مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر، دربرگیرنده‌ی شرح زندگی، افکار، و آرای "مارتین لوتر" بانی نهضت پروتستان است. به تصریح کتاب: "مارتین لوتر، بانی نهضت پروتستان، در زمره‌ی معدود کسانی است که سبب تغییر عمده در تاریخ شد. او با شهامت بسیار در اصول عقاید مسیحی که بیش از هزار و پانصد سال مقبول همگان بود، درنگ کرد و آن‌ها را به بوته‌ی نقد و آزمون کشید. نیمی از شخصیت وی ریشه در باورهای قرون وسطی داشت و نیم دیگرش به دنیای جدیدی معطوف بود که تحول در علم و معرفت را به ارمغان آورد... اندیشه‌ی لوتر بر همگان موثر افتاد و دغدغه‌ی همه‌ی روشن‌اندیشان گشت. مساله‌ی وی، معضل بسیاری بعد از او شد. پس از او بود که به سرعت چهره‌ی عالم تغییر کرد. مردم از انزوا قصد فضا کردند و از صومعه‌ها وکلیساها به قصد عمران دنیا بیرون آمدند. فلسفه تغییر روش داد و علوم نوین زاده شدند. اینک، کشف دنیا بهتر از پرداختن به مسائل خیالی آن جهان بود. گویی لوتر نوری بر دنیا افکند که همه‌چیز را در پرتو آن عیان می‌‌گشت؛ اما این بار نیز این نور برگرفته از دین بود. لوتر بر همگان نافذ افتاد؛ کانت و هگل از او تاثیر گرفتند و رودلف اوتو و کارل بارث در پی او رفتند. شلایر ماخر رای از او گرفت و بر آن افزود و مارتین بوبر اگرچه از او الهام گرفت ولی اهتمام نمود و باردیگر انجیل را به آلمانی ترجمه کرد. وبر از تاثیر نهضت پروتستان بر اقتصاد و سرمایه‌داری گفت و نیچه صراحت لحن او را آموخت؛ در حالی که شوپنهاور طعن گزنده‌ی او را به کار برد. پل تیلیخ از آموزه‌های او گفت و علم کلام دیگر برخاست. هایدگر او را ستود و کی یرکه‌گور نیز از او سخن گفت. خلاصه، موافق یا مخالف نمی‌توانستند آثار او را نادیده بگیرند زیرا او در تاریخ ظاهر شده بود". گفتنی است، مترجمان علاوه بر ترجمه‌ی کتاب، در ضمیمه بر آن افزوده‌اند؛ یکی مربوط به مساله‌ی بخشایش گناهان و فروش بخشایش است که مساله‌ی حیاتی و اصلی جنبش لوتری محسوب می‌گردد؛ و دیگری، متن نامه‌ی 95 ماده‌ای است که انفصال او را از کلیسا حتمی کرد.

ترجمه ماشینی: این مقاله به بررسی کنفرانس مذهبی تورون می پردازد که به ابتکار ولادیسلاو چهارم پادشاه لهستان در سال 1645 برگزار شد. این کنفرانس نمایندگان آلمانی و لهستانی فرقه های کاتولیک، لوتری و کالوینیست (اصلاح شده) را گرد هم آورد. هیأت اصلاح‌طلب توسط ز. گورایسکی از چلم کشلیان و ای. برگیوس، واعظ دربار انتخاب کننده براندنبورگ، رهبری می‌شد. کالوینیست ها از اتحاد با لوتریان علیه کاتولیک ها حمایت می کردند. با این حال، اکثر هیئت لوتری مخالف همکاری با اصلاح طلبان بودند. جلسات گفتگو با بیان مبانی دکترین خود با اتولیک ها که از گنجاندن مبانی دکترین کالوینیسم در پروتکل رسمی خودداری می کردند ادامه یافت. به نظر آنها هیئت اصلاح طلب دستورات سلطنتی را برای برگزاری کولوکیوم زیر پا گذاشت، در حالی که اسناد آن حاوی توهین و تهمت نسبت به دکترین کاتولیک بود. علاوه بر این، لوتریان اجازه نداشتند پایه های دکترین خود را طرح ریزی کنند. هنگامی که نمایندگان هر دو هیئت پروتستان با پادشاه لهستان ملاقات کردند، ولادیسلاو چهارم تأکید کرد که او آزادی کامل را برای همه هیئت ها در طول مذاکرات تضمین می کند. او توضیح داد که دستورالعمل های سلطنتی فقط پیشنهادات او بود. با وجود این، همانطور که نویسندگان نشان می‌دهند، پس از این ملاقات چیزی تغییر نکرد و بی‌اعتمادی متقابل بین کالوینیست‌ها و لوترها افزایش یافت. کاتولیک‌ها به کالوینیست‌ها پیشنهاد کردند که گزیده‌هایی از اسناد خود تهیه کنند. با این حال، گورایسکی این پیشنهاد را بی فایده خواند. طرفین در مورد بررسی متقابل اسناد توافق کردند. در واقع پس از سه ماه و 36 جلسه، کالسکه بی نتیجه به پایان رسید.

دکتر علی شریعتی یکی از اثرگذارترین متفکران و روشنفکران دینی ایران در قرن حاضر بود که نقش برجسته­ای در عرصه­های دینی، سیاسی و اجتماعی عصر خود و پس از خود ایفا کرد. یکی از عناصر اصلی تفکر شریعتی، توجه به عرفان و تصوف بوده که در آثارش بارها بر نقش آن در عروج روح آدمی و نیز شکل­گیری ایدئولوژی مورد نظر خود که متشکل از سه گانة عرفان، برابری، آزادی است؛ تأکید داشته است. نگاه شریعتی به عرفان، هم سو با بسیاری از روشنفکران آن دوره، نگاهی منتقدانه بود تا بتواند با پالایش این میراث پر بها، از آن به نفع اهداف اجتماعی سازنده بهره گیرد. این رویکرد سبب شد تا او ضمن ارج نهادن به بسیاری از دست­آوردهای ارزشمند عرفانی و عارفان برجسته، به بیان نقاط منفی این میراث عظیم نیز بپردازد. نگاه تطبیقی شریعتی به ادیان و به تبع آن به عرفان و تصوف و نیز تأثیر وی از نهضت پروتستان و جریان اومانیسم، او را به خوانشی از عرفان رساند که در آن دغدغه­های انسان قرن بیستمی که از یک سو به دنبال اثبات جایگاه خود در هستی و تکیه بر اراده، آزادی و اختیار اوست و از سوی دیگر در جستجوی معنا نیز هست، پاسخ گفته شود.

شلایرماخر مؤسس جریانی است که تجربه عرفانی را از سنخ عواطف و احساسات می‌شمرند. وی البته این‌گونه تجارب را خالی از هر گونه حیث معرفتی نمی‌داند و با تفکیک میان دو نوع از احساسات و دو نوع از آگاهی، تجربه عرفانی را از سنخ احساساتی می‌داند که واجد نوعی آگاهی مستقیم و مباشر است که در آن، فاصله میان مدرِک و مدرَک برداشته می‌شود. وی در توضیح این احساس و آگاهی خاص، که ماهیت تجربه و معرفت عرفانی را تشکیل می‌دهند، از مفهوم «وابستگی مطلق» استفاده می‌کند. وابستگی مطلق رابطه‌ای یک‌سویه است که در آن انسان هیچ آزادی و اختیاری از خود ندارد. این احساس، مفهوم خدا و جهان و انسان را نیز رقم می‌زند. انسان و جهان به عنوان وابسته مطلق و خداوند به عنوان طرف این وابستگی (غنی مطلق). نقدهای متعددی بر این دیدگاه وارد است؛ از جمله تشکیک در امکانِ تحقق آگاهی غیرمفهومی، تشکیک در امکان تحقق آگاهی غیرالتفاتی، ابهام در وجود و چگونگی عواطف مشتمل بر شناخت و ... که در انتهای مقاله به آنها می‌پردازیم.

ادیان ابراهیمی (اسلام، مسیحیت و یهودیت) شرط نجات و رستگاری اخروی مؤمنان به دین خود را در گرو ایمان می‌دانند، البته ایمانی که نجات‌بخش است، نه ایمان غیر نجات‌بخش. در واقع ایمان نجات‌بخش ایمانی محسوب می‌شود که واقعی و حقیقی باشد و از متون مقدس دینی گرفته شده باشد. اما این ایمان نجات‌بخش چه ایمانی است؟ ملاصدرا ایمان نجات‌بخش را که عامل رستگاری انسان است، ایمانی می‌داند که از طریق برهان و کشفی باشد در مقابل ایمان سمعی و عوام‌الناس. لوتر ایمانی را نجات‌بخش می‌داند که فرد مؤمن اعتقاد قلبی و اعتماد و اطمینان راسخ به ایمان داشته باشد، نه صرف زبانی و بدون اطمینان. کالون نیز ایمانی را نجات‌بخش می‌داند که اطمینان و اعتماد قلبی و راسخ باشد تا بتواند بر شک‌ها و تردیدهایی که این اطمینان قلبی را تضعیف می‌کند، غلبه کند. این پژوهش برای یافتن پاسخ به سؤال فوق به بررسی و بیان آرای ملاصدرا از متألهان مسلمان و لوتر و کالون از متألهان مسیحی می‌پردازد که به‌عنوان رهبران نخستین مذهب پروتستان نام برده می‌شوند.

علم و دین که هر دو سابقه ای طولانی در حیات بشر دارند، در تاریخ بلند خود، در کنار یک دیگر بر زندگی او تاثیرگذار بوده اند و تقریبا هیچ ناسازگاری ای بینشان وجود نداشته. پیش رفت وسیع علوم که از قرن هفدهم آغاز شد، به تدریج دانش مندان را به اکتشافاتی رساند که متفاوت و گاه متعارض با آموزه های رسمی دین بود. این امر موجب پیدایش نزاع میان علم و دین شد، تا آن جا که عالمان دین و دانش مندان به تخطئه آرای یک دیگر پرداختند. این نزاع در قرن هفدهم وضعیت متفاوتی یافت، چرا که در این قرن هم دین و هم علم معنای جدیدی یافته بود. علم، تا پیش از این قرن، هویتی مستقل از فلسفه، اخلاق و الهیات نداشت و دین نیز که تا پیش از عصر روشن گری بر ایمان استوار بود در این عصر به سمت عقل سوق یافت و صدق و کذب گزاره های آن مطمح نظر قرار گرفت. با شکل گیری هویت مستقل علم و دین، نزاع میان آن دو یکی از مباحث مهم قرن نوزدهم شد؛ موضوعی که در این مقاله بررسی خواهد شد.

در این پژوهش باالگو گیری از ماکس وبر مفاهیم اقتصادی ،اجتماعی،سیاسی دو مذهب مانند زهد این دنیایی،نگاه به رستگاری،ربا،ثروت اندوزی،فرد کرایی،دنیا گرایی،ملی گرایی،تلاش منجر به موفقیت و مفاهیمی از این دست را در برابر هم قرار داده و با طرح جداول و مقایسه این مفاهیم به این نتیجه رسیدیم که این مفاهیم در دو مذهب مقایرندو نمیتوان با توسل به مفاهیم شیعی به اصولی مانند فرد گرایی،دنیاگرایی،تلاش منجر به موفقیت و ...رسید.

بررسى دين در حوزه هاى متعدد علمى از جمله كلام، فلسفه، روان شناسى، جامعه شناسى و مردم شناسى با توجه به نگرش هاى خاصى كه در هر مجموعه معرفتى مورد نظرمى باشد، موجب تعريف و برداشت هاى متفاوتى از دين شده است كه عمدتا به شكل وسيع، ريشه در تلاشى دارد كه در غرب در جهت ارائه تعريفى براى دين انجام گرفته است؛ زيرا يافتن ماهيت متمايز و يگانه دين يا ارائه سلسله اى از صفات، كه دين و آنچه را مربوط به آن است از بخش هاى ديگر زندگانى انسان متمايز مى گرداند، بيشتر يك رويكرد و رهيافت غربى است كه از زمان نوزايى (رنسانس) به بعد، بخصوص در دوره اصلاح دينى ـ با آن مواجه هستيم. در غرب، طى يكى دو قرن تعاريف و تلقى هاى فراوانى از دين ارائه شده كه حتى ارائه فهرست ناقصى از آن هم به راحتى ممكن نيست. برخى از آنها عمدتا سعى در تمايز قاطع بين ابعاد دينى و غير دينى فرهنگ دارند و گاه دين را با مجموعه اعتقادات، بويژه اعتقاد به موجودى متعال برابر گرفته اند. از سوى ديگر، عده اى عوامل تجربى، عاطفى، شهودى و همچنين عوامل ارزشگذارانه و اخلاقى را جزو دين به حساب آورده اند. يا پيدايش و غناى رشته هاى مردم شناسى و جامعه شناسى، كه رشته علمى نسبتا جديدى است، عامل مهمى وارد تعريف دين گرديد و آن چيزى نبود جز ملاحظه زمينه هاى اجتماعى، اقتصادى، تاريخى و فرهنگى در نوع تلقى از دين. در نظر اينان، دين هرگز يك مجموعه انتزاعى از انديشه ها، ارزش ها، يا تجربه ها، كه جدا از حوزه فرهنگى جامعه باشند، نيست؛ زيرا بسيارى از اعتقادات و آداب و رسوم و شعاير دينى با توجه به حوزه فرهنگى جامعه قابل درك مى باشد و از اينجاست كه رهيافت هاى جامعه شناختى به دين آغاز مى گردد. و جامعه شناسى دين رونق مى گيرد؛ رشته اى علمى كه شيوه طبيعى مطالعه دين و جامعه نيست، بلكه فرآوردى فرهنگى است كه توسط تحولات تاريخى انديشه غربى پديد آمده است و پژوهشگران را بر آن داشته است كه از ادعاهاى هنجارآفرين دين يا جامعه مورد پژوهش آنان فاصله بگيرند.