جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده نوشتۀ پیش رو، گزارشگونهای است از برخی منقوالت کتاب المحیط فـی اإلمامة از بعضـی منـاب کهن امامی که در گذر زمان از دست رفتهاند. نویسندۀ کتاب از زیدیان ایران در قرن پنجم بـوده وکتـاب خود را به هدف پاسخ به امامیه نگاشته است. از جملۀ منقوالت وی حدیثی است از کتـاب نواا ر- الحکمة محمد بن احمد بن یحیی اشعری که از قضـا شـیخطوسـی دقیقـاً همـان مضـمون را در عدةاألصال از امام صادق روایت کرده است، ولی در قالب حدیثی به شکل مرسل و بدون سند و نیز بدون ذکر منبعی خاص، و درست به همین خاطر از آن روزگار تا کنون کتاب عدة االصال تنها منب این روایت به شمار میآمده است. نویسندۀ زیدی یادشده از برخی کتاب های دیگر امامی که آن ها نیز به دست ما نرسیدهاند، مانند اآلراء و الدیانات حسن بن موسی نوبختی و اإلیضاح شیخ مفید نیز مطالبی نقل کرده است.

سیمای مکتب کلامی بغداد با تکیه بر داده های نجاشی و شیخ طوسی، عنوان پایان نامه ای است که در آن به بررسی مکتب کلامی بغداد پس از رونق مکتب کلامی کوفه؛ هم زمان با دورانغیبت کبری از طریق شناسایی متکلمان امامی مذهب و شناسایی و معرفی آثار کلامی ایشان و گونه شناسی این آثار از حیث موضوع و قالب در بازه ی زمانی اواخر قرن سوم تا نیمه دوم قرن پنجم هجری می پردازد.

در این پژوهش، آرای مذاهب را در قسمتی از کتاب نکاح بر اساس کتاب الخلاف شیخ طوسی تحلیل و بررسی می‌کنیم. مسائلی که در این پژوهش مطرح می‌شوند، عبارتند از: ازدواج کردن با زنان پیامبر اکرم (ص)، حکم ازدواج کردن، حکم نگاه کردن به همسر، ولایت، وصایت و شهود در ازدواج. هدف از این پژوهش کشف منابع استفاده‌شده توسط شیخ طوسی در نقل اقوال مذاهب، بررسی دلایل مورد استناد، تحلیل اقوال و دلایل مطرح‌شده در مذاهب است. روش پژوهش ترجمه، توصیف، تحلیل، مقایسه و گاهی نقد است و گردآوری مطالب به‌صورت کتابخانه‌ای است. از تمام بحث‌های ذکرشده در این نوشتار به این نتیجه می‌رسیم که اکثر اقوال نقل‌شده توسط شیخ طوسی در منابع متقدم دارای سابقه بوده و قابل‌شناسایی هستند و ادله‌ای همچون اجماع در بیان شیخ طوسی از مفهوم اجماع اصطلاحی خارج‌شده و به‌عنوان دلیلی بر اثبات حقانیت شیعه در برابر مذاهب دیگر استفاده می‌شود و اکثر اجماعات مطرح‌شده در الخلاف، در واقع قول مشهور هستند.

مسئله ازدواج و تشکیل خانواده از مسائل بسیار مهم حیات انسانی می باشد. در این تحقیق به بررسی تطبیقی نظرات دو عالم از علمای جهان اسلام، شیخ الطائفه محمد بن حسن طوسی(460ق) بنیان گذار طریقه اجتهاد در فقه و اصول فقه شیعه به عنوان فقیه امامی و ابوحنیفه(150ق) موسس مذهب حنفی از مذاهب چهارگانه اهل سنت به عنوان فقیه سنی پیرامون این مسئله مهم پرداخته شده است. بررسی این مسئله با تأکید بر کتاب "الخلاف" که بر اساس نظر برخی پژوهشگران از حیث ایجاز، استدلال، ذکر اقوال همه مذاهب اسلامی و ... از دیگر کتب متمایز می باشد انجام شده است. به علت کثرت مسائل باب نکاح، مباحث مهم، به روز و پرکاربرد انتخاب شده و سپس تمام فتاوی شیخ طوسی و فقهای متقدم بر ایشان (جهت به دست آوردن اجماع) و ابوحنیفه و اصحاب وی پیرامون آن مباحث و فروعات آن ها، از منابع اصلی گردآوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. منابع استنباط احکام میان امامیه و حنفیه تفاوت زیادی با هم دارند و تنها در کتاب و سنت (با وجود اختلاف در فروعات این دو) مشابه یکدیگر می باشند. با توجه به منابع مورد قبول ابوحنیفه در استنباط احکام مانند استحسان و قیاس، هم چنین این که اهل سنت فقیه خود را مشرِّع می دانند و نیز با توجه به برخی فتاوی ابوحنیفه مانند لزوم حضور دو شاهد در هنگام ازدواج، متصف دانستن فقه وی به عنصر تساهل و تیسیر صرفاً به خاطر ادعای رعایت آزادی های فردی در برخی فتاوی وی به خصوص در بحث ازدواج، امری مورد ایراد می باشد. کتاب الخلاف در ارائه نظرات اهل تسنن کاملاً دقیق نبوده و گاهی فتاوی را ناقص و حتی اشتباه ذکر کرده است لذا جهت گردآوری فتاوی ابوحنیفه و اصحاب وی، به کتب اصلی حنفیان رجوع شده است که نتیجه آن به طور خلاصه، اختلاف شیخ و ابوحنیفه در حدود 56/8 درصد از مسائل مانند بحث نکاح متعه و شغار، ایجاد حرمت در لواط، حکم ازدواج با زنان غیر مسلمان، جمع بین زن و عمه یا خاله اش، عیوب موجب فسخ نکاح و ... می باشد.

اندیشه خاورشناسان درباره باسواد بودن رسول خدا (ص) و اهداف و اغراض آنان از این ادعا قابل بررسی است.آنان دو دلیل بر مدعای خود اقامه کرده اند: یکی نوشتن کلمه «محمد بن عبداله» از طرف رسول خدا (ص) در جریان صلح حدیبیه و دیگری دستور آن حضرت، به منظور آوردن کاغذ و دوات برای نوشتن نامه در روزهای پایانی عمر شریفشان.بررسی و نقد این دو دلیل و اثبات ناموجه بودن دلایل خاورشناسان بر این مساله، موضوع پژوهش پیش روست.بررسی آموزش و کتابت رسول خدا (ص) از جنبه بشری و الهی چه قبل از بعثت و چه پس از آن و اعمال این توانایی قبل و بعد از بعثت از منظر دو گروه شیعه و سنی، ما را برای رسیدن به مساله حاضر یاری می کند.