جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 4261
ذات‌‌‌گرایی در عرفان اسلامی
نویسنده:
یدالله یزدان‌پناه، محمدعیسی جعفری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی إسراء,
چکیده :
پیوند بین وحدت (وجودی) و کثرت (اعیانی)، از مهم‌‌‌ترین مشکلاتی است که فراروی عارفان قرار دارد. طرح وجود یگانه و نفی وجود از دیگر موجودات، این پندار را به وجود می‌‌‌آورد که در عرفان، وجودات خارجی، چیزی جز هیچ و پوچ بودن، به دست نمی‌‌‌دهند. با توجه به مبانی مسلم عارفان در هستی‌‌‌شناسی عارفانه و با تکیه بر منابع اصیل عرفانی، به دست می‌‌‌آید که پندار یادشده، با واقعیت همگونی ندارد. در اثبات این مدعا، پس از نگاه اجمالی به دیدگاه‌‌‌های ذات‌‌‌گرایانه برخی مکاتب دیگر، در آغاز، تبیین وجود محض (حق تعالی) مطابق دیدگاه هستی‌‌‌شناسی عرفانی، ضروری می‌‌‌نماید. سپس در مرتبه نازل‌‌‌تر، حیثیات و شؤون آن وجود، یعنی اسماء الاهی، حلقه واسطه میان وجود صرف و ذوات و ماهیات (اعیان ثابته) معرفی می‌‌‌شوند؛ و در نهایت، پیوند و رابطه ذوات و ماهیات با وجود مطلق، تبیین می‌‌‌گردد. در نتیجه، به دست می‌‌‌آید که عارفان مسلمان با مبانی خاص خود، ذات‌‌‌گرایی را در تفسیر منحصربه‌‌‌فرد می‌‌‌پذیرند؛ که این ذات‌‌‌گرایی، هم با وجود محض بودن حق تعالی (وحدت شخصی وجود) سازگار و هم با لوازم دیدگاه عرفانی، همسو است. عارفان با تبیین دقیق هستی، برای ذوات، نفس‌‌‌الأمر قائل می‌‌‌شوند و آن‌‌‌ها را هیچ و پوچ نمی‌‌‌دانند.
صفحات :
از صفحه 5 تا 28
نقش اسماء و صفات خداوند در مراتب معنایی وعد و وعیدهای الهی
نویسنده:
اعظم پرچم، سمیه عمادی اندانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد,
چکیده :
از روش های بیان افعال خداوند در قرآن، تعلیل نمودن هر یک از آن ها به اسماء و صفات الهی است. وعد و وعید به عنوان فعلی از افعال خداوند، نیز از این امر مستثنا نیست. بنابر آیات قرآن اسماء و صفات خداوند در صدور وعد و وعید نسبت به انسان نقش اساسی دارد، گاهی این امر مستقیماً صورت می گیرد، یعنی به همراه وعد و وعید اسم یا صفتی از پروردگار بیان می گردد و گاهی از مضمون آیاتِ وعد و وعید، مفهوم صفات الهی در بیان مفسران آمده است. این پژوهش در پی دست یابی به این پرسش است که آیا مضامین وعد و وعید از مجرای صفات پروردگار دارای مراتب معنایی متفاوتی در انسان ها است؟ این مقاله درصدد است که یک یا دو اسم خاص را در مراتب مختلف وعد و وعید مربوط به انسان ها بررسی کند، به عنوان مثال: ارتباط دو اسم «غفور، رحیم» در مراتب گوناگون انسانی برای رسیدن به کمال نقش مهمی دارد، زیرا هر کدام از آنان بهره متفاوتی از این دو اسم می برند. از این رو، نام های دیگر خداوند نظیر: خالق، فاطر، رازق، مصور و... نمی توانند جانشین این دو اسم گردند، چون معنای بسط و کمال وجود در واژه رحمت به طور کامل وجود دارد. بنابراین، پیامبران بهره بالاتری از این دو اسم نسبت به دیگران دارند (اعراف/23). در مرتبه بعد، مومنان و مجاهدانی هستند که به رحمت الهی امیدوارند و خداوند نیز لغزش های احـتمالی آنـها را می بخشاید و آنها را غریق رحمت و مغفرت خویش می گرداند (بقره/2/218). در مرتبه دیگر، گنه کارانی که متنبه شده و به سوی خدا توبه کردند نیز از رحمت و مغفرت او به میزان ظرفیت خویش برخوردار می شوند (آل عمران/86-89). در مرتبه دیگر، رحمت الهی در مورد گنه کارانی که در گناه خویش باقی ماندند به گونه ای است که فرصت توبه برای آنان باقی مانده است و دچار عذاب استیصال نمی شوند (کهف/57و58).
صفحات :
از صفحه 9 تا 48
تجلی توحید در ادعیه
نویسنده:
محمد شریفانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
شیراز: دانشگاه شیراز,
چکیده :
توحید و دعاهای معصومین(ع) به ویژه ادعیه امام سجاد(ع) رابطه تنگاتنگ از جهت علمی و عملی دارند. این دعاها هم توحید و مراحل و اقسام آن را آموزش می‌دهند و هم خود تجلی‌گاه خالصانه‌ترین توحید نظری و عملی هستند. این مقاله می‌کوشد ظهور و حضور توحید و ابعاد آن را در دعاهای مأثوره از معصومین(ع) مورد بررسی قرار دهد. از این رو، پس از تبیین نقش محوری توحید در اسلام و اهمیت و حقیقت دعا، با استناد به فقراتی از ادعیه امام سجاد(ع) نشان می‌دهد که دعا در عین حال که نردبان توحید خود جلوه‌ای از توحید عملی نیز به شمار می‌آید.
صفحات :
از صفحه 41 تا 68
بررسی رویکرد شیخ طوسی نسبت به پیشینیان در مسئله روایات تاویلی در حق اهل بیت (ع)
نویسنده:
شادی نفیسی، مریم ولایتی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی,
چکیده :
شیخ الطائفه محمد بن حسن طوسی (م 385-460ق) در قرن پنجم هجری و در فضای ویژه آن روز بغداد تفسیری نگاشته که از هر حیث با تفاسیر شیعی پیش از خود متمایز است. یکی از ابعاد بسیار برجسته این تمایز میزان و چگونگی بهره گیری شیخ طوسی از گونه روایات تاویلی در حق اهل بیت (ع) است. جستار حاضر به طور مشخص در پی بررسی و نهایت پاسخ گویی به این مسئله است که دلیل تغییر رویکرد شیخ در این زمینه خاص نسبت به پیشینیان خود چه بوده است و به چه علت از ذکر بسیاری از روایات تاویلی که مفاهیم برخی آیات را بر اهل بیت (ع) تطبیق داده اند، اجتناب کرده و آن ها را محل توجه و نظر قرار نداده است؟ پاسخ این سوال در گام نخست، مبانی شیخ طوسی در گزینش روایات تاویلی و در گام بعدی عامل موثر در تغییر این مبانی نسبت به پیشینیان را برای ما روشن خواهد ساخت.
صفحات :
از صفحه 103 تا 128
تفسیر فرات کوفی
نویسنده:
مریم قبادی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی إسراء,
چکیده :
از ویژگی‌های مطالعات و پژوهش‌های دوران معاصر در حوزه علوم اسلامی، بازنگری مواریث کهن، از سده‌های نخستین است. از نتایج این نوع نگاه، زدن مهر تأیید بر ریشه‌دار بودن هویت فکری و اعتقادی شیعه، بازشناسی خلأها و کاستی‌ها برای جبران و تدارک آنها و سرانجام برداشتن گامی بلند در جهت گسترش، عمق بخشیدن و غنی‌سازی این مطالعات در سطوح و لایه‌های مختلف است. از جمله این آثار در گستره علوم قرآنی و حدیثی، تفسیری است متعلق به قرن سوم و سال‌های آغازین قرن چهارم، با عنوان تفسیر فرات کوفی که غالب روایات آن، تأویلی (از نوع تطبیق و جری) است؛ اگرچه شمار اندکی از روایات، حاوی تفسیر باطنی یا ناظر به سبب نزول و یا برخی گزارش‌های تاریخی غیر مرتبط با آیات‌اند. به‌رغم ناشناس بودن و همچنان ناشناس ماندن فرات، به استناد نوع روایاتِ مندرج در کتابش، می‌توان او را یک شیعه زیدی با گرایش عرفانی به شمار آورد. هر چند تفسیر فرات هم بسان اغلب کتاب‌های روایی از آسیب وضع و جعل مصون نمانده است، شمار این نوع روایات چندان فراگیر نیست. البته وجود برخی ضعف‌ها در لابلای روایات کتمان‌ناپذیر است؛ اما این موارد، از اعتبار و ارزش بسیاری دیگر از روایات آن نمی‌کاهد. سخن آخر اینکه چه بسا علت فراگیر نشدن این کتاب، نه وجود برخی ضعف‌ها در آن، بلکه بیشتر به دلیل روایاتی است که مخاطبانی عام نداشته است و به اشاره معصوم علیهم السلام می‌بایست مکتوم و سر به مُهر می‌ماند؛ جز برای اهل سرّ.
صفحات :
از صفحه 127 تا 152
سازوکارهای انتقال جایگاه و کارکردهای پیامبران در ادیان ابراهیمی
نویسنده:
محمدرضا وصفی، روح‌اله شفیعی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
اصفهان: حوزه معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه اصفهان,
چکیده :
در ادیان ابراهیمی، پیامبران جایگاه بسیار ارزشمند و برجسته­ای دارند، اما آیا با مرگ آنان، جایگاه و کارکردهایشان نیز پایان می‌پذیرد؟ نوشتار حاضر، در پی یافتن پاسخی برای این پرسش، با رویکردی تطبیقی و تاریخی، به بررسی متون مقدس ادیان ابراهیمی می­پردازد و ضمن بازشناسی سه ساز و کار عمده برکت، وراثت و وصایت برای پدیده انتقال جایگاه و کارکردهای پیامبران، ویژگی­های هر یک را بازگو، و دو نمونه مشخص از ساز و کار وصایت در دستگاه اندیشه یهودی و مسیحی را بررسی می‌نماید. بر پایه بررسی­های این نوشتار، می­توان پدیده انتقال جایگاه و کارکردهای پیامبران، و سه ساز و کار متفاوت یادشده را، از ویژگی­های مشترک ادیان ابراهیمی به ­شمار آورد.
صفحات :
از صفحه 135 تا 166
بررسی مسأله اراده خداوند از منظر حکمت متعالیه و مکتب تفکیک
نویسنده:
علی‌‌‌‌‌ارشد ریاحی، زهره نصر
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی إسراء,
چکیده :
در اندیشه صدرالمتألهین، اراده الاهی، علم او به نظام اصلح و از صفات ذات است. خداوند، علت تامه مخلوقات است و صدور فعل از او، ضروری می‌‌‌‌‌باشد. در مقابل دیدگاه صدرا، به باور اهل تفکیک، اراده الاهی نه به معنای علم، بلکه به معنای قدرت و سلطه بر فعل و ترک است؛ و در نتیجه، از صفات فعل به شمار می‌‌‌‌‌آید. با چنین توصیفی، خداوند، فاعل مختار است و نتیجه قول به علت تامه بودن او، فاعل موجب بودن او است. از جمله اشکالاتی که پیروان مکتب تفکیک بر دیدگاه ملاصدرا وارد کرده‌‌‌‌‌اند، اشکال به معنای اراده و ضروت علی و معلولی میان خداوند و مخلوقات است که منجر به فاعل موجب بودن خداوند می‌‌‌‌‌گردد. در این نوشتار، دیدگاه صدرالمتألهین در تقابل با مکتب تفکیک در باب اراده الاهی، بررسی شده و به اشکالاتی پاسخ داده شده است که پیروان مکتب تفکیک در این باره بر صدرا وارد کرده‌‌‌‌‌اند.
صفحات :
از صفحه 51 تا 70
تکامل برزخی از نگاه معارف عقلی و نقلی
نویسنده:
اکبر اسدعلیزاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه باقرالعلوم,
چکیده :
تکامل برزخی از مباحث مهم کلامی، فلسفی و عرفانی است که دیرباز در میان علما مطرح است. بر اساس متون دینی، تکامل اخروی یک موضوع ممکن، مسلم است ولی از لحاط معارف عقلی تکامل نوعی تغییر و حرکت است و حرکت از نظر فلسفی خروج تدریجی شیء از قوه به فعل است و حرکت مشروط به ماده (حامل این قوه و استعداد) و حالت بالقوه‌ای است که بدون آن حرکت معنا نخواهد داشت. آنگاه جای این سخن است که با انتقال انسان به عالم برزخ، عالمی که در آن از ماده خبری نیست و استعداد به فعلیت نمی‌رسد، حرکت و به تبع آن تکاملی نیز وجود نخواهد داشت. علمای علوم عقلی در توجیه عقلانی تکامل برزخی در راستای پاسخ به این اشکال می‌گویند: جسم و بدن در وجود نفس شرط است اما نفس در بقای خود نیازی به بدن و جسم ندارد. نفس بدون بدن نیز می‌تواند کامل شود، زیرا وجود بدن در تکمیل نفس شرط نیست، همان‌گونه که نفس و روح در حالت خواب بدون کمک قوای بدن می‌تواند فیض‌هایی را دریافت کند. البته، باید توجه داشت که تکامل اخروی با تکامل دنیوی متفاوت است. آنچه مسلم است اینکه تکامل اخروی علمی بوده، مانند دنیا عملی نیست.
صفحات :
از صفحه 7 تا 33
فلسفه ی آفرینش جهان و انسان از دیدگاه قرآن
نویسنده:
علیرضا فارسی نژاد، حامد دژآباد
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
شیراز: دانشگاه شیراز,
چکیده :
مسأله‌ی «فلسفه‌ی آفرینش» و این‌که چرا خداوند، انسان و سایر موجودات‌ را آفریده، یکی از اساسی‌ترین مسایلی است که همواره مطرح بوده و هست. به طور کلی در این زمینه دو سؤال اساسی مطرح است: یکی این‌که آیا آفریننده و فاعل این جهان، از کار خود هدفی داشته است؟ دیگر این‌که آیا این‌ جهان به عنوان آفریده و فعل خداوند، هدف و مقصدی دارد؟ سؤال اول، بیان‌گر هدف فاعلی و سؤال دوم، بیان‌گر هدف فعلی است. مکاتب مختلف کلامی، فلسفی و عرفانی، پاسخ‌های مختلف و متعددی به این دو سؤال داده‌اند: عده‌ای به‌ کلی منکر غرض و هدف در افعال الهی و آفرینش موجودات شده‌اند. جمعی قایل‌ به وجود غرض و هدف در همه‌ی افعال شده‌اند و گروهی وجود غرض و غایت را در برخی از افعال پذیرفته‌اند، اما منکر عمومیت و لزوم آن شده‌اند. مقاله‌ی حاضر این مسأله را از دیدگاه قرآن بررسی کرده و به این نتیجه‌ رسیده است که از دیدگاه قرآن، آفرینش کاملا هدف‌دار است؛ هدف از آفرینش‌ جهان (در مقابل انسان)، انسان است و آسمان‌ها و زمین و هرچه در آن‌ها است‌ برای انسان آفریده شده است، مقصود از انسان، انسان کاملی است که به مقام‌ عبودیت حقیقی رسیده است. هدف از آفرینش انسان کامل، ذات خداوند است و خداوند، انسان کامل را برای خودش آفریده است. پس به طور کلی، می‌توان گفت‌ هدف خداوند از آفرینش جهان و انسان، ذات بی‌همتای او است.
صفحات :
از صفحه 103 تا 124
بررسی تطبیقی تعین اول در عرفان اسلامی و اسم مستأثر در متون شریعت
نویسنده:
اصغر نوروزی
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه باقرالعلوم,
چکیده :
مباحث عرفان و شریعت از مباحث مهم، ضروری و زنده در مطالعات عرفانی است. دیرینه این مباحث مقایسه‌ای و تطبیقی در دو حوزه عرفان اسلامی و الهیات اسلامی دست‌کم به زمان بروز نحله‌ای عرفانی در قرن دوم هجری می‌رسد. مسئله این نوشتار که از مقوله مباحث عرفان و شریعت است بررسی تطبیقی اسم مستأثر در نصوص شریعت و تعین اول در متون عرفانی است. بحث چینش نظام هستی و نحوه تعین و تنزل و صدور ماسوی‌الله، به‌ویژه در تعینات و تنزلات آغازین آن، را باید در متون شریعت، در مباحث اسماء، جستجو کرد. فرضیه‌ای که در این نوشتار درصدد اثبات آن هستیم این است که اسم مستأثر اولین تعین حق تعالی و حلقه واسطه میان ذات حق تعالی و سایر اسماء اوست. با این هدف، ابتدا به جایگاه اسم مستأثر و مفاد آن در روایات و رابطه آن با ذات حقّ و تعین اول و ثانی می‌پردازیم. با بررسی اسم مستأثر در متون روایی و بررسی تعین اول در متون عرفانی، بر این فرضیه پای می‌فشاریم که اسم مستأثر در روایات همان تعین اول در عرفان است و نیز به این دیدگاه گردن می‌نهیم که اسماء مستأثره در معنای دومی و به اشتراکات لفظی به دسته‌ای از اسماء در تعین ثانی قابل تطبیق است. و البته، نظریه برخی اهل معرفت که اسم مستأثر را عنوان مشیری به مقام ذات می‌دانند ـ ضمن کرنش و احترام به این بزرگان ـ دارای ابهام و خدشه می‌دانیم. علم انسان کامل به اسم مستأثر و مظهر این اسم در هستی، به عنوان دو مبحث کاربردی و شیرین، نکات پایانی این نوشتار خواهد بود.
صفحات :
از صفحه 171 تا 194
  • تعداد رکورد ها : 4261