جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«الإمامة و التبصرة من الحيرة» اثرى از ابو الحسن على بن الحسين بن بابويه القمى معروف به صدوق اول، كه به موضوع امامت به نحو عام و به موضوع غيبت امام مهدى عليه الصلاة و السلام به طور ويژه پرداخته است. البته مباحثى كه درباره امامت به نحو عام در اين اثر آمده مباحثى است كه با امر غيبت و شؤون آن مرتبط است نه مباحث اصل امامت. با پيچيدگى‏هاى خاصى كه داراست. از اين‏رو، روى سخن در اين اثر با كسانى است كه به« امامت» به‏عنوان اصلى از اصول مذهب باور دارند و ليكن در شخص هر امامى پس از امام ديگر با هم اختلاف نظر پيدا نموده‏اند. اين معنا از عناوين ابواب كتاب به خوبى پيداست. خط سيرى كه در اين ابواب دنبال مى‏شود اتصال سلسله امامت از زمان حضرت آدم عليه السلام و خالى نبودن زمين از امام و حجت خدا( چه حاضر و چه غائب) و نيز انحصار امامت در خاندان محمد مصطفى صلى اللّه عليه و آله و سلّم حسب نصوص وارده مى‏باشد. مؤلف در ابواب ۶ تا ۱۷ كتاب حاضر به نقد ديدگاه‏هاى كسانى مى‏پردازد كه از امامت ائمه اثناعشر روى گردانده و به امامت كسانى ديگر از اين خاندان معتقد شده و يا اينكه در يكى از ايشان متوقف گشته‏اند. در برخى ديگر از ابواب كتاب با اعتقاد فرقه‏هايى از شيعه كه به انكار امامت برخى امامان دوازده‏گانه و يا شك در امامت ايشان گرديده و يا كسى را با امام در امر امامت شريك ساخته‏اند به معارضه و مبارزه پرداخته است. اما در خصوص موضوع« غيبت» مؤلف كتاب دست به ابداع و نوآورى زده است‏چرا كه ميان روش اهل حديث كه تنها بر نصوص اعتماد مى‏ورزند و بين اسلوب اهل كلام كه به بحث آزاد رهاى از قيد و بند نصوص ملتزمند گرد آورده است. از اين‏رو وى در مقدمه كتاب تمام فروض و تشكيكات را به روش متكلمان مورد بررسى قرار داده سپس نتايج به دست آمده را براى رسيدن به محتواى نصوص به كار مى‏گيرد. از سويى چونان محدثى محض به بررسى حديث از جوانب مختلف پرداخته تا سرانجام به نتايج مورد نظر براساس تعبّد و انقياد به سنت شريف معصومان عليهم السلام دست يابد. مع الأسف اثر حاضر دچار نقص و كاستى شده و بخشى كه مرتبط با موضوع بحث يعنى امام مهدى عليه السلام و غيبت ايشان است در دسترس نيست اما خوشبختانه آن مقدار كه از آن باقى مانده خط سير بحث را به نحو كلى براى ما ترسيم مى‏نمايد و هدف اصلى مؤلف را از نگارش آن بيان مى‏دارد. اين نقص و كاستى توسط محقق اثر، با توجه به همان سير بحث كه مؤلف ترسيم نموده است، جبران گرديده و ايشان در رابطه با موضوع اصلى كتاب مطالبى نگاشته‏اند. ابن بابویه در تألیف کتاب الامامة و التبصرة از وجود علمایی مانند: سعد بن عبدالله بن خلف اشعری، محمد بن یحیی عطار، احمد بن ادریس، عبدالله بن جعفر حمیدی، حمزة بن قاسم، حسن بن احمد مالکی، علی بن ابراهیم و علی بن موسی بن جعفر الکمیذانی استفاده کرده است. این کتاب ارزشمند، دارای یک مقدمه و بیست و سه باب میباشد. در آخر کتاب هم استدراکاتی وجود دارد که مربوط به این کتاب و مؤلف آن نیست، بلکه به محقق کتاب- که روایات صدوق از پدرش را در رابطه با امامت امام زمان (ع)، نقل کرده است- مربوط میشود. مقدمة این کتاب، تقریباً مفصل بوده و بحثی دارد درباره این که امامت، از اصول و احکام؛ از فروع است و پس از آن نیز بحثهایی درباره غیبت، سرّ غیبت، بداء، نسخ و تفسیر دارد.

آیات مرتبط با حضرت مهدى ع بسیار است. از جمله مهم ترین و برجسته ترین آیات در این زمینه، آیه اظهار دین است که در آیه 33 سوره توبه و 9 سوره صف عیناً و در 28 سوره فتح با اندک تفاوت تکرار شده است.مفسران درباره این آیات دو دیدگاه دارند. برخى تحقق آن را در همان عصر رسالت و در امتداد<br /> آن دانسته اند و برخى تحقق آن را منحصر به زمان ظهور امام زمان حضرت مهدی ع و نزول حضرت عیسى ع دانسته اند. از مجموع بررسى لغوى آیات، سیاق آیات و روایات نتیجه مى شود که تحقق آیه منحصر به زمان ظهور است.

قرآن کریم، چشمه زلال ناب ترین معارف الهى و ماندگارترین حکمت ها و دانش های مورد نیاز بشر است. کتابى است سراسر راستى و درستى که خبرهاى گذشته و آینده جهان را بیان کرده است و هیچ حقیقتى را فروگذار نکرده است.<br /> البته روشن است که حجم بسیار گسترده حقایق عالم در ژرفاى آیات الهى نهفته است و تنها آنها که به عمق معانى آن دست یابند به آن واقعیات پى خواهند برد و آنان اهل قرآن و مفسران حقیقى آن یعنى: پیامبر اکرم (ص) و خاندان پاک او هستند. با تأسى از حدیث آن حضرت مقاله حاضر را با عنوان تفسیر آیات قرآنى و تجلّى آن در روایات درباره حضرت مهدی ع مورد تحقیق و پژوهش قرار دادیم. بنابر این با توجه به زیاد بودن آیات مهدوى گلچینى از این آیات به نیّت ١٢ امام معصوم (ع) را انتخاب نموده و نگارندگان کوشیده اند تا این موضوع را در پرتو آیات قرآنى و روایات با استفاده از تفاسیر و کتب حدیثى معتبر و غیره مورد تحقیق قرار دهند.

در این نوشتار، آرای دو متکلم برجسته جهان اسلام از دو مکتب امامیه و اشاعره، در ذیل آیات امامت مقایسه و بررسی شده است. محقق ظوسی- از علمای قرن هفتم- مهم ترین اندیشه های کلامی خویش را به طور موجز در جریدالاعتقاد آورده است. محقق قوشچی- از اشاعره قرن نهم هجری- اندیشه های اشعری خود را در شرح تجریدالاعتقاد بیان کرده است. از این رو این متن و شرح، نماینگر منازعات دو فرقه مهم کلامی شیعه امامیه و اشاعره به شمار می آید. در این پژوهش، چهار آیه ولایت(مائده/۵۵)، امامت(بقره/۱۲۴)، اولی الامر(نساء/۵۹) و همراهی با صادقین(توبه/۱۱۹) از منظر این دو محقق بررسی و سپس به شبهات قوشچی چاسخ داده شده است.

اثر حاضر از سلسله بحث های معارف اسلامی مرکز رساله می باشد که به بررسی موضوع اثبات خلافت علی (ع) و امامت می پردازد که با تبیینی روایتی همراه است.

بر اساس روایات پرشمار، «وساطت فیض» یکی از شئون تکوینی امامان ع است. مقصود از وساطت فیض، آن است که خداوند به واسطه ایشان نعمت های خاص و عام خود را بر بندگانش فرو می فرستد. در معنایی بالاتر، این عالم و پایداریِ آن چیزی جز فیض خداوند نیست که خداوند چنین فیضی را به واسطه وجود امامان ع انجام می دهد. نگارنده در این پژوهش، با رویکردی نقلی به اثبات این شأن و تحلیل آن پرداخته است. اگرچه در نگاه نخست، شأن وساطت فیض غالیانه می نُماید و ممکن است مورد انکار برخی قرار گیرد، در روایات معتبر و متعددی این شأن برای امامان ع ثابت شده است.

در این کتاب، مباحث کوتاهی در باب امامت و ولایت اهل بیت (ع) فراهم آمده است. مولف در این کتاب ضمن برشماردن شواهدی از آیات قرآن کریم، و روایات برای اثبات ولایت علی (ع)، تمسک به آن حضرت را تنها راه نجات ذکر کرده است .

برخى معتقدند هیچ یک از آیات قرآن در مورد امام زمان ع نازل نشده ولى با بررسى تأویلى و برداشت کلى از آیات و روایات موجود در مصادر شیعى به بیش از صد آیه که در مـورد شاکله و شخصیت گـرانمایه آن حضـرت و ظهور ایشان تصریـح نموده اند، مواجه مى گردیم. قرآن کریم حقیقت شـاکـلـه ایـشـان را با تعابـیـرى چون منذر ، هادى، مـهـدى،منصور، بقیة الـله، ناظر اعمال، داعى، حق و غـیـره معرفى نمـوده و همچنیـن شخصیت واقعى علمى امام همام را به راسخ در علم و علم ایشان را به ماء معین توصیف نموده است. وعده هایى مانند ظهـور مـوعـود و انقلاب جهانى،انتشار و گـسـتـرش اسلام در جهان،پیروزى حق بر باطل، برپایى عدالت و ایجاد صفا و صمیمیت در جوامع اسلامى ، نجات بشریت از کفر، جهل، ظلم و بیداد و غیره در قرآن کریم آمده است. این نوشتار در صدد بررسى بـرخى از آیات که پیرامون موضوع امام زمان در قرآن مجید و روایات مذکور در منابع شیعى است.<br />

اثر حاضر شامل دو عنوان کتاب می باشد یکی الاستنصار که برخی آن را الاستبصار نیز می دانند و در اینکه عنوان کتاب کدام است اختلافاتی وجود دارد ولی اغلب آن را الاستنصار خوانده اند، کتابی درباره ی احادیث امامت است. کتاب «مقتضب الاثر فی النص علی الائم‍ة الاثنی عشر» مؤلف آن در مقدمه کوتاهی می‌نویسد: در این کتاب گزیده‌ای از آنچه را مخالفان شیعه درباره روایات نص بر ائمه نقل کرده‌اند و موافق روایات شیعه است آورده ام. پس از آن در قسمت دوم شواهدی را از اشعار و اخبار گذشته درباره نام ائمه و عدد آنها جمع کرده ام، این روایات در زمانی صادر شده که عدد امامان هنوز تکمیل نشده بود، بنابر این دلیل آشکاری درباره امامت دوازده امام خواهد بود. در قسمت سوم نیز روایات شیعه را آورده ام. چنانکه مؤلف گفته است کتاب مقتضب از سه جزء تشکیل شده که هر کدام از دیگری تفکیک شده و مجموع روایاتِ سه جزء، ۳۶ عدد است. جزء اول: شامل ۱۶ خبر از افرادی چون ابن مسعود، انس بن مالک، عمرو بن عاص، سلمان فارسی و جابر بن عبدالله انصاری است. جزء دوم: شامل ۹ خبر است و تفاوت جزء اول با دوم این است که در قسمت نخست صحابه از پیامبر(ص) نقل کرده‌اند و جزء دوم اعم است. جزء سوم: به اشعاری اختصاص دارد که عدد امامان را دوازده تن ذکر کرده است. در این اثر، احادیث با سلسله سند کامل ذکر شده و حتی در مورد اشعار نیز به شیوه حدیثی عمل شده است.