جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

روح انسان توانایی آن را دارد که از طریق یک سلسله ریاضت ها، دست به اعمال خارق العاده ای بزند که به هیچ وجه نمی توان آنها را با علوم تجربی متداول توجیه و تفسیر نمود. به چنین توانایی، ولایت تکوینی گویند. ریاضت ها از نظر اسلام به دو دسته قابل تقسیم اند: ریاضت های غیرمشروع مرتاضان و دراویش، و ریاضت های مشروع اولیا اله؛ اولیا الهی از طریق عبودیت و بندگی خدا به تکامل روحی و معنوی نایل می شوند که نتیجه آن تسلط بر جهان طبیعت است. چنین ولایتی ولایت تکوینی است که راه کسب آن بر روی همگان باز است. بندگی خدا موجب مهار نفس و کسب بینش خاص و نیز سیطره بر جهان طبیعت می گردد. قرآن نمونه هایی از ولایت تکوینی انبیا و اولیای الهی را گزارش می کند که بر اثر عبودیت خالصانه برای آنان حاصل شده است. البته یادآوری می شود که ولایت تکوینی، منافاتی با توحید افعالی ندارد زیرا چنین اموری به اذن و قوه الهی صورت می گیرد.

«قصیده فاطمیه» در کتاب انوار عشق در مدح حضرت فاطمه (سلام الله علیها) سروده شده است که در آن بعد از بزرگداشت مقام مادر، استاد دکتر سید امیر محمود انوار به تبیین جایگاه حضرت زهرا (سلام الله علیها) پرداخته است. نورالانوار بودن این بانو، کفویت انحصاری او در ازدواج با امیرالمومنین (علیه السلام) که مورد استناد شیعه و اهل تسنن است، جایگاه ایشان در آیتی از آیات قرآن، و معرفی امامان اهل بیت (علیهم السلام) از نسل ایشان از نکاتی است که نظر استاد را در این سروده به خود جلب کرده است. وی هم چنین عنایتی خاص به امام عصر (علیه السلام) داشته است و این که مصلح جهان دوازدهمین فرزند اوست را نتیجه تاثیر حضرت زهرا (سلام الله علیها) در خلقت ترسیم می کند. یافتن شواهد مختلف فضائل برترین بانو بر اساس سروده استاد انوار در منابع مختلف شیعه و اهل تسنن، خود گویای برتری ایشان نسبت به سایر مخلوقات است.

محبت یا عشق، موهبتی الهی و از جمله احوال عرفانی و مختص انسان است که فرشتگان از آن نصیبی نمی برند. به عقیده عارفان مسلمان، سالک با مهرورزی و معاشقه با حق سریع تر می تواند به مطلوب خویش نائل آید. به زعم آنان راه عشق هولناک، مصیبت آفرین و درتنیده با آلام و رنج های بی شمار است و تا انسان تلخ کامی ها و ترشرویی های عشق را تجربه نکند از شیرینی های معنوی آن کام بر نمی گیرد. پس عاشق نه تنها باید آسایش، مصلحت اندیشی و عافیت طلبی را ترک گوید؛ بلکه باید مهیای محنت کشیدن، بلا چشیدن، جانفشانی و جان سپردن نیز باشد.در این نوشتار می کوشیم تا ضمن شناخت محبت و مراتب آن، مفهوم رنج و درد را نزد عرفا شرح دهیم. در ادامه به بیان دیدگاه بزرگان عارفان درباره فلسفه جفاها و غایت بلایای معاشقه و سبب راحت انگاری فتن و رحمت پنداری محن از سوی عشاق و چگونگی رابطه آن با محبت خواهیم پرداخت.

سوگواری برای اموات، اعم از افراد عادی و اولیای دین،که با شیوه‌ها و گونه‌های متفاوتی صورت می‌گیرد ، با همه اهمیت و جایگاه آن در طول تاریخ و نیزگستره‌ای که از آن برخوردار است، با اختلاف نظر فقهای مذاهب روبرو است و در قرن‌های اخیر، دچار آفات، تحریفات و چالش‌هایی به ویژه از سوی دیدگاه‌های معارض وهابیت شده است.این پژوهش، ضمن توضیحاتی راجع به گونه‌های رایج و معمول در سوگواری و بررسی پیشینه و فلسفه آن، به بیان دیدگاه‌های فقهای شیعه و اهل سنت، با تفکیک مذاهب پرداخته ، و همچنین مستندات فقها، در جواز و عدم جواز سوگواری را مورد بررسی قرار داده و شبهات وارده را به نقد کشیده است. در نتیجه این مباحث، ثابت شده است که اصل عزاداری، مباح و مشروع و مورد تأیید امامان شیعی و صاحب نظران اسلامی است و تا زمانی که عزاداری، مشتمل بر باطل و نارواهای شرعی نباشد و موجب وهن مذهب نگردد ،مشروع و مجاز است و هیچ دلیلی در شرع بر عدم جواز این گونه سوگواری نیست.

رابطه دین با تمدن و نقش دین در پیدایی یا توسعه تمدن ها، موضوعی است که در اندیشه بسیاری از نظریه پردازان و مورخان و برخی از دین پژوهان انعکاس یافته و طیف متنوعی از صاحبان دیدگاه های موافق و مخالف را در بر گرفته است. این نوشتار تلاشی است برای واکاوی نسبت دین با تمدن در اندیشه مالک بن نبی، اندیشمند معاصر الجزایری. وی از معدود اندیشمندان مسلمانی است که نقطه ثقل مطالعات و آثار خود را بر موضوع تمدن قرار داده و از نقش دین در تمدن و رابطه این دو با یکدیگر سخن گفته است. به عقیده بن نبی، عناصر تشکیل دهنده یک تمدن عبارت است از: انسان، خاک و زمان. اما نکته اساسی این است که صرف وجود عناصر این سه گانه الزاما به ایجاد تمدن نمی انجامد، بلکه برای به وجود آمدن تمدن نیاز به «ترکیب کننده» یا «خمیر مایه تمدنی» است که این خمیرمایه در ترکیب عناصر سه گانه یاد شده با یکدیگر اثرگذار است. تحلیل تاریخی نشان می دهد خمیر مایه ای که همواره با ساخت و ساز تمدن همراه بوده، «اندیشه دینی» است. اندیشه دینی روح را در این عناصر بر می انگیزاند و از ترکیب آن ها با یکدیگر محصولی به نام تمدن پدید می آورد. اگر چه پیدایش تمدن منوط به اراده انسان تمدنی است، این اراده جز با ایمان آدمی به عقیده ای که خواهان تلاش در تمدن است به دست نمی آید، این انگیزه و تلاش چیزی است که «اندیشه دینی» در بالاترین سطح، به انسان می بخشد و تمدن حاصل مواجهه ا نسان با خاک در مدت زمانی مشخص و در سایه «اندیشه دینی» است.

برگرداندن «وادی» به واژه های متفاوتی چون دره، بیابان، منطقه، سرزمین و اخیرا مسیل و در بسیاری موارد ترجمه نکردن آن از سوی مترجمان بیانگر آن است که به رغم طی شدن سده ها از ارتباط میان زبان فارسی و عربی، دلالت روشن و مشخصی برای وادی در زبان فارسی در اختیار نیست و مترجمان صرفا با تکیه بر شواهد و قراین متن یا تجارب پیشین خود، معنای وادی را استنباط می کنند یا آن را به استنباط دیگران می سپارند. این مقاله در صدد بررسی این مساله است که این واژه مشخصا بیانگر چه پدیده جغرافیایی در خاستگاه خود بوده است و چرا در زبان فارسی نتوانسته معادل مناسب خود را طی دوره های گذشته به دست آورد. چنین می نماید که پیوند خوردن اقلیم بیابانی با زیست بشری در قالب کوچ نشینی، به تولید این واژه منتهی شده است و مفاهیمی چون منبع آب، پوشش گیاهی، پوشش جانوری، اقامت گاه بشری و جاده شبکه معنایی آن را شکل داده اند؛ ولی در ایران که کوچ نشینی در مناطق بیابانی کمتر روی داده این پدیده جغرافیایی اهمیت حیاتی نداشته و از این رو برای آن واژه ای وضع نشده است و درنتیجه «وادی» نه تنها مفهوم خود بلکه شبکه مفاهیم پیرامونی خود را نیز در زبان فارسی از دست داده و شبکه ای از معانی دیگر را پیرامون خود ایجاد کرده است.

استاد بیان دکتر سید امیر محمود انوار از مفاخر قرآنی علمی، ادبی و عرفانی معاصر ایران و از جایگاهی رفیع در جامعه علمی دانشگاهی برخوردار بود. وی از زمره پژوهشگرانی بود که عمری طولانی را در کار درس، مطالعه، نگارش و تدریس ادبیات عربی و فارسی و علوم قرآنی و اسلامی گذاشت. انوار در عرصه دانشگاهی کم نظیر و ممتاز در حوزه عرفان و علوم قرآنی و شاعری ذولسانین محسوب می گشت. معرفی آثار این شخصیت بزرگ و دانشمند ارجمند بی تردید خدمتی به جامعه علمی کشور است، لذا این مقاله با عنوان «بازتاب قرآن و حدیث در اشعار دکتر انوار» در صدد است که اثرپذیری وی را از قرآن و حدیث نشان دهد. پس از بررسی اشعار دکتر انوار این نتیجه به دست آمد که او از این «مائده آسمانی» و احادیث، کلام خود را مزین نموده و بدین سبب بر غنای سخن خویش افزوده است. و ترکیبات قرآنی و روایی در اشعارش از بسامد بالایی برخوردار است.

تأسیس و پایه گذاری حکومت اسلامی، توسط پیامبر اسلام (ص) که به هجرت آن حضرت از مکه به {یثرب سال جهاردهم بعثت} مدینه انجامید. در اولین روزهایی استقرار آن حضرت در مدینه، سازمان دهی جامعه اسلامی بر اساس فلسفه سیاسی و ارزشهای حاکم بر حکومت اسلامی یعنی تقوی، برادری، برابری و عدالت اجتماعی ایجاد شد. بعد از رحلت رسول خدا (ص) متاسفانه سرنوشت جامعه اسلامی و حکومت پیامبر (ص) بدست کسانی افتاد که نیاکانش به ضربات شمشیر اسلام نابود شده بود و خود آنها نیز که جانش را در خطر دیدن از روی اکراه و اجبار تسلیم شدن. اما به مرور زمان به فرموده حضرت علی (ع) اسلام را تسلیم خود کردند.نوشتاری که در پیش رو دارید، ابتدا مفهوم سیره و حکومت را از نظر لغت و اصطلاح مورد بررسی قرار داده و سپس بخش دوم به شرائط حاکم اسلامی، و بخش سوم به صفات و شایستگیهای اخلاقی حاکم اسلامی، بخش چهارم وظائف حاکم اسلامی را از نظر آیات و روایات و سیره پیامبر اسلام (ص) مورد بررسی قرار گرفته است.در فصل دوم، در بخش اول، به پیدایش حکومت اموی {شاخه سفیانی و مروانی} و تعریف اجمالی خلفای مروانی پرداخته شده است. در بخش دوم، مناسبات میان بنی امیه و بنی هاشم در دو مورد قبل از اسلام و بعد از اسلام مورد بررسی قرار گرفته، در فصل سوم، عملکرد جریانات فرهنگی و اجتماعی خلفای مروانی با توجه به سیره پیامبر اسلام (ص) در زمینه هایی مختلف آغاز بحران فرهنگی، بعد از رحلت رسول خدا (ص) مهمترین دلیل خلفاء بر منع احادیث پیامبر اسلام (ص) تدوین احادیث نبوی در نزد شیعیان، نقد این دلیل فرهنگ سازی جدید، بازگشایی درهای اسرائیلیات سنت قرار دادن سبحضرت علی (ع)، فضائل تراشی برای خلفاء، ساخت کعبه جدید، عقائد جدید، حرمت شکنی رسالت، برتری مقام خلافت، نقد و بررسی این عملکردها، در سیره پیامبر اسلام (ص) شخصیت حضرت علی (ع) در آیات و روایات و.. پرداخته شده است.چهارمین فصل، در زمینه عملکرد سیاسی و اقتصادی، حاکمان مروانی، در رابطه با سیاست به انزوا کشاندن اهلبیت پیامبر اسلام (ص)، برخورد با زائران امام حسین، قتل عام پیروان اهلبیت، جلوگیری از فضائل اهلبیت، اهانت به قرآن، تعصبات نژادی، بذل و بخشش بیت المال، برای دستیابی به اهداف سیاسی، عبدالملک بن مروان هنگامیکه ابن زبیر را به حرم امن الهی پناه برده بود به قتل رسانید، سرآن را همراه کیسه های زر در میان پیروانش پرتاب کرد، مصرف بیت المال برای ترویج فساد در حالیکه توده مردم به فقر شدید اقتصادی بسر می بردند برپایی جشن های بزرگ ابتذال، سرازیر شدن بیت المال در جیب شعرا، و آواز خان های فاسق، خلفاء و عاملان اموی برای دستیابی به پول و ثروت به ابتکارات جدید دست زدند و تا آنجا بر مردم فشار آوردند که تعداد زیاد از مردم از این اسلام برگشتن، سخن گفته شده است. در آخرین فصل درباره پیامدهایی مخرب این عملکردها، در سرنوشت مسلمانان اشاره شده است در پایان به نتایج بدست آمده از کل بحث اشاره شده است. والسلام

انسان، در فرهنگ اسلامی نسبت به سایر اجزای عالم از اعتبار و اهمیت خاصی برخوردار است؛ به گونه ای که مقامش والاتر از سایر اجزای عالم، حتی فرشتگان عالم بالا دانسته شده است. به همین دلیل در عرفان اسلامی، بحث از انسان و انسان کامل، پس از بحث از وحدت وجود، به عنوان موضوع اصلی عرفان، در رتبه دوم قرار می گیرد؛ یعنی عمده مباحث عرفان اسلامی، درباره توحید و شئونات آن، و موحد حقیقی و صاحب مقام توحیدی در بین مخلوقات، یعنی انسان است. لذا ضرورت ایجاب می کند که موضوع انسان شناسی از دیدگاه های متفکرانی که درباره انسان و انسان کامل بحث می کنند، مورد بررسی قرار گیرد. از این رو هدف این مقاله این است که دیدگاه های مختلف درباره انسان از بعد غربی و تفاوت آن با نگرش امام خمینی (ره) نسبت به انسان کامل مورد بررسی قرار گیرد. در این مقاله سعی شده است از طریق روش توصیفی تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای – اینترنتی به این سوالات پاسخ داده شود. نتایج و دستاورد مقاله اینکه امام انسان را فراتر از مادیات دانسته و به انسان جایگاه فطری که وابسته به ذات ابدی می باشد قرار داده است در حالی که نگاه غربی به انسان اومانیسمی و مستقل و بدون اتصال به خدا قرار داده اند.

از آغاز یکی از مهم‌ترین اهداف انبیا، اصلاح اخلاق در سطح جامعه بوده است؛ همان اخلاقی که ایشان به بشریت عرضه داشته‌اند. متأسفانه بخشی از رهبران مذاهب و حافظان دین و شریعت و نیز پیروان ایشان، در مواجهه با دیگران اخلاق حسنه را رعایت نمی‌کنند؛ در حالی‌که تحقق کامل پیام انبیا در صورتی است که این اخلاق را ابتدا رهبران دینی در عمل آورند که الگوی پیروان ادیانند. توجه به اخلاق در همه جا و بر همگان لازم است، اما رعایت آن از جانب رهبران ادیان، ضروری‌تر به نظر می‌رسد. رعایت این اخلاق به ویژه در مواجهه با سایر مذاهب و به هنگام فهم و مطالعۀ مذاهب دیگر، اهمیت بسیار دارد. بررسی تاریخی مواجهۀ مذاهب با یکدیگر، تصویر مقبولی از این موضوع به دست نمی‌دهد. غالباً مطالعات ادیان، با نوعی بدبینی، بدفهمی و گاه اهانت به دیگران همراه بوده است. از این‌رو لازم است اخلاق مرتبط با مطالعۀ ادیان و مذاهب به دقت مورد بررسی شود تا زمینه برای عمل بدان فراهم شود. «رعایت انصاف»، «فهم درست» و «عدم توهین» از ضروری‌ترین اصول اخلاقی در مواجهۀ علمی با مذاهب است.