جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابن عربی با رویکردی عرفانی و ملاصدرا به مثابه یک حکیم متأله در آثار خود به بررسی عقل، خواه به عنوان موجودی مستقل از انسان و خواه به مثابه قوه ای ادراکی در انسان پرداخته اند. مقاله حاضر در صدد تحلیل و مقایسه این دو دیدگاه است. از نظر ابن عربی، عقل اول، نخستین مخلوق روحانی و اولین مفعول ابداعی است که همه معلومات علوی و سفلی است که بدون واسطه از خداوند دریافت می کند. وی عقل نظری را در معرفت به حق، ناتوان می‌شمارد و معتقد است عقل در شناخت حق‌تعالی، دو مقام دارد: مقام ادراک و مقام قبول و پذیرش. عقل از ادراک و شناخت ذات حق و بعضی از مراتب تعینات و تجلیات حق، ناتوان است، اما در مقام پذیرش و قبول، قادر به شناخت حق بوده و محدودیتی ندارد. ملاصدرا در برخی آثار خود، عقل را صادر نخستین به شمار می آورد، ولی در برخی آثار دیگر به پیروی از دیدگاه عرفا، وجود منبسط را صادر نخست می‌پندارد. وی هرچند برای عقل، جایگاه رفیع معرفت‌شناسی درنظر می‌گیرد، اما با پذیرش محدودیت‌های آن و ردّ حجیت مطلق برای عقل، مدعی است فرد می‌تواند با شناخت‌های عقلانی به‌سوی استکمال نفسانی خویش پیش رفته و زمینه را برای دریافت‌هایی فراتر از عقل فراهم آورد.

این مقاله که با روش توصیفی-تحلیلی فراهم آمده به­دنبال چگونگی تعامل عقل و دین بنا بر علیتی است که در فلسفه ابن­سینا و مالبرانش اثبات شده است. این دو با نگاهی خدامحورانه، به­دنبال ارائه علیتی هستند که ذیل آن خدایی همخوان با دین را به اثبات رسانده و تصویری عقلانی و همخوان با آموزه­های دینی از عالم نشان دهند. عالم ابن­سینا عالمی است که در رأس آن خدای علت­العلل و در طول، علل ثانیه در زنجیره­ای علی و معلولی نقش آفرینند. مالبرانش روابط علّی را به تعاقب پدیده­ها تقلیل داد؛ مقارنه­گرایی مطرح از سوی او همانا علیتی تک­قطبی بود که در یک طرف آن، خدای همه­کاره در مقام علت حقیقی و طرف دیگر آن ماده بی­جان و بی­تاثیر قرار دارد. مالبرانش تمامی تأثیر و تأثرات عالم را به خداوند سپرده است؛ نگاه خدامحورانه مالبرانش و استناد مستقیم فعل ارادی انسان به خداوند، وی را به جبرگرایی نزدیک و راه را بر تجربه­گرایان افراطی چون هیوم باز می­کند. در مقابل، ابن­سینا ذیل اثبات مجردات و عقول عشره طولیه و عقل فعال، اختیار انسان را به رسمیت شناخته و اراده­ی او را در عالم مؤثر می­داند.

ترجمه ماشینی: این مجموعه، با مشارکت فیلسوفان برجسته، فلسفه تحلیلی را در زمینه وسیع تری قرار می دهد و آن را با روش شناسی مهم ترین سنت رقیب آن در فلسفه قرن بیستم - پدیدارشناسی - مقایسه می کند، که توسعه آن از بسیاری جهات به موازات توسعه فلسفه تحلیلی است. چرخش تحلیلی برای مورخان فلسفه عموماً، فیلسوفان تحلیلی و پدیدارشناسان بسیار جالب خواهد بود.

چکیده ماشینی : آیا می توان ادیان را با هم مقایسه کرد؟ برای چندین دهه، رشته مطالعات دینی بر این فرض استوار بود که آنها می توانند. با این حال، تأملات پست مدرن و پسااستعماری، تردیدهای مهمی را ایجاد کرد. در مطالعات اجتماعی و فرهنگی، بررسی موارد خاص اغلب بر دیدگاه تطبیقی ​​اولویت دارد. مقایسه‌های بین‌ادیانی در مطالعات دینی و الهیات این سؤال را مطرح می‌کند که آیا مطالعات دینی در صورتی که دیگر دین تطبیقی ​​نباشد، می‌توانند زنده بمانند. آیا اگر جهان جهانی شده را محدود به امر خاص کند و چشم بر عام ببندد، می تواند عدالت را رعایت کند؟ در حالی که رویکردهای تطبیقی ​​در مطالعات دینی تحت فشار شدیدی قرار گرفته است، در الهیات شکوفا شده است. الهیات تطبیقی ​​گفت و گوی بین ادیان را با استفاده از تحقیق تطبیقی ​​انجام می دهد. این جلد این پرسش را مطرح می‌کند که آیا الهیات و مطالعات دینی می‌توانند از تأملات انتقادی و سازنده‌ی خود بهره‌مند شوند؟ آیا نقد پسااستعماری از بی طرفی و عینیت در مطالعات دینی می تواند پیوندهای جدیدی را با رویکرد قاطعانه دیدگاهی الهیات تطبیقی ​​ایجاد کند؟ در این مجموعه، پژوهشگران الهیات و دین پژوهی، روش شناسی مقایسه بین ادیان را در پرتو شبهات اخیر و ایرادات رایج مورد بحث قرار می دهند. پری اشمیت-لوکل و آندریاس نهرینگ همراه با مشارکت‌کنندگان استدلال می‌کنند که پس از دهه‌ها نقد، مقایسه بین‌ادیانی شایسته بازنگری، بازسازی و معرفی مجدد است.