جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

علامه حسن بن یوسف حلی كتاب «معارج الفهم فى شرح النظم» را در علم كلام نوشته است. اين كتاب در واقع شرح «نظم البراهين فى اصول الدين» از خود مؤلف است كه در قرن هشتم به زبان عربى نوشته شده است. علامه در اين كتاب قبل از ورود در مباحث اصول دين دو باب مبسوطا در مسئله نظر و حدوث باز نموده است. ايشان اول نظر را به «هو ترتيب امور ذهنيه يتوصل بها» إلى اخر تعريف مى‌ كند. علامه سپس دليل فقهى را مفيد علم دانسته و اين قول كه دليل نقلى متوقف بر ظنيّات عشر مى‌ باشد را باطل مى‌ داند. ايشان طرق استدلال را به طريق قياس، استقرا و تمثيل مى‌ داند. وى در مبحث قياس وارد مسائل منطقى شده و انواع قياس را با توضيحات لازم بيان مى‌ نمايد. باب دوم، معارج الفهم فى شرح النظم، همان طور كه گفته شد، در مورد حدوث است. ايشان در اين باب براهين حدوث عالم را ذكر كرده و به شبهات مطرح شده، در اين زمينه پاسخ مى‌ دهد. وى اصول دين را از مسئله توحيد آغاز مى‌ كند و دو برهان براى وجود صانع ذكر مى‌ كند. برهان اولى كه ذكر مى‌ كند، برهان حدوث است به اين صورت كه مى‌ فرمايد عالم محدث است و هر محدثى نياز به محدث دارد. پس عالم نياز به محدث دارد. دوّمين برهان را نيز كه اوثق از برهان اول مى‌ داند علامه حلى احكام قدرت را بيان نموده و براهين اثبات قدرت خدا را متذكر مى‌ گردد، سپس رد پنج مذهبى كه باطل مى‌ داند، را ذكر مى‌ كند. وى بعد از طرح مباحثى در اين زمينه و بيان احكام علم وارد بحث از ارادۀ الهى گرديده، مى‌ فرمايد مسلمين اختلاف در معانى مريد دارند با اين كه ارادۀ الهى به آنها با توجه به وصف حق تعالى نفس خود را به مريد ثابت است. علامه حلّى در كلام الهى نيز به قول اشاعره و معتزله و حنابله در حدوث و قدم كلام اشاره مى‌ كند. وى در بحث از وجودى و غير وجودى بودن صفات الهى وجودى بودنشان را با توجه به اين كه در صورت وجودى نبودن حملشان بر معدوم جايز مى‌گرديد، ثابت مى‌ كند. پنجمين باب كتاب در مورد نبوت است. در باب امامت، علامّه نخست امامت را از طريق قاعده لطف لازم شمرده، امامت را به اين صورت تعريف مى‌ نمايد كه «الامامة رئاسة عامّة فى امور الدين و الدنيا شخص من الاشخاص»، بعد اعتراضات نسبت به امامت را آورده و ردشان مى‌ نمايد. آخرين باب كتاب، معارج الفهم فى شرح النظم علامۀ حلّى در مورد معاد است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

حدوث و قدم عالم در اندیشه ارسطو و ابن سینا

نویسنده:

یداله رستمی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

حدوث و قدم , فلسفه بوعلی , شی ء قدیم , برهان حدوث , نظریه ارسطو در حدوث عالم , نظریه ابن سینا در حدوث عالم

کلیدواژه‌های فرعی :

فاعلیت الهی , حدوث و قدم زمانی , ارسطو , ابن ‌سینا , حدوث و قدم ذاتی , آیه 53 فصلت , خدا در فلسفه ارسطو , آراء و اندیشه ارسطو , اندیشه های ابن سینا , خدا در اندیشه ابن سینا ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

مساله «حدوث و قدم عالم» در اندیشه ارسطو و ابن سینا، پرسش اصلی تحقیق حاضر است. در این مقاله به نگرش این دو فیلسوف مشایی در مورد حدوث و قدم عالم پرداخته می شود. ارسطو با تکیه بر برهان طبیعی و متوسل شدن به مقوله حرکت، به اثبات محرک نامتحرکی دست می یابد که شارحان وی آن را خدا نامیده اند. از نظر وی محرک نامتحرک علت غایی همه حرکات عالم است. در حالی که در اندیشه ابن سینا با تاثیر پذیری از متون مقدس دینی خدا به عنوان واجب الوجود، وجود محض و معطی وجود مطرح است. از دیدگاه ارسطو خداوند علت است؛ لیکن علیت او تنها تحریکی است. از دیدگاه ابن سینا این علیت، فاعلی (ایجادی) است نه تحریکی. وی با تقسیم موجود به واجب و ممکن و همچنین اثبات نیازمندی ذاتی ممکنات به واجب، نمونه متفاوتی از حدوث و قدم عالم را مطرح ساخت که براساس آن جهان با ویژگی حدوث ذاتی از خالق سرمدی، فیض هستی دریافت می کند. خدای ارسطو خالق جهان نیست و طبعا جهان نامخلوق او قدیم و ازلی خواهد بود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 132 تا 151

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

کرایگ و برهان کیهان شناختی کلام (دلیل حدوث)

نویسنده:

غلامحسین توکلی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

اصفهان: دانشگاه اصفهان,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

برهان کیهان شناختی , ویلیام کریگ , براهین خداشناسی , مسایل جدید جهان شناسی , علیت , براهین اثبات واجب(حکمت نظری) , برهان حدوث , فلسفه دین

کلیدواژه‌های فرعی :

جهان شناسی فلسفی , حدوث , حدوث عالم Ḥudūt̲h̲ al-ʿĀlam , قدم عالم , اراده الهی , حدوث زمانی عالم , حدوث ذاتی عالم , ازلیت ماده , نامتناهی بالفعل , نامتناهی بالقوه , اصل دوم ترمودینامیک , نظریه انفجار بزرگ , علت ازلی ,

چکیده :

هدف این مقاله بررسی و ارزیابی برهان کلامی کرایگ است. برهان کلامی از جمله براهین کیهان شناختی برای اثبات خداوند است که در جهان اسلام در میان متکلمان رایج است و به برهان حدوث شهره است. در عصر ما بر اثر تلاش های ویلیام کرایگ این استدلال از نو احیا شده است. کرایگ می کوشد با عرضه چهار دلیل نشان دهد که جهان دارای آغازی است و درست به همین علت نیازمند علتی است و چون علت ازلی است، تنها شیوه معقول برای پیوند آن با جهان حادث، اراده داشتن اوست. برهان کرایک از سوی طرفداران ازلیت ماده مورد نقدهای جدی قرار گرفته است. ما دلایل کرایگ را مرور خواهیم کرد و سپس به ارزیابی آن و ارزیابی انتقادات وارد بر آن خواهیم پرداخت.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 73 تا 92

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

برهان کلامی جهان‌شناسی [کتابشناسی انگلیسی]

نویسنده:

William Lane Craig (ویلیام‌ لین کریگ)

نوع منبع :

کتابشناسی(نمایه کتاب)

زبان :

انگلیسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اثبات خدا , راه‌های خداشناسی , برهان حدوث , برهان حدوث ماده , برهان جهان شناختی , براهین خداشناسی , براهین اثبات واجب(حکمت نظری) , برهان حدوث , برهان جهان شناختی در غرب , برهان جهان شناختی کلامی , براهین جهان شناختی , برهان کلامی کیهان شناختی

چکیده :

ترجمه ماشینی: برهان کیهان شناختی کلام کتابی است در سال 1979 توسط فیلسوف ویلیام لین کریگ، که در آن نویسنده دفاعی معاصر از برهان کیهان شناختی کلام ارائه می دهد و برای وجود خدا با تأکید بر عدم امکان متافیزیکی ادعایی یک پسرفت بی نهایت گذشته استدلال می کند. مناسبت ها. نخست، کریگ استدلال می کند که جهان با استفاده از دو استدلال فلسفی و دو استدلال علمی، شروع به وجود کرد. دوم، کریگ استدلال می‌کند که هر چیزی که شروع به وجود می‌کند، علتی دارد که باعث شروع به وجودش شده است. در نهایت، کریگ استدلال می کند که این علت یک خالق شخصی است که به طور غیرقابل تغییر و مستقل آغاز جهان را اراده کرده است. کتاب به دو قسمت تقسیم شده است. جزء اول: الکندی، سعدیه و غزالی. بخش دوم: دفاع مدرن از برهان کیهانی کلام. (شامل دو ضمیمه) پیوست 1: برهان کیهان شناختی کلام و پارادوکس های زنو. ضمیمه 2: برهان کیهان شناختی کلام و تز اولین ضدیت کانت. بخش اول تاریخچه مختصری از برهان کیهانی کلام را که در سنت کلام بیان شده با توجه ویژه به الکندی، سعدیه و غزالی ارائه می دهد. بخش دوم به دفاع طولانی از ماهیت استدلال می پردازد. استدلال اساسی هر چیزی که شروع به وجود می کند، علتی برای وجود خود دارد (یعنی چیزی باعث شده است که وجود داشته باشد). جهان شروع به وجود کرد. یعنی پسرفت زمانی رویدادها محدود است. پس عالم علت دارد. به تبعیت از غزالی، کریگ استدلال می کند که این علت باید یک اراده شخصی باشد. اولین زیرمجموعه آرگومان ها استدلال مبتنی بر عدم امکان نامتناهی واقعی: یک نامتناهی واقعی نمی تواند وجود داشته باشد. یک پسرفت زمانی نامتناهی از رویدادها یک نامتناهی واقعی است. بنابراین، یک پسرفت زمانی نامحدود از رویدادها نمی تواند وجود داشته باشد. دومین زیر مجموعه از آرگومان ها استدلال مبنی بر عدم امکان تشکیل یک نامتناهی واقعی با جمع متوالی: مجموعه ای که با جمع متوالی تشکیل می شود نمی تواند یک نامتناهی واقعی باشد. مجموعه زمانی رویدادهای گذشته مجموعه ای است که با اضافه کردن پی در پی شکل می گیرد. بنابراین، مجموعه زمانی رویدادهای گذشته نمی تواند در واقع بی نهایت باشد. اول این که الف) یک نامتناهی واقعی نمی تواند در دنیای واقعی وجود داشته باشد. و ب) یک سری زمانی نامتناهی چنین نامتناهی واقعی است. دوم این که یک سری زمانی نمی تواند یک نامتناهی بالفعل باشد، با فرض اینکه یک نامتناهی واقعی در دنیای واقعی وجود داشته باشد، زیرا: الف) یک سری زمانی مجموعه ای است که با جمع متوالی تشکیل می شود. و ب) مجموعه ای که با جمع متوالی تشکیل می شود نمی تواند نامتناهی واقعی باشد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

میزگرد مدرسه زمستانی کلام امامیه؛ روز دوم

نوع منبع :

مقاله , مناظره،گفتگو و میزگرد

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اثبات خدا , راه‌های خداشناسی , حدوث زمانی، al-ḥudūt̲h̲ al-zamānī، coming into existence in time , برهان حدوث , حدوث زمانی عالم , تجارب عرفانی (تجربه عرفانی) , براهین خداشناسی , برهان تجربه دینی (مسائل جدید کلامی) , براهین اثبات واجب(حکمت نظری) , برهان حدوث

چکیده :

در این میزگرد دکتر فنایی اشکوری، دکتر طالقانی، دکتر محمدجعفر رضایی و دکتر توکلی بینا حضور دارند و به توضیحات تکمیلی درباره موضوعی که در جلسه اختصاصی خود ارائه کرده‌اند و پاسخ به پرسش‌هایی که حضار در میزگرد مطرح کرده‌اند می‌پردازند. یکی از حضار با توجه به شخصی بودن و غیرقابل انتقال بودن شهود و تجربه عرفانی این سوال را مطرح می‌کند که چطور می‌توان از این راه استدلالی بر وجود خدا اقامه کرد. دکتر فنایی پاسخ می‌دهد که لازم نیست تک‌تک انسان‌ها این شهود را تجربه کنند تا به وجود خدا علم پیدا کنند، بلکه وجود گزارش‌های متعدد و قابل اطمینان از اشخاص مختلف، خود می‌تواند دلیلی بر وجود خدا باشد. دکتر طالقانی هم به بیانی دیگر پاسخ دکتر فنایی را تایید می‌کند. در ادامه مطالبی در مورد خطاپذیری یا خطاناپذیری براهین اثبات وجود خدا و تجارب عرفانی از سوی دکتر طالقانی و دکتر فنایی ارائه می‌شود. این بخش را می‌توان چنین جمع‌بندی کرد که هیچ استدلالی وجود ندارد که محال باشد در آینده مورد مناقشه قرار نگیرد، اما ما باید براساس تجربۀ دینی و استدلالی که آن را به نحو موجّهی صحیح می‌دانیم عمل کنیم. در آخر، بحث مختصری بین دکتر رضایی و دکتر توکلی‌بینا در مورد حدوث زمانی عالم و برهان حدوث شکل می‌گیرد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

الخلل المنهجي في دليل الحدوث عند المتكلمين

نویسنده:

سلطان العميري

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

برهان حدوث , برهان حدوث ماده , روش شناسی , برهان حدوث

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

الأدلة العقلية على وجود الله تعالى بين المتكلمين و الفلاسفة

نویسنده:

سعيد فودة

نوع منبع :

کتاب

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

اثبات خدا , برهان حدوث , برهان نظم , برهان وجوب و امکان , برهان حدوث ماده , برهان اخلاقی(براهین معاد) , برهان اخلاقی (مسائل جدید کلامی) , برهان اخلاقی کانت(براهین معاد) , برهان اخلاقی کانت , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , برهان امکان , برهان نظم , برهان حدوث

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

ن‍ه‍اي‍ه‌ ال‍م‍رام‌ ف‍ي‌ ع‍ل‍م‌ ال‍ک‍لام‌ المجلد3 : موسوعه کلامیه تتعرض لمختلف المذاهب و الاراء الکلامیه بتجرد و موضوعیته

نویسنده:

تالیف علامه الحلی، تحقیق: فاضل عرفان، اشراف: جعفر سبحانی

نوع منبع :

کتاب , آثار مرجع

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم : موسسه امام صادق علیه السلام ,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

12. احکام کلامی , 17. فرق کلامی , 09. قواعد کلامی Basic Principles of Kalam , 19. مسایل کلامی , 1. اصطلاحنامه کلام اسلامی (Kalam (Islamic scholastic theology , 13. علم کلام , شرح منظومه: سبزواری , فصوص الحکم: ابن عربی , توحید صدوق , کشف المراد: علامه حلی , شوارق الالهام: لاهیجی , شفاء: ابن سینا , نجات: ابن سینا , اشارات و تنبیهات: ابن سینا , شرح اشارات: خواجه نصیر الدین طوسی , المباحثات: ابن سینا , فتوحات مکیه: ابن عربی , مقالات الاسلامیین: ابوالحسن اشعری , شرح المقاصد: تفتازانی , شرح تجرید فاضل قوشچی , مُروج‌الذَهَب و معادن‌ الجوهر , اوائل المقالات: شیخ مفید , گوهر مراد: ملا عبدالرزاق لاهیجی , مبدأ و معاد: ابن سینا , المباحثات: فخر رازی , شرح مواقف: شریف جرجانی

کلیدواژه‌های فرعی :

حدوث اجسام , اشاعره (اهل سنت) , حدوث عالم Ḥudūt̲h̲ al-ʿĀlam , حدوث ممکن , معتزله (اهل سنت) , قدرت الهی , حرکت جوهری , احکام ماهیت , ماهیت , عرض , اجزاء ماهیت , اجزاء حرکت , اعراض تسعه , برهان حدوث , زمان , حقائق اکوان(اعیان ثابتة) , مسائل فلسفی , اجزاء حرکت(ذات الهی) , قواعد حدوث و قدم ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه حلی , جعفر سبحانی

چکیده :

نهاية المرام في علم الكلام كه مفصل‌ترين كتاب كلامى شيعه است، در قرن هشتم نوشته شده است. اين كتاب نزد خود مؤلف هم از جامعيت خاصى برخوردار بوده است، به طورى كه در كتاب‌هاى ديگرش(كشف المراد، نهج المسترشدين، كشف الفوائد و...) بعضى از مسائل را به اين كتاب ارجاع داده است. اين كتاب از يك مقدمه و سه مقاله تشكيل شده است. مقدمه در بيان شرف علم كلام، موضوع، غايت و مرتبۀ آن است و مقالات به اين شرحند: الف: بيان تقسيمات معلومات معلومات به معلومات موجود و معدوم تقسيم مى‌شوند و مباحث هر كدام در فصل‌هاى جداگانه مورد بررسى قرار مى‌گيرد. مؤلف در بحث وجود به: بداهت مفهوم وجود، بيان ماهيت وجود، اشتراك وجود، زيادت وجود بر ماهيت، وجود ذهنى و مشكك بودن وجود، پرداخته است. او در زمينۀ عدم: بداهت تصور عدم، شيئيت نداشتن عدم و علم به معدومات را شرح مى‌دهد. معلومات از حيث وجوب، امكان امتناع تقسيم شده و در سه فصل، وجوب و احكام و امتاش و همين طور امكان و اقسام و احكام هريك از قسمت‌ها، مورد بررسى قرار مى‌گيرد. معلومات اولا به ماهيت، جزء ماهيت و خارج ماهيت و ثانيا به كلى و جزئى تقسيم مى‌شود و هر كدام از آنها مستقلا توضيح داده مى‌شود. ب: تقسيم موجودات به دو شيوه تقسيم موجودات به قدم و حدوث و تعريف آنها از منظر متكلمين و حكماء و شرح خواص و تقسيمات هر يك از آنها. موجودات طبق نظر اوائل به جوهر و عرض و اعراض خود به اعراض نه‌گانه تقسيم مى‌شوند كه مباحثشان عبارتند از: -بررسى جوهر و اقسام آن. -تقسيم و تعريف عرض. -اقسام عرض در سه مقاله شرح داده شده‌اند: مقالۀ اول: تعريف كم، اقسام كم، تعريف زمان، ابعاد ثلاثه، خلاء، مكان، مكان طبيعى و شكل طبيعى. مقالۀ دوم:-تعريف ماهيت بسيطه و اقسام كيف. -كيفيات فعليه و انفعاليه. -كيفيات استعداديه و انواع آن. -كيفيات مختصه به كميات. -كيفيات نفسانيه(علم، تعقل، قواى نفسانيه، اخلاق، علت لذت و ألم، بقاء كيفيات نفسانيه). مقالۀ سوم: شرح و توضيح: مقولات اضافه، أين، متى، وضع، ملك، أن يفعل و أن ينفعل. ج: تقسيم محدثات از ديدگاه متكلمين. بحث در مورد جواهر با محوريت: جوهر فرد، جسم، هيولى، احكام و عوارض اجسام. توضيح مباحثى نظير: سكون و احكامش، كون و انواعش، حركت و احكام و اقسامش.(اين بخش ناتمام مانده است.)

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

محاضرات في العقيدة ، ألقيت على مجموعة من طلبة الجامعات والمعاهد

نویسنده:

سید محمد باقر سیستانی

نوع منبع :

کتاب , سخنرانی , درس گفتار،جزوه وتقریرات

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

الحاد , 01. خداشناسی (کلام) , 11. عقاید dogmas (the distillate of doctrines) , عقاید اسلامی , ایمان (فرجام شناسی) , 1. اصطلاحنامه کلام اسلامی (Kalam (Islamic scholastic theology , 01- کافی : شیخ کلینی , وسائل الشیعه , 02- نهج البلاغه

کلیدواژه‌های فرعی :

اثبات خدا , راه‌های خداشناسی , حدوث عالم Ḥudūt̲h̲ al-ʿĀlam , اهل بیت(ع) , برهان نظم , فضایل اهل بیت (ع) , براهین خداشناسی , براهین اثبات واجب(حکمت نظری) , برهان حدوث , حق خدا , حق مردم , شناخت , علم , آل محمد(ص) ,

چکیده :

"محاضرات في العقيدة ، ألقيت على مجموعة من طلبة الجامعات والمعاهد" کتابی است که از دو سخنرانی و تدریس جناب سید محمد باقر سیستانی توسط خود ایشان تالیف شده و در دو بخش می باشد: 1: بحثی راجع به ایمان و الحاد 2. بحثی راجع به توصیه های اخلاقی.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر