جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در راستای تبیین جایگاه بلند علمی حضرت امام خمینی رحمه‏الله و راهگشایی اندیشه‏هایش برای نسل فرهیخته امروز، در این مقاله کوشیده‏ایم تا اندیشه‏های قرآنی وی را در عرصه‏های مختلف به تصویر کشیم. امام خمینی از جمله صاحب نظرانی است که بر جامعیت و جاودانگی قرآن پای فشرده و معتقد است قران دارای پیوستگی و انسجام متقنی است و کتابی است که دست تحریف‏گران هرگز به آن نرسیده و زبانی جامع و فراگیر دارد و دارای مراتب معنایی است؛ به گونه‏ای که بخشی از معارف عمیق آن تنها برای اهل بیت علیهم‏السلام قابل دست‏یابی است.

نویسنده این مقاله می کوشد تا نسبت های سه گانه اخلاق و سیاست؛ یعنی جدایی بین اخلاق و سیاست؛ اصالت اخلاق و تبعیت سیاست و اصالت سیاست و تبعیت اخلاق را رد نموده، به طرح و بررسی نسبت دیگری با عنوان «یگانگی اخلاق و سیاست» بپردازد. وی پیش فرض هر سه دیدگاه فوق را تفکیک حوزه اخلاق و سیاست می داند. بر اساس دیدگاه چهارم یک حقیقت بیشتر وجود ندارد که از چشم اندازهای مختلف به آن نظر می شود. این دیدگاه به جامعیت دین و فطرت انسان و همپوشانی آنها بازگشت می نماید. این مقاله، مساله اقبال و ادبار در عقل و جهل را به دو جریان تاریخی حق و باطل در زندگی انسان مربوط دانسته، امر توسعه یا به عبارت بهتر، تعالی و انحطاط انسان و جامعه را به ظهور هر یک از آنها وابسته می داند. در پایان نیز با طرح اجمالی ویژگی های جامعه توحیدی اسلامی، این جامعه را مرحله به فعلیت رسیدن قوای عقلانی– رحمانی انسان می داند. فهم اینکه اخلاق و سیاست در واقع یکی است، به فهم ما از دین و انسان باز می گردد.

اساساً شناخت ذات و اسماء و صفات حق _ سبحانه و تعالی _ و پی بردن به حقیقت انسان، از مسائل مورد ابتلاء و اهتمام افکار بشری است . نه تنها مؤمن و موحد ، شور و شوق معرفت به مبدأ و پدیدآورندة هستی را دارد که غیر او نیز در آرامش مطلق نخفته است . و بلکه همگان در تلاش برای شناخت خود ، آفریننده خود و اطراف خود می باشند . حکما و فلاسفه با استدلال و برهان ، به تحلیل هستی و شناخت خود و موجد خود پرداخته اند و عرفا با ذوق و مشاهده ، مطالبی ارائه داده اند . بدون تردید یکی از مطمئن ترین و در عین حال عمومی ترین راه های شناخت پروردگار عالم ، شناخت خود انسان است که گفته اند : « مَن عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّه ». فلاسفه و عرفا در خصوص خداشناسی در آیینه معرف نفس ، سخنها گفته و مطلب ها نوشته اند . نگارنده در این رساله ، قصد دارد تا دیدگاه فلسفی _ عرفا حضرت امام خمینی را پیرامون این مطلب در پرتو نظرات عرفا و فلاسفه بررسی نماید . برای این منظور ، پس از بررسی معانی نفس و اثبات تجّرد آن به بحث از ضرورت معرفت نفس و امکان شناخت او پرداخته ، نظر امام را در خصوص معرفت ذات الهی و ابعاد شناخت حق تعالی ، بیان نموده است . فلسفه شناخت خدا از طریق معرفت نفس که به نحوی بحث از شباهت های نفس و رب را به میان می آورد و قرائت حضرت امام از حدیث « مَن عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّه » در مقایسه با قرائت های عرفانی و فلاسفه ، از مباحث محوری رساله قلمداد می شود . اسباب صعوبت شناخت نفس و همچنین موانع شناخت حق تعالی از نظر امام (ره) که تحت عنوان حجابهای ظلمانی و نورانی مطرح می شود ، از لوازم موضوع مورد بحث بوده که این رساله در دو بخش جداگانه به آن می پردازد . از مباحث مهمی که در تلازم معرفتی نفس و رب در این نوشتار مطرح می شود ، نظریه« آنتروپمورفیزم »_ خدا انسان انگاری _ است که خداوند را نوعی خلق به شمار می آورد . و به جهت تأثیر عمیق آن در پیدایش نظریه انسان کامل به عنوان خلیفة الهی و ارتباط و پیوستگی آن با موضوع رساله در فصلی مجزا مورد نقد و بررسی قرار گرفته و به اثبات این ادعا پرداخته که « خدا انسان انگاری » به معنای خاص خود که حق تعالی را نوعی از خلق بشماریم در اندیشه امام خمینی (ره) جایگاهی ندارد بلکه آنچه در تلازم بین معرفت نفس و رب از نظر ایشان مطرح است، تجلّی تامّ حق با همة صفاتش در وجود انسان می باشد که « هُوَ مَثَل الله لأَعْلی و هُوَ مَخلوقٌ عَلیَ صوُرتِهِ . »

چکیده ندارد.

هرگونه اقدام در جهت طراحی نقشه علم در جمهوری اسلامی ایران از یکسو مستلزم بازگشت به مبانی اسلامی در ساحت طبقه بندی علوم و از سوی دیگر تبیین فلسفه تعلیم و تربیت مبتنی بر آموزه های اسلامی است. در مقاله حاضر سعی کردهایم در یک بررسی تطبیقی دیدگاه دو تن از بزرگان حکمت متعالیه را درباره این موضوع، مورد بررسی قرار دهیم. ملاصدرا تمام علوم و معارف را در شبکه و منظومهیی خاص(دینی و الهی) میبیند و برین اساس، علوم اخروی و الهی و حکمت نظری را بر علوم دنیوی و حکمت عملی مقدم میداند. طبقه بندی علوم از نظر حضرت امام مبتنی بر انسانشناسی ویژه ایشان است. از نظر امام انسان بطور اجمال و کلی دارای سه نشئه و صاحب سه مقام و عالم است و کلیه علوم نافع به این سه برمیگردد، یعنی علمی که مربوط به کمالات عقلیه و وظایف روحیه است، علمی که مربوط به اعمال قلبیه و وظایف آن است و علمی که مربوط به اعمال قالبی و وظایف نشئه ظاهری نفس است. بنظر حضرت امام علوم دیگر داخل در یکی از این اقسامند.