جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

اتحاد عمل و عامل در اندیشه دینی

نویسنده:

اسحاق حسینی کوهساری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

عنوان :

تحلیل معرفت شناختی نظریه وحدت متعالی ادیان

نویسنده:

اکبر قربانی، سعید بینای مطلق

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران ,

کلیدواژه‌های اصلی :

وحدت متعالی , شهود عقلانی , تمییز مابعدالطبیعی , 1. ادیان religions , فلسفه دین , دین پژوهی , عرفان و شریعت

کلیدواژه‌های فرعی :

تکثر ادیان , عقل جزئی , عقل استدلالی , 10. شریعت/ Šarīʿa , شهود عقلانی , فلسفه (خاص) , تجلی الهی , مراقبه , طریقت , ظاهر و باطن دین , مراتب واقعیت ,

چکیده :

یکی از مسائل مهم در دین پژوهی تطبیقی و نیز در فلسفه دین و الهیات جدید، مساله نسبت میان ادیان است. از سویی تعدد و تنوع ادیان و از سوی دیگر جهانی شدن ناشی از دنیای متجدد، با افزایش توجه و نگاه پیروان ادیان به یکدیگر، دیدگاه هایی همچون حصرگرایی، کثرت گرایی و شمول گرایی را در باب نسبت ادیان به بار آورده است. در این میان، فریتیوف شوان و دیگر سنت گرایان به نظریه «وحدت متعالی ادیان» قائل اند. بنابر این دیدگاه، وحدتی حقیقی در ادیان وجود دارد که درونی و متعالی است. شوان با تاکید بر منشا الهی دین و با تمایز نهادن میان ظاهر و باطن دین یا شریعت و طریقت، و با بهره مندی از مفاهیم و کلیدهای راهگشایی همچون مطلق و نسبی، در بینش و نگرشی مابعدالطبیعی، تنوع ادیان را ناشی از گوناگونی وحی ها، متناسب با ظرفیت ها و قابلیت های بشری می داند. از نظر او، کثرت صور قدسی مانع وحدت حقیقی ادیان در بالاترین مراتب وجود نیست و هرچند بیشتر انسان ها- که اهل ظاهرند، نمی توانند این وحدت برین را فهم کنند، عارفان اهل باطن، با شهود عقلانی و تحقق پذیری معنوی ناشی از تمییز مابعدالطبیعی و تمرکز بر حقایق عقلانی و معنوی، به دریافت وحدت درونی و متعالی ادیان نائل می شوند.

صفحات :

از صفحه 105 تا 137

مشخصات اثر

عنوان :

بررسی مساله تعارض عقل و دین از نگاه ابن رشد و ملاصدرا

نویسنده:

مرتضی حسینی شاهرودی، تکتم مشهدی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران ,

کلیدواژه‌های اصلی :

ملاصدرا , ابن رشد , تعارض عقل و دین , عقل(منطق) , 1. ادیان religions

کلیدواژه‌های فرعی :

رابطه عقل و شرع , اتحاد عاقل و معقول , راسخان در علم , احادیث و روایات , عوالم وجودی , وحی الهی , هرمنوتیک , عقل ( جوهر ) , قرآن مجید ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

این مقاله برآن است راه حل تعارض میان عقل و دین را از دیدگاه ابن رشد و ملاصدرا به دست دهد. در نگاه هر دو فیلسوف، هیچ تعارض واقعی میان عقل و دین وجود ندارد و برای رفع تعارض ظاهری تاویل به عنوان راهکار مطرح شده است. ابن رشد با تعیین اصول و مبانی برای تاویل و نتیجه حاصل از آن، یعنی همزیستی مسالمت آمیز مذاهب مختلف اسلامی و نیز عالمان دینی (فیلسوفان و متکلمان)، نظری جدید ارایه کرده است. ملاصدرا نیز با تاکید بر مبانی ای همچون «اصالت وجود و ذو مراتب بودن آن»، «حرکت جوهری»، و «اتحاد عاقل و معقول» ضرورت تاویل را به صورت کلی تبیین کرده است. پایه کار ابن رشد عقل گرایی است، در حالی که ملاصدرا هم به روش های فلسفی و هم به روش های عرفانی توجه می کند.

صفحات :

از صفحه 35 تا 57

مشخصات اثر

عنوان :

تحلیلی بر براهین تجربی علامه طباطبایی و الهیدانان قرن بیستم پیرامون اثبات خدا

نویسنده:

اعلی تورانی، منیر سلطان احمدی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

عنوان :

تجرد نفس از نگاه عقل و دین در حکمت صدرایی

نویسنده:

عبدالعلی شکر

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران,

کلیدواژه‌های اصلی :

ملاصدرا , استقلال نفس , تجرد نفس ناطقه , عقل , 1. ادیان religions

کلیدواژه‌های فرعی :

جوهریت نفس , عقل و دین , حکمت متعالیه , بقاء نفس , قرآن مجید , متخیله , براهین اثبات تجرد نفس ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , علامه مجلسی: محمدباقربن محمدتقی مجلسی , ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

عقل و وحی، بر پایه نگرش توحیدی، دو امر سازگار تلقی شده اند؛ زیرا هر دو از منبع واحد نشأت یافته اند که جامع تمام صفات کمال است. فلاسفه مسلمان با این باور عمیق در انطباق دست آوردهای عقلی با محتوای ناب شریعت حقیقی کوشش پایدار داشته اند. تجرد نفس از جمله مباحثی است که صدرالمتألهین در ایجاد سازگاری آن با دین به خصوص شریعت اسلام تلاش شایسته و موثری انجام داده است. ایشان دلایل پیشینیان را یقین آور می خواند؛ چراکه هم با مبنای فلسفی وی نظیر «جسمانیة الحدوث و روحانیة البقاء بودن نفس» انطباق دارد و هم با آموزه های دینی سازگار است. تجرد و استقلال نفس با مهم ترین مسائل جهان بینی در ارتباط است. مباحث خداشناسی، نبوت، و به ویژه معاد ارتباط مستقیم با خودشناسی دارد. باور به جهان آخرت فقط با اثبات تجرد نفس و استقلال آن از بدن توجیه عقلانی خواهد داشت. البته در وجود استقلالی نفس قبل از بدن اختلافاتی وجود دارد که در این نوشتار مورد کنکاش قرار گرفته است.

صفحات :

از صفحه 139 تا 162

مشخصات اثر

عنوان :

حقیقت ایمان از دیدگاه عین القضات

نویسنده:

مرتضی شجاری

نوع منبع :

مقاله , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم)

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران,

کلیدواژه‌های اصلی :

عشق , لقاءالله , مراتب ایمان , ایمان حقیقی , لقاء الله , اصطلاحنامه عرفان , وحدت حقیقت وجود(احکام هویت غیبی عرفان نظری)

کلیدواژه‌های فرعی :

علم نفس , راه کشف و شهود , حقیقت ایمان , سلوک , عرفان اسلامی , سالک , عالَم نور(مقابل عالَم ظلمت) , عالَم ظلمت(مقابل عالَم نور) , عشق و ایمان , کفر ظاهر , حقیقت لا اله الا الله ,

چکیده :

عین القضات همدانی ایمان را امری مشکک و دارای مراتب شدت و ضعف می داند. از نظر وی، ایمان تصدیقِ دل است؛ تصدیقی که همراه با «عمل به دستورات شریعت» و «مهرورزی بر خلایق» باشد. نشانۀ پایین ترین مرتبۀ ایمان اعمالی است که مطابق با امتثال اوامر و اجتناب از نواهی الهی باشد. اما بالاترین مرتبۀ آن، درکِ حقیقتِ «لا إله إلا الله» است. آدمی اگر به معرفتی دست یابد که مانند حضرت ابراهیم(ع) از خود بدر آید و عشق را تجربه کند، به حقیقتِ ایمان خواهد رسید. عین القضات در آثارِ خود تعبیراتی زیبا از حقیقت ایمان آورده است؛ تعبیراتی مانند عشق، لقاء الله، خودشناسی و درک وحدت وجود. مؤمن حقیقی با اینکه فانی در حق تعالی است، اما در جامعه زندگی کرده و با دیگر آدمیان تعامل دارد. این نکتۀ مهم را عین القضات «اثبات بعد از محو» می نامد که نتیجۀ ایمان حقیقی است.

صفحات :

از صفحه 77 تا 103

مشخصات اثر