جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تامل در «بیان»های توضیحی علامه محمدباقر مجلسی ذیل پاره ای از روایات بحارالانوار، حاکی از نص گرایی و پایبندی او به متون احادیث و دوری جستن از تاویلات مخالف ظاهر است. وی مبتنی بر مفاد دسته ای از روایات، بر ضرورت تمسک به نصوص روایی و تسلیم در برابر اخبار، تاکید کرده است و با همین نگرش، در مواضعی از بحار الانوار، در قبال بعضی از تاویل های عالمان پیشین حساسیت نشان داده و از این رو، گاه به نقد آنها پرداخته است؛ بر این اساس، در مواردی، برای پرهیز از نسبت دادن روایتی معتبر به ضعف و سستی ـ علی رغم ملاحظه مشکلی مفهومی در آن ـ به مخفی بودن جهت صدور روایت تصریح کرده و خود به بیان احتمالاتی در این باره پرداخته و در حقیقت از این رهگذر، از ورود به حوزه طرد و انکار روایات اجتناب ورزیده است؛ جالب اینکه مولف بحار الانوار، به ذو وجوه بودن و بطن داشتن و عدم امکان فهم همه سخنان معصومان (ع) معتقد است و التزام به این باورهای خطیر را منافی اعتقاد به لزوم احتراز از تاویلات مخالف ظاهر نمی شناسد. مجلسی در عین حال، در حوزه ای تنگ و کم دامنه، طبعا منطبق با دیدگاه های کلامی مورد قبول خود یا ملهم از پاره ای دیگر از روایات، عملا به تاویل و توجیه روایات روی آورده و از این طریق، ضمنا پرده ای از نگرش اجتهادی خویش را در شرح، قبول یا رد روایات بحار الانوار آشکار ساخته است.

فریضه امر به معروف و نهی از منکر، به عنوان یکی از اصلی ترین بنیادهای فروعات دینی اسلام در گستره وسیعی از آموزه های متون مقدس قرآن و حدیث به روشنی مورد تاکید قرار گرفته و اجرای آن ضامن حیات و بالندگی جامعه اسلامی و ترک آن نافی هویت انسانی و حیات حقیقی بشریت و عامل سقوط و انحطاط اخلاقی - اجتماعی مسلمین قلمداد شده است. این فریضه که در لسان معصومان (ع) به عنوان اشرف الفرائض معرفی شده، آنچنان که باید و شاید در میان جوامع اسلامی مورد اهتمام و عملکرد جدی قرار نگرفته و مهجوریت آن در این کشور اسلامی بر کسی پوشیده نیست.در سال های اخیر نظریه به کارگیری و نقش آفرینی پلیس ناجا در هر چه بهتر اجرا شدن این فریضه شرعی، موافقان و مخالفان این طرح را به همراه داشته که با وجود عقیم ماندن نسبی طرح مزبور از سوی طرفین مناقشه، عملا به نوعی، آسیب دیگری همچون مهجوریت مضاعف امر به معروف و نهی از منکر و نیز مظلومیت دوچندان نیروهای خدوم و ایثارگر ناجا و نادیده گرفتن زحمات طاقت فرسا و توانمندی فوق العاده آنان را به همراه داشته است.از این رو مقاله حاضر می کوشد تا از یک سو با نگاهی دوباره، منزلت و کارکردهای بی بدیل فریضه امر به معروف و نهی از منکر را بازخوانی و بازگویی نموده و از سوی دیگر، با تبیین ظرفیت ها، توانمندی ها و امتیازات منحصر به فرد پلیس و ارائه راهبردها و راهکارهای علمی مبتنی بر مبانی عقلی و دینی، بر اهمیت و ضرورت نقش آفرینی اثربخش ناجا در اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر تاکید ورزد.