جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف: هدف این نوشتار، تحلیل و مقایسه جایگاه عقل و نقل در دیدگاه ابن رشد و خواجه طوسی در تفکر دینانی بود. این نوشتار در صدد پاسخگویی به این مهم بوده است، آیا اندیشمندانی که قائل به برتری عقل بوده‌اند، مفهومی واحد از عقل ارائه کرده‌اند؟ روش: اطلاعات این پژوهش بنیادی به روش کتابخانه‌ای گردآوری و به شیوة توصیفی- تحلیلی پردازش شده است. یافته‌ها: ابن رشد، با طرح مسئلة اتصال میان دین و حکمت همان چیزی را مطرح می‌کرد که در نظر فلاسفه یونان رابطة فلسفه و سیاست خوانده می‌شد. خواجه طوسی اصول عقلی را بر نقل حاکم می‌شناخت. ایشان با تلاش فراوان از طریق نقل به احیای عقل می‌پرداخت. وی اصول عقاید دینی را بر پایة یقین استوار می‌دانست و یقین از روی استدلال عقلی و برهان محکم منطقی تحقق می‌پذیرفت. وی عقاید دینی را معتبر می‌دانست که بر اساس استدلال دقیق و برهان منطقی باشد در غیر اینصورت یقینی نیست و از اعتبار خارج است. نتیجه: در اثنای تحلیل این دو رویکرد در تفکر دینانی، محرز شد وقتی اندیشمندان از عقل صحبت به میان می‌آوردند، با توجه به مقتضیات زمان خویش بر اساس اصول و مبادی اندیشة فلسفی خود به اظهار نظر پرداخته‌اند.

هدف پژوهش حاضر بررسی نظریه ابوحامد امام محمد غزالی و ابن رشد اندلسی درباره فلسفه حکومت است. پژوهش بر این فرضیه است که شباهت آرای این دو اندیشمند در پذیرش دولت مقتدر، تجربه زمانه پر آشوب و تفاوت نگرش نسبت به حقوق سیاسی مردم و نوع دینی یا عرفی تشکیل نظام سیاسی است. در این پژوهش زمینه‌ها و زوایای ارتباط حکومت، سیاست، نحله فکری، دین و سیاست و حقوق سیاسی مردم (نقش مردم در دولت) از منظر این دو فیلسوف مورد کنکاش قرار گرفت. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده، و نتایج نشان داد هر دو متفکر، نظریه حکومت خود را براساس طبیعت و سرشت انسان پایه‌ریزی می‌کنند. غزالی با توجه به صفات چهارگانه انسان سعی دارد انسانی الهی تربیت کند که تحت حاکمیت حاکم الهی به کنش سیاسی اقدام نماید. در مقابل، علی‌رغم اندک بودن آرای سیاسی ابن‌رشد و شرح‌هایی که بر آثار افلاطون و ارسطو نگاشته، اندیشه او معطوف به ایجاد مدینه‌ ‌فاضله بر پایه‌ افعال فاضله است؛ او سیاست را به‌ عنوان تدبیر نفوس اهالی مدینه برای برآورده شدن غایات ایشان تعریف می‌کند. نگرش دو فیلسوف در مورد حکومت و سیاست دارای شباهت‌هایی در تجربه زمانه پرآشوب، بدبینی به ذات انسانی، اعتقاد به دولت مقتدر و تفاوت‌هایی در باب حقوق سیاسی مردم، ساخت دولت براساس نیازهای عرفی (مقدمه‌ای بر سکولاریسم) و رابطه میان دین و سیاست است.