جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله حاضر درباره اسامی سوره ها و وجه نامگذاری آنهاست و در سه فصل با این عنوان ها تنظیم و تدوین شده است: فصل اوّل، فرضیات نگارنده درباره اساس و مستند روایی نام سوره ها، وجه تسمیه سوره ها در احادیث پیامبر(ص)، صحابه و امامان(ع)؛ فصل دوم، فرضیه طبقات بیست و چهارگانه نامها و عناوین نامشهور سوره ها، نمونه ها و شواهد؛ فصل سوم، طبقه بندی مفهومی اسماء سور، طبقه بندی مفهومی واژگان قرآن کریم، طبقه بندی عناوین سوره ها بر مبنای مبادی آنها در قرآن کریم.

تحقیقی در بیان ویژگی های صراط مستقیم با تکیه بر آیات قرآن و روایات ذیل آیات است. پژوهش حاضر در سه فصل و نه بخش تدوین شده است. نویسنده در فصل اول با عنوان «زیر ساختارهای اعتقادی صراط مستقیم» به طرح مباحثی مانند اعجاز قرآن و جاودانگی و جهانی بودن اسلام و قرآن پرداخته است. وی در فصل بعدی «طراط مستقیم» را موضوع بحث قرار داده و واژه های مرتبط از قبیل سبیل، طریق، سلوک و عقبه را تبیین کرده، سپس صراط مفرد و صراط ترکیبی مانند صراط مستقیم یا صراط الله بررسی شده است. نویسنده در مورد «صراط» در آخرت نتیجه گرفته است که پُلی است بر فراز جهنم که در امتداد همان راه مستقیم در دنیاست و فقط رهروان حجت خدا می توانند به سلامت از آن عبور نمایند، در ادامة ادلة انحصار صراط مستقیم در اسلام را ذکر کرده است. فصل پایانی به «پلورالیسم دینی و هرمنوتیک» اختصاص یافته است که شامل مباحثی مانند: مفهوم و پیشینه پلورالیسم و منشاء پیدایش پلورالیسم است.

این پایان نامه مشتمل بر سه بخش با این مباحث است: بخش اول، کلیات: معنای لغوی صراط، معنای سبیل و تفاوت آن با صراط، معنای صراط مستقیم؛ بخش دوم، صراط مستقیم از دیدگاه قرآن: شامل تفسیر 42 آیه در این زمینه؛ بخش سوم، صراط مستقیم از دیدگاه حدیث: تفسیر صراط، تفسیر صراط مستقیم، بعضی از راه ها و عوامل روی آوردی بندگان به صراط مستقیم، بعضی از عوامل بازدارنده از صراط مستقیم

پایان نامه حاضر در ده فصل با این عناوین تنظیم و تدوین شده است: کلیاتی در باره معانی صراط در لغت و قرآن، انواع صراط شامل صراط تکوینی و تشریعی، عبودیت ماهیت صراط مستقیم تشریعی، مفهوم عبودیت، صراط مستقیم صراط اعتدال، صراط مستقیم در تفسیر المیزان، بررسی آیات صراط مستقیم در قرآن، مطالعه صراط مستقیم در روایات، مراتب تشکیکی صراط مستقیم، صراط مستقیم یا صراط های مستقیم. نویسنده در فصل اخیر ادله وحدت صراط مستقیم را بیان کرده و ادلّه تعدد آن را رد نموده است.

«صراط مستقیم» برای انسان که عمر کوتاهی دارد، نزدیک ترین و مناسب ترین راه برای رسیدن به مقصد و هدف به شمار می رود. دین، قرآن و امام، از مصادیق صراط مستقیم هستند. بنابراین اگر «صراط» نباشد، انسان در گمراهی و تاریکی جهالت گرفتار و تباه می شود. در این رساله پس از بیان کلیات موضوع، ویژگی های «صراط» مورد بررسی قرار گرفته است. امیر مؤمنان(علیه السلام) نمونه کامل وحدت سالک و صراط هستند. راهیان صراط همراه بهترین رفقا و مصاحبان اند و راهشان به طور کامل در امن و امان است. برتری اصحاب صراط به علم و دانش خدادادی است و آن ها علمی دارند که دیگران ندارند. پیروی از هوای نفس، استکبار، استنکاف، تقلید کورکورانه، همراهی با بدکاران، تبعیت از اکثریت، عصیان و طغیان از آفات و موانع صراط هستند که در این رساله به آن ها پرداخته شده است.

تحقیقی است پیرامون اسما و صفات ثبوتیّه و سلبیه قرآن از منظر قرآن کریم. نویسنده در این رساله که در چهار فصل تهیه و تدوین یافته است، با اشاره به تقسیمات گوناگون در تبیین اسامی و صفات قرآن، تقسیم این اوصاف به ثبوتیّه و سلبیّه را بهترین و جامع ترین تقسیم ذکر می کند و 63 صفت ثبوتی و 10 صفت سلبی را ذکر می نماید. صفات مذکور اعمّ از صفات مفرد یا صفات مرکّب، و اعمّ از این که مختص قرآن باشد یا مشترک بین قرآن و خداوند باشد، می تواند افق های جدیدی از معارف قرآن و مباحث تربیتی را فراروی اصحاب تحقیق و سلوک باز نماید. نویسنده در تبیین اسما و صفات مذکوره به بررسی لغوی و تفسیری این اوصاف اشاره کرده است و با بررسی اقوال مفسّران به جمع بندی آن ها پرداخته است.

این پژوهش به بررسی رویت خدا از منظر کلام اسلامی، قرآن و روایات پرداخته است. در فصل اول که کلیات این مقاله است اشاره‌ای به مفهوم رویت، کلمات نزدیک به رویت،رویت به چه معناست، امکان رویت خدا شده است. در سه فصل این رساله به بحث و بررسی در مورد عقاید فرقه‌های مختلف از جمله اشاعره، معتزله، و شیعه شده است. اشاعره رویت خداوند را با همین چشم ظاهر جایز می‌دانند حتی ذوق و لمس و شم را هم در مورد خداوند جایز می‌دانند. دلیل عقلی و نقلی از طرف اشاعره ارائه شده است. معتزله و شیعه هم معتقدند خدا نه در این دنیا و نه در آخرت دیده نمی‌شود. نتیجه می‌گیریم که دیدن خدا با چشم سر میسر نیست، اما رویت به معنی شهود و با چشم باطن و قلب امکان‌پذیر است.

ملاصدرا علاوه بر استوار نمودن نظرات حکمی خود بر پایه اصول عقلی، در آثار خود به کرات به آیات و روایات استناد نموده است. وی معرفت قیامت و سایر اصول آخرت را وابسته به متابعت از شریعت می‌داند. این پایان‌نامه به منظور آگاهی از میزان تأثیر قرآن و حدیث در معرفت ملاصدرا از معاد و تطابق آراء فلسفی وی با آیات و روایات تدوین شده است. در این تحقیق پس از بیان معاد از منظر قرآن و روایات، آراء صدرا و استشهاد وی به آیات و احادیث مورد بررسی قرار گرفته است. ملاصدرا معاد جسمانی مورد نظر شرع را برهانی نموده و معتقد است حشر انسان با عین همین بدن دنیوی است. منظور از عینیت در قرآن، عینیت صورت است نه ماده . اما مخالفان ملاصدرا حشر انسان را با همین بدن مادی و عنصری دانسته‌اند.

اثبات وجود خدا، مهم‌ترین مساله در فلسفه‎ی اسلامی است و باور به خدا رکن دین اسلام می‌باشد. استدلال‎های گوناگونی درباره‎ی این مساله از جانب هر یک از فیلسوفان و متکلمان مطرح شده است. در نهایت، با تعمق و تحلیل عقلانی بر جمیع مطالب و روایات فصول، رسیدن به این نتیجه ضروری دانسته شده که خداوند عقل را عامل شناخت خود قرار داده است و شناخت یقینی، مطلوب شارع است و این شناخت با برهان به دست می‎آید و خود او نیز به عنوان علت همه موجودات قابل شناخت عقلی هست و قرآن به برهان اهمیت داده است و افراد را به جستجوی برهان برانگیخته است. برهان نظم در آیات متعددی از قرآن کریم آمده است.این برهان کاملا ساده برای عموم بیان شده است. برخی فلاسفه هم آن را به همان صورت که قرآن فرموده است، یقینی دانسته‎اند ولی به نظر برخی دیگر برهان نظم یقینی نیست. برهان فطرت در قرآن آمده است و برای همگان قانع کننده است، ولی در کتب فلاسفه به آن چندان پرداخته نشده است. بیشتر فلاسفه معتقدند که برهان حرکت در آیه "لا احب الآفلین" بیان شده، درحالیکه حدوسط در این آیه محبت است. فلاسفه به این برهان توجه کرده‎اند، اما در قرآن این به برهان به صورت صریح بیان نشده است و می‎توان این برهان را از آیات استنباط کرد. برهان حدوث مورد اعتنای قرآن قرار گرفته است و فلاسفه و متکلمان نیز به این برهان توجه داشته‎اند، ولی با نظری دقیق‎ می‎توان برهان وجوب و امکان را که دقیق‎تر است به جای آن قرار داد. البته این برهان، بیشتر مورد متکلمان قرار گرفته است تا فلاسفه، و برهان حرکت به صراحت و با الفاظ فلسفی در قرآن نیامده است، ولی از برخی از آیات قابل استفاده است و برهان حدوث نیز قابل ارجاع به این آیه است. فلاسفه نیز به این برهان توجه خاصی داشته‎اند.البته این برهان، بیشتر مورد فلاسفه قرار گرفته است تا متکلمان. برهان صدیقین نیز در قرآن نشانه‌هایی دارد و بلکه اساس معارف عمیق دینی در رویت و شهود بی‌واسطه خداوند است به‎گونه‎ای که هیچ‌یک ازمخلوقاتش مستقیما دال بر او نباشند، بلکه او بر مخلوقات خویش دلالت کند.در نتیجه آشکار است که هیچ یک از این براهین با شکل منطقی دقیق و اصطلاحات فنی در قرآن نیامده‎اند و دلیل این مطلب روشن است. همانگونه که پیامبر یک دانشمند رسمی نیست، کتابنازل شده بر او نیز یک کتاب علمی نیست. دین خدا وکتاب و فرستاده او خان گسترده‎ای برای همه انسان‎ها هستند، که هرکس به فراخور خود طعامی از آن برمی‎گیرد و می‎توان نتیجه گرفت که هر آیه از قرآن، آینه‎ای از برهان بر وجود خداست.