جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مسایل فلسفه‌اسلامی که نتیجه برخی مباحثات و منازعات عقیدتی مشارب فکری در میان اندیشمندان کلام اسلامی بوده است و دامنه آن مباحث هستی شناختی فیلسوفان را نیز درگیر خود نمود مساله «شیئیت معدوم» و اصولا تمایز یا عدم تمایز میان موجود و شیء است. معتزله با انگیزه تصحیح علم ازلی الهی به ممکنات و برداشت نادرست از آموزه‌های افلاطونی- ارسطویی قائل بر شیئیت معدوم شدند. فارغ از بررسی ادله مثبتین و منکرین، نگاه تحلیلی و تاریخی به این مساله نشان از شکاف و اختلاف هستی‌شناختی نه پیرامون الفاظ بلکه در شناخت مبادی تصوری این معانی در میان معتزله، عرفا و فیلسوفان است و از این رو می توان گفت موضوع این دو مفهوم هم به لحاظ ساختار و هم به لحاظ محتوای از اختلاف زیادی برخوردار است. این مقاله نشان می‌دهد که غفلت از حقیقت وجود و نگاه ماهوی به هستی- هستی مملو از اشیاء متباین و منفک از هم- منشاء ایجاد دو تصویر متفاوت معتزله و فلاسفه به مسئله معدوم، زیادت وجود بر ماهیت، نوع رابطه وجود و ماهیت و همچنین علم و فاعلیت الهی در ارتباط با ممکنات شده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 29 تا 42

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

ارزیابی انتقادی استدلال معرفتی و استدلال تعاکس بر حسن و قبح عقلی

نویسنده:

سید علی طالقانی، حسین رفیعی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

09. قواعد کلامی Basic Principles of Kalam , قاعده حسن و قبح عقلی , حسن و قبح عقلی , معرفت حسن و قبح عقلی , حسن و قبح عقلی , تجرید الاعتقاد: خواجه نصیر , حسن و قبح عقلایی (وابسته اخص حسن و قبح عقلی) , استدلال معرفتی (کلام) , استدلال تعاکس (کلام) , معرفت شناسی حسن و قبح (کلام) , هستی شناسی حسن و قبح (کلام)

کلیدواژه‌های فرعی :

اشاعره (اهل سنت) , عقاید اشاعره , قاعده حسن و قبح شرعی , معتزله (اهل سنت) , حسن و قبح الهی , حسن و قبح ذاتی , حسن و قبح شرعی , استدلال((اصطلاح وابسته)، قسیم تحلیل خارجی و تحلیل ذهنی و خارجی) , حسن و قبح عقلایی (وابسته اخص حسن و قبح عقلی) , استدلال (معرفت شناسی)(ر.ک به شاخه تحلیل عقلی) , استدلال تعاکس بر حُسن و قبح عقلی (کلام) , استدلال معرفتی بر حُسن و قبح عقلی (کلام) ,

چکیده :

آنچه ما «استدلال معرفتی» و «استدلال تعاکس» خوانده‌ایم دو استدلال از سه استدلالی‌ست که خواجه نصیرالدین طوسی، فیلسوف‌ ـ متکلم امامی، در کتاب مهم و تأثیرگذار تجرید الاعتقاد، بر حُسن و قبح عقلی اقامه کرده است. نتیجۀ مورد نظر خواجه و مقدمات هر دو استدلال‌ مبهم است و می‌توان تفسیرهای متعددی از آن‌ها ارائه داد. در این مقاله با تفکیک جهات معرفت‌شناختی و هستی‌شناختیِ هریک از استدلال‌ها، روایت‌های محتمل هر استدلال بیان شده و پس از صورت‌بندیِ منطقیِ هر استدلال، مورد ارزیابی قرار گرفته است. به زعم نویسندگان، نتیجۀ بهترین تقریر از استدلال نخست، حُسن و قبحِ عقلیِ معرفت‌شناختی است و نتیجة بهترین تقریر از استدلال دوم، حُسن و قبحِ عقلیِ هستی‌شناختی؛ و البته هیچ‌یک از این دو استدلال نمی‌تواند نظریۀ عدلیه را اثبات یا دیدگاه مخالفان‌شان را ابطال کند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 271 تا 287

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

کلام شیعه، کلام معتزله : پژوهشی مقایسه‌ای بر مبنای متون قرنهای چهارم و پنجم

نویسنده:

مریم کیانی‌فرید.

نوع منبع :

کتابشناسی(نمایه کتاب) , کتابخانه عمومی , مطالعه تطبیقی

وضعیت نشر :

قم: دانشگاه ادیان و مذاهب‏‫,

کلیدواژه‌های اصلی :

معتزله (اهل سنت)

شابک (isbn):

‏‫110000 ریال‬‏‫‭ 978-600-6730-15-8 : ‬‬

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

كشف عن مناهج الأدلة في عقائد الملة

نویسنده:

محمد بن احمد ابن رشد

نوع منبع :

کتاب , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

بیروت : مرکز دراسات الوحدة العربية,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

10. شریعت/ Šarīʿa , افعال الهی , ذات الهی , صفات الهی , کلام اشعری , اصطلاحنامه فلسفه , 13. علم کلام

کلیدواژه‌های فرعی :

اشاعره (اهل سنت) , حدوث زمانی، al-ḥudūt̲h̲ al-zamānī، coming into existence in time , حدوث عالم Ḥudūt̲h̲ al-ʿĀlam , عقاید اشاعره , معتزله (اهل سنت) , حشویه (مرجئه شکاک) , حدوث زمانی عالم , حدوث ذاتی عالم , جبر اشعری , تنزه الهی از الم , تنزه الهی از جسمانیات , تنزه الهی از اعراض حسی ,

کد کنگره:

‏BP 203 ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ک‎‏5

چکیده :

این اثر در موضوع کلام براى بيان عقائد مؤلّف در مسائل توحيد نگاشته شده است. قصد مولف تطبيق حكمت بر شريعت است. این کتاب در سه باب: ذات الهى، صفات الهى و افعال الهى، تأليف شده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بناء المقالة الفاطمیة فی نقض الرسالة العثمانیة

نویسنده:

احمد بن موسی ابن طاوس؛ مصحح: علی عدنانی غریفی

نوع منبع :

کتاب , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)

منابع دیجیتالی :

نسخه قائمیه معرفی کتاب فهرست نسخه متنی قائمیه

وضعیت نشر :

قم: موسسه آل البیت لاحیاء التراث,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

پاسخ به شبهات , امام شناسی , امامت , احقیت علی به خلافت , دفع شبهات(افعال امام) , عقاید شیعه امامیه , حقیت امامت علی علیه السلام , امامت امام علی(ع) , اصطلاحنامه تاریخ اسلام , شیعه شناسی , دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات , 13. علم کلام , کتب کلام شیعه , کتب کلام نقلی شیعه

کلیدواژه‌های فرعی :

شیعه عثمانیه , معتزله (اهل سنت) , جاحظیه (معتزله) , عثمانیه , 16- جاحظیه (پیروان عمرو بن بحر جاحظ، از سر آمدان شاگردان نظّام) , فرقه عثمانیه , فرقه عمریه ,

شماره ديويي:

297/452

چکیده :

کتاب «بناء المقالة الفاطمية فی نقض الرسالة العثمانیة» کتابی به زبان عربی نوشته ابوالفضائل، سید احمد بن موسی بن طاووس، متوفای ۶۷۳ ق، است. این کتاب، در رد کتاب «العثمانیة» جاحظ و درباره اثبات شایستگی حضرت امیرالمؤمنین، علی (ع) برای امر امامت است. عمرو بن بحر الجاحظ، متوفای ۲۵۵ ق، کتابی را به نام «الرسالة العُثمانیة»، در رد بر شیعه و ایراد و اشکال بر اصول اعتقادات آنها نوشته و بسیاری از اصول مسلّم و مورد قبول تمام فرقه‌ های اسلام را انکار کرده است. مهمترین هدف او در کتاب، ضمن شکستن مقام و منزلت امیرالمؤمنین، دائما سعی در توجیه کارهای خلفای سه‌ گانه، مقایسه آنها با امیرالمؤمنین (ع) و اثبات افضلیت آنان را دارد. ابن طاووس در این کتاب تلاش کرده تا به همه اشکالات وایرادات جاحظ پاسخ گوید.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر