جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب الانصاف فیما یجب اعتقاده و لا یجوز الجهل به کتابی است که به بیان برخی از مسائل اعتقادی اسلام می پردازد و نظرات در این زمینه هم بیان می شود و دیدگاه اشاعره در این کتاب قوی است چون نویسنده اشعری مذهب است. موضوعات زیادی در این کتاب مطرح شده است از صفات الهی مثل کلام و سمیع و بصیر و اراه الهی و... تا موضوعاتی مثل حدوق عالم، عذاب قبر، موت، نبوت ، ایمان ، ایمان و اسلام و...

الحاشیة علی شرح العقاید العضدیة از شیخ‌زاده کلنبوی، اسماعیل بن مصطفی بن محمود(د 1205ق/1791م). (نک‍ : آداب البحث). «حاشیه»ای است بر «شرح العقائد العضدیة» (نک‍ : هف‍‌ ) دوان نی، که خود شرح «العقاید العضدیه» ایجی می‌باشد. نسخۀ در دست گزیدۀ آن است.

رساله حاضر در باب هستی‌شناسی یعنی حدوث العالم یا پیدایش جهان به رشته تحریر درآمده است .مصحح کتاب، برای تصحیح متن رساله حاضر، از هفت نسخه به این شرح سود جسته است .نسخه کتابخانه مجلس شورای اسلامی(سال 1083م)، نسخه کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران(سال نامعلوم)، نسخه کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران(سال 1301م)، نسخه کتابخانه ملی ملک(بین سال‌های 1051تا 1080م)، نسخه کتابخانه نجفی مرعشی(اوایل قرن 12ه‌)، نسخه کتابخانه نجفی مرعشی(تاریخ نامعلوم) و نسخه کتابخانه دانشکده الهیات دانشگاه تهران(بین سال‌های 1057تا 1068م) .مصحح در مقدمه کتاب تصریح می‌کند :((تلاش و اهتمام صدرالمتالهین بر آن است تا در یک ترکیب متعالی، تصویری از حدوث جهان بدست دهد که از سویی با گفته‌های نخستین فیلسوفان و آورده‌های وحیانی ادیان سازگار و همخوان بنماید، و از سوی دیگر، از کژی‌های ظاهراندیشی متکلمان و تاویل‌گرایی فیلسوفان متاخر برکنار باشد . صدرا معتقد است که همه ادیان الهی و حکمای پیشین بر حدوث عالم اتفاق دارند، و مراد آنها از((حدوث)) نیز((حدوث زمانی)) است .و اساسا حدوث را بدون زمان نمی‌توان فهمید)) .در تحلیل آراء و نظرات ملاصدرا این نکته اساسی را باید در نظر داشت که وی علاوه بر یک فیلسوف ;عارف و دیندار نیز بوده است .کتاب حاضر شامل سه مقدمه از مصحح است که طی آنها دیدگاه‌های صدرالمتالهین در مسئله ((حدوث عالم)) تشریح می‌شود .سپس تصاویری از هفت نسخه خطی یاد شده را به دست می‌دهد و سرانجام متن عربی((حدوث العالم)) را به طبع می‌رساند .در پایان کتاب فهرست‌های مختلف به چاپ رسیده است.

حدوث العالم، نوشته افضل‌الدين، عمر بن على بن غيلان بلخى، از دانشمندان اوايل قرن ششم هجرى است. اين كتاب، به زبان عربى و رد بر رساله‌اى از ابن سينا با نام «رسالة الحكومة فى ابطال حجج المثبتين للماضى مبدأ زمانيا» است و براى اثبات آغازدار بودن جهان و حوادث آن مى‌باشد. مؤلف، در مقدمه، مسئله حادث بودن جهان را يكى از اساسى‌ترين پايه‌هاى دين و شناخت آن را يكى از با اهميت‌ترين وظايف مسلمين دانسته است. وى، در بخش اول، به استدلال براى اثبات حادث بودن جهان و نقض كلام ابن سينا پرداخته است. او، نخست، اعتراضات ابن سينا را بر ادله حدوث جهان ذكر كرده و به يكايك آنها پاسخ داده و سپس خود، دليلى ديگر (غير از ادله‌اى كه مورد اعتراض ابن سينا واقع شده است)، بر اثبات حدوث جهان اقامه نموده است. وى، در بخش دوم، شبهاتى را كه باعث اعتقاد به قدم جهان شده، ذكر كرده و به تك تك آنها پاسخ داده است. به اعتقاد وى، همه شبهات مزبور مبتنى بر پنج اصل است كه سه‌تا از آنها على الاطلاق باطلند و عبارتند از: قدم زمان، قدم ماده و لازمه وجود خداى تعالى بودن وجود جهان و يكى از آنها، مطلقا حق است و عبارت است از: منزه بودن خداى تعالى از تغير و حلول حوادث در وى و يكى از آنها، بر اساس يك معنا باطل و بر پايه معنايى ديگر حق است و آن، عبارت است از: واحد بودن خدا از هر جهت كه اگر مراد از «هر جهت»، اين باشد كه او فقط ذات است و داراى علم و قدرت و هيچ صفت ديگرى نيست، اين، باطل است و اگر مقصود، اين باشد كه‌او شریک و مثل ندارد، اين، حق است؛ البته معتقدين به قدم جهان، به هر يك از دو اصل مزبور (اصلى كه مطلقا حق است و اصلى كه بنا بر يك معنا حق و بنا بر معنايى ديگر باطل است)، مقدمات باطلى را ضميمه كرده و به نتيجه باطلى رسيده‌اند.

مقصود حكیم سبزورای از این تألیف، ایجاد زمینه و دیدگاه عمومی، منطقی، فلسفی و عرفانی برای ورود و فهم به درس اسفار اربعه ملاصدرا بود. وی با زبردستی و مهارت خاص موفق به انجام این امر شد و در قالب شعرهای زیبا این كار را انجام داد. هیچ كتابی پس از تألیف شرح منظومه، تاكنون نتوانسته جایگزین آن از حیث روش و مبانی گردد. مطالب كتاب كه در هفت مقصد تدوین شده است بدین شرح می باشد. مجلد سوم و چهارم، شرح منظومه شهید مطهری می باشد.