جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از دیدگاه قرآن، زن و مرد هویت یکسان داشته و از موهبت‏هاى الهى به یک میزان برخوردارند. این دو مایه ى عفت و آرامش یکدیگرند. اما تفاوت‏هاى انکار ناپذیرى نیز بین این دو وجود دارد. اگر به نظام حقوقى اسلام به صورت مجموعه توجه شود، روشن مى‏شود که اختلافات حقوقى بین زن و مرد در اسلام دقیقا بر واقعیت و حکمت استوار است و هریک به میزان برخوردارى از حقوق، به وظایفى نیز مکلّف گشته اند.

یکی از شاخه های قرآن پژوهی علم قرائت است. این علم به دنبال تعیین قرائت صحیح قرآن، مطابق با قرائت پیامبر گرامی اسلام(ص)، است. از صاحبان مکتب در این زمینه هفت نفر برگزیده و به قرّاء سبعه مشهور شدند : ابو عمرو بن علاء، حمزه بن حبیب زیّات، عاصم بن ابی النجود، کسائی، ابن کثیر، ابن عامر و نافع.

چگونگى طرح و پیشرفت موضوع تجرد نفس انسانى توسط سه فیلسوف بزرگ ارسطو (384- 322 ق‏م) ، ابن سینا (370-428 ه ق) و ملاصدرا مسأله ى این مقاله را تشکیل مى‏دهد. تعارض پاره‏اى از سخنان ارسطو منشأ اختلاف نظر شارحان او در این باره شده است. کسانى چون اسکندر افرودیسى (قرن‏هاى سوم و دوم قبل از میلاد) و ابن رشد (595-520 ه ق) قول به مادیت و فناپذیرى نفوس شخصى و ابن سینا و توماس آکوئیناس (1274-1227 م) باور به تجرد و بقاى آن را به ارسطو نسبت داده‏اند. اشارات ارسطو مبنى بر تجرد و بقاى نفس و تأکید او بر بساطت آن حاکى از صحت نظر ابن سینا و توماس است. ابن سینا نیز با تکیه بر بخش ناپذیرى محلّ صور معقول و نیز بر پایه ى علم حضورى نفس به خود، تجرد نفوس شخصى را اثبات نموده است امّا ملاصدرا ادله ى او را اخص از مدعا و با مبانى او ناسازگار مى‏داند. صدرا خود چون به تجرد مثالى نفوس حیوانى معتقد است منعى در کاربرد ادله ى بوعلى نمى‏بیند و بر آن اساس، تجرد نفوس شخصى را اثبات مى‏کند. گرچه شناخت حقیقت نفس را منحصر در ارتباط عمیق با وحى و تعالیم خاندان عصمت و طهارت مى‏داند.

واقدی و طبری وبه پیروی از این دو، برخی دیگرافسانه ای نقل کرده اند که بر اساس آن تعابیری حاکی از تجلیل بتهای قریش درصورت آیات قرآنی به پیامبر اسلام (ص) القا شده است. آنگاه پیامبر توسط جبرئیل از واقعیت آنها آگاه شده و در یافته که جزء آیات قرآن نیستند. سلمان رشدی این گزارش را به صورت رمان درآورد و دامنه ی تحریف وقلب حقایق را به نحو بی سابقه ای گستراند. در حالی که اسناد تاریخی و روح توحید محور قرآن آن را مردود شمرده و عصمت پیامبر نیز جایی برای صحت آن باقی نمی گذارد.

این نوشتار به بررسى و تبیین مفهوم فلسفى - عرفانى "عالم صغیر" یعنى تصور موجود انسانى به منزله‏ى جهانى کوچک که دربردارنده‏ى تمام عناصر "عالم کبیر" (منظومه ى بزرگ جهان هستى) است، مى‏پردازد. پس از بحث کوتاهى در باره ى تاریخچه ى اندیشه ى "عالم صغیر و کبیر" در فرهنگ اقوام یهود، یونان، هند و ایران در عهد باستان، به تبیین دیدگاه اسلام و حکماى مسلمان در این زمینه نیز پرداخته مى‏شود. بخش پایانى این تحقیق، به بیان نگرش عرفاى بزرگ اسلام بویژه محیى الدین بن عربى (560-638 ه ق) و مولانا جلال الدین رومى (604-672ه ق) در چگونگى اطلاق این مفاهیم از حیث صورت و معنا اختصاص دارد.