جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: اسلام به عنوان یک دین و شیوه زندگی میلیون ها نفر را در سراسر جهان هدایت می کند و تأثیر بسزایی در امور دنیوی دارد. با این حال، برای بسیاری از مسلمانان، درک یا ارزیابی فلسفی از اعتقاد اسلامی به عنوان تلاشی ضعیف و از نظر دینی نامناسب برای درک موضوعاتی تلقی می شود که فراتر از درک عقلانی است. اسلام: تحقیق فلسفی معاصر با راهنمایی خوانندگان از طریق مطالعه دقیق رابطه ایمان و عقل در اسلام، این موضوع را به تفصیل بررسی می کند. به ویژه به ایرادات دینی به فلسفه ورزی درباره اسلام، ادله موافق و مخالف عقیده اسلامی و عقلانیت عقیده اسلامی در پرتو مسائل فلسفی معاصر، مانند مشکلات تنوع دینی، شیطانی و شبهه دینی توجه زیادی دارد. این متن برای دانشجویان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد که به دنبال مقدمه‌ای عینی و فلسفی با اسلام هستند، ایده‌آل است، موضوعی که در کلاس‌های درس در سراسر جهان مورد علاقه روزافزون است.

کتاب حاضر، به بیان فرقه های میان ماتریدیه و اشاعره می پردازد. به بیانی دیگر، کتاب مذکور در جهت پاسخ به شخصی در مورد حقایقی از اختلاف میان دو مذهب بزرگ اهل سنت نگاشته شده است. در ابتدا مقدمه محقق، سپس مقدمه‌اى از مؤلف ذكر شده و در ادامه فصل اول كه در مسائل مورد اختلاف لفظي در هفت مسأله كه هر مسأله با تيتري جدا و مجزا بيان شده است. سپس فصل دوّم كه درباره مسائل مورد اختلاف معنوي است كه باز در هفت مسأله با تيتر و عناوين مجزا بيان شده است و در پایان تتمه‌اى از مباحث و خاتمه‌اى در مسأله اسم و مسمّي را ذكر كرده است. او كتاب خويش را در يك مقدمه، دو فصل و يك خاتمه تألیف نموده است. مقدمه كتاب، با حمد و ثناي الهي آغاز گرديده و سپس علت تألیف كتاب بيان شده و بعد از سخني طولاني پيرامون اصول عقائد اهل سنت كه در دو شخصيت بارز آنها ابوالحسن اشعري و ابومنصور ماتريدي بروز نموده و علماي ديگری كه از اين دو تبعيت و پیروی كرده‌اند، ادامه يافته است. همچنين به برخی كتاب‌های مرجع و منبع در شناخت عقائد اين دو مذهب اشاره شده است. ابوعذبه به طبیعی بودن وجود اختلاف ميان دو مذهب در برخی مسائل اشاره نموده و آن را به دو دسته لفظي و معنوي تقسيم نموده و آن را در دو فصل از كتاب به توضيح پرداخته است. فصل اول پيرامون: مسائل مورد اختلاف به صورت لفظي است و آن را در هفت مورد عرضه نموده و و ادله خويش را نيز در اثبات ادعای خويش بيان داشته است و در عين حال از خطاهایي كه در تفكر اشعري و ماتريدي كه توسط برخی افراد تندرو و اهل تشكيك در اين دو مذهب به وجود آمده و قصد مشوّه ساختن مذهب را داشته‌اند، دفاع كرده و تحليل خود را نيز از مضمون اختلافاتي كه با آراء معتزله وجود داشته بيان و سعي نموده تا ميان اجزاء تفكر اسلامی و آراء معتزله ارتباط برقرار سازد. و اما در فصل دوم: پيرامون مسائل مورد اختلافي معنوي است كه در اين بخش نيز به همان منهج و روشي كه در فصل اول آمده به هفت مورد اختلاف اشاره شده است. مؤلف در خلال توضيح آخرين مسأله بدون هر گونه تناسب و يا نيازي كه توجيهي برای اين اقدام وي به حساب آيد به شرح حال فخرالدين رازي پرداخته است كه محقق كتاب در مقدمه اشاره نموده است كه وي به دليل وجود نداشتن هر گونه تناسبي با موضوع از كتاب حاضر حذف نموده و در مكان حذف به آن اشاره شده است. تنها توجيهي كه برای اين اقدام مؤلف وجود دارد اين است كه فخر رازي از شخصيت‌های بارز اشعري مذهب بوده است. اين كتاب با تحقيق علي فريد دحروج كه به استخراج آيات و روايات و شرح حال اعلام و شخصيت‌های نام برده در كتاب و اماكن، كتاب‌ها، الفاظ، اصطلاحات و برخی مطالب مهم و با باب‌بندی و فصل بندی كه مورد اعتماد مؤلف بوده است به چاپ رسيده است. نسخه حاضر به كوشش دار سبيل الرشاد شهر بيروت لبنان، در سال 1996م. مطابق با 1416ق. در يك جلد و قطع رقعي و در 204 صفحه با تحقيق و پاورقیهای ارزشمندي از دكتر علي فريد دحروج كه علاوه بر آدرس برخی آيات و روايات و منابع مطالبی از متن كه نياز به توضيح خاصی داشته است را بيان نموده است. كتاب مزبور برای اولین بار در چاپخانه معارف نظاميه در حيدر آباد هندوستان در ماه رجب سال 1322ق. به چاپ رسيده است. در پایان مجموعه‌اى از فهرست كتاب كه شامل فهرست آيات، احاديث و روايات، اعلام و شخصيت‌ها، اسامي كتاب‌ها، اماكن، منابع و مصادرو موضوعات و محتويات كتاب ذكر شده است.

چکیده ندارد.

چکیدهعدالت به‌عنوان یکی از نگرانی‌های جامعه انسانی به لحاظ داشتن جایگاه و پیشینه‌ای که در مکاتب سیاسی و ادیان داشته است، همواره موردتوجه بوده و در این مسیر اندیشمندان و متفکران در تعریف عدالت و راه رسیدن به آن به بیان نظرات خود پرداخته‌اند. مسئله‌ای که برای دوستداران دانش در این عرصه پیش می‌آید، شناخت حقیقت عدالت و پذیرش یکی از تعاریف متفاوت آن به‌عنوان جهان‌بینی خود بوده است. افلاطون و مطهری در آثار خود به بیان نظرات خود در مورد عدالت پرداخته‌اند. این پایان‌نامه به تبیین نظرات این دو اندیشمند با این سوال که عدالت در دیدگاه افلاطون و مرتضی مطهری چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی دارد؛ پرداخته است. در این راستا پایان‌نامه حاضر با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و با بهره‌مندی از ابزار کتابخانه ابتدا عدالت در دیدگاه افلاطون و مطهری پرداخته و سپس آن‌ها را به‌صورت منطقی مقایسه کرده است. افلاطون عدالت را به معنای نظم می‌گیرد و این نظم، با توجه به تقسیم‌بندی طبقات اجتماعی از طرف وی طرح می‌گردد؛ یعنی هر طبقه کار اصلی خود را انجام بدهد و در امور دیگری دخالت نکند. در نگاه افلاطون عدالت در اجتماع را فیلسوف-شاه می‌تواند برقرار بکند و ریشه‌ی این عدالت، قوه‌ی عاقله است؛ یعنی توسط عقلانیت است که زمامدار، امور شهر یا همان جامعه را نظم می‌دهد. این در حالی است که مطهری، عدالت را به معنای مساوات در حقوق انسانی در نظر می‌گیرد؛ مسئله‌ای که با نظریه نظم طبقات افلاطون در تقابل هست؛ اگرچه حکومت مورد تعریف مطهری را اگر ولایت‌فقیه بدانیم شباهت‌هایی با نوع حکومت مدینه فاضله افلاطون دارد ولی زمامدار افلاطون از حقوقی فراتر از قانون برخوردار است و این مهم در حالی است که به نظر مطهری، زمامدار، باید نظرات مردم را ارج بگذارد و اگر مردم او را نخواهند او باید از حکومت کناره بگیرد؛ دیگر این‌که منشأ عدالت در دیدگاه افلاطون قوه عاقله هست و اوست که به اجتماع نظم می‌دهد اما مطهری برای عدالت غیر از بحث حقوق انسانی، ریشه‌ای دینی و قرآنی را در نظر می‌گیرد که اینجا نیز نظرات باهم متفاوت‌اند و در آخر مطهری، گسترش عدالت را در زمان ظهور امام عصر در آثارش منعکس کرده است نظری که نمی‌تواند با تفکر افلاطون پیش از میلاد مسیح، یکسان و در یک راستا باشد.کلمات کلیدی: عدالت، اسلام، سیاست، افلاطون، مطهری.

چکیده ندارد.

تفسير فخر رازی، تفسيرى كلامى، نوشتهء فخرالدين رازى، متكلم و مفسر اشعرى قرن ششم و هفتم هجرى است. تفسير كبير مهم‏ترين و جامع‏ترين اثر فخر رازى و يكى از چند تفسير مهم و برجستهء قرآن كريم به زبان عربى است. اين كتاب به سبب حجم بسيارش به تفسير كبير مشهور شده، ولى نام اصلى آن مفاتيح الغيب است. فخر رازى، بر خلاف زمخشرى، كه هدف از تفسيرش دفاع از آموزه‏هاى معتزلى است، به صراحت به انگيزه و هدف خود در نگارش اين تفسير اشاره‏اى نكرده، ولى عملا در جاى جاى آن، به دفاع از مذهب كلامى ابوالحسن اشعرى(متوفى ٣٣۴) و رد آراى مخالفان وى، به ويژه معتزله، پرداخته است. يكى از دلايل شهرت و اعتبار تفسير كبير، تأثير آن بر تفاسير بعدى است. برخى از مفسرانى كه از محتواى تفسير كبير و روش آن استفاده كرده يا تأثير پذيرفته‏اند، عبارت‏اند از: نيشابورى در غرائب القرآن، بيضاوى در انوار التنزيل، آلوسى در روح المعانى، قاسمى در محاسن التأويل، طباطبائى در الميزان و رشيدرضا كه عالمى سلفى و پيرو ابن تيميّه است، در المنار از شيوهء استدلال و محتواى تفسير كبير بسيار استفاده كرده و طنطاوى نيز در الجواهر، قرآن را به همان شيوهء فخر رازى تفسير كرده است. اين اثر شامل سى و دو جلد مى‏باشد. هر چند فخر رازى در ابتداى تفسير كبير گفته است كه آن را در مقدمه و ابوابى تنظيم كرده و مقدمه نيز شامل ابواب و فصولى است، عملا در همان فصل اول از مقدمه، به تفسير {/«اعوذ باللّه من الشيطان الرجيم»/} پرداخته است. او تفسير هر سوره را با ذكر نام آن، محل نزول، تعداد آيات و اقوال مربوط به آن آغاز كرده، سپس با ذكر يك يا دو يا چند آيه از آن سوره، توضيح كوتاهى دربارهء مناسبت آنها با آيات قبلى داده است. اين ويژگى از امتيازات بارز اين تفسير است. سپس، چنانچه روايت يا حديثى از پيامبر اكرم(ص)، صحابه يا تابعين دربارهء آيه يا آيات وجود داشته، آنها را بررسى كرده، يا به ذكر مسائلى چون ناسخ و منسوخ يا شرح مصطلحات حديثى(مانند متواتر و آحاد و جرح و تعديل) پرداخته، آنگاه آيه يا آيات مورد نظر را به كوچكترين اجزاى مفهومى، تجزيه كرده و تحت عناوينى؛ چون مسئله، سؤال، وجه، اقوال، امور و غيره، از ابعاد مختلف كلامى و فلسفى و لغوى و ادبى و فقهى و مانند اين‏ها به بررسى و تفسير آنها پرداخته و در پايان، نظر خود را بيان نموده است. اين بحث‏هاى تفصيلى و پرداختن به ابعاد گوناگون يك مسئله، از ويژگى‏هاى بارز و منحصر به فرد تفسير كبير است. تفسير كبير را از نظر روش، در شمار تفاسير عقلى و كلامى آورده‏اند. ذهبى آن را از نوع تفسير به رأى جائز دانسته است. علامه طباطبائى نيز از طرفى اين تفسير را تفسيرى كلامى ذكر كرده و از طرف ديگر، تفسير متكلمان را تطبيق ناميده و رد كرده است. هر چند تفسير فخر رازى پر از مباحث كلامى و عقلى است، ظاهرا خود او لزوما به دنبال نگارش تفسيرى كلامى يا فلسفى يا تفسير به رأى، چه ممدوح چه مذموم، نبوده است، زيرا در تفسير خود به اين نكته اشاره‏اى نكرده و در وصيتنامه‏اش مى‏نويسد كه هيچ يك از اين روش‏هاى فلسفى و كلامى در كنار روش قرآنى ارج و ارزشى ندارند. با توجه به اين كه محور غالب مباحث كلامى، آيات قرآن كريم بوده است، در تفسير كبير كه صبغه‏اى كلامى دارد، مى‏توان مجموعهء نسبتا كاملى را از آراى كلامى اشاعره، معتزله، كراميه و برخى فرق ديگر ملاحظه كرد و به يك دورهء كامل از مباحث كلامى دست يافت. برخى از مباحث كلامى - فلسفى كه فخر رازى به آنها پرداخته عبارت‏اند از: معرفت خداوند و اين كه آيا در شناخت او نظر و استدلال جائز است يا نه، ايمان و اسلام، تفاوت ميان اين دو و اركان ايمان، كلام الهى و بحث از حدوث و قدم آن، رؤيت خداوند، عدل الهى، جبر و اختيار و قضا و قدر، حدوث و قدم عالم، اعجاز قرآن، ارادهء خداوند، مفهوم استواى خداوند بر عرش، تجسيم، تثليث، عصمت انبيا، شفاعت پيامبر اكرم،عقيدهء شيعه در امامت معصوم و احتمال صحت آن، بيان لزوم وجود معصوم در هر زمانى با اين توضيح كه بر خلاف نظر شيعه و بنابر اعتقاد اشاعره و خود فخر رازى، مجموع امت معصوم است نه يك تن، و بحث معاد. در ميان مفسران، فخر رازى بيش از همه در تبيين آيات باران كوشيده است. از آراى خاص تفسيرى رازى، اعتقاد به نبودن واژه‏هاى دخيل و غير عربى در قرآن است، همچنين وى به نقل روايات اسباب نزول و ذكر قرائت‏هاى مختلف اهتمام فراوانى داشته است. غلبهء صبغهء كلامى - عقلى در تفسير كبير مانع از اين نشده است كه فخر رازى در مواردى، از شيوهء قرآن به قرآن، در تفسير آيات كريمه استفاده كند؛ ولى با وجود اشاراتى كه به احاديث پيامبر اكرم و امامان شيعه كرده و رواياتى كه از صحابه و تابعين آورده، در تفسير خود اعتماد اندكى به احاديث داشته است. گفته مى‏شود كه او در نقل احاديث به شيوه‏اى كه در عصر او معمول بوده، سلسله سند حديث را ذكر نكرده و نيز احاديثى را كه بسيارى از مفسران، حتى عقلى مشربانى چون زمخشرى و طبرسى،در فضائل سوره‏ها و ثواب قرائت آنها نقل مى‏كنند، نياورده است. در تفسير كبير استفاده از رواياتى كه از اسرائيليات شمرده مى‏شوند، بسيار اندك است. براى نمونه ذيل آيهء «ن» در سورهء قلم، «ن» را به معناى نهنگى كه زمين بر پشت آن قرار دارد، دانسته است. فخر رازى هر چند اين روايت را در تفسير آيهء مذكور آورده، آن را نه به سبب مخالفت با عقل يا اشكال در سلسله روايت يا محتواى حديث يا از اسرائيليات بودن رد كرده، بلكه از جنبهء ادبى و نحوى مردود دانسته اس. تفسير فخر رازى با وجود صبغهء كلامى، از اشارات صوفيانه خالى نيست و در تفسير برخى آيات به ذكر طريق و شيوهء عارفان در تفسير آيات نيز پرداخته است. از ويژگى‏هاى بارز روش فخررازى در تفسير كبير، اهتمام جدّى او به بيان مناسبات ميان آيات و سور قرآن كريم است. وى تنها به ذكر يك مناسبت اكتفا نمى‏كند، بلكه در بيشتر مواقع به بيان چند مناسبت مى‏پردازد. عنايت به نكات ادبى و بلاغى، از جمله استشهاد به شواهد شعرى دورهء جاهليت در مباحث لغوى و نحوى و بلاغى، از ديگر ويژگى‏هاى روش تفسيرى فخر رازى محسوب مى‏شود. وى در اين خصوص، بيشترين استفاده را از كشاف زمخشرى برده است. توجه به مباحث فقهى نيز از جمله خصايص روش فخر رازى در تفسير كبير است. فخر رازى در برخورد با آيات احكام، ابتدا آراى مكاتب و مذاهب مختلف فقهى را در خصوص آنها مطرح مى‏كند و سپس به تفصيل به بيان گرايش فقهى خود، يعنى مذهب فقهى شافعى، مى‏پردازد و بر صحت آن استدلال مى‏كند. تفسير كبير به دليل مهارت فخر رازى در علوم مختلف، سرشار از مباحث كلامى، فلسفى، منطقى، فقهى، ادبى و غيره است و همين ويژگى آن را دايرةالمعارف گونه كرده است. اين گستردگى و اطناب تفسير فخر رازى مى‏تواند از آن جهت باشد كه وى آن را براى عموم ننوشته است. به نظر برخى از علماى تفسير، اشتمال تفسير فخر رازى بر اين حجم مطالب متنوع، از اهميت تفسيرى آن كاسته است. به گفتهء ابوحيّان غرناطى، (مفسر قرن هفتم و هشتم)، در تفسير فخر رازى مطالبى هست كه در عالم تفسير نيازى به آنها نيست. ابن تيميّه نيز آن را تفسيرى دانسته كه در آن، جز تفسير از هر موضوعى سخنى يافت مى‏شود. به عقيدهء سيوطى، اين تفسير مملو از سخنان حكما و فلاسفه است و بحث‏هاى تفسيرى‏اش بى‏ارتباط با آيات است. ابن خلّكان نيز مى‏گويد كه در آن مطالب غريب و نا آشناى فراوانى آمده است. عده‏اى نيز بر محتواى آن خرده گرفته‏اند و معتقدند كه تفسير كبير از اين جهت عيوب فراوانى دارد، از جمله ابوشامه مقدسى (متوفى ۶۶۵) معتقد است كه فخر رازى در تفسير خود شبهات جدّى مخالفان اسلام و اهل سنّت را به بهترين شكل مطرح كرده، ولى از حل آنها در نهايت عجز و ناتوانى فرومانده است.

همان‌‌گونه که اندیشمندان بزرگ اسلامی، اعم از دانشمندان امامیه و عالمان اهل سنت، بر این حقیقت اذعان کرده‌‌اند، امیرمؤمنان (ع) در تمامی علوم اسلامی ازجمله صرف و نحو، بلاغت، فقه، علوم قرآن و حدیث، اخلاق و دانش کلام و حکمت الهی و عرفان اسلامی،... سرآمد همگان در طول تاریخ بوده است. دانش اخلاق را علم و فنی تعریف کرده‌‌اند که در آن از شناخت خیر و شر بحث می‌‌شود تا انسان به انتخاب خیر ملزم شود. این دانش سرنوشت‌‌ساز در بین سایر دانش‌‌های دیگر اهمیت والایی دارد و بر این اساس، بررسی آن، حساسیت و اهمیت ویژه‌‌ای می‌‌یابد. در این مقاله کوشش شده است ضمن معرفی این دانش، پاره‌‌ای از فضایل و رذایل اخلاقی بیان و از دو جنبه اخلاق فردی و اجتماعی بررسی شود؛ همچنین، بعضی از زیرشاخه‌‌های اخلاق فردی مانند تقوا، صدق و راستی و عُجب و نیز برخی از زیرشاخه‌‌های اخلاق اجتماعی مانند ادای امانت، تواضع و عدالت مطرح و دیدگاه‌‌های امیرالمؤمنین (ع) و عملکرد آن حضرت (ع) در این زمینه از هر دو بُعد نظری و عملی بیان و وجود ملکات و حالات ارزنده نفسانی در وجود حضرت (ع) توصیف و در نهایت به این مطلب دست یافته شود که اندیشه‌‌های ناب محمدی (ص) در وجود امیرالمؤمنین (ع) بارور شده و آن حضرت (ع) با عمل به آنچه که به آن علم یافته و اندیشه‌‌های نورانی که در وجودش شکوفا شده بود، درپی اثرگذاری آن اندیشه در افکار مردم جامعه زمان خود و پس از آن بوده است.