مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

تفسیر «القرآن و العقل» اثر آیت الله السيد نور الدين العراقي می باشد. این تفسیر در سه جلد چاپ شده است. در این تفسیر مفسر سعی کرده است با رویکرد عقلی از ابتدای سوره بقره تا سوره احزاب را تفسیر کند. نگاه مفسر کاملا عقلانی بوده است و تلاش می‌کردند یک فهم عقلانی از قرآن را ارائه بدهد و در بحث‌ها و برداشت‌های عقلانی که از قرآن داشتند به امور یقینی تمسک می‌کردند و معمولا از مباحث عقلی بهره می‌گرفتند که یقینی باشد. پس باید بگویم تکیه گاه مولف بر محور عقل و تدبر بود وکوشیده است تا از حدس و گمان و تخمین‌هاى نابجا دورى کند و بریقین‌ها اکتفا کند. سراسراین تفسیر شامل نکته هاى جالب عرفانى و فلسفى است که تقریبا همه تازه ابتکاری‌اند و براى آشنایان به علوم عقلى بهره‌هاى فراوان دارد. مرحوم نورالدین اراکی سعی کردند در تفسیر خود به دفع شبهات توجه ویژه‌ای داشته باشند. و در واقع می‌توان گفت انگیزه مولف ازنوشتن این تفسیردفع شبهه‌هاى است که از جانب ملحدان پیرامون قرآن مطرح کرده بود. ایشان درباره انگیزه نگارش این تفسیر مى‌نویسد: «برخى از دوستانم و از جمله فاضل و دوست کامل، سید عبدالرسول یزدى - ساکن شهر کاظمیه - از من تقاضا کرد در ردّ برخى از شیاطین غربى که ادعا نموده‌اند: «قرآن بر خلاف برهان است»، چیزى بنویسم. لذا تصمیم گرفتم در قرآن نگریسته و مضمون آنچه را که از ظاهر آن به دست مى‌آید، به رشته تحریر در آورم که ملاحظه کردم تمام آیات مطابق انصاف بوده و بر استوانه‌هاى حکمت استوار است.» علامه‌ طباطبایی درباره این تفسیر گفتند : در میان تفسیرهاى مسلمان‌ها چه در بین شیعیان و اهل سنت بر چنین تفسیرى دست نیافتم که حقا براى دفع ایرادهاى خیالى زمان ما سودمنداست. البته قطعا منظور علامه رویکرد عقلی است که مرحوم اراکی نسبت به قرآن داشتند. جلد 2 در این جلد تفسیر و شرح آیاتی از سور ذیل می پردازد: اعراف انفال توبه یونس هود یوسف

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

قرآن و العقل المجلد 1 : تفسير بديع في أسلوبه

نویسنده:

نور الدین حسینی عراقی (اراکی)

نوع منبع :

کتاب , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات) , شرح اثر

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF فهرست معرفی کتاب

وضعیت نشر :

قم: بنیاد فرهنگ اسلامی، حاج محمد حسین کوشان پور,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

عقاید شیعه امامیه , اصطلاحنامه علوم قرآنی , کتب تفسیر شیعه

کلیدواژه‌های فرعی :

آیه ابتلای ابراهیم (ع ) , فضایل امام علی(ع) , یهودیان , دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات , سوره آل عمران , سوره مائده , سوره نساء , سوره انعام , سوره بقره , تفسیر فلسفی , تفسیر اجتهادی , تفسیر امامیه ,

چکیده :

تفسیر «القرآن و العقل» اثر آیت الله السيد نور الدين العراقي می باشد. این تفسیر در سه جلد چاپ شده است. در این تفسیر مفسر سعی کرده است با رویکرد عقلی از ابتدای سوره بقره تا سوره احزاب را تفسیر کند. نگاه مفسر کاملا عقلانی بوده است و تلاش می‌کردند یک فهم عقلانی از قرآن را ارائه بدهد و در بحث‌ها و برداشت‌های عقلانی که از قرآن داشتند به امور یقینی تمسک می‌کردند و معمولا از مباحث عقلی بهره می‌گرفتند که یقینی باشد. پس باید بگویم تکیه گاه مولف بر محور عقل و تدبر بود وکوشیده است تا از حدس و گمان و تخمین‌هاى نابجا دورى کند و بریقین‌ها اکتفا کند. سراسراین تفسیر شامل نکته هاى جالب عرفانى و فلسفى است که تقریبا همه تازه ابتکاری‌اند و براى آشنایان به علوم عقلى بهره‌هاى فراوان دارد. مرحوم نورالدین اراکی سعی کردند در تفسیر خود به دفع شبهات توجه ویژه‌ای داشته باشند. و در واقع می‌توان گفت انگیزه مولف ازنوشتن این تفسیردفع شبهه‌هاى است که از جانب ملحدان پیرامون قرآن مطرح کرده بود. ایشان درباره انگیزه نگارش این تفسیر مى‌نویسد: «برخى از دوستانم و از جمله فاضل و دوست کامل، سید عبدالرسول یزدى - ساکن شهر کاظمیه - از من تقاضا کرد در ردّ برخى از شیاطین غربى که ادعا نموده‌اند: «قرآن بر خلاف برهان است»، چیزى بنویسم. لذا تصمیم گرفتم در قرآن نگریسته و مضمون آنچه را که از ظاهر آن به دست مى‌آید، به رشته تحریر در آورم که ملاحظه کردم تمام آیات مطابق انصاف بوده و بر استوانه‌هاى حکمت استوار است.» علامه‌ طباطبایی درباره این تفسیر گفتند : در میان تفسیرهاى مسلمان‌ها چه در بین شیعیان و اهل سنت بر چنین تفسیرى دست نیافتم که حقا براى دفع ایرادهاى خیالى زمان ما سودمنداست. البته قطعا منظور علامه رویکرد عقلی است که مرحوم اراکی نسبت به قرآن داشتند. جلد 1 این جلد با ذکر احادیثی در باب فضل و فضیلت قرآن و عقل شروع شده و سپس به تفسیر و شرح آیاتی از سور ذیل میپردازد: بقره آل عمران نساء مائده انعام

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تفسیر قرآن، نحو و منطق: در مورد رابطه بین آموزه‌های داوری، نتیجه و استنتاج عربی و ارسطویی [کتاب آلمانی]

نویسنده:

Cornelia Schöck

نوع منبع :

کتاب

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

Brill ,

زبان :

آلمانی

کلیدواژه‌های اصلی :

هرمنوتیک , هرمنوتیک اسلامی , تفسیر قرآن , تفسیر فلسفی , الهیات , اسلام و فلسفه

شابک (isbn):

9789004145887

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تطبیق رویکرد عقل گرایی در المیزان و التحریر در تفسیر آیات توحید

نویسنده:

نویسنده:محمدرسول حسینی؛ استاد راهنما:محمد نقیب زاده؛ استاد مشاور :احمد فربهی

نوع منبع :

رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

فهرست منابع فارسی فهرست منابع انگلیسی فهرست نوشته ها

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

آیات توحید , تفسیر فلسفی , تفسیر المیزان (علامه طباطبایی، قرآن به قرآن و اجتهادى‌)

چکیده :

عقل در کنار دیگر راه‌های فهم، در دایره معارف دینی، یکی از مهم ترین منابع فهم و شناخت به شمار می‌رود. با این حال، نگاه و رویکرد ‌اندیشمندان مسلمان در اعتبار آن، رویکرد یکسانی نبوده، جریان‌هایی در میان مذاهب اسلامی همانند اهل حدیث، اخباریها و... نوعی رویکرد عقل ستیزانه داشته‌اند. با این وصف، در اصل اعتبار عقل در حوزه معارف دینی تردیدی وجود ندارد. فهم و تفسیر قرآن نیز از این امر مستثنی نبوده و عقل می‌تواند در فهم بهتر آیات قرآن نقش آفرین باشد. از همین رو، در رساله حاضر به بررسی رویکرد عقلگرایی در تفسیر آیات توحید، از منظر دو مفسر بزرگ، علامه طباطبایی و ابن عاشور پرداخته شده است و سوال اصلی پژوهش این است: رویکرد عقلگرایی در المیزان و التحریر در تفسیر آیات توحید چیست؟ بر اساس این پرسش، دیدگاه دو مفسر، در سه قسم توحید نظری، یعنی توحید ذاتی، صفاتی و افعالی بررسی و مقایسه شده است. از آنجا که اعتقادات اسلامی و از جمله بحث خدا شناسی و توحید از اموری است که انسان باید با علم و آگاهی بدان اذعان کند، عقل و دلایل آن یکی از راه های است که انسان را در اعتقاد پیدا کردن به امری و نیز عدم اعتقاد به آن کمک می کند. همین نکته ضرورت بررسی بحث را نیز آشکار می کند. ضمن اینکه بررسی تطبیقی بحث حاضر از منظر علامه و ابن عاشور، میزان گرایش و اهتمام به عقل را نیز نزد دو مفسر یاد شده نمایان خواهد کرد. با توجه به آنچه گفته شد، هدف از تحقیق پی بردن به میزان گرایش عقلگرایی دو مفسر یاد شده در بحث توحید است. روش تحقیق نیز در بحث حاضر، توصیفی – تطبیقی است که به صورت کتابخانه ای و در دو اثر تفسیر المیزان و التحریر انجام می شود.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی تطبیقی کارکردهای عقل در تفسیر قرآن با محوریت تفسیر المیزان و کشاف

نویسنده:

نویسنده:زهرا مولایی‌فر؛ استاد راهنما:سید محمد مرتضوی؛ استاد مشاور :ناهید مشایی

نوع منبع :

رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

فهرست منابع فارسی فهرست منابع انگلیسی فهرست نوشته ها

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تفسیر فلسفی , تفسیر المیزان (علامه طباطبایی، قرآن به قرآن و اجتهادى‌) , تفسیر کشاف : متقن ترین تفسیر اهل سنت، ممتاز به لحاظ نکات ادبی و بلاغی : زمخشری

چکیده :

خدای متعال برای انسان، انبیا و امامان را حجّت های ظاهری و عقل را حجّت باطنی قرار داده است. ازمیان فرق اسلامی، شیعیان و معتزلیان، از عقل، به عنوان ابزار و نیز منبعی معرفتی، در فرایند تفسیر قرآن، بسیار استفاده نموده اند .تفسیر«المیزان فی تفسیر القرآن» اثر علّامه سیّد محمّد حسین طباطبایی (قدّس سرّه) و «تفسیر الکشّاف عن حقائق غوامض التّأویل و عیون الاقاویل فی وجوه التّأویل» نوشته جار الله محمود زمخشری از برجسته ترین تفاسیر شیعه و معتزله است که با نگاه عقلی نگاشته شده است؛ در پژوهش حاضر که با روش استنادی– تحلیلی صورت پذیرفته، با بررسی تطبیقی این دو تفسیر، نحوه استفاده از عقل در تفسیر قرآن و نقاط اشتراک و اختلاف این تفاسیر و آثار مترتّب بر مواضع وفاق و خلاف آنها بیان و مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. هردو مفسّر از کارکردهای مختلف ابزاری عقل به فراوانی بهره جسته اند؛ از جمله: کشف انواع دلالت های کلام، توجّه به قرائن پیوسته و ناپیوسته لفظی و غیر لفظی کلام و ... ؛ در عین حال، از کارکرد استقلالی عقل مانند تأیید و تقویت معنای ظاهری آیه درصورت عدم مخالفت با حکم قطعی عقل، فهم آیات متشابه و در نظر گرفتن معرفت های بدیهی و براهین عقلی در تفسیر قرآن استفاده نموده اند. از بین آثار مترتّب بر مواضع مشترک دو مفسّر، می توان به نفی جسمانیّت و نفی امکان رؤیت حسّی خداوند، تنزیه خداوند از جهل و خلاف گویی و ... اشاره نمود؛ گرچه به طور اختصاصی، اقامه براهین فلسفی بر توحید، نبوّت و معاد، اثبات امکان مغفرت بدون توبه، اثبات شفاعت در حقّ گنه کاران، اراده انسان به نحو امرٌ بین الامرین و ... از آثار بهره گیری عقل توسط علّامه و نفی مغفرت بدون توبه، انکار شفاعت در حقّ گنه کاران، اراده انسان به نحو تفویضی، نفی حقیقت گروی در بسیاری از آیات و حمل بر مجاز، رد یا تأویلِ روایاتِ معارض با اصول اعتقادی معتزله، انکار برخی امور غیبی و کرامات اولیای الهی، از نتایج عقل گرایی زمخشری است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی جایگاه عقل در تفسیر قرآن کریم از نظر علامه معرفت بر پایه تفسیر اثری جامع

نویسنده:

رضا زارعی سمنگان , فرج‌الله میرعرب

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تفسیر قرآن , تفسیر فلسفی

چکیده :

گرچه اهمیت و حجیت عقل بر کسی پوشیده نیست، اما در چیستی عقل و دامنه كاربرد آن در مقام تفسیر، دیدگاه‌‏هاى متفاوتى وجود دارد. هدف این مقاله، بررسی جایگاه عقل در تفسیر قرآن کریم از نظر علامه معرفت بر پایه تفسیر اثری جامع و بیان کاستی‌های احتمالی در آن است. سؤال اصلی این است که آیا عقل می‌تواند منبع مستقلی در فهم معانی قرآن باشد یا خیر؟ این پژوهش با استفاده از روش توصیفی و انتقادی تهیه شده است. نتایج بررسی نشان می‌دهد که استاد معرفت عقل را دو قسم دانسته: عقل رشید، حکیم و ... که در حوزه معارف بشری تواناست و دوم «عقل بشری» که به لحاظ محدودیتش از درک غیب ناتوان است. ایشان در تفسیر نقلی خود توجه ویژه‌ای به عقل و اجتهاد داشته و در کنار محکمات قرآن و سنت، عقل را سند دانسته و آن را حاکم بر اخبار و نظریات تفسیری می‌داند. به همین دلیل واژه «الکتاب» در روایات «عرضه حدیث بر کتاب» را در مفهومی وسیع‌تر از ظاهرش دانسته و آن را کنایه از محکمات دین و بدیهیات عقلی که شامل سنت و برهان آشکار عقلی می‌شوند، می‌داند که لازمه دلالت روایات عرضه حدیث بر کتاب، اعتبار عقل در تفسیراست. نکته قابل‌تأمل در «تفسیر اثری جامع» ابهام مقصود استاد از عقل است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 71 تا 94

مشخصات اثر

ثبت نظر