آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

شرح نهج‌البلاغة لابن ابى‌الحديد، به زبان عربى، نوشته ابوحامد، عبدالحميد بن هبة الله بن ابى‌الحديد معتزلى، متوفاى 656ق، مفصل‌ترين شرحى است كه بر نهج‌البلاغه نوشته شده و مورد قبول مسلمين هم واقع گشته است. ابن ابى‌الحديد، شرح خود را در سال 644ق، شروع كرده و در سال 649ق، به اتمام رسانده. وى، كتاب خود را براى مؤيدالدين بن علقمى، وزير عباسيان نگاشت كه بسيار مورد عنايت و توجه اين وزير شيعى واقع شد و هداياى فراوانى به او داد. با توجه به تاريخ وفات ابن ابى‌الحديد كه سال 656ق، است، وى، شرح خود را 7 سال قبل از وفات؛ يعنى در اواخر عمر، به پايان رسانده است. محتوای مجلد حاضر:دويست و بيست و سه كلام(از آغاز كلام 186 تا پايان كلام 408)، هشتاد و يك كلام(از آغاز كلام 409 تا پايان الحكم المنسوبة كه خود 998 حكمت است).

الرد علی الفتاوي المتطرفة في خطبة الجمعة للشيخ صلاح البدير في المسجد النبوي الشريف لموسم الحج، به قلم على كورانى به زبان عربى مى‌باشد. بسيارى از مبانى، اصول و فروع عمده دين در ميان مسلمانان تا قرن‌ها پس از ظهور اسلام مورد اتفاق بوده كه يكى از آنها مسالۀ زيارت است كه همه علماى اسلام به استحباب آن نظر داده‌اند با اين كه داراى مذاهب مختلف هستند تا اين كه در قرن هشتم ابن تميّه ظهور كرد و در اين امر با عامّه مسلمين مخالفت نمود در كتاب الرد على الاخنائى او مى‌آيد كه او احاديث مربوط به زيارت پيامبر(ص) را مجعول دانسته و گفته اگر كسى معتقد باشد كه وجود آن حضرت بعد از وفات مانند وجود او در زمان حيات است، غلط بزرگى مرتكب شده است. اين فكر تا مدّت‌ها هيچ گونه جايگاه مورد توجهى در ميان مسلمانان به خاطر برخورد و عكس‌العمل جدى و قاطع مسلمانان به خود اختصاص نداد تا اين كه در دهه‌هاى گذشته از دوباره اين انديشه و ديدگاه انحرافى توسط محمد بن عبدالوهاب مورد حمايت و گسترش قرار گرفت و با ايجاد مراكز و مدارس بزرگى در سراسر دنياى اسلام در ترويج اين عقايد مى‌كوشيد. آل سعود هم براى تحكيم پايه‌هاى امارت خود از او به حمايت برخاستند. و با طرح برداشت‌هاى محمد بن عبدالوهاب به عنوان اسلام حقيقى و توحيد ناب، پيروان سنّى و شيعه را كه تن به آراى آنان نمى‌دهند، متهم به شرك و كفر نمودند. ابراز و گسترش اين عقايد منحصر در كتاب‌ها نشد و در موسم حج كه اجتماع بيش از يك ميليون مسلمان از كشورهاى مختلف اسلامى در گرداگرد كعبه و زيارت آن است كه بايد تامين‌گر وحدت، همدلى و مهربانى آنها باشد و خطيبان حرمين مسائل سازنده اسلامى را در اين گونه اجتماع ذكر نمايند. در حج سال 1422ق خطيب مسجد نبوى شيخ صلاح بدير در نماز جمعه به سخنرانى مى‌پردازد و مى‌گويد زيارت قبر پيامبر(ص) مستحب نيست؛ ولى سفر براى زيارت قبور اولياء حرام و ممنوع، تكرار زيارت قبر پيامبر(ص) بعد از هر فريضه يا در هر روز حرام، توسل به نبى اكرم(ص) شرك به خدا است، دعا در كنار قبر پيامبر(ص) موجب شرك است، احترام و ادب و توجه به قبر نبى مكرم(ص) بدعت است، و تبرک جستن به منبر و ديگر اجزاء مسجد نبوى و بوسيدن درب و ديوار مسجد نبوى و تبرک به ضريح پيامبر(ص) حرام است و زيارت مساجد مدينه به غير از مسجد نبى و قبا حرام و مشروع نيست. متن كامل اين سخنرانى و همچنين ردّ تمام موضوعات آن توسط على كورانى با قلمى علمى و مستند به آيات و روايات صحيح اهل سنّت در كتب معتبر و پذيرفته شده، نزد خود آنان مورد بررسى و تحليل كشيده شده است و پاسخ دقيقى داده شده است.

بحث اصلی کتاب درباره معرفت و شناخت خدا و اسماء و صفات الله می باشد. ایشان مباحث مختلفی درباره کلیت معرفت الهی مطرح و به شبهات مطروحه پاسخ و به برخی از مذاهب از جمله صوفیه هم ایراداتی وارد می کنند.

کتاب حاضر از علامه عزیز امینی ره درباره بخش هایی از زندگی ابوبکر خلیفه اول می باشد. علامه در این کتاب به طور مبسوط به زندگی و تفکرات، سطح سواد و شخصیت ابوبکر پرداخته و انتقادهای منصفانه ای را به طور مستدل درباره ایشان مطرح می کند.

شرح الأخبار فى فضائل الأئمة الأطهار (عليهم‌السلام) بر خلاف نامش منحصر به فضائل و مناقب ائمه نيست؛ بلكه يك دوره تاريخ ائمه از اميرالمؤمنين علی‌ عليه‌السلام تا پايان زندگى امام صادق عليه‌السلام است. مؤلف اين كتاب قاضى نعمان مغربى (م 363) كه بر مذهب اسماعيليه است پس از شرح زندگى و مناقب امام صادق(ع)، به مهدى مغربى و مطالبى درباره اسماعيليه و فاطميان پرداخته و شرح حال بقيه ائمه را ذكر نكرده است. در عين حال اين كتاب از آثار كهن در زندگى امامان شيعه بخصوص اميرمؤمنان‌ عليه‌السلام به شمار مى رود كه با توجه به اشتراك عقيده مؤلف تا امام ششم، مباحثى كه در آن آمده كاملاً با روايات شيعه اماميه مطابق است. جلد اول و دوم كتاب، اختصاص به زندگى و فضائل امام اول دارد و در جلد سوم به بقيه اهل‌بيت و مباحث خاص ديگر پرداخته است. روش قاضى نعمان در اين كتاب، حديثى است و سلسله اسناد خود را كامل آورده است. راويان وى همانند كتب شيعى امامى، راويان ائمه هستند چنانكه اصل روايات و مطالب اين كتاب درباره اهل‌بيت و فضائل آنان، همانند روايات اماميه است حتى در بخش آخر اين كتاب كه به موضوع مهدى پرداخته شده روايات اماميه درباره مهدى نقل شده است ليكن مؤلف با هدف برداشت خاص از اين روايات، آنها را نقل مى‌كند به‌گونه‌اى كه تا مدتها پيش، كسى به اسماعيلى بودن قاضى نعمان اطمينان نداشت.

شهودگروی اخلاقی مکتبی در فلسفه اخلاق است که در قرن بیستم ظهور یافت و نظرهای بسیاری را به خود جلب نمود. آرای متفکران این مکتب را می توان به سه مدعای اصلی عینیت حقایق اخلاقی، وجود مفاهیم و گزاره های اخلاقی پایه و شرط بودن بلوغ عقلی برای فهم بداهت حقایق پایه اخلاقی فروکاست. قاضی عبدالجبار همدانی، متکلم و فقیه بزرگ معتزلی، در جای جای کتب کلامی خود، مباحثی فرااخلاقی را مطرح کرده که بسیار با نظرهای شهودگرایان اخلاقی مشابهت دارد. سعی ما بر این است که اعتقاد وی به سه اصل اساسی شهودگروی را نشان دهیم.

اصطلاح عدالت طبیعی و قانون طبیعی در نوشته‌های متکلمین و اصولیین اسلامی، سابقه‌ی چندانی ندارد، ولی نمی‌توان این امر را به‌معنای عدم پذیرش اندیشه‌ی عدالت طبیعی در اخلاق و حقوق اسلامی دانست. در نگاه اول، نتیجه‌ی پذیرش عدالت طبیعی ورود نوعی کثرت‌گرایی استقلالی در مبنای اعتبار قاعده‌ی حقوقی و آغاز تقابل عقل و وحی است، اما به‌نظر می‌رسد اندیشه‌ی عدالت طبیعی، با تحلیلی که جریان معتزلی از آن ارائه می‌دهد، ورود نوعی کثرت‌گرایی سلسله‌مراتبی را به نظام حقوقی موجب شده، بستر تعامل اراده‌ی تشریعی و عقل ‌مبنا را فراهم می‌آورد. با این‌حال، باید پذیرفت که این تعاملْ نقش اراده‌ی تشریعی الهی را به تفصیل و تکمیل همان قوانین طبیعی ناشی از عقل مبنا تقلیل می‌دهد؛ نتیجه‌ی چنین رویکردی ارتقاء جایگاه عقل در بین منابع و حتی فراتر از کتاب و سنت، اعلامی بودن کتاب و سنت و ارتقاء جایگاه دکترین و اراده‌ی دولت در ایجاد قاعده‌ی حقوقی است؛ آثاری که می‌تواند زمینه‌ساز گذار از حقوق دینی به حقوق مدرن باشد.