جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه در چهار فصل عزت و ذلت اجتماعی را با تکیه بر آیات قرآن بررسی کرده است. در فصل اول کلیاتی از بحث نظیر مفهوم شناسی عزت و ذلت و اجتماع در لغت و قرآن آمده است. در فصل دوم با عنوان عزت اجتماعی از مظاهر عزت اجتماعی نظیر امنیت، استقلال، آزادی، اقتدا و اخوت دینی و عوامل عزت اجتماعی مانند ایمان به خدا، تقوا، امر به معروف و نهی از منکر، جهاد، حاکمیت الهی، عدالت اجتماعی، اتحاد و علم بحث شده است. در فصل سوم ذیل عنوان ذلت اجتماعی از مظاهر ذلت اجتماعی چون ناامنی، وابستگی و اسارت و عوامل ذلت اجتماعی مثل کفر، تفرقه، اختلاف شدید طبقاتی، حاکمیت طاغوت، فسق، ظلم، پیمان شکنی و سستی در دفاع از ارزش ها سخن رفته است. در فصل چهارم خلاصه و نتایج مباحث آمده است.

این پژوهش درصدد بررسی و تحلیل (( عزت و ذلت )) از دیدگاه قرآن کریم و روایات است در فصل اول این پژوهش پس از مقدمه ای برموضوع تحقیق ، مسأله نیاز جامع به شناخت عزت وذلت و نیز ابعاد مختلف موضوع از قبیل : حقیقت عزت ، صاحبان عزت ، سرچشمه عزت ، عوامل مؤثر در عزت انسان و. . . تبین شده ، سپس بر ضرورت و اهمیت تحقیق پرداخته شده ، به همین منظور پرسشهای تحقیقی ذیل مطرح شده است : 1- مفهوم عزّت و ذّلت از دیدگاه قرآن کریم چیست ؟ 2- حقیقت عزت ، صاحبان عزّت ، سرچشمه عزت چه کسانی هستند ؟ 3- عوامل مؤثر در عزّت انسان از دیدگاه قرآن کریم کدامند ؟ 4- عوامل مؤثر در ذلّت انسان از دیدگاه قرآن کریم کدامند ؟ در فصل دوم تعدادی از متون تحقیقاتی مرتبط با موضوع از قبیل : کتاب دایره المعارف اخلاق قرآنی (( اثر احمد شرباصی مصری )) ، کتاب دولت آفتاب اثر ( مصطفی دلشاد تهرانی ، کتاب عزّت قرآنی و افتخار حسینی اثر (حسین اویسی ) کتاب پایه های اساسی ساختار شخصیت انسان در تعلیم و تربیت اثر (رضا فرهادیان ) ، کتاب اخلاق در قرآن اثر ( آیات اله مکارم شیرازی ) بعنوان پیشنة بحث مورد بررسی قرار گرفته است . در فصل سوم : با توجه به ماهیت و اهداف موضوع روش تحقیق توصیفی تحلیلی برای موضوع انتخاب گردیده است . فصل چهارم : شامل چهار بخش است . که در بخش اول به معنا ومفهوم عزّت و ذلّت با توجه به کاربرد این دو واژه در آیات پرداخته شده و در بخش دوم حقیقت عزّت ، صاحبان عزت و سرچشمه عزت مورد بررسی قرار گرفته و در بخش سوم عوامل مؤثر در عزّت انسان از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته و در بخش سوم عوامل مؤثر در عزّت انسان از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته. و در بخش چهارم عوامل مؤثر در ذلّت انسان از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته است . فصل پنجم : پس از بحث و بررسی موضوع نتایج ذیل حاصل گردید : 1- عزّت در حقیقت نوعی حالت شکست ناپذیری در انسان که مانع مغلوب شدن او می شود و ذلّت یعنی خواری و نوعی شکست پذیری که مانع مغلوب ششدن در انسان نمی شود دو انسان دچار نوعی حقارت نفس می گردد . 2- حقیقت عزت که در واقع نوعی قدرت درونی و توانایی در انسان است ، که او را از خصوص و تسلیم شدن در برابر طاغیان و یاغیان باز می دارد . 3- عوامل مؤثر در عزّت انسان ، عواملی نظیر : عبادت و بندگی ، جهاد ، تقوا و . . . می باشند . 4- عوامل مؤثر در ذلّت انسان ، عواملی نظیر : طغیان شرکشی ، راحت طلبی ، نفاق و . . . می باشند . محقق در انجام این پژوهش با محدودیت هایی چون کمبود منابع مستقل که به تحلیل و بررسی عزّت و ذلّت پرداخته باشند روبه رو بوده است و پیشنهاد می گردد در این زمینه ، تحقیقات جزئی تری در مورد دو واژه عزّت و ذلّت بطور جداگانه و سیمای معزّین انجام گیرد .

این رساله، طغیان و طغیان گر را از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار داده است. با مفهوم شناسی واژه های «طغی» و «طاغوت» و نقد و بررسی دیدگاه های آن، مشخص شد که واژة «طاغوت» به عنوان یک واژه دخیل و بیگانه، حقیقت قرآنی پیدا کرده و مطرح شده است. همچنین آثار فردی و اجتماعی آن مورد بررسی قرار گرفته و به راه های جلوگیری و ریشه کن کردن طغیان نیز اشاره شده است و در پایان به عنوان درس آموزی و عبرت گیری، سرگذشت بعضی از طغیان گران تاریخ مانند «فرعون» به عنوان مظهر یک قدرت استکباری که نسل کشی، تفرقه، استضعاف و شکنجه های بی رحمانه ای را نسبت به بنی اسراییل روا می داشت و «قارون» که ثروت و خود بزرگ بینی، موجب طغیان وی گردید پرداخته شده است.

علوم اجتماعی با واقعیت های مهمی همچون انسان، اجتماع، اندیشه انسان و رفتار اجتماعی او سروکار دارند. علوم اجتماعی و انسانی، تلاش دارند تا قوانین اجتماعی را براساس نوع نگرش به انسان، اجتماع، نسبت انسان و اجتماع و اندیشه فردی و اجتماعی او به دست آورند؛ در حالی که استخراج قوانین اجتماعی از موارد مذکور بر مبانی مابعدالطبیعی و دینی متکی است که علوم اجتماعی برآنها مبتنی هستند. قرآن به عنوان یک کتاب الهی دارای آموزه های برجسته ای درباره خدا، انسان، اجتماع، سنت ها و قوانین زندگی اجتماعی است که این امکان را فراهم می سازد تا نگرش مابعدالطبیعی و دینی، یعنی جهان بینی الهی خاصی برای انسان شکل گیرد که به عنوان مبانی و پیش فرض های علوم اجتماعی به کار گرفته شود. در واقع می توان با استفاده از آموزه های قرآن به انسان شناسی و جهان شناسی، یعنی نگرش فلسفی کلی از جهان و جوامع بشری و نسبت انسان با خدا دست یافت که جهان بینی منسجمی را به محقق علوم اجتماعی می بخشد تا در بازسازی نگرش اجتماعی خود از آنها استفاده نماید. برای مثال، قرآن با بیان معنای درست فطرت، اختیار و آزادی در انسان و جایگاه او در نظام هستی، قانونمندی های ثابت جوامع و نتایج لایتغیر رفتارها و عملکردهای اجتماعی انسان ها و نیز نقش طولی خداوند در رویدادهای اجتماعی، بصیرت جدیدی را برای شکل دادن مبانی علوم اجتماعی ایجاد می کند. در این مقاله، نحوه استفاده از آموزه های قرآن در بازسازی مبانی و پیش فرض های علوم اجتماعی همچون جامعه شناسی، به عنوان مطالعه موردی، مورد آزمون قرار می گیرد تا نشان داده شود که ماهیت مبانی جامعه شناسی متاثر از آموزه های قرآن چگونه است و چه نتایجی را دربردارد.

در این پایان نامه دیدگاه های قرآن، احادیث و روان شناسی در زمینه آرامش و عوامل رسیدن به آن و نتایج و آثار آن به شیوه تطبیقی بررسی شده و این مباحث آمده است: بیان معنای لغوی طمأنینه از دیدگاه کتب لغت و عرفا و مفسران، توضیح معنای لغوی و اصطلاحی واژه های موافق و مخالف طمأنینه، توضیح و تفسیر و بررسی آیات مربوط به سکینه، رابطه مذهب و آرامش روانی از دیدگاه قرآن، نظریات روانشناسان در این زمینه. نتیجه این پژوهش این است که دستورها و توصیه های قرآن و حدیث در این باره، با تحقیقات روانشناسان تناقضی ندارد.

موضوع پایان نامه حاضر در مورد آرمان ها و تلاش های زنان جهت دستیابی به برتری و رشد در بنای تمدن بشری از نگاه قرآن و سنت شریف نبوی است. این پایان نامه شامل دو بخش می شود. بکلی بخش اول به مقولات کلی می پردازد و در دو فصل ارائه می گردد. فصل اول: آرمان، معنا، اهمیت و ضرورت آن. فصل دوم: مباحثی چند در مورد بزرگداشت زن در قرآن و سنت شریف نبوی. و اما بخش دوم در مورد آرمان های شش گانه زن در قرآن و سنت نبوی است و شامل شش فصل می شود. فصل اول در مورد آرزوهای معنوی و اهمیت آن است. به علاوه مباحثی در تاکید بر روح معنویت نهفته در زن مسلمان آرمان خواه مطرح خواهد شد. فصل دوم درباره آرمان های اجتماعی زنان است و به شرح ضرورت حضور زن مسلمان و همراهی او در بنای جامعه و تمدن می پردازد. در فصل سوم به آرمان های علمی و فرهنگی زنان و پرده برداشتن از واقعیت علمی و فرهنگی زن مسلمان از دیدگاه قرآن و سنت نبوی پرداخته شده است. فصل چهارم به بیان آرمان ها و تلاش های سیاسی و شرح استعدادها و اقدامات سیاسی زنان مسلمان از دیدگاه قرآن و سنت می پردازد. فصل پنجم در مورد آرمان جهادگرایی زن و تاکید بر روحیه جهاد زن مسلمان در قرآن و سنت است. و آخرین فصل به آرمان ها و تلاش های تبلیغاتی زن و تاکید بر نقش تبلیغاتی زن مسلمان در قرآن و سنت می پردازد. در خاتمه به ذکر عوامل عقب افتادگی و نیز عوامل یاری دهنده رشد شخصیتی زن مسلمان پرداخته و گذری سریع خواهد داشت بر چند نمونه از متون قرآنی و حدیثی مربوط به زن.

بعضی کلمات قرآن کریم در زمان نزول قرآن دارای معنایی بوده است که این معانی کم کم و در طول زمان مفاهیمی به خود گرفته اند که با معانی اولیه آنها مغایراست. مثل کلمه «الرحمن» که امروزه بحث از این می شود که این کلمه صیغه مبالغه است یا صفت مشبه؟براساس این دو نظریه این کلمه دلالت دارد بر رحمت عامه یا غیر آن؟ می گویند رحمن الدنیا و الاخره و رحیم الاخره و نظایر اینها. در حالی که با تتبع می توان این احتمال را مطرح کرد که این کلمه اصلا در آن زبانها به صورت یک علم و لقب بوده، نه وصف و هکذا معنی کلمات دیگر.

این پایان نامه از دو بخش تشکیل شده است: دربخش اول تحت عنوان عوامل فردی سقوط از عدم شناخت نفس، عدم شناخت راههای نفوذ شیطان به دل،لغزشهای فکری، شهوات و صفات رذیله سخن رفته است و در بخش دوم با عنوان عوامل اجتماعی سقوط از زمامداران فاسد، ترک فضائل، بینش های نادرست بحث شده است.

انفاق یعنی بخشیدن مال و ... در راه خدا ، این واژه از نظر قرآن دارای معنا و مفهوم گسترده ای است و امور معنوی از جمله انفاق علم ، جان ، جاه و قدرت را نیز در بر می گیرد. واژه ها و تعبیرهای دیگر از قبیل : صدقه ، زکات ، احسان بّر، اعطاء ایتاء ، اطعام ، قرض الحسنه و ... نیز در حوزه معنایی انفاق بکار رفته اند. اهمیت انفاق به اندازه ای است که قرآن مجید، در بیش از هشتاد آیه بدان پرداخته است. قرآن سیمای پرهیزگاران را بیان می کند، یکی از اوصاف نیک آنان را انفاق کردن ذکر کرده؛ تا آنجا که در اولین آیات قرآن، خداوند انفاق را صفت بارز متقین بیان می کند. در روایات اسلامی نیز، بر این مسئله تاکید بسیار شد و ائمه اطهار همواره کلام و در عمل به ترویج آن پرداخته اند. همه افراد در هر قشری اعم از فقیر و غنی موظف به انجام این تکلیف الهی هستند. چنانکه در انجیل حضرت عیسی (ع)، بارها کمک به فقرا و نیازمندان را مورد تاکید قرار می دهد. و موسی (ع) نیز در تورات از پیروان خود می خواهد بخشی از بهترین اموال و دسترنجشان را برای فقرا باقی بگذارند البته در هر سه کتاب آسمانی به پرهیز از افراط و تفریط سفارش و رعایت اعتدال تاکید شده و اصولی همچون انفاق بدون منت، پنهانی، برای رضاء و محبت خداوند مورد تأکید قرار گرفته و بیان شده مالی که به مستمندان داده می شود باید از بهترین اموال انتخاب شود بنابرایناین انفاق، مستحق رحمت خداوند بوده و پاداش های فراوانی بدنبال خواهد داشت که مهمترین آنها نجات از دوزخ و سعادت اخروی است.

در پایان نامه موضوع عبادت و عابدان به دو روش واژه ای و مفهومی در آیات قرآن بررسی شده است. درتبیین این مباحث از کتب تفسیر و حدیث بویژه نهج البلاغه و برخی از کتب ادعیه استفاده شده است.