جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهادیان و مکاتب مختلف هر کدام دیدگاه و جایگاه خاصی را برای حقوق انسانها قائل شده‌اند که در این زمینه دین مبین اسلام همواره با اشرف مخلوقات دانستن مقام انسان، ارزش، جایگاه و کرامت ویژه‌ای را برای او منظور کرده است.عالم خلقت با هم نظامی که درآن است از امتزاج حق و باطل پدید آمده است. حق عبارت است از آنچه ثابت و پایدار است و باطل عبارت است از آنچه متغیر و ناپایدار است. خداوند متعال،قرآن کریم،وحی الهی و تعلیمات اسلام و کلام ائمه اطهار از مصادیق حق الناس تفسیرشده است و واژه باطل که نقطه مقابل حق است گاه به یکی از مصداق هایش همچون شرک، کفر، ضلالت، ظلم و گناه، شیطان وسوسه‌های شیطانی،تفسیر شده است. قرآن کریم، حق را به آب و باطل را به کف روی آب تشبیه کرده است. آنچه دراین پژوهش مورد بررسی قرار گرفته،چیستی و ویژگی های حق الناس در کلام امام سجاد(ع)،فلسفه حق الناس و انواع حق الناس،آثار و پیامدهای حق الناس،موانع حق الناس است.کلید واژه ها:حق،باطل،حق الناس،صحیفه سجادیه.

نتایج به دست آمده از بررسی مناجات ها:*در سطح آوایی موسیقی از دو منظر موسیقی بیرونی ناشی از آوای فواصل و موسیقی درونی حاصل از جناس و تکرار در دو سطح واژگان و حروف مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.*در مناجات خمس عشر بین فواصل موجود در جملات با همدیگر ارتباط تام حاکم می باشد. این ارتباط یا به صورت اشتراک در وزن و یا در رویّ و یا هم وزن و هم روّی خود را نشان داده است.*بررسی ساختارهای آوایی در سطح فواصل، جناس و تکرار بیانگر سیطره ی وصل بوده که با محور مرکزی دعا کاملا منطبق میباشد.*تحلیل بسامد وصل به فصل در فواصل 15 مناجات، 333 به 217 مورد است که این امر از هماهنگی و انسجام شگرف ساختار آوایی این مناجاتها با نظام ساختار کلی متن«اتصال و ارتباط با خدا» حکایت می کند و به نوعی مفهوم کلی ساختار دعا را به مخاطب القاء می نماید.*مبدع با استعمال الفاظ همانند و همجنس سعی نموده است که از رهگذر بازی با الفاظ، ازطریق آوردن کلمات مشابه و یا متقارب از عواطف درونی خود تعبیر کند و از طریق ایجاد تناسب وتقارب بین الفاظ در محور ترکیب بین سطح آوایی با دیگر سطوح سبک شناسی متن و به تبع آن محور مرکزی دعا هماهنگی به وجود آورد.*تکرار در دو سطح حروف و واژگان از این جهت که ارتباط لفظی بین واژگان محسوب می شود؛ در کشف زیبایی موسیقی متن و انسجام کلی ساختارهای مناجات های 15 گانه و محور مرکزی دعا کار گشا می باشد. *بررسی ساختار نحوی (محور ترکیب) و به طور أخصّ عناصر نحوی حذف و انشاء (فعل امر و ندا) و ضمایر با نگرشی نو در پرتو دو عنصر قطع و وصل(حضور و غیاب) حاکم بر متن امام علیه السلام که برگرفته از دیدگاه تقابلی ساختار گرایان بر متن می باشد از سیطره ی وصل بر جملات اغلب ساختارهاینحوی جزء حکایت می کند که ضمن هماهنگی با ساختار آوایی هماهنگ در راستای محور مرکزی دعا و وحدت کلی متن در حرکت است.*در سطح دلالی نیز تحلیل مباحث علم بیان و بدیع معنوی با توجه به محور جانشینی و هم نشینی، وحدت بین این ساختار با ساختارهای آوایی و نحوی و ساختار کلی متن دعا از طریق ارتباط وهماهنگی واژگان در محور همنشینی و جانشینیرا آشکار می سازد.*مناجات خمس عشر از لحاظ تصویر بسیار غنی است این امر نشان می دهد که امام فنون بلاغی را به خوبی شناخته و با خلق تصاویر بکر و بدیع و ترکیب سازی های زیبا به کلام خویش رنگ هنری بخشیده است.*مبدع برای ایجاد فضاهای تازه جهت تعبیر از هیجانات درونی خویش از تصاویری نو بهره می گیرد.*ایشان مولفه های تصاویر خود را از طبیعت گرفته و با تصرف خیال خویش در امور طبیعی تعابیر تازه ایی را خلق می کند که در عالم واقعیت یافت نمی شود. ایشان به کمک این ابزار در بخش تصاویر از اذهان مخاطبان آشنایی زدایی می کند تا به دنبال آن زمینه ی جذب مخاطبان فراهم گردد.*امام علیه السلام برای آفرینش تناسب هنری خود در مناجات ها، از 4 عنصر بیانی تشبیه بلیغ، استعاره، مجاز و کنایه به گونه ای هنرمندانه بهره گرفته است. ایشان در محور جانشینی، واژگان را متناسب با عمل محور هم نشینی به کار گرفته، به شکلی این دو محور را در هم تنیده است که کشف ویژگی یکی به کشف برجستگی دیگر منجر می شود.*بین تصاویر ناشی از استعاره، تشبیه و ... با دیگر عناصر بافت و ساختار سخن هماهنگی تامی وجود دارد.کلیه ی ساختارهای 3گانه ی متن با پذیرش سیطره ی وصل بر خود در پیوندی عجیب در کنار هم شکل یافته و با تشکیل ساختاری واحد و هماهنگ در راستای محور مرکزی دعا(ارتباط با خدا) در حرکتند.

مساجد پایگاه های بزرگ انسان سازی هستند. اما همین پایگاه ها اگر فاقد برنامه و مدیریت باشند نه تنها نمی تواند نیروهای فعال در عرصه فرهنگی را تربیت کند بلکه باعث جدایی افراد مستعد از آن می گردد. حال اگر بخواهیم نیروهای جهادی، انقلابی، مبازر،فعال در عرصه های فرهنگی از مساجد تربیت شود بایستی به مقدماتی توجه داشته باشیم، مقدماتی که در رابطه با مدیریت مساجد است. در مدیدریت مساجد به بایدها و نبایدهایی بر می خوریم که هر کدام باعث جذب نیروهای بااستعداد به مساجد یا بالعکس باعث جدایی آن نیروها از مساجد می گردد. از ابتدای مقاله به راه های عملی برای ایجاد جاذبه در مساجد می پردازیم.

المناجات الالهيّات، مناجاتي از اميرالمؤمنين علی (ع) است كه از طريق شيعه و سنّي روايت شده است. اين مناجات در منابع روايى، به شكل‌های گوناگونى نقل شده است. در برخی مصادر، همچون الصحيفه السجاديه، كامل الزيارات، دستور معالم الحكم، اقبال الأعمال، مزار شهيد، مصباح كفعمی، بحار الانوار، الصحيفه العلويه والتحفه المرتضويه و مفاتيح الجنان، قطعه‌ايى از اين حديث شريف آمده و به ساير امامان عليهم السلام نيز نسبت داده شده است. روايتگرِ اين مناجات شريف، سيّد ضياءالدين ابوالرضا فضل الله بن علی حسنى راوندی (د. پس از 572ق) است. اين نسخه نفيس، در حدود اواخر قرن ششم يا اوايل قرن هفتم هجري کتابت گرديده است و روزگاري متعلّق به مرحوم فخرالدين نصيري بوده است، امّا امروزه در موزه متروپليتن در نيويورک قرار دارد. در اين نوشتار، متن اصلي دعا با استفاده از نسخ ديگر تکميل گرديده است اصل نسخه نيز به صورت تصوير برگردان (فاکسيميله) در انجام متن مناجات اميرالمؤمنين عليه السلام، منتشر مي‌گردد.

دعا و مناجات، از زلال ترین چشمه هایی است که قطره ی ناچیز وجود انسان را به دریای لایتناهی وجود حق تعالی پیوند می دهد و زمانی که در بستر کلام انسان کامل، یعنی امام معصوم جاری می شود،ظرفیت گسترده ای می یابد. امام سجّاد علیه السلام در پر پیچ و خم ترین گذرگاه های تاریخ اسلام، برای رساندن بار سنگین امانت امامت و رهبری به سرمنزل مقصود، این ظرفیت را ـ به مقتضای شرایط زمان ـ به کار گرفتند. دعای ابوحمزه ی ثمالی و مناجات خمس عشر از جمله ادعیه ای هستند که با تأثیرگذاری عمیق و همه جانبه بر عواطف و عقاید و روح آدمی، بخشی از اهداف تربیتی و سیاسی امام را محقق نموده اند. در این پژوهش، می کوشیم تا با بررسی این ادعیه به شیوه ی توصیفی ـ تحلیلی، عوامل این تأثیرگذاری را دریابیم و گوشه هایی از زیبایی ها و برجستگی های ادبی آن را به نمایش بگذاریم. بدین منظور، به بررسی سه عنصر اسلوب، معنا و عاطفه، بر اساس نقد کاربردی پرداخته ایم. امام سجاد علیه السلام، این ادعیه را با اسلوب زیبا، مستحکم و خیال انگیز، معانی والا و عواطف عمیق و صادقانه، جاودانه ساخته اند. زیبایی اسلوب این ادعیه، حاصل بکار گیری انواع سجع، جناس، تکرار، و هم چنین تناسب الفاظ با فضای معنوی است. استحکام اسلوب، نتیجه ی استشهاد و استدلال به آیات قرآنی و بهره گیری از صور خیال است و وضوح اسلوب، حاصل دقت در انتخاب واژگان و بکارگیری متعادل آرایه های بدیع معنوی می باشد. تعالی معانی، در پرتو بهره گیری از مفاهیم والای قرآنی و تحریک انسان به سوی یک حیات متعالی، به ارمغان آمده و وضوح معانی، با تکرار مفاهیم، مقابله ی معانی و بهره گیری از اسلوبی روشن و واضح حاصل شده است. وحدت و بهم پیوستگی معانی که جلوه هایی از آن، در حسن مطلع، حسن تخلص و حسن ختام نمود دارد، به معانی این ادعیه برتری بخشیده است. عواطف عمیق و صادقانه ی امام سجاد علیه السلام، که با توصیف دقیق احساسات، تنسیق الصفات، طولانی کردن سخن درباره ی محبوب، تکرار و تاکید، استفهام و استدلال، نمایان می شود و عواطف خواننده را برمی انگیزد، از عوامل مهم تأثیرگذاری و طراوتو تازگی جاودانه ی این ادعیه به شمار می رود

در میان فهرست‌های مخطوط و مطبوع، آثاری منسوب به مفضل بن عمر وجود دارد که برخی از آنها در فهارس اولیه شیعه گزارش گردیده و به برخی نیز حتی اشاره هم نشده است. از سویی در مصادر و تراجم، کتاب‌هایی با نسبتِ مفضل بن عمر، ثبت شده است که در منابع کتابشناختی مصنفاتِ امامیه، از آنها گزارشی ارائه نشده است و بلکه بیشتر در آثار فرقه‌هایی غالی، مانند علویان و نصیریان، مضبوط است. در یک بررسی اجمالی، درمی‌یابیم، بسیاری از آثار منسوب به مفضل بن عمر، با ابهامات، تأملات و پرسش‌هایی همراه است و گاه این سؤالات تا حدّی است که صحّتِ انتساب‌ها را به جدّ، به تردیداتی درمی‌آمیزد. بررسی دقیق همه جانبه آثار مفضل بن عمر، خود، پژوهش مفصّلی را می‌طلبد و ما در نوشتار حاضر، تنها به بررسی اجمالی آثارِ منسوب به وی، پرداخته و در ضمن و ذیل هر اثر، به برخی نکاتِ مطرح در باره آنها، اشاره‌ای اجمالی نموده‌ایم.