مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

تصحيح إعتقادات الإمامية، به زبان عربى، از شيخ مفيد، ابوعبدالله، محمد بن محمد بن نعمان عكبرى بغدادى (336 - 413ق) است. اين كتاب، در شرح كتاب «الاعتقادات»، شيخ صدوق نگاشته شده و به بررسى استدلالى كتاب مزبور پرداخته و با بيانى برهانى، نظريات شيخ صدوق را ردّ يا اثبات كرده است. شيخ صدوق، بعد از نگارش كتاب «الاعتقادات»، وعده نگارش شرحى بر آن نيز مى‌دهد، ولى موفق به آن نمى‌شود و شيخ مفيد با نگارش اين كتاب عهده‌دار شرح بر كتاب استاد بزرگوار خود گرديده است. كتاب تصحيح الاعتقاد، از اعتبار خاصى برخوردار است و از زمان نگارش تا حال پيوسته مورد توجه علما و فقهاى شيعه قرار داشته و در كتب مختلف، از آن، نقل مطلب شده است. اين كتاب، براى شناخت و تحقيق در عقايد شيعه و شناخت مباحث عقيدتى مطرح در قرن چهارم هجرى و عصر شيخ مفيد، كتابى ارزش‌مند و قابل توجه مى‌باشد. آقا بزرگ تهرانى، صاحب كتاب ارزش‌مند«الذريعة إلى تصانيف الشيعة»، در اين باره مى‌فرمايد: «كتاب تصحيح الاعتقاد، نوشته ابى عبدالله، محمد بن محمد بن نعمان تلعكبرى، مشهور به شيخ مفيد مى‌باشد. نام ديگر اين كتاب، «شرح اعتقادات الصدوق» است و علامه مجلسى در كتاب بحار و شيخ عبدالنبى كاظمى در كتاب تكملة از آن نقل مى‌كنند

الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد؛ امور واجب در اصول عقائد و عبادات شرعی را به صورت مختصر بیان می‌کند. مباحث كتاب به طور كلى در دو بخش كلام و فقه تقسيم شده است. در قسمت اوّل، دو اصل توحيد و عدالت بررسى شده است كه در ضمن مسألۀ عدل، اصول نبوت، امامت و معاد نيز مطرح شده است. در قسمت دوم، كتاب‌هاى پنج‌گانۀ صلاة، صوم، زكاة، حج، جهاد مطرح شده است. قسمت فقه كتاب بصورت فقه موجز و رساله‌هاى متداول نوشته شده و آنچنان كه مؤلف در مقدمه و انتهاى كتاب مى‌نويسد سعى نموده كه در نهایت اختصار، مسائل اساسى و مورد نياز شامل واجبات، محرمات، مستحبات، مكروهات، مقدمات، اجزاء و شرايط و مبطلات هر يك از اين عبادات را در قالبى بسيار منظم بيان نمايد.

النكت الاعتقادية اثر شيخ مفيد، محمد بن محمد بن نعمان، از فقها و متكلمان بزرگ شيعه در قرن چهارم و پنجم هجرى (334 - 413 هجرى) در موضوع عقايد و مباحث عقيدتى شيخ مفيد در اين كتاب به بررسى مباحث عقيدتى مانند توحيد، نبوت، معاد، عدل و امامت پرداخته است.

علامه شيخ «محمد جواد بلاغی» در كتاب «الرحلة المدرسية و المدرسة السيارة فی نهج الهدی» درباره اصول توحيد، نبوت و معاد سخن گفته و تلاش كرده است با استناد به دلايل نقلی و عقلی از كتب آسمانی تورات، انجيل و قرآن، اين اصول را اثبات كند. الرحلة المدرسية به‌صورت گفت‌وگو ميان چند تن نوشته شده كه گردهم آمده‌اند تا درباره تورات، انجيل، زبور و قرآن، بی‌طرفانه تحقيق كنند و حقايق را بی‌اشتباه و آلايش از آن‌ها درآورند. علامه بلاغی در اين كتاب، دين اسلام را بررسی كرده و ارزش‌ها و برتری‌های آن نسبت به ساير اديان را بيان و تأكيد كرده كه اسلام، همان دين ابدی برای تمامی زمان‌ها، مكان‌ها و هر عصر و نسلی است و ويژه گروه يا افراد خاصی نيست و هر آنچه جامعه بشری از مسائل اقتصادی، سياسی، اجتماعی، اخلاقی، عقايدی و ديگر امور زندگی به آن نياز دارد؛ در دين مبين اسلام وجود دارد. «بحث‌های فلسفی» نيز از ديگر بخش‌های مهم كتاب الرحلة المدرسية است كه در آن درباره مباحثی در زمينه جبر و تفويض، حسن و قبح عقلی، حقيقت نفس آدمی، ذرّه(جوهر فرد)، وجوب و امكان و امتناع، حدوث و قدم ماده، تنازع بقاع و انتخاب طبيعی، بحث شدهاست. همچنين، در اين كتاب، مسائلی درباره حكمت خلقت اعضای بدن انسان و شگفتی‌های خلقت حيوانات، آفرينش آسمان، زمين، هوا و دريا و ديگر عجايب عالم كه هر يك برای اثبات وجود خدای يگانه بسنده است، آورده شده است. كتاب مذكور در سه بخش بررسی شده كه عنوان بخش نخست آن، «پژوهشی در تورات و انجيل» است و در آن عناوينی مانند «خطاب كردن با عنوان "أب" در ميان مسيحيان با منع انجيل از آن»، «منع حضرت آدم (ع) از درخت»، «آيا در پيش خداوند دروغ و نيرنگ هست؟»، «قرآن؛ ميزان حق»، «نفی جسمانيت از خداوند و علم مطلق او»، «داستان فرزندان آدم و تورات»، «نسخ عهدين»، «آتش نمرود و ابراهيم (ع)»، «هارون و تورات و گوساله سامری»، «حضرت سليمان و عهد قديم»، «هارون و قرآن كريم»، «افسانه غرانيق»، «تورات و نسبت‌­های ناروا به پيامبران»، «ايمان حضرت ابراهيم(ع) و استدلال روشن در اين زمينه در قرآن»، «ابراهيم و خداوند و فرشتگان در تورات»، «منزه بودن خداوند از آموزش دروغ»، «كرامت قرآن»، «اشتباه در تورات»، «قرآن و پيامبر گرامی اسلام»، «ذبح زنان و كودكان در تورات» گنجانده شده است. علامه بلاغی در ادامه اين كتاب، به پژوهش درباره موضوعاتی مانند «قرآن؛ ميزان حقيقت»، «پيامبر موعود در تورات»، «سفرهای بنی‌اسرائيل و تورات»، «مسيح (ع) و اناجيل»، «اخبار غيبی در قرآن»، «قرآن، مسيح و تثليث»، «طلاق در تورات»، «قرآن، توبه و آمرزش»، «آمرزش و رحمت الهی و كتاب مقدس»، «ايرادگيری عهد جديد بر عهد قديم»، «خالی بودن تورات از ذكر قيامت»، «شواهد داخلی از تورات بر تحريفش»، «نويسندگان اناجيل و زمان نوشته شدن آن‌ها»، «بررسی زندگی شاگردان مسيح (ع)»، «تاريخ بنی‌اسرائيل در عهد قديم»، «بخشش و نظام اجتماعی و قرآن»، «اناجيل و عهد قديم و اختلافات»، «اناجيل و پاكی مسيح»، «آموزه­‌های مسيحيت بعد از مسيح (ع)»، «چرا دستور "پولس" بر ابطال شريعت پذيرفته شد؟» پرداخته است. بخش دوم اين كتاب به مباحث «بررسی معارف اسلام از قرآن و تاريخ» است كه در آن مباحثی با عنوان «دين اسلام و قرآن»، «تاريخ و دعوت اسلام»، «جنگ‌‌های پيامبر(ص) مانند جنگ احد، بدر، احزاب، خيبر و هوازن»، «صلح حديبيه»، «سيره محمد (ص) و ضرورت دفاع از آن»، «اسلام و مسيح»، «غزوه "بنی‌القينقاع" و "بنی قريضة"»، «فتح مكه»، «صلح حديبيه»، جنگ مؤتة و تبوك»، «آموزش قرآن با اخلاق فاضل»، «اسلام و مسيح»، «مذهب داروين در اصل انواع»، «برهان‌های توحيد در قرآن»، «نياز به شريعت»، «كرامت قرآن در استدلال‌های آن»، «استدلال‌های قرآنی در آفرينش زمين»، «نفی تعدد و شرك از خداوند»، «عقول ده‌گانه و فلاسفه» پرداخته می‌شود. بخش سوم كتاب الرحلة المدرسية نيز به دفاع از اعتقادات دين مبين اسلام اختصاص دارد و در آن موضوعاتی همچون «متشابهات قرآن»، «فوايد آفرينش انسان و حيوانان در نظام هستی»، «رسالت كلی قرآن كريم»، «صفات رسول اكرم(ص) در قرآن»، «تنوع معجزه‌ها به اقتضای حكمت»، «معاد جسمانی در تورات و انجيل»، «مغالطه در معاد جسمانی و جهنم»، «مسئله اسراء از مسجد الحرام به مسجد الأقصی»، «انجيل و برزخ»، «عهد جديد و قيامت»، «حج در دين اسلام» و «مكه و تاريخ و استدلال قرآنی برای آن» بررسی شده است.

شناخت خدا مهمترین وبا ارزشترین شناختها است که بدون آن اساسی برای سایر شناختها نیست. شناخت خدا گاهی از راه عقل است وگاهي به شناساندن خدای تعالی خودش را به بندگان، که شناخت اولی شناخت غیابی است با تأمّل در مخلوقات خدا که نشانه های او هستند. شناخت دیگر شناخت شهودی است که خدای تعالی خودش را به سبوحیّت ومقدّس بودن از هر شباهتی به مخلوق ویا نقصی معرفی مینماید. گر چه بین دو شناخت (عقلی وفطری) تعارضي نیست (چرا که در معرفة الله بالله انسان ها آن چه را به عقل وکاوش مي یابند شهودا آن را وجدان مي کنند ولذا هیچ گاه او را تعقّل نمي کنند وذاتش را درك نمی کنند) ولی شناخت او به خودش شناختی حقیقي و وجدان سبوحیت وقدس اوست. در این کتاب فرق دو شناخت و ادله آن ها به تفصیل بیان شده است. بعضی از بزرگان سعی نمودند که شناخت خدا را به خودش ثبوتا واثباتا مورد نقد قرار دهند که در این نوشتار به نقد و بررسی آن ها میپردازیم.

عقائد السنة و عقائد الشيعة التقارب و التباعد اثر صالح وردانی، کتابی است پیرامون عقاید شیعه و اهل سنت و اختلافات و اشتراک‌های موجود میان هر دو و لزوم اتحاد و دوری از تفرقه میان فرق اسلامی که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.

كشف المراد فى شرح تجريد الاعتقاد(مع التعليقات)، توسط علامه حلى، به زبان عربى و در موضوع كلام اسلامى، به انگيزه حل مشكلات و باز كردن پيچيدگى‌هاى عبارات تجريد الاعتقاد خواجه نصيرالدين طوسى، تأليف شده است. تعليقات استاد حسن‌زاده آملى بر اين كتاب، در آخر آن ذكر شده است. فاضل قوشچى، در اهميت اين كتاب، مى‌گويد: اگر كشف المراد علاّمه نبود، ما نظريّات خواجه طوسى را درك نمى‌كرديم.

(از مجموعۀ 7 جلدی)کتاب حاضر ششمین جلد از "مجمع الشتات فی الاصول و الاعتقادت "است که به مناسبت برگزاری کنگره بزرگداشت حضرت آیت‌ا...اشرفی اصفهانی 1279 1361 (چهارمین شهید محراب) به چاپ رسیده است .این کتاب در اصل مجموعه تقریرات، دست نوشته‌ها و سلسله درس‌های نامبرده است که در قالب هفت جلد به طبع رسیده است .بخش عمده کتاب به زبان عربی است و بخش کوتاهی از آن به زبان فارسی است .موضوع اصلی کتاب نیز اصول اعتقادی اسلام است که با استناد به آیات قرآن کریم و روایات در سه باب اصلی سامان یافته است . باب نخست با عنوان "التوحید "به مطالبی درباره صفات خداوند، اثبات توحید، جبر و اختیار، اراده خداوند، خلقت انسان، اقسام کفر اختصاص دارد .باب دوم، ذیل عنوان "نبوت "حاوی این موضوعات است :ادیان عرب قبل از اسلام، انبیا و ائمه معصوم، اختلاف قصه‌های قرآن با قصه‌های تورات، قصه موسی و سامری، نبوت خاصه، معراج پیامبر اکرم (ص) و معجزات پیامبر اسلام (ص) .در باب سوم مطالبی درباره امامت (نظیر :لزوم امامت، قرآن و امامت، واقعه غدیر، حدیث غدیر، معجزات علی (ع)، فضایل علی (ع)، قرآن و علی (ع)) آمده است .در انتهای کتاب فهرست موضوعات، آیات، اعلام، اماکن، مصادر و کتب درج شده است .

التعليق [في علم الكلام]، نوشته محمد بن حسن مقری نیشابوری، کتابی است با موضوع کلامی که در یک جلد به نگارش درآمده است. محتوای این کتاب تبیین و تحلیل مباحث اصول دین از توحید و عدل و نبوت تا مباحث امامت و معاد است که نگارنده با استدلال بر پایه عقل و کتاب و سنت معصومین(ع)، به اثبات و تشریح این پنج اصل اساسی می‌پردازد. کتاب توسط محمود یزدی مطلق تحقیق شده است.