مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
عقل بالفعل عقل بالملکه عقل فعال عقل هیولایی
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 328
تحلیل انتقادی اخلاق سکولاریستی فلسفه کانت
نویسنده:
محمدمهدی حکمت مهر، ابوالحسن غفاری
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
با آغاز مدرنیته، انسان غربی با نگریستن به انسان، جهان و خدا از منظری بشرانگارانه، مناسبات و شئونی را رقم می زند که امری بی سابقه بوده است. رابطه اخلاق و دین در مدرنیته نیز وابسته به چنین رویکردی می شود. در حالی که در دوره های پیشین، بالاخص قرون وسطا، اخلاق ذیل دین تعریف می شد و فیلسوفان مدرنیته در تلاش بودند تا نگرش انسان گرایانه و سکولاریستی را به حوزه رابطه اخلاق و دین نیز تسری دهند. در این میان، کانت نقش برجسته ای در این پروژه ایفا می کند. او ابتدا دو مفهوم اساسی دین و اخلاق را که به ترتیب عبارتند از خدا و اختیار، در نقد عقل محض در هاله ای از ابهام قرار داد و غیر قابل شناخت دانست و سپس در تدوین نظام فلسفه اخلاق خویش، با قرار دادن دین و مفاهیم دینی ذیل اخلاق و ارزش های اخلاقی، دین را به صرف یک مفهوم درونی و شخصی، تحویل و تقلیل می دهد. این مقاله ضمن تبیین فلسفه اخلاق کانت و همچنین سکولاریسم منطوی در آن، به نقد و تحلیل آن نیز می پردازد.
صفحات :
از صفحه 29 تا 55
دین و تحول اخلاقی در جهان معاصر
نویسنده:
رمضان مهدوی آزاد بنی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
ادیان ضمن ارائه‌ی تعالیم درباره سه موضوع اساسی خدا، جهان و انسان با تجویز و توصیه ارزش‌های اخلاقی خاص همواره تحول اخلاقی مطلوبی را مورد هدف قرار می‌دهند. در متون اسلامی و در راس آن‌ها قرآن کریم وظیفه و مأموریتی که به عهده پیامبران الهی گذاشته می‌شود، ثنایی بوده و دو مقوله مذکور - تعلیم و اخلاق- (تزکیه) را هدف رسالت پیامبران بیان می‌کند. تزکیه و اخلاق به معنای دعوت انسان‌ها به سمت تحولات مطلوب، رسالت تردیدناپذیر و بدیهی دین (پیامبران) است. پرسشی که تحقیق حاضر قصد طرح و بیان آن را دارد، کارآمدی هدف و رسالت مذکور در جهان حاضراست. جهان معاصر با توجه به قدرت تکنولوژی ارتباطات به دهکده و به تعبیر برخی به برج شیشه‌ای تبدیل گشت. خصیصه‌ی عمده جهان شیشه‌ای فقدان مرز‌ها و موانع طبیعی و سیاسی میان انسان‌ها و فرهنگ‌های متفاوت است. آیا با توجه به چنین خصیصه‌ای، همچنان می‌توان از امکان تحقق تحول اخلاقی در جهان معاصر سخن به میان آورد؟ در نوشته‌ی حاضر از کارآمدی ارزش‌های اخلاقی در ایجاد تحول اخلاقی با تکیه بر انسان‌شناسی دینی(اسلامی) دفاع خواهد شد.
صفحات :
از صفحه 173 تا 189
جایگاه عقل در قلمرو دین
نویسنده:
محمود خیراللهی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
هدف این مقال، بررسی و تحلیل راه‏کارهای حیاتی دین و نقش آن در سرنوشت فردی و اجتماعی انسان و نیز جایگاه حساس عقل در قلمرو دین و نیز آسیب‏شناسی عقل و دین و رابطه آن دو با یکدیگر می‏باشد. آیا عقل و وحی حجت ذاتی دارند؟ مهم‏ترین پشتوانه اخلاق و وظایف انسانی کدامند؟ این نوشتار با رویکرد نظری نوعی هشداری است دردمندانه به رهبران دین که در تفسیر متون دینی و تحلیل اصول و مبانی عقیدتی و صدور فتوا و بیان وظایف شرعی، رهیافت‏های عقل را مدّنظر داشته باشند. برخی یافته‏های مهم این مقاله عبارتند از: حجت ذاتی عقل و وحی، تعهد و ایمان فردی مهم‏ترین پشتوانه برای اخلاق و وظایف انسانی است. سرانجام نویسنده در تلاش است تا بین دو رویکرد عقل‏گرایی و دین‏گرایی، تنش‏زدایی نموده و میان آن دو آشتی برقرار کند. کلیدواژه ‏ها: ، ، ، ، ، ، ، . مقدّمه
مجموع السید حمیدان 
نویسنده:
حمیدان بن یحیی قاسمی؛ مقدمه نويس: مجدالدين بن محمد مويدي؛ محققان: احمد احسن علي حمزي، هادي حسن هادي حمزي
نوع منبع :
کتاب
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
يمن: مركز اهل البيت (ع) للدراسات الاسلامية,
چکیده :
«مجموع السيد حميدان» مجموعه ‏ايست كه در آن آثار به جاى مانده از سيد حميدان بن يحيى القاسمى گردآورى شده است. اين آثار عبارتند از: 1- تنبيه الغافلين على مغالط المتوهمين: اين كتاب داراى پنج فصل است كه در فصل اول آن نسبت به فريب خوردن دانش ‏پژوه با ظاهر سخنان فريبنده هشدار داده مى‏ شود. در فصل دوم درباره عقل و نفس و ديدگاه ‏هاى مختلف در اين‏ باره سخن به ميان مى‏ آيد. در فصل سوم به توضيح معناى علم و انواع آن و نيز روش هاى علم و... پرداخته مى‏ شود. در فصل چهارم از عالم و ماهيت و اصل و انواع آن سخن به ميان آمده و در فصل پنجم معناى اسلام و ايمان و نيز صفات خداوند متعال بيان مى‏ گردد. 2- التصريح بالمذهب الصحيح: اين كتاب نيز داراى پنج بخش است: در بخش اول نويسنده به بيان برخى مقدمات مى ‏پردازد كه در آنها ابتلاء انسان به برخى امور در كسب علوم دينى يادآورى شده است. در بخش دوم از مسائل امامت سخن به ميان آمده است. در بخش سوم درباره صانع و صفات ذاتى و فعلى او سخن گفته شده است. در بخش چهارم از عالم و صفات ذوات آن و نيز كيفيت فناء و نابودى آن سخن به ميان آمده در بخش پنجم به نقد و بررسى برخى از اصول معتزله پرداخته شده است. 3- المسائل الباحثة عن معاني الأقوال الحادثة: كتابى است مشتمل بر بيست مسأله كه در آن‏ها نويسنده به نقد ديدگاه معتزله پرداخته و مذهب اهل بيت عليهم السلام را درباره آن مسائل يادآور مى‏ شود. 4- المنتزع الاول من اقوال الائمة: كتابى است كه به موضوع مهم امامت اختصاص يافته‏ و نويسنده در آن به بيان اقوال ائمه زيديه در تصريح بر امامت على عليه السلام و انحصار امامت پس از پيامبر (ص) در آن حضرت و نيز صفات امام و... پرداخته است. 5- المنتزع الثاني من اقوال الأئمة (ع): مشتمل بر گزيده‏ اى از سخنان ائمه زيديه درباره ذات خداوند و نيز صفات و احكام او مى ‏باشد. 6- تذكرة تشتمل على أربع مسائل من كلامه (ره) 7- الفصل السابع من سبعة فصول من كتاب التطريف، كه در آن نويسنده به رد ديدگاه ‏هاى گروه مطرفيه از زيديه به وسيله دلايل عقلى و نقلى و نيز اجماع مى‏ پردازد. 8- تنبيه اولى الالباب على تنزيه ورثة الكتاب، مشتمل بر شش فصل است. در فصل اول برخى از اصول فقهى و احكام آنها كه در كتاب و سنت بيان شده، يادآورى مى‏ شود. در فصل دوم به بيان اصولى كه مخالفان ائمه بدانها احتجاج كرده ‏اند پرداخته مى‏ شود. فصل سوم به بيان برخى اختلاف حالات ائمه زيديه اختصاص يافته است. در فصل چهارم نمونه ‏هايى از موارد اختلاف فيما بين ائمه زيديه بيان و موارد صحيح از ناصحيح مشخص گرديده است. در فصل پنجم ويژگى‏ هاى مورد اجماع درباره كسى كه مى‏ تواند اجتهاد كند بيان شده و در فصل ششم به بيان فرق ميان شيعى و متشيع پرداخته شده است. 9- بيان الاشكال فيما حكى عن المهدى (ع) من الاقوال‏ 10- حكاية الاقوال العاصمة من الاعتزال مما انتزع و جمع من كتب الامام المنصور باللّه. 11- جواب المسائل الشتوية و الشبه الحشوية. در اين كتاب سيد حميدان به برخى سؤالات و ايراداتى كه يكى از فقيهان معاصر وى بر برخى از ديدگاه ‏هاى زيديه گرفته پاسخ مى ‏گويد. 12- خبر خولة الحنفية 13- سؤال و جواب من كلامه (ره). در پايان اين مجموعه برخى قصائد سيد حميدان نيز درج گرديده است.
زیبایى مقیّد و زیبایى آزاد از نظر کانت
نویسنده:
رضا ماحوزى
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
کانت قوّه حکم تأمّلى (خیال) را قوّه ذوقِ زیباشناختى معرفى کرده است. هنگامى که خیال مستقل از فاهمه و عقل، و بر مبناى اصل غایتمندى ذهنى، صورت هاى محض اعیان را انتزاع کند، «زیبایى آزاد» عرضه مى دارد، و هنگامى که این صورت ها را با مفهوم کمال (غایتمندى عینى درونى) عین همراه سازد، «زیبایى مقیّد» عرضه مى دارد. کانت این اتّصال را در زیبایى مقیّد، اتّصال خیر و زیبا دانسته است. این نکته، ابهام وسیعى را در تلقّى کانت از معناى زیبایى ایجاد کرده است؛ به گونه اى که برخى از مفسّران، زیبایى مقیّد را زیبایى اصیل ندانسته، بلکه آن را محصول عقل دانسته اند. این نوشتار درصدد است با تشریح زیبایى آزاد و زیبایى مقیّد از نظر کانت، و تأکید وى بر استقلال حکم زیباشناختى، نادرستى این تفسیر را نشان دهد.
صفحات :
از صفحه 151 تا 168
جستاری در عقل نظری و عقل عملی
نویسنده:
محمدعلی شمالی,محمد هدایتی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
«عقل»، حکمت، فلسفه، علم، و قوه نفسانی در تفکرات فلاسفه یونان به «نظری» و «عملی» تقسیم شده است. برخی دانشمندان مسلمان ماهیت عقل نظری و عقل عملی را یکی دانسته، و هر دو را از سنخ درک و تعقل پنداشته اند؛ با این تفاوت که مدرک اولی از امور دانشی، و مدرک دومی از امور کنشی است. حتی برخی بخش پذیری بر اساس مدرک و متعلق را نیز صحیح ندانسته، و درک هر دو را به عقل نظری سپرده اند. همچنین، بعضی معتقدند: یکی از سنخ درک، و دیگری از جنس عمل و فعل به شمار می رود؛ آن گاه تعامل این دو با یکدیگر منجر به آمیختگی علم و عمل می شود. عقل عملی در دیدگاه مشهور، با تروی در ادراکات نظری، به جزییات منتقل می شود و قوای نفس را برای عمل راهنمایی و تحریک می کند. بر اساس مبنای مشهور، انسان در سایه عقل نظری به معارف و علوم روی می آورد و با کسب بصیرت، حقایق عالم را می یابد، چنان که به کمک عقل عملی، به نظم و ترتیب امور زندگی می پردازد و حالات شخصی و روابط اجتماعی خود را سامان می دهد. همین تنظیم حالات، و تهذیب درون، زمینه شناخت عالی تر و صحیح تر را فراهم می آورد. هر چند در نظر برگزیده، به جای عقل عملی، برای ایجاد انگیزه و تحریک قوا، قلب را معرفی می کنیم و از جایگاه مهم آن سخن به میان می آوریم.
روش شناسی حکمت اشراق و اعتبار معرفت شناختی آن
نویسنده:
رحمت الله رضایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
یکى از عناصر اصلى حکمت اشراق به لحاظ روشى، اتّکاى آن بر شهود و اشراق است. اما از پرسش هاى مهم درباره این روش، جایگاه عقل و نحوه جمع میان عقل و شهود است. همین امر پرسشى را نیز درباره جایگاه خود حکمت اشراق در میان مکاتب همگن به وجود مى آورد.نوشته حاضر درصدد است از طریق روش شناسى حکمت اشراق، به پرسش هاى مزبور پاسخ دهد. بدین منظور، نخست به تبیین روش شناسى حکمت اشراق پرداخته، سپس جایگاه عقل را در آن مشخص نموده است. از نظر مؤلف، شیوه کشف و رسیدن به واقع، عقل و شهود هردو است؛ اما در مقام تحلیل، تبیین و تبدیل آن داده ها به نظام فکرى، حاکمیت مطلق از آن عقل است. به دلیل آنکه التزام به تعقّل و استدلال، مشخصه بارز و جامع میان تمامى نحله هاى فلسفى است، باید حکمت اشراق را به لحاظ روشى، نوعى فلسفه دانست.بخش پایانى این نوشته به ارزیابى روش شیخ اشراق اختصاص دارد و بعد از بررسى مناسبات عقل و شهود، معلوم مىکند که شهود و عقل مى توانند در مواردى با یکدیگر همگام نباشند و به دنبال آن، همواره نمى توان منطق پذیرى و اعتبار شهود را از طریق عقل استنتاج کرد؛ همان گونه که عقل به تنهایى در تمامى حوزه ها کارایى ندارد و این امر بیانگر مزیّت روشى حکمت اشراق نسبت به فلسفه مشّاء و عرفان نیز است.
حضرت علی (ع) می فرماید: عاقلان به دین خدا راه می یایند. منظور چه عقلی است؟
نوع منبع :
پرسش و پاسخ
پاسخ تفصیلی:
پاسخ : عقل یا استدلال عقلی یعنی اینکه با عقل ، مجهولاتی را معلوم کرد . وقتی در روایات تعبیر عقل بکار می رود یعنی استدلالی است که انسان را به عبودیت نزدیک می کند. بعضی عقلاء کارشان فقط استدلال عقلی است ولی این نتیجه ی عقلی آنها را به عبودیت نمی رساند بیشتر ...
خرد و شرف (یادنامه)
نویسنده:
ابوالقاسم ذاکرزاده
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه شهید بهشتی,
چکیده :
فلسفیدن به معنای عشق ورزیدن به خرد است. چون انسان به خاطر خرد خویش اشرف مخلوقات است؛ پس خردورزی مایه کسب شرف است. دکتر شرف به خرد عشق ورزید و تا پایان عمر آن را به کسب ثروت و مقام ترجیح داد. ما قدر خدمت فرهنگی او را هنگامی به درستی تشخیص می دهیم که اهمیت خرد را مد نظر قرار دهیم. تکلیف فلسفه، یافتن ارزشهای فرهنگی است. این ارزشها فوق ارزشهای مادی و حتی ارزشهای حیاتی قرار دارند. در یک جامعه بی فرهنگ خواه دولتمند و خواه بدون دولت انسان گرگ انسان است. با بیانی دیگر، انسان حیوانی است که طی حیاتش با کسب فرهنگ انسان می شود. تکامل انسان برخلاف سایر حیوانات تکاملی فرهنگی است نه تکامل زیست شناختی. از ظهور همو زاپینس زاپینس (Homo Sapiens Sapiens) تاکنون حجم جمجمه انسان تغییری نکرده است. اما برخلاف حیوانات وضعیت زندگانی انسان در اثر رشد خرد بسیار توسعه یافته است تا جایی که به کرات دیگر پرواز می کند و در عمق اقیانوس ها فرو می رود. با نیروی اندیشه خویش به دل سخت تر اجسام رسوخ می کند. غریزه انسان فقط در اثر شکستن ژنها در طول سالهای طویل زمین شناختی تغییر می کند و امکان تکامل احتمالی زیست شناختی انسان بوجود می آورد. اما خرد به سرعت می تواند تغییر و تکامل یابد. غریزه در وجود انسان به صورت یکنواخت موجود است و در جود او تکامل نمی یابد. اگر هدف انسان غریزه باشد به دور خویش می چرخد. اما خرد دارای استعداد تکاملی است. انسان را از محدوده غریزه خارج می سازد. انسان نمی تواند و نباید طبیعت خویش را تغییر دهد اما می تواند آن را با ارزش های فرهنگی و معنوی غنی تر سازد. کار خردمندان یافتن ارزشهای فرهنگی و تحقق آن است... .
صفحات :
از صفحه 1 تا 5
مشرق آفتاب عقل (بحثی تطبیقی در «نورمحمدی» و تفسیر آیه «نون و القلم» در تفسیر عرفانی منسوب به امام جعفر صادق (ع))
نویسنده:
مریم مشرف
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه شهید بهشتی,
چکیده :
در احادیث رایج در متن های عرفانی، نور محمدی و عقل، نخستین آفریده ها به شمار می روند. انطباق نور و عقل و قلم با چهره اسطوره ای پیامبر اسلام درمتن های عرفانی نشان دهنده نفوذ بعضی عقاید پیش از اسلامی در این زمینه نیز هست و رد پای عقاید زرتشتی و مانوی و عهد عتیق را منعکس می سازد. مقاله حاضر به بررسی مشترکات عرفان اسلامی و عرفان پیش از اسلام در زمینه عقاید مربوط به نور اختصاص دارد.
صفحات :
از صفحه 273 تا 284
  • تعداد رکورد ها : 328