جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از آنجا که زیباترین کلام وجود از درگاه خلود، به زبان تازی فرود آمده است، در بلندای زمان پارسیان شیرین بیان، برای نشر معانی و کشف اسرار آن، در پهنه سرزمین پهناور ایران، برای فهم هموطنانی که به زبان عربی تسلط نداشته اند، به روشهای گوناگون و به مقتضای زمانها و مکانها و بینشها و گویشها به ترجمه و تفسیر آن پرداخته اند و معانی زببای آن را به یاری زبان و ادب دل انگیز منثور و منظوم پارسی بر لوح دل هموطنان نگاشته اند، نگارنده این مقال بر آن شد تا به اقتضای حال نگاهی به سیر ترجمه ها و تفسیرهای دلربای فارسی قرآن مجید اندازد. و از سلمان پارسی و ترجمه آهنگین قرآن مجید و ترجمه تفسیر طبری و تفسیر خواجه عبدالله أنصاری و کشف الاسرار میبدی و تفاسیر منثور و منظوم دیگر، چون دو اثر زیبا و حکیمانه و عارفانه صفی علیشاه و سید محمد حسین انوار شیرازی یاد کند تا إن شاء الله تعالی در ضمن مجموعه ای، تحقیقات خود را به عاشقان زبان و ادب و حکمت و عرفان قرآن در سرزمین ایران و جهان تقدیم دارد. والله الموفق والمعین و علیه التکلان

معرفت و به طور خاص باور و اعتقاد آدمی، یکی از مهم‌ترین ارکان در تعین هویت انسان و شکل‌گیری فرد و اجتماع است که از دیرباز مورد توجه و پژوهش‌های فراوانی از منظرها و نیز از جهات مختلف بوده است. به حتم باورهای انسانی همانند سایر پدیده‌های دیگر، همان‌گونه که در برخی از امور تأثیرگذار است، از عوامل و علل معرفتی و غیر معرفتی نیز اثر می‌پذیرد. قرآن کریم، این تأثیرگذاری و تأثیرپذیری معرفت را با همه ابعاد آن مورد توجه قرار داده و ضمن بیان فرایندها و روندهای این تعامل، هنجارها و بایسته‌های این تعامل را برای دستیابی انسان به سعادت و کمال بیان فرموده است. این مقاله ضمن بیان نکاتی مقدماتی، برخی عوامل تأثیرگذار بر باور از دیدگاه قرآن کریم را ـ با تأکید بر مورد «تکبر» برمی‌رسد. اهمیت از این دست از مباحث، از آن‌رو است که یکی از راه‌های اسلامی سازی علوم، طراحی نظریه‌ای سامان‌مند و جامع درباره هنجارهای باور بر اساس قرآن کریم و سنت پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) است.

به طور کلی، تمام علوم انسانی متأثر از انگاره‌های فلسفی است و علم تفسیر متون دینی از این امر جدا نیست. به نظر می‌رسد مفسرانی که در فلسفه صاحب تفکر و اندیشه‌اند در مبانی و روش تفسیر و فهم آیات قرآن به قواعد و ملزومات روش تفلسف خود پایبند باشند. دغدغه و مسئله پژوهشِ حاضر فهم و شناخت امکانات منحصر به فردی است که روش تعقل فلسفی در تفسیر و فهم عمیق آیات قرآن کریم در اختیار مفسر قرار می‌دهد. برای تبیین و توضیح این مسئله، با ابتنا بر نظریات موجود، ابتدا از مفاهیمی همچون تفسیر و تأویل و عقل بحث می‌شود و سپس، با تبیین دقیق تفسیر عقلی و تفاوت آن با تفسیر به رأی، ادله موافقان و مخالفان تفسیر عقلی بیان می‌گردد و با تمسک به نظریات مختلفی که در باب رویکرد تعقل فلسفی به تفسیر وجود دارد، مهم‌ترین امکانات تفسیری این روش در فهم آموزه‌های وحیانی بازشناسی می‌شود. از این رهگذر، نگاهی اجمالی به کاربست روش مذکور در تفسیر المیزان، اثر شهیر فیلسوف و مفسر قرآن کریم علامه طباطبایی، خواهد شد.

این پژوهش با عنوان «رابطه ایمان و عمل صالح در قرآن» از چهار فصل تشکیل شده است: فصل اول شامل مقدمه، بیان و تعریف مسئله، سؤال ها، پیشینه، ضرورت، فرضیه ها، هدف، قلمرو و واژگان کلیدی موضوع است. فصل دوم به معنای لغوی و اصطلاحی ایمان، ایمان در اصطلاح فیلسوفان و متکلمان و ویژگی های ایمان در قرآن پرداخته است. از مطالب مهم این فصل می توان به اسلام و ایمان، آرا و نظرها، مراتب چهارگانه ایمان، زیادت و نقصان ایمان، متعلقات ایمان، عوامل پدیدآورنده و تثبیت کننده ایمان، شاخه های یقین، شاخه های عدل، شاخه های جهاد، رابطه ایمان و یقین و جایگاه و آثار ایمان اشاره کرد. در فصل سوم، معنای لغوی عمل و مفاهیم نزدیک به آن، چیستی عمل صالح، نقش عمل در تکوین شخصیت انسان، جایگاه عمل صالح در اسلام، اجتناب از ادعای بدون عمل، عمل در دنیا و بهره وری در آخرت، نکوهش اعمال ناپایدار و ناپسند، ملاک ها و آثار عمل صالح مورد بررسی قرار گرفته است. فصل چهارم به بررسی رابطه متقابل ایمان و عمل صالح اختصاص دارد.

مباحث اصلی این پژوهش در چهار بخش با این مباحث تنظیم و تدوین شده است: بخش اول، کلیات: قرآن کامل است، تحدی قرآن به زبان قرآن، چگونگی تفاوت در تحدی قرآن؛ بخش دوم، تحدی قرآن کریم به اسلوب کلام و محتوای خود: تحدی قرآن از نظر هماهنگی، تحدی قرآن در قانونگذاری، تحدی قرآن کریم به اسرار علمی، تحدی قرآن کریم به اخبار غیبی؛ بخش سوم، عقلی و برهانی بودن مهمترین جنبه قرآن کریم: تحدی قرآن در فصاحت و بلاغت، تحدی قرآن کریم در استدلال عقلی؛ بخش چهارم، منحصر نبودن تحدی قرآن کریم به زمان خاص.

موضوع این پایان نامه دوستی می باشد. دوستی یعنی عشق و محبت و در اصطلاح یعنی خلاقیت، نبوغ،ابتکار و به معنای خاص باید گفت که دوستی هنر است و یکرنگی یعنی وفا و فداکاری و به عبارت دیگر دوستی ساختن است. در جای دیگر دوستی به معنی هم نشینی ، معاشرت و گفتگوی انسان با افرادی که به آن ها علاقه و محبت دارد تعریف شده است. با توجه به این توضیحات معنای کلی که از دوستی به دست می آید این است که : دوستان طرفدار و معشوق یکدیگر هستند در پرتو عشق حقیقی وقتی نهال دوستی در دل دو کس ریشه دوانید و مهر و محبت هر روز بر شدت خود افزود و استحکام پذیرفت، استحکام چنین مهر و دوستی متکی به عشق به انجام می رسد که هر دو طرف دلباخته و مفتون هم می شوند و این دلباختگی در همه عمر پایدار می ماند. حال آنکه دوستی انجام گرفت فرد باید رازهای پیدایش بقای دوستی را نیز مدنظر داشته باشد که آن ها عبارتند از : سازگاری کردن، خوش رفتاری، تواضع و فروتنی، داشتن رفتار منصفانه. بنابراین نتیجه ای که از این صفات گرفته می شود این است که دوستی به مشابه درختی است که با گذشت زمان ریشه می کند. هر چند بهتر دوست خود را بشناسید و به نقاط مشترک تخاق خود با او واقف شوید دوستی شما پایدارتر خواهد شد. باید در نظر داشته باشید که هیچ مکتبی به اندازه اسلام به دوستی و محبت و داشتن جامعه ای همراه با مودت و برادری سفارش نشده است این تنها مکتب انسان ساز اسلام است که پایه و اسا دین و دینداری را محبت و مودت قرار داد. دوستی و اردت را یک ضرورت اجتماعی دانسته و با توجیه هایی از قبیل این که به ندای آیه شریفه واعتصموا بحبل الله جمیعا و لاتفرقوا که یکی از شعارهای بارز مسلمین است خواهان آنست که همگی به ریسمان خدا چنگ در زده دست اتحاد و برادری به هم داده تا بهترین راه نیل به سعادت را در اخوت اسلامی و تربیت قرآن بپیمایند. در ضمن این بیانات آفت های دوستی را نیز تذکر داده است از جمله آزرده ساختن خاطر دوست است که باید سعی کنیم از گفتاری که مایه رنجش دوست می شود به شدت خودداری کرد و از شوخی های زننده اجتناب نمود و از حسادت ورزیدن که باعث می شود از انسان سلب کمال شود دوری کرد. در ضرورت و لزوم دوستی همین بس که خدای متعال حضرت ابراهیم را به عنوان دوست خود برگزیده و از نظر قرآن کریم و نهج البلاغه، زندگی اجتماعی برای انسان و رشد و تکامل جسمی و روحی او ضرورت دارد. باید دوستان خوب را شناسایی کرد و با آنها انس گرفت پس نباید دوستان را بطور تصادفی برگزید و اجازه ندهد به سرنوشت که براساس معیارهای نادرست دوستی برایش انتخاب کند. باید در نظر داشته باشیم که قبل از هر نوع رابطه صمیمی باید دوست را مورد آزمایش قرار داد که عبارتند از آزمایش روحی آزمودن به گاه نیاز، و آزمودن در وقت سختی ها و همچنین آزمودن در هنگام سفر می باشد. شالوده دوستی که موجب پیوند دو دوست می شود دوستی برای خداوند است که این رابطه را بوجود آورد. بعد از پایه ریزی دوستی بین دو یا چند نفر باید حقوق دوستی را رعایت نمود. که مهمترین آن ها از منظر حضرت علی ( ع) عبارتند از : مواسات یعنی یاری کردن برادران، وفادار بودن یعنی ثات قدم بودن، گذشت داشتن، می باشد.

پژوهش حاضر، تحقیقی پیرامون روابط مختلف موجود میان انسان و جهان از منظر قرآن است. ازآنجا که تلقی های گوناگونی از صانسان و به ویژه صجهان و حوزه و گستره آن وجود دارد لذا کوشیده ایم تا در بخش نخست این تحقیق، واژگان انسان، جهان و رابطه را در خلال سه فصل تنقیح کنیم و مراد خویش از این الفاظ را بیان کنیم. باید توجه داشت که تحقیقات گوناگونی تاکنون پیرامون موضوع مزبور ارائه شده است اما نظر به تفکیک جهان به عالم طبیعت و اعم از آن و بررسی روابط انسان با جهان در دو گستره مذکور و سعی در احصاء موارد، نوشته حاضرعلی رغم همه کاستی ها، پژوهشی نو به شمار می رود. بخش نخست همان گونه که ذکر شد حاوی سه فصل می باشد. در بخش دوم کوشیده ایم به روابط میان انسان با جهان به معنای وسیع آن که دربر گیرنده سه عالم عقل و مثال و طبیعت است بپردازیم و در این باره پنج رابطه را تحت عناوین ‎1.خلافت، ‎2. کرامت، ‎3. امانت، ‎4. عینیت، ‎5. وساطت و علیت در ضمن پنج فصل مورد بررسی قرارداده ایم و بخش سوم این پژوهش اختصاص به روابط موجود میان انسان و جهان به معنای اخص آن یعنی عالم طبیعت دارد که این فصل در بر گیرنده نه رابطه میان انسان و طبیعت از منظرقرآن در خلال نه فصل می باشد که عبارتند از: ‎1. رابطه بیولوژیک، ‎2. آبادگری و عمران، ‎3.تسخیر، ‎4. طبیعت منبع معیشت انسان، ‎5. مظاهر طبیعت، آیات الهی برای انسان، ‎6. ارائه نمودهای محسوس برای وصول به جهان نامحسوس، ‎7.طبیعت معلم انسان، ‎8. طبیعت میدان درس آموزی انسان و ‎9. پیوستگی عمل انسان و حوادث طبیعت.

موضوع این پایان نامه (( دوستی از منظر قرآن و سنّت ،ریشه ها و عوامل ،آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن)) می باشد . تحقیق در دامن? دوستیهای متعارف بین انسانها بوده و با هدف آگاه ساختن افراد از نظر دین مبین اسلام ، در مورد مسائل مختلف دوستی ، ترویج دوستی های شایسته و بر حذر داشتن افراد از دوستی های غیر شایسته ، انجام گرفته است و روش آن دینی ، بنیادی ،توصیفی و علّی و کتابخانه ای می باشد که از منابعی چون آیات قرآن مجید و تفاسیر،کتب حدیثی ،و کتابهایی در زمین? اخلاق ،امور تربیتی ، روان شناسی و جامعه شناسی، جمع آوری و تنظیم گردیده است که از جمله مهمترین مآخذ باید به قرآن ، غررالحکم و روان شناسی اجتماعی ، اشاره نمود. در تعریف دوستی می توان گفت که رابطه ای است اجتماعی و محبت آمیز میان افراد. با توجه به اهتمام پیشوایان معصوم ( علیهم السلام) ودانشمندان بزرگ به مسئله دوستی و تأثیر دوستی بر سرنوشت و عملکرد انسان ،میتوان به اهمیت آن پی برد. روحی? اجتماعی انسان و بسیاری از صفات اخلاقی و رفتارهای انسانی مبتنی بر آن ،گسترش روابط اجتماعی در جامع? کنونی و نیازهای عاطفی و مادّی به دوست ،موجب ضرورت یافتن دوستی ،گردیده است . امّا دوستی با هم? اهمیت و ضرورتی که دارد، نباید از حدّاعتدال خارج گردد . خاستگاه دوستی فطرت انسان است و عواملی چون وجود تشابه ، جذابیّت های ظاهری و غیر ظاهری ،نیازها و دیدارها و . . . باعث پیدایش و تداوم آن می گردند . بسیاری از روابط دوستی بدون هدف خاص و معینی ،پدید می آیند. امّا بعضی دیگر ،در جهت رسیدن به اهداف معنوی همچون کمال، رضا و قرب الهی یا اهداف دنیوی چون بر طرف نمودن نیازهای مادّی یا خوشگذرانی ایجاد می گردند. نکته مهم این است که دوستان، نباید صرفاً از روی تصادف با هم رفاقت نمایند . بلکه لازم است افراد ، خود با استفاده از حق خدادادیِ انتخاب، از روی آگاهی و تحقیقات کافی ، دوستانی با صلاحیت که دارای معیارهای ایمان ،تقوا ، خردمندی ،دانایی و . . . هستند ،گزینش نمایند. قرآن و سنّت که تنها مرجع صلاحیت دار تعیین آن هستند، معیارهای دوستان صالح را بیان داشته اند. دوستی ،آثار فراوانی به همراه دارد که مهمترین آن تشابه اعتقادی و اخلاقی دوستان می باشد . از جمله آثار فردی و اجتماعی دوستیهای شایسته می توان به موارد ذیل اشاره نمود: نیکنامی ، شرافت، بهره مندی از یاری دوست مؤمن دردنیا و شفاعت او در آخرت و دعای خیرش ، آرامش روانی فرد و خانواده ، رفاه و آسایش عمومی در جامعه ،انسجام بیشتر اجتماع و... . همچنین بدنامی ،دشمنی ،نفاق ،پشیمانی، عذاب فرد، نا آرامی در فضای خانواده ، گسترش فساد و نا امنی در جامعه و ... از پیامدهای ناگوار دوستیهای غیر شایسته می باشند. دوستی با جنس مخالف علاوه بر آثار سوء ذکر شده ،موجب پیامدهای وخیم دیگری چون بیدار شدن حسّ تنوع طلبی و تقاضای نامحدود جنسی ،بالا رفتن سن ازدواج و در نتیجه کاهش آن در جامعه و آثار بد تجرّد بر اجتماع ،افزایش طلاق و . . . می گردد . فرضیه این تحقیق این بود که با انتخاب دوستان صالح ، بهتر و سریعتر می توان در راه کمال و قرب به خدا گام برداشت که با بیان حتمی بودن تأثیر گذاری دوستان، به ویژه در زمین? اعتقادی و اخلاقی ، اثبات گردید . زیرا روح ما از افکار و رفتار آنها ، یقیناً اثر می پذیرد و آنان نیز به دلیل حس مسئولیت ، به مادر تقویت اعتقادات دینی، یاری می رسانند. بالعکس ،دوستان ناپاک ما را از رسیدن به دین منظور باز می دارند. با در نظر گرفتن اهمیت موضوع دوستی و رواج دوستی های ناشایسته در جامعه ، لازم است دربار? این موضوع تحقیقات گسترده تری انجام پذیرد. به ویژه در زمین? دوستی با جنس مخالف، ارائ? پژوهشهای مختلف حتی تحقیقات میدانی، ضروری می باشد.

در این پایان نامه از ابتدای کتاب یاد شده شامل مقدمه ی سیداحمد صقر و مقدمه ی مؤلف تا صفحه ی 48 متن کتاب ترجمه شده است. موضوعات مورد بحث این قسمت عبارت است از: نهضت تألیفی علمای اسلامی در دفاع از قرآن، نقش عالمان معتزلی در بیان اعجاز قرآن، کتاب اعجاز القرآن رمانی، کتاب اعجاز القرآن خطابی، باقلانی و کتاب اعجاز القرآن، باقلانی و شیخ مفپپید

این پایان نامه اختلاف را با تکیه بر آیات قرآن در چهار فصل بررسی کرده است. در فصل اول، به ریشه یابی اختلاف و بررسی تاریخچه اختلاف پرداخته شده است. در فصل دوم، اختلاف امت های پیشین به نحو تحلیلی گزارش گردیده است. در فصل سوم، از اختلاف در حوزه اسلام و مسلمین سخن رفته است. در فصل چهارم، به ارزیابی اختلاف در نظام ارزشی قرآن کریم پرداخته شده است