جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کهن‌ترین منابع کلامی، حدیثی و تفسیری عالمان مسلمان طی قرون نخست به ندرت نظریه‌ای روشن درباب وجه اعجاز قرآن بیان می‌کنند. این در حالی است که در آغاز قرن پنجم، این بحث در آثار محققانی چون باقلانی، قاضی عبدالجبار و شریف مرتضی به نحوی بالغ و کامل مطرح می‌شود. غیبت این امر از یک سو و حضور انبوهی از مباحث قرآنی دیگر در آثار اسلامی قرون نخست اسلامی از سوی دیگر، این پرسش را در میان می‌آورد که عالمان اسلامی از کی و تحت چه شرایطی به موضوع اعجاز قرآن و تبیین وجه آن پرداخته‌اند. این مقاله می‌کوشد با مروری بر پیشینه‌ی مباحث مرتبط، دو خاستگاه تاریخی برای پیدایش و نظریه‌پردازی درباب وجه اعجاز قرآن در قرون نخست بازشناسی کند: نخست مباحثات و مناظرات کلامی مسیحیان و مسلمانان درباب نشانه‌های نبوّت حضرت محمد(ص) و دوم تلاش‌های ادبی و کلامی معتزله‌ی بصره و بغداد. پس از این دوران، متکلمان معتزلی این امر را در قرن چهارم بیشتر و بیشتر مطرح کردند که در اواخر این قرن، درآمد. از آغاز قرن پنجم، نظریه‌پردازی درباب اعجاز و تبیین وجه اعجاز قرآن هم در آثار کلامی و هم در آثار تفسیری عالمان تمامی فِرَق متداول و به یکی از مباحث اساسی در دو دانش تفسیر و علوم قرآن تبدیل شده است.

بحثی که نگارنده در صدد بیان و توضیح آن است و یک بحث اخلاقی است، این که اگر شخص از سرِ هدایت یابی و یقین و ایمان، و با اندیشه ای خاص در قرآن بنگرد، بسیاری از آیات و سوره ها را می یابد که او را در رسیدن به اهداف بلند و متعالی مورد نظرش یاری می رسانند. زمینه اصلی بحث و اصول آن را مرحوم علّامه طباطبایی در تفسیر المیزان، در ذیل آیه 111 سوره مائده آورده و بیشتر بر ادب انبیا، تأکید نموده است. همین، محور بحث قرار گرفته که بسیاری از ارزش ها و فضایل اخلاقی برپایه و مبنای ادب است. لذا می گوییم: ادبِ ظرافت، عمل، گفتار، بیان و...، و به تعبیر دیگر، بهترین صورت و قالبی است که این فضایل در آن تحقّق می یابند و بر این اساس، ادب اخلاقی را جایگاهی خاص و برتر در بین دیگر فضایل قرار داده اند. مباحث این پایان نامه، در دو بخش کلّی تدوین شده است: مباحث کلّی ادب و اخلاقیات، و مصادیق این مبحث از زندگی پیامبران و سیره آنان در زمینه آداب. نویسنده، این مباحث را در یک مقدّمه و چهارفصل توضیح می دهد. وی در فصل اوّل، نخست به تعریف اخلاق و بیان ریشه کلّی اخلاق و مترادفات آن پرداخته و سپس، تعریف ادب از قول لغویان و ادبا و وجه ارتباط و نسبت ادب با اخلاق را روشن کرده است. البته شواهدی که نویسنده می آورد، شامل هر دو زمینه می شود. فصل دوم، در بیان ویژگی ادب قرآنی است. نگارنده، در توضیح این مطلب، مسئله اعجاز بودن قرآن را مطرح ساخته و از این دیدگاه، الگودهی قرآن را از معجزات آن شمرده و بهترین الگوی اخلاقی برای بشر معرّفی نموده است. به اعتقاد نویسنده، اگر کتاب خدا اعجاز نبود، این قدرت رسوخ را در نفس بشر نداشت. همچنین قرآن، قانونی تغییرناپذیر است. فصل سوم، در باب آداب و ویژگی های مؤمنان در قرآن است. این فصل نیز از بخش هایی چون: آداب فردی و شخصی، آداب اجتماعی و معاشرتی، بحثی مستقل در باب ادب سلام و تحیّت، و ادب در برابر پیامبر اسلام و والدین، تشکیل شده است. نگارنده، در این فصل، از احادیث شمارنده ویژگی های مؤمن، استفاده نموده و سپس، شرح این احادیث را از قول بزرگانی چون علّامه مجلسی، بیان کرده است. نویسنده، در فصل چهارم به معرّفی الگوهای نمونه (مانند انبیای الهی یاد شده در قرآن کریم) پرداخته و ضمن آوردن مثال هایی از آیات قرآن، ادب انبیای الهی در قرآن کریم را محور این بحث قرار داده است. شایان ذکر است که نویسنده، در بیان این قضایا، ملاحظه کلّیت بحث را نموده و ادب انبیا را از هر دو جنبه فردی و اجتماعی، بررسی کرده و در پایان، ذکر هر قضیه، اثر رفتاری آن پیامبر را در جامعه عنوان نموده است.

موضوع انسان از دیدگاه های مختلفی قابل بررسی و تحقیق است. بدیهی است که هر یک از این دیدگاه ها، محدوده خاصّی را جهت مطالعه و تحقیق انسان در معرض قضاوت می گذارد، که با محدوده های دیگر مطالعه کاملاً متفاوت است؛ با عنایت به گستردگی موضوع انسان در صحنه حیات شگفت انگیزش ، میدان مطالعه ای را که ما انتخاب کردیم، مطالعه و بررسی زوایایی از حیات انسان از دیدگاه آخرین کتاب آسمانی است. لازم به توضیح است که نویسندگان این رساله به هیچ وجه ادّعای بررسی همه جانبه و کامل را نمی توانند داشته باشند و با عنایت به بضاعت مزجاة تألیفات بشری تحقیقات خویش را با توکّل به خداوند متعال آغاز نموده اند و امیدوارند که در این زمینه در محدوده توان مطالعاتی خویش از عهده بحث برآمده باشند. این نوشتار متشکّل از یک مقدمه و هشت بخش می باشد. بخش اول: با عنوان « کلیات»، که شامل تعریف و تبیین ، ضرورت و اهمیت ، پیشینه موضوع، سؤالات اصلی و فرعی و واژگان کلیدی می باشد. بخش دوم: عبارت است از « انسان شناسی» که شامل دو قسمت می باشد؛ لفظ یا واژه انسان و اهمیت انسان شناسی. بخش سوم: با عنوان « انسان و مسئله شناخت»، شامل دو فصل می باشد: فصل اول به توضیحی پیرامون ارزش و امکان شناخت می پردازد. فصل دوم چگونگی رسیدن به شناخت که در آن راه های شناخت، وسایل و ابزار شناخت و موانع شناخت توضیح داده می شود. بخش چهارم: نگاهی است به « آفرینش انسان» که شامل چهار فصل می باشد: فصل اول با عنوان دانشمندان و مسئله آفرینش انسان و فصل دوم نظر قرآن درباره ی آفرینش انسان می باشد که درآن به مراحل آفرینش آدم هم اشاره شده است. فصل سوم با عنوان « خلقی دیگر « وأنشأناهُ خلقاً آخر»» به مسئله ی روح می پردازد. فصل چهارم: به فلسفه ی آفرینش انسان پرداخته است که عبارتند از: عبادت، رحمت بر بندگان؛ خلافت وجانشینی؛ آزمایش انسان، معاد. بخش پنجم: در این بخش به « شناسایی فطرت انسان» پرداخته شده است که شامل دو فصل می باشد. فصل اول، با عنوان فطرت چیست؟ فصل دوم با عنوان بررسی سرشت(فطرت) انسان، شامل زیرفصل های: صفات فطری و نیروهای سائق می باشد که عبارتند از: نفس لوّامه و نفس امّاره وشئونات آن . بخش ششم: با عنوان « ارزش و مقام انسان» شامل دو فصل می باشد که فصل اول، به ملاک برتری انسان در قرآن می پردازد و فصل دوم با عنوان « کدامیک برترند؟» به این موارد می پردازد: کدامیک برترند انسان یا ملائکه؟ ، ملاک برتری انسان ها بر یکدیگر و اینکه ملاک برتری، جنسیت نیست و تقوا ملاک برتری انسان است. بخش هفتم: «رشد و تکامل انسان» نام دارد و دارای سه فصل می باشد : فصل اول، عوامل رشد و تکامل انسان و فصل دوم، موانع رشد و تکامل و فصل سوم، راه و مسیر رشد. بخش هشتم: با عنوان«سرانجام انسان» به بررسی مسئله معاد و چگونگی بازگشت انسان به سوی خدا پرداخته است و شامل شش فصل می باشد. فصل اول، اهمیت بحث معاد ، فصل دوم، انسان و مسئله مرگ ، فصل سوم به سکرات مرگ و شداید جان دادن پرداخته است ، فصل چهارم وارد مسائل عالم برزخ می شود. فصل پنجم « قیامت و مباحث آن» و فصل ششم: نگاهی است گذرا به بهشت و دوزخ . در پی دست یافتن به اهداف فوق الذکر، بسیار تلاش شد تا حدامکان از مطالبی صحیح و از منابع دست اول در زمینه های موردنظر استفاده گردد، و چون این تحقیق قرآنی است، بیشتر از منابع تفسیری استفاده شده مانند: تفسیر تبیان، مجمع البیان فی تفسیرالقران، المیران، روض الجنان و روح الجنان، نورالثقلین، برهان و... . همچنین از منابع تحقیقی دیگری هم در این زمینه استفاده شده است مانند: انسان کامل از شهید مطهری، انسان در افق قرآن از علامه جعفری، انسان از آغاز تا انجام علامه طباطبایی و... . همچنین برای بیان احادیث از کتب اصول کافی، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، سفینة البحار، علل الشرائع و... کمک گرفته شده است. در این نوشتار سعی براین شد که در حد توان مجموعه ای جمع آوری شود که شامل مسائل کلی مربوط به نوع انسان در قرآن باشد، تا بدین وسیله به نتایج زیر دست یابیم: 1-آشنایی اجمالی با واژه ی انسان و اهمیت انسان شناسی. 2-آشنایی با مسئله شناخت در انسان 3- آشنایی با آفرینش انسان در قرآن اعم از جسم وروح 4- آشنایی با فلسفه آفرینش انسان 5- آشنایی با سرشت و فطرت انسان 6- آشنایی با ارزش و مقام انسان در جهان خلقت 7- آشنایی با عوامل و موانع رشد و کمال انسان 8- آشنایی با سرانجام انسان واژگان کلیدی: انسان – آفرینش – فطرت- خلافت- کرامت- رشد- کمال- روح – معاد

موضوع انسان از دیدگاه های مختلفی قابل بررسی و تحقیق است. بدیهی است که هر یک از این دیدگاه ها، محدوده خاصّی را جهت مطالعه و تحقیق انسان در معرض قضاوت می گذارد، که با محدوده های دیگر مطالعه کاملاً متفاوت است؛ با عنایت به گستردگی موضوع انسان در صحنه حیات شگفت انگیزش ، میدان مطالعه ای را که ما انتخاب کردیم، مطالعه و بررسی زوایایی از حیات انسان از دیدگاه آخرین کتاب آسمانی است. لازم به توضیح است که نویسندگان این رساله به هیچ وجه ادّعای بررسی همه جانبه و کامل را نمی توانند داشته باشند و با عنایت به بضاعت مزجاة تألیفات بشری تحقیقات خویش را با توکّل به خداوند متعال آغاز نموده اند و امیدوارند که در این زمینه در محدوده توان مطالعاتی خویش از عهده بحث برآمده باشند. این نوشتار متشکّل از یک مقدمه و هشت بخش می باشد. بخش اول: با عنوان « کلیات»، که شامل تعریف و تبیین ، ضرورت و اهمیت ، پیشینه موضوع، سؤالات اصلی و فرعی و واژگان کلیدی می باشد. بخش دوم: عبارت است از « انسان شناسی» که شامل دو قسمت می باشد؛ لفظ یا واژه انسان و اهمیت انسان شناسی. بخش سوم: با عنوان « انسان و مسئله شناخت»، شامل دو فصل می باشد: فصل اول به توضیحی پیرامون ارزش و امکان شناخت می پردازد. فصل دوم چگونگی رسیدن به شناخت که در آن راه های شناخت، وسایل و ابزار شناخت و موانع شناخت توضیح داده می شود. بخش چهارم: نگاهی است به « آفرینش انسان» که شامل چهار فصل می باشد: فصل اول با عنوان دانشمندان و مسئله آفرینش انسان و فصل دوم نظر قرآن درباره ی آفرینش انسان می باشد که درآن به مراحل آفرینش آدم هم اشاره شده است. فصل سوم با عنوان « خلقی دیگر « وأنشأناهُ خلقاً آخر»» به مسئله ی روح می پردازد. فصل چهارم: به فلسفه ی آفرینش انسان پرداخته است که عبارتند از: عبادت، رحمت بر بندگان؛ خلافت وجانشینی؛ آزمایش انسان، معاد. بخش پنجم: در این بخش به « شناسایی فطرت انسان» پرداخته شده است که شامل دو فصل می باشد. فصل اول، با عنوان فطرت چیست؟ فصل دوم با عنوان بررسی سرشت(فطرت) انسان، شامل زیرفصل های: صفات فطری و نیروهای سائق می باشد که عبارتند از: نفس لوّامه و نفس امّاره وشئونات آن . بخش ششم: با عنوان « ارزش و مقام انسان» شامل دو فصل می باشد که فصل اول، به ملاک برتری انسان در قرآن می پردازد و فصل دوم با عنوان « کدامیک برترند؟» به این موارد می پردازد: کدامیک برترند انسان یا ملائکه؟ ، ملاک برتری انسان ها بر یکدیگر و اینکه ملاک برتری، جنسیت نیست و تقوا ملاک برتری انسان است. بخش هفتم: «رشد و تکامل انسان» نام دارد و دارای سه فصل می باشد : فصل اول، عوامل رشد و تکامل انسان و فصل دوم، موانع رشد و تکامل و فصل سوم، راه و مسیر رشد. بخش هشتم: با عنوان«سرانجام انسان» به بررسی مسئله معاد و چگونگی بازگشت انسان به سوی خدا پرداخته است و شامل شش فصل می باشد. فصل اول، اهمیت بحث معاد ، فصل دوم، انسان و مسئله مرگ ، فصل سوم به سکرات مرگ و شداید جان دادن پرداخته است ، فصل چهارم وارد مسائل عالم برزخ می شود. فصل پنجم « قیامت و مباحث آن» و فصل ششم: نگاهی است گذرا به بهشت و دوزخ . در پی دست یافتن به اهداف فوق الذکر، بسیار تلاش شد تا حدامکان از مطالبی صحیح و از منابع دست اول در زمینه های موردنظر استفاده گردد، و چون این تحقیق قرآنی است، بیشتر از منابع تفسیری استفاده شده مانند: تفسیر تبیان، مجمع البیان فی تفسیرالقران، المیران، روض الجنان و روح الجنان، نورالثقلین، برهان و... . همچنین از منابع تحقیقی دیگری هم در این زمینه استفاده شده است مانند: انسان کامل از شهید مطهری، انسان در افق قرآن از علامه جعفری، انسان از آغاز تا انجام علامه طباطبایی و... . همچنین برای بیان احادیث از کتب اصول کافی، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، سفینة البحار، علل الشرائع و... کمک گرفته شده است. در این نوشتار سعی براین شد که در حد توان مجموعه ای جمع آوری شود که شامل مسائل کلی مربوط به نوع انسان در قرآن باشد، تا بدین وسیله به نتایج زیر دست یابیم: 1-آشنایی اجمالی با واژه ی انسان و اهمیت انسان شناسی. 2-آشنایی با مسئله شناخت در انسان 3- آشنایی با آفرینش انسان در قرآن اعم از جسم وروح 4- آشنایی با فلسفه آفرینش انسان 5- آشنایی با سرشت و فطرت انسان 6- آشنایی با ارزش و مقام انسان در جهان خلقت 7- آشنایی با عوامل و موانع رشد و کمال انسان 8- آشنایی با سرانجام انسان واژگان کلیدی: انسان – آفرینش – فطرت- خلافت- کرامت- رشد- کمال- روح – معاد

موضوع این پژوهش، قصّه ی حضرت یوسف 7 در قرآن کریم است. هدف از پرداختن به این موضوع، علاوه بر اهمیّت معارف قرآنی، اشتمال آن بر نکات اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی مفیدی، همچون ارائه ی الگوهای ایمان و عفّت به جوانان، مدیریّت بحران به مسئولان اجتماعی و همچنین آموزه های سودمندی در موضوع رؤیا است. حضرت یوسف 7 فرزند یعقوب نبی 7 و راحیل بود و در سرزمین فدان آرام متولّد شد. وی یکی از پیامبران الهی بود که مژده ی نبوّت را در کودکی با رؤیای سجده ی خورشید و ماه و یازده ستاره در برابر خود، دربافت نمود. وی یک برادر تنی به نام بنیامین و دَه برادر ناتنی از پدر داشت که این دَه تن به او و به ویژه پس از آن رؤیا و توجّه بیشتر پدر، حسادت می ورزیدند. این خوی پَست اخلاقی آنان را به توطئه گری ضدّ یوسف 7 و افکندنش در چاه واداشت و آنان پیراهن یوسف 7 را به خونی آغشته کرده و نزد پدر رفته و به دروغ اظهار کردند که گرگ وی را خورده است، امّا یعقوب 7 سخن آنان را باور نکرد و صبر پیشه نمود. یوسف 7 به عنایت خداوند توسّط رهگذران نجات یافت و با قیمت ناچیزی به وزیر اعظم مصر و ملقّب به عزیز فروخته شد و بدین ترتیب به مصر راه یافت. در آن جا به علّت زیبارویی مورد علاقه ی زلیخا، همسر عزیز مصر، قرار گرفت و این زن از وی تقاضای مراوده نمود. وی از صحنه ی فساد به خداوند پناه برد و گریخت. عزیز از این ماجرا مطّلع شد، امّا با وجود اثبات بی گناهی یوسف 7 ، وی را به زندان افکند. وی در آن جا به تبلیغ توحید و مسائل اخلاقی به هم زندانیان پرداخت تا پس از 7 سال در پی رؤیای فروانروای مصر و نیاز آنان به تعبیر رؤیا به یاد یوسف 7 افتاده و وی را نجات دادند. یوسف 7 بی گناهی خود را در ماجرای مراوده برای فرمانروا ثابت کرد و به مقام خزانه داری منصوب شد و به کمک فرمانروا به کشاورزی و برداشت محصول پرداخت تا خشک سالی آینده را به خوبی مدیریّت کند. سال های قحطی فرا رسید و برادران برای گرفتن آذوقه به مصر آمدند و به این ترتیب مقدّمات وصال یوسف 7 به پدری که از فراقش سال ها گریسته و دیدگان خود را از دست داده بود، فراهم شد. خداوند دیدگان یعقوب 7 را به برکت پیراهن یوسف 7 شفا بخشید و همه ی افراد خانواده ( والدین و برادران) نزد او رفته و در برابرش تعظیم کردند و بدین ترتیب رؤیای یوسف 7 به واقعیّت پیوست. در این پژوهش سرگذشت یوسف 7 در سه بخش یه عناوین: دوران کودکی یوسف 7 تا به چاه افتادن، از چاه تا وزارت، وزارت تا پایان عمر و در 11 فصل سامان یافته است و دامنه ی تحقیق پیرامون شخصیّت و بیان سرگذشت یوسف 7 می باشد که در خلال مطالب به منظور کاربردی شدن موضوع به نکات اخلاقی،فرهنگی، تربیتی و مدیریّتی نیز اشاره شده است. برای این تحقیق، از منابع تفسیر قرآن کریم، همچون المیزان علاّمه طباطبایی 1 ، مجمع البیان فضل طبرسی 1 ، الکبیر فخر رازی، التبیان شیخ طوسی 1 و... و کتب حدیث مانند بحارالانوار علاّمه مجلسی 1 ، علل الشّرایع و عیون اخبارالرّضا 7 اثر شیخ صدوق 1 ، اصول کافی محمّد بن یعقوب کلینی 1 و کتاب های تاریخی مانند کامل ابن اثیر، تاریخ الرُّسل و الملوک طبری، تاریخ انبیای رسولی محلاّتی و به ندرت از کتاب و مقاله های تربیتی، روان شناسی، مدیریّت، اقتصاد و... استفاده شده است. روش تحقیق به کار رفته، کتابخانه ای- تحلیلی و توصیفی بود. فرضیه های عصمت یعقوب و یوسف 7 و مقام الگویی یوسف 7 در عفّت و مدیریّت بحران به اثبات رسید و نظر به نکات آموزنده ی بسیار قصّه های قرآنی و نیاز جامعه به الگوهای قرآنی، پژوهش چنین آثاری ضروری می نماید. کلیدواژه های تحقیق قصّه، یوسف، یعقوب نبی، تعبیر رؤیا، برادران یوسف، تربیت، زلیخا، عزیز مصر، مدیریّت بحران و مصر می باشد.

نوشتاری که پیش روی شماست در مورد « تغذیه سالم در قرآن » می باشد ، این نوع تغذیه تلاش برای پیروی از یک رژیم غذایی حاوی مواد مغذی را می طلبد که می تواند ضامن سلامت جسم و روان انسان گردد. باتوجه به نقش تعیین کننده تغذیه در سلامت فردی و اجتماعی، تأثیر انکارناپذیر آن در حالات و اخلاق انسان و نیز روی آوردن جوامع بشری به استفاده از تغذیه غیرطبیعی، تدوین اثری جامع پیرامون تغذیه سالم از منظر قرآن ضروری به نظر می رسد تا با شناخت اصول تغذیه سالم و مواد غذایی طبیعی، راهکاری جهت استفاده از آن در زندگی روزمره ارائه داده و نیز گامی در جهت دستیابی به هدف مورد نظر خود برداریم. تغذیه در قرآن با واژگانی کاربردی چون « أکل، شُرب و طَعام » مورد اشاره قرار گرفته است ، این کتاب الهی با دو عنوان « حلال و طیب » ، « حرام و خبیث » به معرفی انواع تغذیه سالم و ناسالم می پردازد ؛ برای تغذیه می توان اهدافی مادی چون حیات ، رشد ، سلامت ، التذاذ و اهدافی معنوی چون قدرت بر انجام عمل صالح و شکرگزاری متصور گردید . تغذیه سالم در قرآن با عنوان طیبات مطرح شده و بررسی ما نیز آشامیدنی ها و خوردنی های پاک و برنامه های غذایی اعم از برنامه غذایی قرآن و علم تغذیه را دربرمی گیرد. منابع مورد استفاده با مرکزیت قرآن عبارتند از منابع تفسیری چون المیزان علامه طباطبایی ، نمونه آیت الله مکارم شیرازی ، مجمع البیان طبرسی و ... و کتب روایی چون بحارالانوار علامه مجلسی ، وسایل الشیعه حر عاملی ، المحاسن برقی ، مستدرک الوسائل محدث نوری و ... و کتب تخصصی معاصر در علم تغذیه چون تغذیه در قرآن محمدرضا نوری ، تغذیه از دیدگاه اسلام و دانش پزشکی حسین فتاحی معصوم و مهدی زروندی ، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر رضا پاک نژاد ، دایرة المعارف تغذیه کاظم کیانی و ... ؛ مطالب نیز به اعتبار ماهیت ، توصیفی و تحلیلی بوده که با استفاده از روش کتابخانه ای فراهم شده است . دستاورد این پژوهش علاوه بر آشنایی بیشتر با مواد غذایی مطرح در قرآن، ارائه برنامه غذایی قرآن و بیان همگامی برنامه غذایی علم تغذیه با آن می باشد تا از این رهگذر زمینه سازی لازم جهت آگاهی هرچه بیشتر افراد با تغذیه مورد نظر قرآن و در پی آن ، به کارگیری این دستورالعمل در جوامع فراهم گردد. واژگان کلیدی: تغذیه، قرآن، طعام، اکل، شرب، برنامه، طیب.

توجه به اثرات زیانبار فرهنگ غربی، و لزوم اشنایی بیشتر با موضوعات قرآنی، ما را به سمت شناسایی مفاهیم قرآنی هدایت می نماید. ایمان یکی از مفاهیم مهم قرآنی است، و به معنای تصدیقی است، که همراه با آرامش و امنیت خاطر باشد. فردی که این گوهر نورانی و ارزشمند بر وجودش بتابد، صمؤمن نامیده می شود. آیات قرآنی، سیمای مؤمن را ترسیم کرده اند، و اوصاف و نشانه های وی، و همچنین فوایدی که به واسطه ایمان شامل حالش می شود، را بیان نموده اند. همچنین شناختن سیمای کافران، جهت رفع موانع و زمینه های محرمیت از ایمان راهگشا می باشد. بنابراین، ایمان گوهری ارزشمند و والا می باشد، و مؤمنان جایگاهی رفیع و ارجمند دارند.