مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

«الرسالة السعدية»، مؤلف ابومنصور جمال ‏الدين حسن بن سديدالدين يوسف بن مطهر حلى اسدى، علامه حلّى (م 726 ق) است. كتاب الرسالة السعدية يا السعدية، مجموعه‏ اى از مباحث علم اصول، كلام، فقه و مباحث اخلاقى به صورت مختصر مى ‏باشد. در ابتداى كتاب مباحث علم اصول و سپس مباحث كلامى و اعتقادى و پس از آن قسمت عبادات؛ شامل كتاب ‏هاى طهارت، صلاة و صوم و در آخر مباحث اخلاقى مطرح شده است.

کتاب «أربع رسائل كلامية» شامل چهار رساله كلامى شيعه مى‌ باشد كه دو مقاله با عناوين «المقالة التكليفية» و «الباقيات الصالحات»، نوشته محمد بن مكّى جزينى عاملى معروف به شهيد اول، متوفاى 786ه‍.ق، و مقاله سوم و چهارم «الرسالة اليونسية» و نيز «الكلمات النافعات»، به قلم على بن محمد بن يونس العاملى النباطى العنفجورى البقاعى، معروف به علامه بياضى است و دو رساله اخير شرح و توضيح دو رساله اول مى‌ باشد. در «المقالة التكليفية» شهيد اول طى پنج فصل از چيستى تكليف و مفهوم اصطلاحى آن، متعلق تكليف، نتيجه حاصله از امتثال تكليف و نيز ترغيب و تشويق به امتثال تكاليف و تحذير و ترساندن از عصيان آن ها، با استناد به آيات و روايات سخن مى‌ گويد. در رساله «الباقيات الصالحات»، شهيد اول به شرح و توضيح مختصرى درباره تسبيحات أربعة: سبحان اللّه و الحمد للّه و لا اله الاّ اللّه و اللّه اكبر مى‌ پردازد. به گفته شهيد اول اين تسبيحات چهارگانه تمام اصول پنج‌ گانه اعتقادى شيعه؛ يعنى توحيد، عدل، نبوت، امامت و معاد را در بر مى‌گيرد. «الرسالة اليونسية» و رساله «الكلمات النافعات»، شرح مزجى رساله‌ هاى دوگانه شهيد اول مى‌ باشد كه به صورت «قوله - أقول» ترتيب يافته‌ اند و شارح به نحو تفصيلى و فراگير، به شرح مفردات رساله و توضيح و تبيين ديدگاه‌ هاى مختلف پرداخته و معناى مورد نظر شهيد اول در رساله را استيفا نموده است. وى همچنين دريافت‌ هاى خود از ساير كتب و آثار را درباره موضوع مورد بحث به رساله خويش افزوده است.

کتاب «الرسائل التوحیدیة»، جوهره همه آرا و انظار فلسفی و عرفانی حضرت علامه طباطبایی در توحید است. این مجموعه مشتمل است بر هفت رساله، علامه در این رسائل توحید را در ذات، اسماء، افعال اثبات نموده و ظهور توحید در وسایط بین حق و موجودات و ظهور توحید در مرآت اتم که انسان است، تبیین می‌ نماید. این رسائل برای اولین بار بعد از رحلت علامه و در سال ۱۴۱۵ ق به زیور طبع آراسته شده‌ اند و قبل از آن هرگز به طبع نرسیده بود. عناوین این رسالات عبارتست از: رسالة فی التوحید؛ رسالة فی الاسماء؛ رسالة فی افعال الله؛ رسالة الوسائط؛ رسالة الانسان قبل الدنیا، الانسان فی الدنیا، الانسان بعد الدنیا.

«الرسائل المختارة» مجموعه‌ اى است شامل پنج رساله از دو متفکر بزرگ شیعى؛ جلال الدین محمد بن سعد الدین اسعد صدیقى، مشهور به علامه محقق دوانى و میر محمد باقر بن شمس الدین محمد استرآبادى، مشهور به میرداماد. عناوین رساله‌ها بدین شرح است: 1-رساله «تفسیر سوره اخلاص» از محقق دوانى. علامه دوانى در این رساله کوتاه، گزیده آراء مفسران را به اضافه برخى تحقیقات و پژوهش هایى که خویش به انجام رسانیده است، با روش فلسفى در تفسیر این سوره یادآور مى‌ شود. 2-رساله «خلق الأعمال» یا «الجبر و الاختیار» از محقق دوانى. به بررسى و پژوهش در مورد یکى از معضلات و مسائل مهم کلامى و فلسفى؛ یعنى مسأله جبر و اختیار مى‌ پردازد. 3-رساله «الزوراء» یا «تنبیه الراقدین» رساله‌ اى است در مسائل فلسفى از محقق دوانى. سه رساله فوق همگى به زبان عربى نگاشته شده‌ اند. 4-رساله «أمانت الهیه» در تفسیر آیه شریفه «انا عرضنا الأمانة على السماوات و الارض» نوشته میرداماد به زبان فارسى. 5-رساله «نور الهدایة» از محقق دوانى به زبان فارسى. این رساله بیانگر مبانى عقیدتى مؤلف است که در اواخر عمر مستبصر گردیده و به عقاید شیعى گرویده است. گرچه بعضى برآنند که وى بر همان عقاید اشعرى خویش پایدار است فلذا این رساله را به قطب الدین تبریزى؛ عارف شیعى نسبت داده‌ اند.

«الدر المنتظم فى السر الاعظم، بحث اهل الكشف و العرفان فى علامات مهدى آخرالزمان»، اثر عربى شيخ كمال الدين محمد بن طلحه شافعى، ارائه نشانه‌ هاى آخرالزمان از طريق به‌ كارگيرى مفاهيم باطنى حروف و اعداد در علومى مانند علم جفر، با استفاده از ديدگاه برخى از عالمان اين فنون، به‌ ويژه اميرالمؤمنين (ع) است. مولف با ذكر رواياتى، به عالم بودن اهل بيت (ع) به علم جفر و معرفت ايشان به حوادث ايام اشاره كرده و معتقد است كه اين علم، مختص به اهل بيت (ع) مى‌ باشد. پس از آن، خطبه حضرت امير (ع) را كه در مسجد كوفه ايراد فرمود و در برخى از كتب حديثى شيعه با نام «خطبة البيان» آمده است، ارائه مى‌ كند و نشانه‌ هايى را كه در آن، از آخرالزمان داده‌ اند، بيان مى‌ دارد. وى همچنين اسرارى را كه در حروف مقطعه قرآن وجود دارد، ياد كرده و در ادامه، نشانه‌ هاى ظهور امام زمان (عج) را با استفاده از اين حروف و اعداد ارائه كرده است. وى معتقد است كه حروف مقطعه‌ اى كه در ابتداى بعضى سور وجود دارد، داراى اسرارى هستند كه كسى قادر به كتمان سر بودن آن‌ ها نيست. استفاده از مصادر علمى معتبر در تدوين مباحث كتاب و تصحيح اغلاط لغوى و تشريح آن‌ ها، از ويژگى‌ هاى كتاب است.

كتاب «الشيعة، شبهات و ردود» تأليف آيت اللّه مكارم شيرازى در سال ۱۴۲۶ ق و به زبان عربی مى‌ باشد. با توجه به قوت گرفتن طالبان در عالم كه تأثير سياست‌ هاى سلطه طلبانه آمريكا بر همه عالم خصوصا جهان اسلام مى‌ باشد، شبهات بى‌ ريشه‌ اى عليه شیعه راه افتاده كه اين دسته همواره به تبليغ آنها پرداخته و باعث جدايى امت اسلامى از هم‌ ديگر شده‌ اند. مؤلف در اين كتاب به طور دقيق و عالمانه در صدد پاسخ به شبهات مذكور برآمده است. مؤلف، بعد از مقدمه‌ اى، در ده موضع به شبهات وارده پاسخ داده است كه عناوين آن عبارتند از: عدم تحريف قرآن، تقيه در كتاب و سنت، عدالت صحابه، احترام قبر بزرگان و نمونه های تاريخى، ازدواج موقت، سجده بر زمين، جمع بين نمازها،‌ مسح بر پاها در وضو، جزء سوره بودن بسمله و توسل به اولياء.

«العقیدة الطحاویة» کتابى است اعتقادى - کلامى که توسط امام ابو جعفر احمد بن محمد طحاوی، به زبان عربى نوشته شده است. از جمله مطالبى که در این کتاب آمده و حائز اهمیت است، سخن از وجوب ایمان به آنچه را که پیامبر (ص) آورده است، بحث از توحید الهى و ربوبى و تفسیر چند آیه از قرآن در این زمینه، آیا صفات زائد بر ذاتند یا نه، بحث از معجزات، تکذیب هر کسى که ادعاى نبوت بعد از رسول خدا (ص) بکند، برترى پیامبر اسلام بر سایر انبیاء، رد بر کسانى که مى‌ گویند کلام خدا مخلوق است، رد کسانى که قرآن را مخلوق مى‌ دانند، بحث از این که خدا را در بهشت مى‌ توان دید و رد بر مخالفین این عقیده، نهى از تکلم در اصول دین و غیر آن بدون علم، از جمله مباحث مهمى که در این کتاب آمده، بحث از شفاعت و اینکه پیامبر (ص)، امت گنهکارش را شفاعت خواهد نمود و از جهنم خارج خواهند کرد. صاحب کتاب با مذهب معتزله بسیار مخالف است، لذا در جاهاى مختلفى در این کتاب مخالفت با آنها و رد اقوال آنها را ابراز کرده، از جمله اصول معتزله که بر پنج اصل است، همه را منهدم دین دانسته است. تعریف ایمان و اختلاف مردم در آن را بیان کرده است.

«دلائل الامامة»، کتابی است اعتقادی که در آن به اثبات حقانیت امامان شیعه پرداخته و با ذکر آیات و روایات در فضائل و مناقب و معجزات آنها از خلافت و جانشینی آنان بعد از پیامبر اکرم دفاع نموده است. نویسنده این کتاب جناب محدث شیخ ابی جعفر محمد بن جریر بن رستم طبری صغیر می‌ باشد که این کتاب را به زبان عربی در قرن پنجم نوشته است. «دلائل الامامة» از منابع روايى معتبر شيعه است و مورد توجه علما و فقهاى شيعه قرار گرفته به طورى كه در بسيارى از مجموعه هاى روايى از آن نقل شده و به آن استناد كرده اند. كتاب حاضر شامل موضوعاتى است مانند: نام هاى حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، مصحف فاطمه سلام الله عليها، ولادت امام حسن علیه السلام، شهادت آن حضرت، اخبار شهادت امام حسین علیه السلام، نامه آن حضرت به بنى هاشم، معجزات امام زین العابدین عليه السلام، سفر امام باقر علیه السلام به شام، ماجراى آن حضرت با دانشمند مسيحى، ولادت امام جعفر صادق علیه السلام، القاب امام موسی کاظم علیه السلام، نماز استسقاى امام رضا علیه السلام، مدت زندگانى امام جواد، معرفى بزرگان شيعه كه امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را در سامرا ديدند و بسيارى مطالب مهم ديگر.

«نقض الوشيعة أو الشيعة بين الحقائق و الأوهام»، تاليف علامه سيد محسن امين عاملى، با زبان عربى به رشته تحرير درآمده و در سال 1403 ق - 1983 م براى چهارمين بار تجديد چاپ شده است. كتاب حاضر ردى است بر كتاب الوشيعة، تاليف موسى جار الله كه مؤلفش شبهاتى را بدون انصاف و دليل بر شيعه وارد ساخته است. مولف قبل از پاسخ به شبهات مقدمتا در نقد اقوال و افعال مؤلف الوشيعه مى‏ فرمايد، عقائد اهل سنت و شيعه در جوهره و كليات يكى است، لكن مؤلف الوشيعه عمدا متذكر بعض كتب شيعه شده كه در آنها حق و باطل روايات صحيح و ضعيف آمده كه خود شيعه به آنها معتقد نيست، بلكه در كتب رجالى و فقهى سند و مضمون، صحت و سقم آن را بررسى مى‏ كند و بين آنها و روايات معارض جمع كند. سپس اشاره به ديدار صاحب الوشيعه و آنچه بين آنها در كوفه و تهران گذشته مى‏ كند، جناب علامه سيد محسن امين قبل شروع مطالب از خوانندگان به خاطر عدم نرمى و لطافت در نوشتارش عذرخواهى كرده و مى ‏فرمايد: من مجبور به اين نوع نوشتار شدم، چه بسا حكمت در جواب چنين كتابى اقتضاى اين مطالب را داشته باشد.

«نوادر المعجزات في مناقب الأئمة الهداة عليهم السلام»، تاليف أبى جعفر محمد بن جرير بن رستم طبرى امامى صغير، از اعلام قرن پنجم قمرى، كتابى است در نقل معجزات و مناقب و علوم و احتجاجات ائمه اطهار (ع) و آنچه كه از دلائل و براهين بر حجيت كلام و كردار خويش آورده ‏اند، به زبان عربى جمع‏ آورى نموده است. كتاب، با مقدمه ‏اى مفصل از آقاى باسم اسدى در زمينه معجزه و شروط آن و مفهوم معجزات و همچنين فرق بين معجزه و حيله و سحر شروع شده است. وى از تفاوت بين معجزه و كرامت سخن گفته و اشاره كرده كه از شرائط كرامت استتار و از شرائط معجزه اظهار است، هچنين كرامت امرى است كه در آن ادعا وجود ندارد؛ اما معجزه به همراه ادعاى نبوت و مطالبه برهان مى ‏باشد. در قسمتى از اين مقدمه بحث مفصلى درباره شرح حال مولف كرده و افرادى را كه با وى هم نام هستند را، تفكيك نموده و از مشايخ و تصنيفات او نيز نام برده است. پس از مقدمه محقق، نوبت به مقدمه مولف مى ‏رسد كه مختصرى درباره مقام ائمه و فضائل آنان صحبت كرده است و در ادامه از اين مقام، در سيزده باب براى هر كدام از ائمه، معجزات و كراماتى از آنان كه در كتب روايى و حديثى شيعه آمده، با ذكر تفصيلى سند، يادآور شده است. باب اول، درباره اميرالمومنين (ع) و باب دومش درباره حضرت زهراء (س) و ابواب ديگر در مورد ائمه بعد از اميرالمومنين (ع) مى ‏باشد. طبرى صغير، در باب آخر كه درباره ولى عصر (عج) مى ‏باشد، اخبارى را كه درباره وجود صاحب الزمان (عج) و اوصاف ايشان از ائمه مختلف آمده، جمع‏ آورى نموده و همچنين خبرى كه از امام صادق (ع) در تفسير آيه 18 سوره شورى و دولت وى در زمان ظهور و آنچه از بركات بر دولت وى مى ‏باشد را، يادآور شده است.