مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «تقلید در مسائل اعتقادی» تالیف محمد حسینی شاهرودی است. نظر به این که مسائل اعتقادی اموری عقلی هستند، واجب است که مکلف خودش از نظر برهانی به نتیجه برسد و با شناخت تفصیلی برایش اعتقاد حاصل شود نه این که تقلید کند. اگر این سخن درست است آیا شامل همه عقاید است یا مربوط به اصول و اساس عقاید است نه تفصیلاتش؟ در مورد تفصیلات و جزئیاتی که مورد اختلاف است چطور؟ و در تشخیص صحیح و صحیح تر به چه مرجعی می توان رجوع کرد؟ آیا برای استادی که نسبت به مسائل دینی گوناگون (غیر از احکام شرعی) مطلع است، جائز است که افکار و مفاهیم اسلامی را تبیین و ارزیابی کند؟ و در مسائل مختلف صاحب نظر شود؟ و آیا برای ما جایز است که این مسائل را از او بپذیریم؟ یا این که نیازمند فراگیری علوم حوزوی و مراجعه به علما است؟ پاسخ به سوال هایی از این دست و مطالب متنوعی که در باب موضوع اعتقادی مطرح شده است موضوع بحث این کتاب است. در این کتاب مباحثی همچون: قضا و قدر، عصمت انبیا، مراتب عصمت، رجعت، تصوف و دیگر مباحث اعتقادی مورد بررسی قرار گرفته است.

چکیده عصمت پیامبران الهی از گناه و خطا مسأله ای است که به طور اجمال مورد قبول همه صاحبان ادیان و ملل می باشد. اما در اقسام و محدوده آن اختلافاتی وجود دارد. محتوای برخی از آیات قرآن این معنا را در ذهن ایجاد می کند که بعضی از پیامبران دچار خطا یا گناهی شده و یا اعتراف به گناه خود کرده¬اند. این آیات به گروهی از خیال پردازان مجالی داده است که داستان های بی اساسی را درباره¬ی شأن نزول آنها بسازند و اموری را به پیامبران الهی نسبت دهند که یا مخالف اساس نبوت است و یا منافی مقام عصمت و یا اصولاً با منطق و عقل و خرد منافات دارد و این داستانها از طریق برخی از مفسرین نشر داده شده است. طبری یکی از مفسرینی است که غالباً به صحت و نقد سند این روایات اعتنائی ندارد و احادیث ضعیف السند و اسرائیلیات را در تفسیر خود ذکر کرده و از این راه به ترویج و انتشار آنها کمک کرده است. ما در این رساله مسأله عصمت را از دیدگاه سید مرتضی، قاضی عبدالجبار و فخر رازی که هر کدام به ترتیب دارای مسلک کلامی امامیه، معتزلی و اشعری هستند، بررسی کرده و سپس از دیدگاه آنها برخی از شبهات وارد بر عصمت حضرت آدم، ابراهیم، موسی، ایوب، سلیمان و حضرت محمد (ص)، در تفسیر طبری را پاسخ داده و این پاسخها را مورد نقد و بررسی قرار داده¬ایم. قاضی عبدالجبار معتقد است عصمت انبیاء محدود در کبائر است و گناه صغیره را بر آنها جایز می شمرد، فخر رازی عصمت آنها را مربوط به بعد از نبوت می داند و سید مرتضی معتقد به عصمت مطلق انبیاء از صغیره و کبیره، قبل و بعد از نبوت است. روشن است که این اختلاف نظر در محدوده ی عصمت، در پاسخ هر کدام به این شبهات اثر گذاشته است. محور همه این شبهات، عدم شناخت مقام پیامبران است. چنین مفسرانی آیات قرآن را متناسب با شناخت خودشان از پیامبران تفسیر کرده اند، در حالی که قرآن برای پیامبران الهی مقامی قائل است که اگر متوجه آن بودند به سادگی آنها را متهم به خطا و گناه نمی کردند؛ یعنی وقتی قرآن سخن از گناه پیامبران به میان می¬آورد، این گناه به معنای گناهان کبیره و صغیره ای که انسان های غیر معصوم مرتکب می شوند نیست، بلکه معنای گناه به نسبت مقام معرفتی انسان متفاوت می شود، برای معصومین کلمه ی گناه به معنای بسیار لطیف و خاصی است که به دلیل معرفت بسیار عمیقشان نسبت به حق تعالی و اینکه دائمأ خود را در حضور وی می¬بینند هر امری را که مغایر با این حضور باشد، برای خود گناه محسوب می کنند و لفظ گناه در باره¬ی ایشان از باب «حسنات الابرار سیئات المقربین» استعمال می شود. البته عصمت یک امر دارای مراتب است و برخی از انبیاء که در درجات عالی عصمت بوده¬اند حتی لحظه ای دچار غفلت و یا ترک اولی نشده¬اند. کلید واژه ها: عصمت، قاضی عبدالجبار، سید مرتضی، فخر رازی، طبری

به موازات گسترش عقلانیت و مطالعات دینی در میان ملل جهان یکی از مفاهیم اساسی در حوزه مطالعات ادیان ابراهیمی، موضوع عصمت کرداری انبیاء، عدم تمایز انبیاء در این ویژگی و ارتباط منطقی این نوع از عصمت با عصمت گفتاری آنها در فرامین و تبلیغشان است. فرامینی که قلمرو آن اعم از عقل و فرا عقل است. نظیر مقررات الهی در اکل، شرب، حد نصاب احکامی مانند زکات و... می گردد. با توجه به نقش ویژه این مقوله در مهندسی عقاید دینی و توسعه، تعمیق و تحکیم باورهای دینی و در نهایت گسترش نظام ارزشی، رفتار مومنان و جامعه دینی و همچنین زدودن عقاید خرافی و رفع ابهامات از ساحت مقدس انبیاء الهی، این تحقیق با روش مطالعه کتاب های مرجع و معتبر ادیان، در دو بخش تهیه شده است. در ابتدا به ارایه توصیفی و نقد این مفهوم در متون مرجع و معتبر شریعت یهودیت (تورات وتلمود)، مسیحیت (عهدین) و اسلام (قرآن مجید) می پردازد. و سپس با بررسی تطبیقی و دلایل آن، زمینه لازم برای تصحیح، داوری و پذیرش قول صحیح را برای دانش پژوهان فراهم می آورد.