سعی کرده است به شبهات وارده پاسخ گوید و از حقانیت دین مبین اسلام دفاع کند.