جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اثبات عالم خارج یا به‌عبارتی عالمی مستقل از مدرِک، از مسائل اساسی، پرماجرا و جریان‌ساز در عالم تفکر بوده است و تأثیرات مهمی نیز در زندگی اجتماعی بشر داشته است. جریانهایی همچون سوفیسم، اید‌ئالیسم و گونههای مختلف شکاکیت و جریانهای کوچک برآمده از آنها، برخاسته از نوع واکنش اندیشمندان با این مسئله بوده است. این تعامل - در موارد بسیاری - وابسته به موضع معرفت‌شناختی آنها دارد؛ بدین معنا که با انکار یا پذیرش برخی از راههای معرفت، عالم خارج نیز قلمرو متفاوتی خواهد داشت. اینکه واقعیتی مستقل از ذهن انجام پذیرد و در صورت تحقق، مادی یا غیرمادی و یا ذهنی یا فراتر از ذهن باشد، در تعیین قلمرو عالم خارج نقشی اساسی دارد. انکار یا فروکاستن واقعیت به امور ذهنی و همین‌گونه عادت روانشناختی که موجب شکاکیت میشود، پاسخی منطقی و استوار نیاز دارد. ازاین‌رو در این نوشتار، نگارنده بنا دارد، دیدگاه علامه طباطبایی را در این زمینه بررسی کند. چهار استدلال بر اثبات جهان خارج از ذهن که علامه در آثار گوناگون خود به آنها پرداخته است، بررسی شده است. نگارنده در ابتدا نیم‌نگاهی به دیدگاه فیلسوفان و اندیشمندان صاحب‌نام در این زمینه خواهد داشت و سپس دیدگاه علامه طباطبایی را بررسی می‌کند. بیان استدلالهای ایشان، بررسی استدلالها از حیث قلمرو و محدودۀ مورد اثبات، از لحاظ اینکه آیا استدلالهای ایشان تنها عالم جسمانی را اثبات میکند یا فراتر از آن است، از مباحث مورد تأکید در این نگاشته خواهد بود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 73 تا 90

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مبناگرایی حداکثری ملاصدرا و توجیه معرفت

نویسنده:

باقر گرگین، نجف یزدانی، علی نصر آبادی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

معرفت شناسی ملاصدرا , اقسام گزاره بدیهی , توجیه (مسائل جدید کلامی) , معرفت شناسی (مسائل جدید کلامی) , نظریه مبناگروی , حکمت متعالیه , علم حضوری(مقابل علم حصولی) , توجیه معرفتی(مقابل توجیه غیر معرفتی)

کلیدواژه‌های فرعی :

صدق بدیهیات , شی ء محسوس , باور صادق موجه , بدیهیات اولیه , مشاهدات (وجدانیات و حسیات) , استدلال تسلسل معرفتی((اصطلاح وابسته)، قسیم باور پایه و استدلال دور معرفتی) , بداهت((اصطلاح وابسته)، مقابل ادراکات فطری) , مبناگرایی حداکثری , مبناگرایی حداقلی , اشکالات مبناگرایی , برهان تسلسل شناختی , مبنا گرایی صدرایی , گزاره های بدیهی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , مرتضی مطهری

چکیده :

یکی از نظریه‌های توجیه معرفت که از دیرینهای بلند برخوردار است، مبناگرایی حداکثری است. بیشتر فیلسوفان سنتی، از افلاطون و ارسطو در یونان تا فیلسوفان مسلمان و عقل‌گرایان و تجربه‌گرایان کلاسیک دوران جدید و شماری از فیلسوفان معاصر، آن را پذیرفته اند. ملاصدرا نیز در معرفت‌شناسی دیدگاهی مبناگرایانه دارد. البته نباید این نکته را فراموش کرد که مبناگرایی در معرفت‌شناسی غربی بر اساس تمرکز بر علم حصولی تصدیقی و رها کردن علم تصوری شکل گرفته است و بر این فرض استوار است که گویا علم صرفاً تصدیق است نه تصور؛ اما دیدگاه صدرا در بستری شکل گرفته است که علم تصوری مرکز توجه بوده و در همین بستر نظریه علم حضوری شکل گرفته است. مهم‌ترین دلیل مبناگرایان بر مبناگرایی حداکثری، برهان تسلسل شناختی است که ملاصدرا با پذیرش دیدگاه مبناگرایانه تقریری از این برهان اقامه کرده است. او در توجیه معرفت به بدیهیات اولیه متوسل می شود و با استناد به وضوح و تمایز و بداهت آنها، به توجیه سایر باورها می پردازد. روش وی در رسیدن از نظریات به بدیهیات، قیاس برهانی است که کاملاً بر نظریه مبناگرایی حداکثری منطبق است و در نتیجه، اشکالاتی از قبیل عدم معیار گزاره‌های پایه، محدود بودن گزاره‌های بدیهی، فقدان حد وسط مشترک در قضایای بدیهی و ارتباط بداهت و صدق که بر مبناگرایان وارد است، درباره نظریه صدرا نیز مطرح می شود. نگاه وجودی ملاصدرا به علم و نقشی که برای علم حضوری در معرفت‌شناسی در نظر می‌گیرد، به او این امکان را می‌دهد که به پاسخ‌گویی به اشکالات وارده بر گزاره‌های پایه مبادرت ورزد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 67 تا 95

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نظریه ادراکات اعتباری علامه طباطبایی و تأثیرات آن در فلسفه و اخلاق

نویسنده:

رضا بنی اسدی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ادراکات اعتباری , نسبیت اخلاق , امور اعتباریه صرف , علم اعتباری(مقابل علم حقیقی) , اصطلاحنامه فلسفه اخلاق , اعتباریات (علامه طباطبایی) (وابسته اخص نظریه اعتباریات)(فلسفه اخلاق) , درباره علامه طباطبایی

کلیدواژه‌های فرعی :

رابطه ادراکات اعتباری و حقیقی , اخلاق , نسبیت اخلاق توصیفی , نسبیت اخلاق هنجاری , نسبیت معرفت شناختی اخلاقی , حسن و قبح از نظر علامه طباطبایی , اصطلاحنامه اخلاق اسلامی , اخلاق توصیفی (وابسته) , پیدایش ادراک اعتباری در انسان , اقسام علوم اعتباری , ارتباط علوم اعتباری با آثار حقیقی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , مرتضی مطهری , جعفر سبحانی

چکیده :

یکی از نوآوریهای مهم علامه طباطبایی در فلسفه، نظریه ادراکات اعتباری است. او ادراکات اعتباری را در سه بخش: کیفیت پیدایش علوم اعتبارى از انسان، کیفیت پیدایش کثرت در علوم اعتبارى و کیفیت ارتباط علوم اعتبارى با آثار واقعى و حقیقى مورد بررسی دقیق قرار داده است. این نظریه در بُعد معرفت‌شناسی، می‌تواند بر بسیاری از مسائل در علوم مختلف تأثیری عمیق بگذارد یا دست‌کم گمان شده که چنین است. این تأثیر به‌حدی است که میتوان این نظریه را از حیث تأثیرگذاری بر مسائل مختلف با نظریه حرکت جوهری ملاصدرا مقایسه کرد. نوشتار حاضر تلاشی است در راستای تبیین تأثیرات این نظریه در علوم مختلف و در صدد است، ضمن تبیین اجمالی آن، به بررسی برخی از این تأثیرات در دو حوزه فلسفه و اخلاق و نقد بعضی دیدگاه‌ها در این‌باره بپردازد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 49 تا 66

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تصور موضوع در ادلة اثبات خدا، بررسی و نقد چند دیدگاه

نویسنده:

نادر شکراللهی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اثبات خدا , براهین خداشناسی , اثبات وجود خدا , فلسفه دین , تصور موضوع در ادلة اثبات خدا

کلیدواژه‌های فرعی :

بی‌نهایت , تصور از خدا , تصور(مقابل تصدیق) , تصدیق(مقابل تصور) , واجب الوجود من جمیع الجهات , تصور بی نهایت , عدم امکان تصور حقیقت خدا به علم حصولی , تقدم تصور بر تصدیق ,

چکیده :

اثبات و نفی وجود هر موجودی فرع بر امکان تصور آن است. آیا خدا به تصور میآید که بتوان از بودن یا نبودن او سخن گفت؟ گروهی تصور خدا را ممکن نمیدانند. ظواهر بعضی از متون دینی و عرفانی همین است. اما مقصود این متون دینی و عرفانی، عدم امکان تصور حقیقت حق‌تعالی به علم حصولی است نه عدم امکان هر گونه تصوری. کسانی که تصور را ممکن میدانند گاهی ظاهر سخنان ایشان امکان تصور ذات است. این سخن قابل دفاع نیست. گاهی مفاهیمی مانند «بینهایت»، «موجود حاضر در همه‌جا» و مانند آن را موضوع قرار دادهاند. مدعایی که این نوشته در پی دفاع از آن است عبارت است از این‌که اولاً این موضوعات پیچیده، برای قریب به اتفاق افراد فهم‌پذیر و تصورپذیر نیست. ثانیاً موضوع ادلة اثبات خدا، صفات بسیار متنوعی است که برای افراد معمول قابل فهم است، مانند «واجبالوجود»؛ یعنی موجودی که بودنش ضروری است، یا «ناظم فراطبیعی». اما کنه این صفات نه به تصور میآید و نه نیازی به تصور کنه صفات در ابتدای بحث از ادلة اثبات و نفی، وجود دارد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 109 تا 128

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی و سنجش برهان وجودشناختی بر مبنای دو نظریة معقولات ثانیه و نفس الأمر در فلسفة اسلامی

نویسنده:

مهدی عباس زاده

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

براهین خداشناسی , برهان وجود شناختی(کلام جدید) , اثبات وجود خدا , فلسفه اسلامی , فلسفه دین , معقولات ثانیه((ما لیس باول)، مقابل معقولات اولی) , معقولات ثانیه فلسفی(مقابل معقولات ثانیه منطقی) , نفس الامر(اصطلاح وابسته)

کلیدواژه‌های فرعی :

فلسفه اسلامی , واجب الوجود من جمیع الجهات , تقریر جدید برهان وجودی , نقد برهان وجودی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

عبدالله جوادی آملی

چکیده :

برهان وجودی یا وجودشناختی به دسته‌ای از استدلال‌های عقلی بر اثبات وجود خدا در فلسفة غرب اطلاق شده است که در آن‌ها کوشش می‌شود از خود مفهوم خدا یا واجب‌الوجود در ذهن انسان، و نه از ویژگی‌های مخلوقات خارجی، مستقیماً وجود خارجی خدا نتیجه گرفته شود. طرح برهان وجودی به معنای دقیق کلمه، با آنسلم در قرون وسطای مسیحی آغاز شد. این برهان با تقریراتی از سوی برخی از متفکرین غربی همراه بوده است. همچنین متفکران غربیِ دیگری این برهان را به چالش کشیده‌‌اند. در جهان اسلام نیز نقض و ابرام‌هایی در باب برهان وجودی انجام شده است. در نوشتار حاضر، دو تقریر دکارت از برهان وجودی مطرح خواهد شد. کانت بر دو تقریر این برهان، سه نقد وارد ساخته است. آیت‌الله جوادی آملی ضمن نقد و رد نقدهای سه‌گانة کانت، مهم‌ترین نقد را بر برهان وجودی وارد کرده و نهایتاً آن را مغالطه دانسته و رد کرده است. به‌نظر می‌رسد تقریر اولِ برهان وجودی، قابل رد است، بااین‌حال می‌توان با اتکا به نظریة معقولات ثانیه و نظریة نفس‌الأمر در فلسفة اسلامی به نحوی از تقریر دوم این برهان دفاع کرد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 87 تا 108

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تبیین شمول‌گرایی دینی بر مبنای تشکیک صدرایی

نویسنده:

محمدعلی اخگر

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

14. ادیان religions , شمول گرایی دینی (مسائل جدید کلامی) , کثرت گرایی(کلام جدید) , حقانیت ادیان , حکمت متعالیه , فلسفه دین

کلیدواژه‌های فرعی :

دین شناسی , دین شناسی صدرا , تشکیکی بودن حقانیت , بهره داشتن ادیان متعدد از حقانیت ,

چکیده :

مسئلة تعدد ادیان و پرسش‌های ذیل آن، ازجمله پرسش‌های حقانیت و نجات، حائز اهمیت دین‌شناسانة فراوانی هستند. در میان پاسخ‌های متعددی که به این مسئله داده شده است یکی از تقریر‌های شمول‌گرایانه‌ای که با بهره‌گیری از تعالیم فلسفة صدرایی و به طور خاص تمایز تشکیکی به نحو مجمل توسط برخی محققان مسلمان شکل گرفته است نوعی پاسخی است که می‌توان آن را شمول‌گرایی تشکیکی بودن حقانیت نامید. مقالة حاضر[i] با بررسی توصیفی-‌تحلیلی این تقریر شمول‌گرایی و با بهره‌گیری از تعالیم فلسفة صدرایی و نظریة تشکیک به پرسش‌گری پیرامون این تقریر پرداخته و این شمول‌گرایی که ادیان متعدد موجود را در سلسلة تشکیکی حقانیت قرار می‌دهد مورد واکاوی قرار می‌دهد. مطابق این تقریر تمایز بین ادیان موجود تمایز تشکیکی است و خصوصیات یک سلسلة تشکیکی ازجمله مشتمل بودن بر نوعی از ترکیب از وجدان و فقدان، شمول مراتب بالاتر بر کمالات مراتب پایین‌تر، حمل حقیقه و رقیقة مراتب بر یکدیگر و غیره بر آن حاکم است درنتیجه هرچه یک دین در مرتبة بالاتری از سلسله‌مراتب تشکیکی حقانیت باشد از عقاید حقة بیش‌تری برخوردار است و از نوعی شمول تشکیکی نسبت به‌ مراتب پایین‌تر برخوردار است. [i]. این مقاله تا حد زیادی متکی بر طرح پژوهشی «گسترة شمول‌گرایی دینی و آثار و پیامدهای آن از نظر عقل و دین» است که توسط این‌جانب با حمایت دانشگاه آزاد اسلامی شیراز و با همکاری آقایان دکتر مرتضی حق‌شناس و حسین نیاکان نگاشته شده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 23 تا 44

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

کاوش هایی در برخی مسائل جدید کلامی

نویسنده:

ابوذر نوروزی

نوع منبع :

کتاب , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: نبا,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

16. کلام عقلی , 19. مسایل کلامی , 2. اصطلاحنامه مسایل جدید کلامی current debates in Kalam , 13. علم کلام , کشف المراد: علامه حلی , اسفار اربعه: ملاصدرا , الشواهد الربوبیّة: ملاصدرا , عدل الهی (مرتضی مطهری) , تفسیر ملاصدرا (فلسفى و عرفانى‌)

کلیدواژه‌های فرعی :

صفات الهی , آیات صفات الهی , وحی , خاتمیت , خاتمیت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله , شرور , شر , شر بالذات , شر بالعرض , احکام صفات الهی (کلام) , مسأله شر(فلسفه دین) ,

کد کنگره:

BP200/3/ن 3 ک2 8535

چکیده :

اعتقادات بنیادی‌ترین رکن معرفت دینی است. از این رو علم کلام نیز به عنوان دانشی که استنباط، تبیین، تنظیم، اثبات و دفاع از آموزه‌های دینی را عهده‌دار است، همواره مورد توجه اندیشمندان مسلمان بوده است. خاستگاه مباحث تازه کلامی در عصر حاضر، جهان غرب است. این مسائل در دهکده جهانی نیز به علت اوضاع فرهنگی و اجتماعی معاصر و ارتباط اندیشه‌ها از راه‌های گوناگون گسترش یافته است. اثر حاضر به پژوهش در زمینه پاره‌ای از مهم‌ترین مسائل جدید کلامی می‌پردازد. نویسنده تلاش کرده تا دیدگاه‌های مطرح در مورد اسماء و صفات الهی، وحی، تجربه دینی و خاتمیت و مسأله شر را بیان کند و با استفاده از آموزه‌های قرآن کریم و روایات، آن‌ها را ارزیابی کند.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

سرچشمه حکمت : جستارهایی در باب عقل

نویسنده:

علی نقی خدایاری، رضا برنجکار

نوع منبع :

کتاب , مجموعه مقالات , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

متن

وضعیت نشر :

تهران: نبا,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

خداشناسی , انسان شناسی , حجیت عقل , 16. کلام عقلی , عقل , خداشناسی , عقل گرایی(مقابل تجربه گرایی) , نص‌گرایی , قرآن و عقل , تفسیر المیزان (علامه طباطبایی، قرآن به قرآن و اجتهادى‌) , تفسیر کبیر : فلسفی و کلامی: فخر رازی , اسفار اربعه: ملاصدرا , شفاء: ابن سینا , اشارات و تنبیهات: ابن سینا , الشواهد الربوبیّة: ملاصدرا , فتوحات مکیه: ابن عربی , 01- کافی : شیخ کلینی , تفسیر مجمع البیان (اجتهادى‌) , مقالات الاسلامیین: ابوالحسن اشعری , شرح المقاصد: تفتازانی , اوائل المقالات: شیخ مفید , تحف العقول: ابن شُعبه حَرّانی , اصول فلسفه و روش رئالیسم (علامه طباطبایی/ مرتضی مطهری)

کلیدواژه‌های فرعی :

معاد در قرآن , جبر و اختیار(کلام) , ماتریدیه (اهل سنت) , امر بین امرین , هستی شناسی اسلامی , دلیل عقلی(مسائل جدید کلامی) , عقلانیت دینی , حکم عقلی , حرکت جوهری , عقل ( جوهر ) , آیات جبر و اختیار , عقل , اصل علّیت , عقل فطری , عقل عملی((مدرک کلیات مربوط به عمل)، مقابل عقل نظری)Alʿaql al-ʿamalī(practical intellect) , عقل نظری((مدرکات عقل نظری)، اصطلاح وابسته) , عقل هیولانی , عقل مستفاد , امکان معاد , وحی و عقل , ایمان و عقل , عقل قرآنی ,

کد کنگره:

ع 7 خ 4 1388 / 104 BP

چکیده :

در مجموعه پيش‌رو كه به همت پژوهشگرانى دانشور سامان يافته است كوشش شده آراء مهم‌ترين جريانهاى فكرى جهان اسلام در باب آموزه پايه‌اى عقل عرضه شود. دو نكته در تدوين جستارهاى اين نوشتار مد نظر بوده است. نخست، پرداختن به حوزه‌هاى متنوع و جريانهاى مهم فكرى و گزينش عالمانى كه نماينده شاخص يك جريان معرفتى به شمار مى‌روند. و دوم، بهره‌گيرى از نويسندگانى كه در موضوع مورد نظر از دانش و توانايى لازم برخوردارند. گفتنى است براى آگاهى از ديدگاه قرآن و حديث درباره عقل، دو مقاله نخست به اين عرصه اختصاص يافته است. در مقاله سوم با عنوان عقل‌گرايى و نص‌گرايى در كلام اسلامى، گزارشى تاريخى از سير و سرگذشت گرايشهاى عقلى و نقلى در حوزه كلام ارائه شده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

معارف و عقاید جلد 4

نویسنده:

رسول رضوی

نوع منبع :

کتاب , رساله تحصیلی

منابع دیجیتالی :

نسخه pdf

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

نبوت , 16. کلام عقلی , عقاید اسلامی , بعثت انبیا , پیامبران اولوالعزم , تفسیر المیزان (علامه طباطبایی، قرآن به قرآن و اجتهادى‌) , تفسیر نمونه (اجتماعى و اجتهادى‌) , بحار الانوار: علامه مجلسی , 01- کافی : شیخ کلینی , من لا یحضره الفقیه , وسائل الشیعه , تفسیر قمی (روایی) , تفسیر مجمع البیان (اجتهادى‌) , تفسیر صافی (روایى‌) , تَصحیحُ اِعتقاداتِ الاِمامیّة: شیخ مفید , عیون اخبار الرضا: شیخ صدوق , میزان الحکمه: ریشهری , کشف الغمة (علی بن عیسی اربلی)

کلیدواژه‌های فرعی :

افعال خارق العاده , بعثت انبیا , دلیل ضرورت نبوت , عصمت انبیاء (ع ) , نبوت , ادعای نبوت (افعال انبیاء) , امکان وحی , ضرورت نبوت , نبوت خاصه , وحی , وقوع بعثت انبیا , استحقاق نبوت , پیامبران اولوالعزم , خاتمیت , معجزات انبیا , دلالت معجزه , دلالت معجزه بر نبوت , اعجاز قرآن , مرتبه نبوت(قسیم مرتبه رسالت و خلافت) , علم انبیا , فرق نبی با رسول ,

چکیده :

جلد چهارم از مجموعه چهار جلدی معارف و عقاید راجع به پیامبران و شناخت آنان و مسائل پیرامون آن می باشد مثل: ضرورت نبوت، فوائد نبوت، عصمت نبی ، علم نبی ، نبوت عامه و خاصه و...

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

33 34 35 36 37 38 39 40 41 42

تعداد رکورد ها : 1708

درخواست مدرک

کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید

چنانچه قبلا عضو سایت شده‌اید ورود به سایت در غیر اینصورت عضویت در سایت را انتخاب نمایید

ورود به سایت

عضویت در سایت

ارسال نظر

نوع

توضیحات

آدرس پست الکترونیکی

کد امنیتی **

با موفقیت به ثبت رسید

كليه حقوق محفوظ است ، استفاده از مطالب با ذكر منبع بلامانع است.