مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از منابع مهم باورهای دینی در ادیان ابراهیمی گواهی است. مسائل معرفت‌شناختی پیرامون باور مبتنی بر گواهی هم در معرفت‌شناسی معاصر هم در بحث خبر واحد و متواتر در اصول فقه شیعه طرح شده است. در این مقاله، با بیان شباهت‌ها و تفاوت‌های اصلی میان‌ شرایط کسب باور موجه از طریق گواهی در الیزابت فریکر از معرفت‌شناسان شاخص معاصر در بحث گواهی و شیخ انصاری از شخصیت‌های شاخص اصولیِ شیعه این مسئله بررسی شده است که آیا می‌توان مباحث این دو سنت فکری را در موضوع یادشده مقایسه کرد؟ به این منظور ابتدا مفاهیم کلیدی از جمله خبر و حجّت از نظر شیخ انصاری با گواهی و توجیه از نظر فریکر مقایسه شده‌اند. سپس، در پرتو این مقایسه، شروط لازم برای کسب باور موجه از طریق گواهی از نظر هر دو متفکر مقایسه شده‌اند. در نهایت، نشان داده شده است که به خاطر تفاوت‌های بنیادین این دو نظریه، برخی شباهت‌های ظاهری در واقع تفاوت هستند؛ با این حال، هرچند امکان مقایسه منتفی نیست، این مقایسه باید با نهایت دقت صورت گیرد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 81 تا 101

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

رسائل الإمام أبي عبد الله محمد بن يوسف السنوسي في علم العقيدة على منهج الأشاعرة

نویسنده:

عبد الكريم قبول

نوع منبع :

کتابشناسی(نمایه کتاب) , مجموعه مقالات

وضعیت نشر :

بیروت: المكتبة العصرية,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

اشاعره (اهل سنت) , عقاید اشاعره , 13. علم کلام , فرق اسلامی (فرق) , کتب کلام اهل سنت , کتب کلام اشاعره

کلیدواژه‌های فرعی :

پیامبر شناسی , دلیل ضرورت نبوت , رؤیت خدا , معجزات , علم الهی , دلالت معجزه بر نبوت , دلالت معجزه بر صدق تعالیم معجزه گر , خلق عالم , مرتبه نبوت(قسیم مرتبه رسالت و خلافت) , دلیل عقلی(قسیم دلیل نقلی و دلیل مرکب از عقلی و نقلی) , دلیل نقلی(قسیم دلیل عقلی و دلیل مرکب از عقلی و نقلی) , عمومیت علم الهی , علم ازلی الهی , علم الهی به جزئیات بر وجه کلی ,

چکیده :

کتاب رسائل الإمام أبي عبد الله محمد بن يوسف السنوسي في علم العقيدة على منهج الأشاعرة به بررسی رسالات متعدد یوسف سنوس درباره عقائد اشاعره می پردازد رسالاتی از قبیل: کیف نثبت وجودالله تعالی بالعقل او بالنقل؟ و لماذا خلقنا الله و یبتلینا؟ و هل یستفید الله تعالی من طاعتنا او یتضرر بمعصیتنا؟ هل نستدل بالبراهین العقلیه علی امور الغیبیه؟ و... از جمله رسالات ذکر شده در کتاب می باشد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

من‌العقیده الی‌الثوره المجلد 1 : ؛ المقدمات النظریه

نویسنده:

حسن حنفی

نوع منبع :

کتاب , مدخل آثار(دانشنامه آثار)

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF فهرست

وضعیت نشر :

بیروت: المرکز الثقا‌فی‌ العربی‌؛ دار التنویر,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

اصول عقاید , عقاید اسلامی , عقاید شیعه , 13. علم کلام , کتب کلام اهل سنت , کتب روشنفکران عرب , مواقف: قاضى عضد‌الدین ایجى , شرح المقاصد: تفتازانی , شرح مواقف: شریف جرجانی

کلیدواژه‌های فرعی :

اعراض , وجود و عدم , ذات الهی , صفات الهی , وجوب نظر , عناصر , ماهیت , جوهر , انواع عدد , جسم , افلاک , کیف محسوس , کیف نفسانی , عوارض عدد , نظام وجود , علم (فضیلت اخلاقی) , احکام وجود(عرفان نظری) , علم بدیهی((تصوری و تصدیقی اولی و غیر اولی)، مقابل علم نظری) , دلیل عقلی(قسیم دلیل نقلی و دلیل مرکب از عقلی و نقلی) , دلیل نقلی(قسیم دلیل عقلی و دلیل مرکب از عقلی و نقلی) , اشتمال بر علم توحید ,

کد کنگره:

‏‫‬‭BP217/4‏‫‬‭ /ح86م8 1367

چکیده :

«من العقيدة الى الثورة»، كتابى است پنج جلدى، به زبان عربى، در باره كلام نومعتزليان، نوشته دكتر حسن حنفى، از متفكران معاصر مصرى متعلق به جريان چپ اسلامى. مؤلف، در اين كتاب به آراى كلامى معتزله در چارچوب پروژه فكرى‌اش در بازخوانى و تجديد علم كلام توجه نشان داده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

منهج الإمام فخر الدين الرازي بين الأشاعرة والمعتزلة (2 مجلد)

نویسنده:

خديجة حمادي العبد الله

نوع منبع :

کتاب , رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

سوریه / لبنان / کویت: دارالنوادر,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

پیامبر شناسی , صفات الهی , اشاعره (اهل سنت) , امامت , معتزله (اهل سنت) , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , فصوص الحکم: ابن عربی , تفسیر کبیر : فلسفی و کلامی: فخر رازی , کتب کلام اهل سنت , کتب کلام اشاعره , کشف المراد: علامه حلی , شفاء: ابن سینا , اشارات و تنبیهات: ابن سینا , شرح اشارات: خواجه نصیر الدین طوسی , وافی , شرح المقاصد: تفتازانی , الطبقات الکبری (طبقات ابن سعد) , شرح مواقف: شریف جرجانی

کلیدواژه‌های فرعی :

افعال الهی , جبر و اختیار(کلام) , صفات ثبوتیه , افضلیت امام (ع) , معاد جسمانی , وحی , عذاب قبر , اثبات وجود خدا , زمان ( ماهیت ) , براهین اثبات واجب(حکمت نظری) , صفات سلبیه ( الهی ) , خلق عالم , دلیل نقلی(قسیم دلیل عقلی و دلیل مرکب از عقلی و نقلی) , اعجاز قرآن , اظهار معجزه ,

چکیده :

کتاب منهج الامام فخر الدین الرازی بین الاشاعره و المعتزله در واقع رساله دکتر خانم خدیجه حمادی می باشد که به بررسی شخصیت و منهج فخر رازی در بین مذاهب معتزله و اشاعره و جایگاه والای ایشان نزد این دو گروه می باشد. مصنف موضوعات مختلف کلامی را در کتاب ذکر و نظر فخر رازی را بیان می کند موضوعات کلی از قبیل انسان، نبوات، سمعیات، وجود، وجود خدا، صفات خدا، صفات ثبوتیه و سلبیه، خلق آدم، افعال خدا و... را مطرح و در کنار آن نظرات اشاعره و معتزله هم را ذکر می کند.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تحلیلی بر مبانی معرفت‌ شناختی مطالعه نهضت عاشورا

نویسنده:

محمد حسين‌زاده

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

قیام عاشورا , راه های معرفت , دلیل نقلی(قسیم دلیل عقلی و دلیل مرکب از عقلی و نقلی) , منابع معرفت(اصطلاح وابسته)

کلیدواژه‌های فرعی :

اشعار عزای امام حسین (ع) , معرفت ظنی , رثای امام حسین (ع) , اشعار امام حسین(ع) , معرفت یقینی , معرفت شناسی (مسائل جدید کلامی) , کیفیّت تحمل حدیث , خبر واحد , اقسام معرفت , کتاب مقتل الحسین , مقتل نویسی , پژوهش های تاریخی , نقل (معرفت شناسی) , منابع عاشورا ,

چکیده :

در اين نوشتار، با بيان اصول يا قواعد پژوهش‌هاي تاريخي با صبغة معرفت‌شناختي و روش‌شناختي، به پژوهش دربارة منابع نهضت عاشورا و رخدادهاي آن ‌پرداختيم. اين بحث، ميان‌رشته‌اي و جايگاه اصلي آن معرفت‌شناسي دانش‌هاي نقلي است؛ اما مباني معرفتي و دستاوردهاي نهضت عاشورا در دانش کلام و تاريخ نيز كاربرد بسيار دارد. در اين مقاله، به بيان اصول معرفت‌شناختي در قلمرو دليل نقلي و درجة معرفتي ادلة نقلي، اقسام و شرايط اعتبارشان، منشأ اعتبار آنها، به‌ويژه خبر واحد مي‌پردازيم. با بررسي اصول معرفت‌شناختي حاکم بر دليل نقلي، منابع و مدارك نهضت عاشورا و رويدادهاي آن، به اين نتيجه رهنمون مي‌شويم که منابع و مدارك رويدادهاي عاشورا، به اسناد تاريخي منحصر نيست، بلكه افزون بر اين‌گونه اسناد، مي‌توان در عرصه‌هايي ديگر به منابعي متقن دست يافت. افزون بر آن، منابع بسياري براي اثبات رويدادهاي عاشورا وجود دارد که مي‌توان به عنوان منابع معرفتي معتبر نهضت عاشورا براي تثبيت باورهاي ديني در علم كلام به آنها اعتماد و استناد كرد. حاصل اينكه، ارتباط تاريخي نهضت عاشورا با گذشته منقطع نيست و پيوندي استوار دارد. از‌اين‌رو، نبايد در بسياري از حوادث عاشورا ترديد کرد. اين پيامد، نقش معرفت‌شناختي، تاريخي و کلامي ژرفي دارد

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 95 تا 124

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی جایگاه «نظر و تفکر» نزد قاضی عبدالجبار

نویسنده:

محمد بیدهندی، حسین سلطانی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

چکیده نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اصول عقاید معتزله , تفکر

کلیدواژه‌های فرعی :

جهل , فعل انسان , اراده , اشاعره (اهل سنت) , معتزله (اهل سنت) , وجوب دفع ضرر محتمل , اعتقاد , تکلیف عقلی , دلیل عقلی(مسائل جدید کلامی) , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , عقل(فقه) , سکون نفس , علم , دلیل نقلی(قسیم دلیل عقلی و دلیل مرکب از عقلی و نقلی) , معرفت شناسی مکتب معتزله , اعتقاد مطابق با واقع ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , جعفر سبحانی

شاپا (issn):

2345-3788

چکیده :

ﻗﺎضی ﻋﺒﺪاﻟﺠﺒﺎر از ﭼﻬﺮه ﻫﺎي ﻣﻌﺮوف ﻛﻼم ﻣﻌﺘﺰلی اﺳﺖ ﻛﻪ درﺑﺎره ﻣﻌﺮﻓﺖﺷﻨﺎسی، ﺑﻪوﻳﮋه ﺑﺤﺚ «ﻧﻈﺮ» آرای ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ای دارد. در ﻧﻈﺎم ﻣﻌﺮفتی ﻗﺎضی، «ﻧﻈﺮ» ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺗﻔﻜﺮ و اﺳﺘﺪﻻل اﺳﺖ و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ اﻓﻌﺎل اﻧﺴﺎن، از ﻗﺪرت و اراده او ﺻﺎدر می ﮔﺮدد و ﻓﻌﻞ ﺧﻮد اوﺳﺖ؛ و از ﻧﻈﺮ و ﺗﻔﻜﺮ، فعلی دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ می آﻳﺪ. ﻋﻘﻞ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻗﻮه ی ﺗﻔﻜﺮ در ﻧﺰد ﻗﺎضی ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﻳﻚ اﺑﺰار ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ؛ ﺑﺪﻳﻦ روی، ﻗﺎضی ﺗﻨﻬﺎ راه رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻧﻈﺮ و ﺗﻔﻜﺮ، یعنی ﻫﻤﺎن راه ﻋﻘﻞ می داﻧﺪ، و ﻧﺰد او ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ آدمی، اﺳﺘﺪﻻل عقلی ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ. ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ در ﺻﺪد اﺳﺖ ﻧﻘﺶ و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻧﻈﺮ و راﺑﻄه آن ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص را، از دﻳﺪﮔﺎه ﻋﺒﺪاﻟﺠﺒﺎر ﻣﻮرد ﺑﺮرسی ﻗﺮار دﻫﺪ.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 87 تا 104

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

توحید الامامیه. فارسی

نویسنده:

محمد باقر ملکی میانجی؛ ترجمه: محمد بیابانی اسکویی، بهلول سجادی

نوع منبع :

کتاب , ترجمه اثر

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: نباء,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

مکتب تفکیک , اندیشه فلسفی , غیب الغیوب , 01. خداشناسی (کلام) , جبر و اختیار(کلام) , صفات الهی , اراده , حدوث عالم Ḥudūt̲h̲ al-ʿĀlam , علم حقیقی , عرش , کرسی (صفات خبریه الهی) , الوهیت خدا , تنزیه الهی , علم الهی , کتاب مکنون , قضا و قدر , معرفت فطری , مرجح , معارف الهی , قرآن و حدیث , بداء , کتاب مبین , توحید(اخلاق اسلامی) , جدال , مکتب تفکیک , اندیشه دینی , تعین اول , عقل و علم , فضیلت علم , دلیل عقلی(قسیم دلیل نقلی و دلیل مرکب از عقلی و نقلی) , دلیل نقلی(قسیم دلیل عقلی و دلیل مرکب از عقلی و نقلی) , عقل فطری , کتب مکتب تفکیک , آثار مکتب تفکیک

کلیدواژه‌های فرعی :

نظریه امر بین امرین , قدریه , جبر و تفویض , جبریت , مفوضه ,

شابک (isbn):

978-600-264-010-9

چکیده :

نوشتار حاضر، ترجمه‌ ای است از كتاب «توحید الامامیه» توسط محمد بیابانی اسکویی و بهلول سجادی كه طی آن مولف كوشیده است، مقوله توحید فطری را شرح و تبیین نماید. مترجم در ابتدای كتاب چنین می‌گوید: "در این كتاب سخن از خدا شناسی است ولی نه آن گونه كه شخصی با تفكر و تدبر درباره ذات خدای سبحان بخواهد تعریفی از او ارائه دهد، تا خواننده بتواند او را اجمالا تصور كند و از آن پس تصدیق نماید، بلكه این كتاب چنین معرفتی از خدا را ممنوع و محال می‌ داند و بر این مبنا تاكید می‌ ورزد كه در قرآن كریم و روایات اهل بیت (ع) معرفت، فعل خداست و همگان از این نعمت بزرگ برخوردارند." مهم‌ ترین مباحث كتاب بدین قرار است: معرفت خدا در قرآن و احادیث، موافق تعریف، تذكر و یادآوری معرفت فطری خدا، توحید، نفی توصیفات از خدای تعالی، تفكر و تكلم در ذات خدا و صفات او، جدال، علم خدای تعالی، قدرت خدا، حدوث عالم و جبر و اختیار.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی ادلۀ عقلی و نقلی اندیشۀ تقارن حدوث نفس و بدن از دیدگاه ملاصدرا و اندیشمندان نخستین امامیه

نویسنده:

محمدحسین منتظری، یحیی کبیر

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

حدوث نفس , دلیل عقلی(مسائل جدید کلامی) , فلسفه اسلامی , دلیل نقلی(قسیم دلیل عقلی و دلیل مرکب از عقلی و نقلی) , تقارن حدوث نفس و بدن

کلیدواژه‌های فرعی :

قوای نفس , عالم ذر , عقلیه ((امامیه )، شیعه اثنی عشری) , علم الهی , علم نفس , حرکت جوهری , تناسخ , علم حضوری(مقابل علم حصولی) , خلقت پیشین ارواح , نیازمندی نفس به بدن , تقدم حدوث نفس بر بدن ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , خواجه نصیرالدین طوسی , علامه مجلسی: محمدباقربن محمدتقی مجلسی , ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

دو ساحتی بودن انسان و دارا بودن دو نشئۀ جسمانی و روحانی از امور پذیرفته شده نزد ارباب ادیان و فیلسوفان الهی است. فلاسفۀ مسلمان، با وجود اختلاف در نوع حدوث نفس، دربارۀ اصل «حدوث نفس و عدم تقدم آن بر بدن» اتفاق نظر داشته اند. در این بین ابن سینا و ملاصدرا در نگاشته های خود دلایل متعددی را به نفع «حدوث نفس و عدم تقدم آن بر بدن» ذکر می کنند. از سوی دیگر بی تردید، بسیاری از ادلۀ نقلی، در «حدوث نفس پیش از بدن» ظهور دارند. مقالۀ حاضر با ارزیابی و بیان اشکال های دلایل ملا صدرا بر این اندیشه، نشان می دهد که تعارض میان عقل و ظاهر نقل، تعارضی ادعایی است و به سبب نبود دلیل عقلی قطعی بر خلاف ظاهر ادلۀ نقلی، دلیل محکمی برای صرف نظر از ظواهر ادلۀ نقلی نداریم.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 687 تا 720

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی تطبیقی آیات و روایات تجرد نفس از دیدگاه علامه مجلسی و صدرالمتألهین

نویسنده:

محمدمهدی گرجیان، عالمه علامی

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ملاصدرا , جسمانیت نفس , تجرد نفس ناطقه , علامه محمدباقر مجلسی , دلیل نقلی(قسیم دلیل عقلی و دلیل مرکب از عقلی و نقلی)

کلیدواژه‌های فرعی :

ارواح , حضرت عیسی (ع) , حضرت محمد(ص)(اوصیاء) , آیات و روایات , خود شناسی , ادله قرآنی , تخیل(راه های معرفت) , دلیل عقلی(قسیم دلیل نقلی و دلیل مرکب از عقلی و نقلی) , نفس ناطقه(اصطلاح وابسته) ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , علامه مجلسی: محمدباقربن محمدتقی مجلسی

چکیده :

مسئله تجرد نفس به دليل پيوند تنگاتنگ با ديگر مسائل مطرح در حـوزه اسـلام، در زمـره مباحثی است كه همواره مورد توجه عالمان مسلمان بـوده اسـت. علامـه مجلسـی بـه دليـل آنكه ادله عقلی را در اين زمينه مخدوش و غير قابل اعتنا می شمارد، گـاه تنهـا بـا تكيـه بـر ظواهر روايات به جسمانيت نفس معتقد است؛ گرچه در مواردی توقـف نمـوده، تجـرد را نيز محتمل می داند. در مقابل، ملاصدرا با عنايت به ادله متعدد عقلـی و نيـز شـواهد نقلـی، نفس را موجودی مجرد می داند. با توجه به اينكه هر دو انديشمند، در اثبات ديدگاه خـود درباره تجرد نفس، به آيات و روايات اشاره كرده اند، در اين پژوهش تلاش كرده ايم ادله نقلی آنان را در اين زمينه واكاوی كنيم. مطالعه آثار اين دو دانشمند و نيز بررسی آيـات و روايات مربوط به نفس، اين فرضيه را تقويت می سازد كه ديدگاه ملاصدرا مبنی بـر تأييـد تجرد نفس با ادله نقلی، از پشتوانه منطقی واستواری برخوردار است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 105 تا 136

مشخصات اثر

ثبت نظر