جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

نقشِ دین در شکل گیری حکمت متعالیه

نویسنده:

میثم بهشتی نژاد

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه امام صادق (ع),

کلیدواژه‌های اصلی :

دین اسلام , حکمت متعالیه , شهود((ادراک بی واسطه)، اصطلاح وابسته) , فطرت ثانی(مقابل فطرت اُولی) , عقل سلیم (اصطلاح وابسته)

کلیدواژه‌های فرعی :

امامت , نبوت , معاد جسمانی , صفات خدا , وحی الهی , تعارض عقل و دین , قرآن , خود سازی , آموزه‌های دین اسلام (آموزه‌ها‌ی ادیان) , سالک , فطرت ثانی(مقابل فطرت اُولی) , تعاطی دین ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , حسن حسن زاده آملی

چکیده :

صدرا، بسیاری از یافته ها و نوآوری های موجود در حکمت متعالیه را مدیون بهره مندی از دین و شهود دانسته است. او، تأثیر دین بر حکمت و حکما را در دو مرحله بررسی کرده است. در مرحله اول، دین، حکمت و حکما را از نگاه ماهیت بین و کثرت بین می رهاند و به نگاه وجودی ارتقا می دهد. بر این اساس، نگاه وجودی این مطلب را برای حکیم میسّر می کند که به فهم صحیحی از بعضی آموزه های دین که بدواً با احکام عقلی معارض دیده، دست یابد. این فهم صحیح موجب می شود که حکیم، به تثبیت عقلیِ بسیاری از آموزه های دینی موفّق گردد. در مرحله دوم، تأثیر دین بر حکمت موجب ارتقاء مجدّد نظرگاه حکیم و مبانی حکمت می شود، و صدرا نتیجه این ارتقا را در دو بُعد برشمرده است: از یک سو، حاصلِ این ارتقاء، فهم تأویلات قرآنی است؛ و از سوی دیگر، حاصلِ این ارتقاء، دستیابی به اوج حکمت است؛ یعنی فهم واقع آن چنانکه هست. عبارات صریح ملاصدرا نشان از آن دارد که او، در حیات فلسفی خود همین سیر را پیموده و حکمت متعالیه نیز متناسب با همین سیر شکل گرفته است. نهایتاً این مطلب مورد تأکید قرار می گیرد که صدرا، در استفاده از دین و شهود، از الگوی پژوهشی فلسفی صحیح بهره برده و بدین ترتیب، هر چند حکمت متعالیه کاملاً مرهون دین است، اما قواعد حکمت و روش عقلی ـ برهانی را رعایت کرده است.

صفحات :

از صفحه 5 تا 24

مشخصات اثر

عنوان :

علم قبل از ایجاد خداوند به اشیاء؛ برتری دیدگاه علم بلا معلوم بر نظریه علم اجمالی در عین کشف تفصیلی

نویسنده:

نعیمه معین الدینی، علی اکبر نصیری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه امام صادق (ع),

کلیدواژه‌های اصلی :

ملاصدرا , علم الهی , علم بلامعلوم , علم حصولی(مقابل علم حضوری) , علم حضوری(مقابل علم حصولی)

کلیدواژه‌های فرعی :

اتحاد عاقل و معقول , 01. خداشناسی (کلام) , ذات الهی , صفات خدا , حکمت متعالیه , حرکت جوهری , اصالت وجود , برهان بسیط الحقیقه , علم اجمالی((منشا علم تفصیلی)، مقابل علم تفصیلی) , علم تفصیلی(مقابل علم اجمالی منشا علم تفصیلی) ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , ابن بابویه، محمدبن علی: شیخ صدوق , علامه مجلسی: محمدباقربن محمدتقی مجلسی

چکیده :

ملاصدرا، علم را در شمار صفات حقیقی ذات الاضافه دانسته و بر اساس اصل سنخیت، با شناخت صفت علم در انسان و رفع نواقص آن، همان معنا را در جهت کمال به خداوند نسبت داده است. یعنی همان گونه که در انسان، علم صفتی اضافی و نیازمند معلوم است، در خداوند نیز بر همین شاکله است؛ اما بدون جهات نقص. پس از پذیرش این مطلب، با توجّه به قواعدی چون «اتّحاد عاقل و معقول» و «بسیط الحقیقه کلّ الاشیاء»، صدرا دیدگاه خود درباره علم الاهی را در نظریه «علم اجمالی در عین کشف تفصیلی» ارائه کرد. این نظریه با اشکالاتی مواجه است، از جمله: اضافی بودن علم؛ عدم تبیین علم خداوند به معدومات، ممتنعات و نحوه تعلق علم الاهی به جزئیات قبل از ایجاد تفصیلی اشیاء؛ قبول اتحاد عالم و معلوم در خداوند بر اساس علم حضوری؛ کل الأشیاء بودن حقّ تعالی؛ و ذومراتب دانستن ذات الاهی به دو مرتبه اجمال و تفصیل. در مقابل، روایات اسلامی، به منظور شناخت و تبیین علم الاهی، تقریر بدیعی از نظریه «علم بلا معلوم» را مطرح کرده اند. جهات رجحان این نظریه، در قید «بلا معلوم» نهفته است که اضافی بودن صفت علم را نفی می کند. نتیجه مهمی که در این نظر بدست می آید، عدم تقیید و تحدید علم الاهی به معلوم میباشد، که کاشفیّت اتمّ این علم را در پی دارد.

صفحات :

از صفحه 165 تا 188

مشخصات اثر

عنوان :

تحلیل انتقادی نظریۀ لین رادر بیکر در تبیین رستاخیز با رویکرد اجمالی به حکمت متعالیه

نویسنده:

رستم شامحمدی، علی سنایی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه امام صادق (ع),

کلیدواژه‌های اصلی :

ملاصدرا , بدن مثالی , قیامت , دین مسیحیت (ادیان زنده) , فلسفه دین , نظریه تقوم , لین رادر بیکر

کلیدواژه‌های فرعی :

اینهمانی شخصی , امکان معاد , معاد جسمانی , حیات اخروی , طبیعت گرایی فلسفی , حکمت متعالیه , حرکت جوهری , بدن اخروی , بدن دنیوی , نفس ناطقه(اصطلاح وابسته) , اینهمانی بدن دنیوی و اخروی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

لین رادر بیکر درصدد است که آموزۀرستاخیز در مسیحیت را با ماده گرایی سازگار کند. او مدعی است که با تکیه بر نظریۀ تقوّم به عنوان یک نظریه مادی انگارانه، می توان تبیین کلامی و فلسفی شایسته ای از کیفیت زندگی پس از مرگ ارائه کرد. بیکر، به جای ارائه تبیین فلسفی از نسبت حیات ذهنی با بدن اخروی، به شیوه ای متکلّمانه، رستاخیز را فعل اعجازی خدا می داند. یکی از لوازم نظریۀ تقوّم، عدم اهمیت اینهمانی عددی بدن دنیوی و اخروی است. در حالی که به نظر می رسد بدون در نظر گرفتن اینهمانی بدن دنیوی و اخروی، نمی توان تبیین معقولی از امکان حیات پس از مرگ ارائه کرد؛ زیرا علاوه بر اینکه انسان یک حقیقت نفسانی ـ جسمانی است، بین نفس و بدن هر شخص، رابطۀ ضروری، و نه امکانی، برقرار است. در مقام مقایسه، ملاصدرا استمرار وجودی شخص دنیوی و اخروی را با توسّل به وحدانیّت نفس (در عین پذیرفتن بدن های مختلف) توضیح می دهد؛ به طوری که نفس ناطقه، در هر مرتبه به نوعی ماده تعیّن می بخشد و با توجه به حرکت جوهری، بدن دنیوی و اخروی، دو جنبه از یک واقعیت واحد اما ذومراتب هستند.

صفحات :

از صفحه 127 تا 148

مشخصات اثر

عنوان :

تصور از خدا و نقش آن در معناشناسی اوصاف الاهی

نویسنده:

میثم مولایی، محمد علی عبداللهی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه امام صادق (ع),

کلیدواژه‌های اصلی :

صفات الهی , اوصاف انسانی خدا , موجود مطلق , امکان [پذیری] مابعدالطبیعی , فلسفه دین , تصور سنتی خدا , موجود کامل حداکثری , پیش ‏زمینه معنایی

کلیدواژه‌های فرعی :

خیر محض , قادر مطلق (اسماء ذات) , عالم مطلق , اوصاف مابعدالطبیعی , الاهیات موجود کامل ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

در ادیان توحیدی، خدا با اوصافی نظیر «قادر/عالم/خیرخواه مطلق»، توصیف می‏شود. در این بین، اختلافاتی در معناشناسی این اوصاف ظهور کرده است. در این نوشتار سعی خواهد شد تا با توجّه به تصوّر سنّتی «خدا»، شیوه‏ای برای معناشناسی اوصاف مذکور ارائه گردد. در این شیوه از معناشناسی، تصوّر «خدا» به عنوان موجود مطلق، تحلیل می‏شود به «خدا» به عنوان موجود کامل حداکثری. پس از آن، در تبیین مفهوم «مطلقاً برخوردار» از «قدرت/علم/خیرخواهی»، با تمسّک به تصوّر موجود کامل حداکثری روشن می‏شود که خدا، باید این اوصاف را به نحوی داشته باشد که امکان تصوّر برتری موجودی دیگر نسبت به خدا منتفی باشد. این در صورتی ممکن است که خدا، این اوصاف را به صورت ضرورت بالذات یا بسیط و یا تغییرناپذیر دارا باشد. در نتیجه، در معناشناسی اوصاف خدا، باید شرط ضرورت بالذات یا بساطت و یا تغییر ناپذیری را مدّ نظر قرار داد؛ به طوری که هر گونه معناشناسی دیگری جز این، با تصوّر خدا ناسازگار است.

صفحات :

از صفحه 103 تا 126

مشخصات اثر

عنوان :

شناخت یقینی مبدأ هستی؛ بازخوانی دیدگاه میرداماد

نویسنده:

محمد منافیان، نصرالله حکمت

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

مشخصات اثر

عنوان :

لوازم و نتایج دیدگاه متأخر ویتگنشتاین درباره دین و باور دینی

نویسنده:

نوّاب مقربی، امیرعباس علی زمانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه امام صادق (ع),

کلیدواژه‌های اصلی :

فلسفه دین , فلسفه تحلیلی , بازی زبانی , دین چونان تصویر , الاهیات چونان دستور زبان , ویتگشنتاین متأخر

کلیدواژه‌های فرعی :

ایمان گرایی (مسائل جدید کلامی) , ایمان , جدایی دین از علم , شاکله مفهومی , باور دینی‌ , ناواقع‌گرایی دینی ,

چکیده :

مدّعای اصلی مقاله حاضر آن است که ویتگنشتاین، بازی زبانی دین را نه ردّ کرده و نه تأیید؛ بلکه تنها گفته است چنین بازی زبانی ای وجود دارد، که پیشفرضها و حدّ و مرزهایی دارد. در دیدگاه متأخر ویتگنشتاین، طرح پرسشهایی از این دست که آیا خدا واقعاً وجود دارد، بر پایه دستور زبان دینی غلطی استوار شده اند؛ زیرا بیرون از شاکله مفهومی ای که پذیرفته ایم، نمی توانیم بپرسیم که آیا خدا واقعاً وجود دارد یا نه. مؤمنان، در شاکله مفهومی خود یا در بازی زبانی خود، مفهوم خدا را از پیش فرض می کنند و سخن گفتن درباره خدا، در بیرون از مرزهای این شاکله مفهومی ممکن نیست. کوتاه سخن آنکه بر اساس این مدّعا و نتایج به دست آمده از دیدگاه های متأخّر ویتگنشتاین در باب دین و باور دینی، می توان به پرسشهایی بااهمیت درباره جدایی دین از علم، ایمان گروی ویتگنشتاینی، و ناواقع گروی دینی از منظر ویتگنشتاین پاسخ درخور داد.

صفحات :

از صفحه 25 تا 48

مشخصات اثر

عنوان :

تحلیل منطقی برهان صدیقین علامه طباطبایی و بررسی انتقادی تقریرهای مختلف آن

نویسنده:

پیمان صفری، رضا اکبریان، محمد سعیدی مهر

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

مشخصات اثر

از :	{0}
پست الکترونیک :	{1}
تلفن :	{2}
دورنگار :	{3}
Aaddress :	{4}
متن :	{5}

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ورود

ثبت نام

در تلگرام به ما بپیوندید