جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این تحقیق عزّت نفس از منظر قرآن و سنت است . شناخت عوامل مؤثر بر عزّت نفس افراد و آشنایی با آثار و پیامدهای عزّت نفس از دیدگاه قرآن و روایات از اهداف این نوشتار است . دراین تحقیق سعی شده است علاوه بر قران از تفاسیر ، منابع روایی ، اخلاقی ، نشریات معتبر و اینترنت استفاده شود.برخی از کتابهای اخلاقی مورد استفاده عبارتنداز : پرورش مذهبی و اخلاقی کودکان، اسلام و روان شناسی، فلسفه اخلاق ، توکل به خدا راهی به سوی حرمت خود و سلامت روان. واژه « عزّت » اولین بار در قرآن برای خداوند به کار رفته است . بر این اساس باید منبع و منشأ عزّت را از جانب خداوند بدانیم . در آیاتی دیگر عزّت به رسول او صلی الله علیه و اله و مؤمنان نسبت داده شده و همین مطلب گویای این واقعیت است که گر چه بر اساس برخی آیات خداوند را جامع همه ابعاد عزّت می دانیم ولی بدان معنا نیست که سایرین از دستیابی به آن محروم باشند . بلکه معنایش آن است که هر که خواهان عزّت است باید بداند که جمیع ابعاد عزّت در خداوند منحصر است و باید از او طلب عزّت نماید . در نظام اعتقادی اسلام همواره بر عزّت نفس و تصور مطلوب و ارزشمند نسبت به خود و دیگران سفارش شده و در آیات و روایات فراوانی از جایگاه والای انسان و احساس کرامت و شرافت او یاد شده است . بر همین اساس می توان عزّت نفس پایه و محور اصول اخلاقی و تربیتی دانست، زیرا لازمه ی هر گونه تعبیر و تهذیب نفسی در انسان آشنایی با گوهر وجودی خویش است. پی بردن به جایگاه و قدر و منزلت والای انسانی، افراد را از هر عملی که منافی با عزّت نفس و شأن و منزلت یک انسان است ، بر حذر داشته سبب می گردد فرد خود را از هر گونه ذلّت و حقارتی محفوظ دارد. عوامل بسیاری بر شکل گیری و رشد وشکوفایی عزّت نفس افراد تاثیر گذار است . از آنجا که خواهش عزّت نفس، میل طبیعی و عالیه هر انسانی است توجه به علل و عوامل تأثیر گذار بر عزّت نفس از اهمیت بسزایی برخوردار است. به طور قطع و یقین نقش خانواده، عزّت نفس والدین، وضعیت اقتصادی ، مربیان و دوستان و همسالان هر فرد از میان سایر عوامل بیش از همه حائز اهمیت می باشد . یکی از مباحث ضروری در موضوع عزّت نفس آثار و پیامدهای ارزشمندی است که مترتّب بر آن می باشد . آثاری که وجود هر یک از آنها به تنهایی در زندگی انسان کارگشا است از جمله این آثار : 1- مسئولیت پذیری، 2- پست بودن دنیا، 3- عدم ارتکاب معصیت، 4- انجام اعمال نیک، 5- بی نیازی از مردم، 6- احساس آرامش و اطمینان خاطر. در نتیجه ؛ آراسته شدن به این صفت نیک اخلاقی نیازمند سعی و ممارست بی امان است . گر چه هر انسانی خواهان رسیدن به عزّت نفس است اما این موهبت الهی تنها به کسانی ارزانی می گردد که مجهز به اسباب و شرایط لازمه باشند.

موضوع تحقیق مفهوم عزت نفس و کرامت در قرآن و سنت و پیامدهای فردی واجتماعی آن است. شناخت بیشتر مفهوم عزت نفس و کرامت و عوامل و موانع تربیت و پیامدهای فردی و اجتماعی آن در منظر قرآن و سنت و دیدگاه روانشناسان از اهداف پژوهش می باشد. تعریف و تبیین موضوع و اهمیت و جایگاه آن و بیان مراتب و شناخت منشا و سرچشمه، عوامل و موانع تربیت و پیامدها و آثار دامنه های تحقیق را تشکیل می دهد. منابع و مآخذ استفاده از این تحقیق قرآن، نهج البلاغه، کتب روایی و تالیفات معاصران و مجلات در موضوع مورد بحث می باشد. و روش تحقیق، روش کتابخانه ای است. این مجموعه بر چند فصل تدوین شده است. عزت نفس در لغت به معنای « حالتی است که مانع مغلوب شدن انسان می شود ور در تعریف کرامت، اسمی است که برای بخشش، بزرگواری و بزرگ منشی نهاده می شود و نیز همان نزاهت از پستی و فرومایگی است. و در منظر روانشناسان عزت نفس معمولا به عنوان ارزشیابی شخصی از « خود ارزشمندی» خویش تعریف می شود. آیات قرآن ناظر به دو نوع کرامت است: کرامت تکوینی که منزلت انسان به عنوان یک امر تکوینی مورد ملاحظه قرار می گیرد که اگر انسان فضیلتی هم دارد به اعتبار این است که متعلق تکریمان الهی است و کرامت ارزشی که در نتیجه افعال اختیاری به دست می آید. سرچشمه اصلی عزت خداوند است و تمام عزت ها از آن اوست. همان طور که خود در قرآن اشاره کرده و می فرماید: «مَن کانَ یریدُ العزه فلله العزه جَمیعا» « هر که طالب عزت است بداند که تمام عزت خاص خدا است.» و نیز عوامل و موانع پروش و تقویت عزت نفس به دو دسته قابل تقسیم اند: 1- عوامل و موانع درونی، که از قرآن و روایات گرفته شده. 2- عوامل و موانع بیرونی، که منظور محیط و آن دو محیط خانواده و مدرسه می باشد. عوامل درونی عبارت اند از: 1. طاعت و بندگی 2. تقوا 3. تمسک به قرآن و اسلام 4. ولایت مداری 5. جهاد و شهادت طلبی 6. گذشت و بخشش 7. انصاف 8. دوری از شرارت 9. راستگویی 10. حلم و بردباری 11. بصیرت و آگاهی 12. نیکی به خویشاوندان 13. چشم پوشی از دنیا 14. عدم درخواست نیاز از مردم 15. قناعت 16. وفای به عهد 17. درود و سلام عوامل بیرونی عبارت اند از: 1. محیط خانواده 2. محیط مدرسه از موانع تربیت عزت نفس و کرامت می توان به اتکا به غیر حق، 2. اسارت شهوات 3. گناه 4. دلبستگی به دنیا 5. درخواست نیاز از مردم 6. طمع 7. عدم همبستگی امت اسلامی 8. بازگو کردن درد و رنج در نزد دیگران 9. افراط در عذرخواهی 10. چاپلوسی 11. انتقام گیری نام برد. و از پیامدها و آثار فردی می توان به 1. تقوا 2. تواضع 3. علو همت 4. استغنا و بی نیازی 5. عدم وابستگی 6. اعتماد به نفس، و از پیامدهای اجتماعی به 1. کاهش رفتارهای مجرمانه وبزهکارانه 2. تسلیم ناپذیری در برابر حکومت ظلم 3. ارتباط با انسان ها نام برد. کرامت بهترین بستر و رشد و تربیت آدمیان است و تمام شئون تربیتی باید مبتنی بر حفظ کرامت ها باشد تا زمینه مناسب تعالی انسان ها فراهم شود و بر این اساس رمز بعثت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله نیز تکمیل مکارم اخلاق بشریت معرفی شده است. «بعثتُ لاُتَمم مَکارم الاخلاق» و هرگاه درباره موضوع « عزت و افتخار» سخن به میان می آید ناخودآگاه نظرها به سوی مردی از تبار آل رسول حضرت سیدالشهدا حسین بن علی علیه السلام جلب می شود که می گوید اصلا زندگی که با تو سری خوری و زیردستی باشد، مردن از آن بهتر است و مردنی که با پیروزی باشد بر چنین زندگی هزاران بار ترجیح دارد. و جمله معروف ایشان: «هیهات منا الذله» از آن جمله هایی است که تا دامنه قیامت از آن حرارت و نور می تابد، حماسه و کرامت و عزت و شرافت نفس می بارد. «والحمدلله اولا و آخرا»

ان مقامات الخطاب في القرآن الكريم متنوعة و متعددة تعدد المواضيع التي عالجها، و المقاصد التي قصدها، اخترت مقام الترغيب و الترهيب كنموذج لهذه الدراسة، و هو مقام يفيض به بحر الكتاب العزيز، إذ لا يكاد المتطلع ف بآياته أن يجد موضوعا من المواضيع التي تولى القرآن الكريم بيانها، و اقترن بآيات الترغيب و الترهيب، و الوعد و الوعيد، سواء كان ذلك في مقام تثبيت العقائد، أو فرض العبادات، أو في مقام بيان مسائل المعاملات، و ترسيخ الأخلاق و العادات، و ذلك لما يكتسيه هذا المنهج الرباني من أهمية تتمثل في أنه خطاب من اله تعالى لفطرة الإنسان و غريزته، فالإنسان جبل على حب الخيرات فرغب بكل ما هو خير، كما جبل على نبذ الشرور و المفاسد، فرهب بما يخافه و ينبذه

در این پایان نامه زن از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته و با آیین زرتشت، یهود و مسیحیت مقایسه شده است. موضوعاتی که میان قرآن و سایر آینیهامقایسه شده، عبارت است از : مهر، نفقه، ضرورت مهر ونفقه وارث زن و مرد.

زمینه و هدف: قرآن کریم کتاب هدایت است و خداوند حکیم هرآنچه که جنبه‌ی هدایت‌گری داشته به صورت کلی بیان کرده است؛ باشد که در طول سالیان دراز با افزایش دانش بشری، توانایی فهم این مسایل به‌دست آید. از جمله مساله‌ی تحریم مجامعت با حائض تنها در یک آیه‌ی 222 بقره مطرح شده که در حکمت و فلسفه‌ی تحریم آن فقط با لفظ اذیت و آزار بودن بدان اشاره شده و روایات علت تحریم آن را مشکلاتی چون زشت و ناقص الخلقه شدن، بیماری جذام، برص برای جنین برشمرده‌اند. روش بررسی: در این مقاله نیمه مروری ضمن روش گردآوری اطلاعات از طریق کتابخانه و نرم‌افزار (اینترنت)، در مورد واژه "أذی" و سپس توصیف و تحلیل دیدگاه لغویان و مفسران در این باره، به بررسی تطبیقی حکمت تحریم مجامعت از منظر دیدگاه قرآن و روایات و دستاوردهای قطعی طب پرداخته شد. یافته‌ها: نتایج کشفیات و استنباطات طبی علمی با توجه به شرایط فیزیولوژیک ایجاد شده برای حائض، نشان داد که دستاوردهای طبی می‌تواند موید و مشمول دیدگاه قرآن و روایات مبنی بر عوارض مجامعت در این ایام باشد و عدم رعایت آن موجب بروز آلودگی و بیماری در دستگاه تناسلی زن و مرد شود و این بیماری‌ها غیر از مشکلات روحی است که برای هریک از زوجین به وجود می‌آید. نتیجه‌گیری: دانش پزشکی نظر قرآن کریم و روایات را در مورد ممنوعیت رابطه‌ی جنسی در دوران قاعدگی تایید می‌کند.

در این مقاله تاثیر آرا فلسفی صدرا در مورد «وجود» بر فهم او از آیات قرآن مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. به این منظور کلیه کتب تفسیری و فلسفی صدرا مطالعه و مواردی که او تحت تاثیر آرا مذکور از آیات قرآن معانیی غیر از معانی ظاهری برداشت کرده، جمع آوری شده است. سپس با توجه به سایر آیات، روایات، معنای ظاهری، شان نزول و سیاق آیات مورد بحث و قرائن موجود در آن ها و با توجه به خصوصیاتی که برای موضوع مذکور در فلسفه ذکر شده است و همچنین نظر به استحاله لوازم عقلی برخی از تفاسیر صدرا، صحت و سقم برداشت های مذکور معلوم شده و این نتیجه به دست آمده که از 7 تفسیری که صدرا تحت تاثیر آرا مذکور ارایه داده است، تنها دو مورد را می توان تایید کرد.

چنانکه از عنوان مقاله حاضر پیداست، مولف درصدد است که پیوند تفسیر قرآن با سیر تطور و پیشرفت علم بلاغت در زبان عربی را آشکار کند. وی بدین منظور پس از بیان توضیحاتی کلی درباب خاستگاه دانش بلاغت و بدیع در ادب عربی و اروپایی، به تطبیق نظریه خود در موردی خاص یعنی صنعت «لف و نشر» می پردازد. به نظر مولف صنایع بدیعی - و از جمله لف و نشر - هرچند خاستگاهی غیردینی داشته اند، اما توسعه و تکامل خود را در تمام مراحل وامدار دقت ها، نکته سنجی ها و دلمشغولی های مفسران در فهم معانی آیات قرآنی بوده اند. وی در بحث از سیر تحول صنعت لف و نشر، می کوشد تا نشان دهد این صنعت تا چه حد با صورت بلاغی دیگری به نام «تفسیر» آمیخته شده است. «تفسیر» را - که در اصل صنعتی ادبی و غیردینی بود - برخی از ادیبان اسلامی چون زمخشری در تفاسیر قرآنی خود با پاره ای از آیات قرآن پیوند زدند و گاه نام دیگری با عنوان لف بر آن اطلاق کردند. اما دانشمندان بلاغی متاخر چون قزوینی و تفتازانی که همگی از اصحاب مدرسه سکاکی شمرده می شوند، اصطلاح لف و نشر را صریح تر به کار بردند و در ذکر اقسام، شقوق، تعاریف و ایراد شواهد شعری و غیر قرآنی برای آن سنگ تمام گذاشتند.

«تأویل» در اندیشه قرآنی حکیم صدرالمتألهین شیرازی «ره» و حضرت امام خمینی «س» یک ضرورت به شمار می‌رود و معتقدند که «تأویل» همان مرتبه کامل «تفسیر» است که مربوط به باطن و چهره ناپیدای امور است. در این معنای از تأویل، حق تعالی تأویل همه امور است و اینکه هر کدام از کتاب تکوین (هستی) و کتاب أنفس (انسان) و کتاب تدوین (قرآن کریم)، برخوردار از مراتب متعددی از نزول می‌باشند که میان آنها تطابق و هماهنگی کامل برقرار است به گونه‌ای که انکشاف و ظهور هر یک از مراتب و عوالم هستی و بطون قرآنی در گرو انکشاف مراتب و درجات وجودی آدمی است.لذا هر دو متفکّر تأویل را به مثابه یک روش تلقی می‌کنند که از این طریق می‌توان به باطن و غیب امور نائل آمد.