جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عرفان، به عنوان راهی که از کشف و شهود به شناخت حق می‌رسد، در همه ادیان، پیروان، رهروان و موافقان خاص خود و نیز مخالفانی داشته است. در میان مسلمانان نیز این مکتب پیروان و موافقانی داشته است. هرچه از زمان طرح مباحث عرفانی در قرون اولیه دورتر می‌شویم، عارفان به ضرورت وضع اصطلاحاتی خاص، که مانع خلط مقصود ایشان با واژگان عرفی مردم و نیز اصطلاحات متکلمان و فلاسفه گردد، اقدام نمودند و به تدریج در عرفان عملی و نظری، اصطلاحاتی پدید آمد و سپس رساله‌هایی در این باب نگاشته شد. عرفای مسلمان در آثار و سخنان خود، ریشه آموزه‌های خود را در تعالیم اسلامی دانسته و برای اثبات سخن خود از آیات و روایات، شواهدی را بیان می‌نمودند. هدف از انجام این پژوهش، بررسی این ادعای عرفا بود که آیا عناصر عرفانی، ریشه در متن مقدس قرآن دارد یا خیر؟ و نتیجه این تحقیق آن شد که بخش وسیعی از قرآن را حکایات و قصص قرآنی تشکیل می-دهند که برخی از آنها، حکایت‌های عرفانی است؛ از این رو بعضی از عارفان مسلمان به تفسیر و تأویل این حکایت‌ها پرداخته و در آن از عناصر عرفانی برای توضیح منظور خویش، که عمدتاً جنبه تأویلی دارد، بهره جسته‌اند.

مفهوم «آخرالزمان» و ظهور موعود، از مهم‌ترین مباحثی است که در ادیان بزرگ دنیا، به معنای آخرین دوران حیات بشر و قبل از برپایی قیامت به‌کارمی‌رود. در فرهنگ اسلامی، آخرالزمان، دوران ظهور مهدی موعود (ع) و تغییرات بنیادین آفرینش را شامل می‌شود و دین زرتشت به چهار دوره‌ی سه هزار ساله تقسیم می‌شود که در هزاره‌ی آخر دوره‌ی چهارم، فرشگرد (نوسازی) صورت می‌گیرد. در این میان در آیین زرتشت و دین اسلام، نجات‌بخشی مهمترین مقوله‌ای است که در پایان زمان صورت می‌گیرد. در هر دو دین مورد بررسی، نشانه‌های ظهورمنجی، شامل تغییر در نظام طبیعت، انحرافات اخلاقی در زمینه‌های فردی و اجتماعی، فساد اقتصادی و سیاسی و از همه مهمتر بدعت در دین، می‌باشد. با ظهور منجی تغییرات اساسی در کل نظام آفرینش صورت گرفته، همه‌ی آشفتگی‌ها از میان رفته، جهان سامان می‌یابد و جامعه‌ی آرمانی ایجاد می‌گردد. شباهت‌های اعتقاد به منجی‌گرایی در دو دین توحیدی اسلام و زرتشت به حدی است که کمتر اختلافی می‌توان در آن یافت. پژوهش حاضر، در صدد است به صورتی علمی و روشمند مفهوم آخرالزمان و نجات بخشی را در متون مقدس آیین زرتشت و دین اسلام به طور مفصل، مورد بحث و بررسی قرار داده و وجوه تشابه و موارد اختلاف آنان را بیان نموده و به یک نتیجه گیری معقول و منطقی دست یازد.

قرآن،معجزه جاودان رسول ختمی مرتبت (ص) است که خدای سبحان آن را در طی بیست وسه سال بر قلب مبارک ایشان نازل کرد.از این مدت،پیامبر(ص) سیزده سال را در مکه به سر بردند. علمای علوم قرآنی برای آیات مکی و مدنی شاخصه ها و ویژگیهایی را بیان کرده اند که به وسیله این ویژگیها تشخیص مکی از مدنی ممکن می گردد. هریک از آیات قرآن چه مکی و چه مدنی با توجه به این ویژگیها به گونه ای خاص تفسیر می شوند.به عنوان مثال در سوره های مدنی بیشتر به ابلاغ احکام فردی و اجتماعی پرداخته می شود؛اما پایه و اساس درسوره های مکی،دعوت مردم به ایمان آوردن است.

شناساندن ارزش تفسیر صحابه و تابعین، کسانی که به عصر نبوت و زمان نزول قرآن نزدیک بوده اند، می تواند گامی در جهت استفاده ی بیشتر مفسران از نظرات و آگاهی های آنان و راهنمایی برای دست یافتن به تفسیر صحیح آیات قرآن باشد. مقایسه اقوال صحابه و تابعین و دیگر مفسران با یکدیگر و نیز مقایسه روایات تفسیری نقل شده از ائمه(علیهم السلام) با تفسیر صحابه و تابعین، میزان صحت تفسیر هر یک از صحابه و تابعین را مشخص می کند و همچون غربال، نظرات صحیح از غیر صحیح آنان را، جدا می نماید. در این پایان نامه، روایات تفسیری نقل شده از سعید بن جبیر گزینش و مورد مقایسه با اقوال صحابه و تابعین و روایات رسیده از معصومین (علیهم السلام) واقع شد. از این مقایسه می توان به نظرات مختلف صحابه و تابعین، میزان اختلاف آراء آنان، ارزش تفسیر سعید بن جبیر ، میزان فاصله تفسیر صحابه و تابعین و نیز تفسیر سعید بن جبیر از تفسیر ائمه (علیهم السلام) دست یافت و مفسران می توانند از این رهگذر، در بدست آوردن تفسیر صحیح قرآن استفاده کنند. به طور خلاصه می توان گفت: به نظر می رسد پس از مقایسه ی آراء تفسیری سعید، گفتار وی به روایات تفسیری شیعه شبیه تر است و تفسیر وی دارای ارزش والایی است که می تواند مورد استفاده و مرجع مفسران قرار گیرد.

چکیدهعدل میانه و وسط قرارگرفتن ورعایت اعتدال بین دوطرف افراط وتفریط درهمه‏ى اموراست،وبه اعتبارى نهادن هرچیزىدرجاىخودش است. عدالت ازبنیادی‌ترین مفاهیم دراندیشه اسلامی واجرای عدالت ازوظایف همه انبیاءالهی است. دراین بین افرادی ازعدالت سرپیچی کرده یاازآن منحرف شده‌اند. دلایل این انحراف درخلال آیات قرآن کریم به طورپراکنده ذکرشده است.باتوجه به آیات قرآن،دودسته عوامل فردی واجتماعی انحراف از عدالت و پیامدهای ناشی از آن مورد بررسی قرار گرفته است.ازجمله عوامل فردی انحراف ازعدالت می توان به گرایش‌ها ودشمنی‌های افراطی،رشوه وپارتی،گواهی وشهادت دروغ ،نفاقگری، کم‌فروشی،ترک امربه معروف ونهی ازمنکر،اعتمادبه ستمکاران،ربا،خودبینی وخودستایی،آمیختگی حق باباطل وسرپیچی از فرمان حاکم اشاره نمود.موانع اجتماعی عدالت نیزهمچون بدعت‌گذاری توسط مسئولان،محقق نکردن حکم درباره خود،نداشتن جدیت وتلاش، نشناختن ورعایت نکردن حقوق یکدیگر ، عدم احساس مسئولیت وتعهد ودردمندی دربرابرستم، خودداری مردم ازگفتن حرف حق ومشورت باحاکمان،قاطعیت نداشتن رهبردراجرای عدالت وازجمله اهداف منحرفان ازعدالت اجتماعی، حب دنیا، غرور و حفظ موقعیت است.انحراف ازعدالت نیزپیامدهایی دارد؛ازجمله : گمراه یوحرکت درمسیرباطل،مبغوض خداواقع شدن،نابودی برکتها،سلطه ستمگران واشرار، ازدست دادن یاری الهی و از بین رفتن امنیت. کلید واژه: عدالت، عدالت اجتماعی، ظلم، قرآن، انحراف از عدالت، حق، قسط، پیامدها.

حضرت ابراهیم (ع) و حضرت موسی (ع) همچون دیگر پیامبران بزرگ الهی، که از طرف خداوند سبحان مامور به تبلیغ توحید و دین الهی بودند، الگوهای مناسبی برای رسیدن به حقیقت توحید و بندگی خداوند متعال محسوب می شوند و ازهمین جهت در قرآن کریم معرفی شده و به زندگانی آنها پرداخته شده است. دراین رساله، زندگانی حضرت ابراهیم (ع) و حضرت موسی(ع) مورد توجه قرار گرفته و سعی شده تا با توجه به آیات قرآن کریم ، نحوه ی دعوت، ماهیت دعوت،عناصر دعوت و نتائج دعوت آنها به توحید و همچنین بازتاب اندیشه ی تابناک توحید در رفتار و منش و شخصیت آنها تحلیل گردد .وجود شباهت در موضوعات فوق و نیز بازشناسی شیوه ی دشمنان آنان یعنی نمرود و فرعون نیز در راستای این تحقیق ، کمکی بود تا شخصیت توحیدی این دو پیامبر عظیم الشان بهتر تبیین گردد.

نوشتار حاضر با عنوان « اختلاف فکری؛ اقسام، اسباب و پیامدهای آن از دیدگاه قرآن و روایات » در پی آن است که با روش مطالعه ی کتابخانه ای و تحلیلی، در اساسی ترین و معتبرترین منابع اندیشه ی اسلامی، به تبیین ریشه ای این موضوع بپردازد. اختلاف فکری، قدمتی به درازای عمر انسان و تاریخ اندیشیدن او دارد. داشتن اختلاف فکری با دیگران، امری است که ناشی از مشیّت و خواست الهی، تفاوت انسان ها در میزان برخورداری از توانایی ها و استعدادهای متفاوت و بسیاری از حقایق دیگر است. به طور کلّی اختلاف فکری را می توان به دو قسم تقسیم نمود: 1- اختلاف فکری ممدوح و مورد قبولِ اندیشه ی اسلامی، که با گروه ها و کسانی همچون: اهل کفر و شرک، اهل کتاب، مادیگرایان و سکولارها و ... بنا به خاستگاه متفاوت فکری آنان پیش می آید و گریزی از بودن آن وجود ندارد و دارای اسبابی از قبیل: نداشتن روحیه ی حق پذیری، دشمنی با شریعت های آسمانی، دچار شدن به انحراف عقیدتی، عقل محوری و علم محوری و ... می باشد. 2- اختلاف فکری مذموم و غیر قابل قبول از دیدگاه اسلامی، که این نوع اختلاف، بیشتر جنبه ی درون دینی دارد. اختلافاتی از قبیل: اختلاف بر سر برنامه ی الهی، اختلافی که سبب ایجاد تفرقه میان امّت اسلامی می شود، اختلاف ناشی از تعصبات قومی و نژادی و ملّی گرایی، اختلاف ناشی از پیروی از هوا و هوس و ... ، که دارای اسباب و عوامل خاص خود از قبیل: داشتن روحیه ی تجاوزگری، غرور، منفعت طلبی، عملکرد نژادپرستانه ی برخی حکومت های حاکم بر مسلمانان، تندروی و افراط گرایی، ریاکاری و ...می باشد.مطلب دیگری که به آن پرداخته شده، شیوه ی و نحوه ی تعامل با دو قسم اختلاف فکری مذکور و موجود در جوامع ماست. که شاید ویژگی برجسته ی این تحقیق به شمار آید، که در خلال آن سعی شده نحوه ی تعامل صحیح و برگرفته از منابع اصیل اندیشه ی اسلامی، یعنی قرآن و سنّت و مآخذ دست اوّل دو مذهب و مکتب رسمی اسلامی یعنی اهل سنّت و شیعه را پیش روی دلسوزان و دارندگان همّت، برای وحدت امّت و خوانندگان خویش قرار دهد. این تعامل صحیح، زمانی اهمّیت مضاعف می یابد که توجّه داشته باشیم اکنون امّت اسلامی و جوامع مسلمان نشین در یکی از حساس ترین دوران های خویش قرار گرفته و بیش از پیش نیازمند این نوع تعامل می باشد.کلمات کلیدی: قرآن، روایات، اختلاف فکری، اقسام، پیامدها.

صراط در زبان اهل لغت به جاده باز و عمومی گفته می‌شود از این جهت که جاده عمومی رهروان را خود جلو می‌برد و مانند دستگاه هضم در خود می‌کشد، سبیل راه مخصوصی است که به همه نسبت داده می‌شود و تنها با اضافه به اشخاص شناخته می‌شود به دلیل آن که معروف و شناخته شده نیست اما صراط چون راه مطلوب فطری است به مستقیم شناخته شده است و همیشه با آن همراه است پس مستقیم اضافی نیست بلکه توضیحی است؛ و در زبان اهل شرع به راه باریکی گفته می‌شود در عالم آخرت که مانند پلی بر روی گودال جهنمی کشیده شده و همه کس در قیامت باید وارد جهنم شود چنان که فرمود: «ان منکم الا واردها» یعنی این پل راهی است که همه باید از آن بگذرند، هر کس اهل نجات است از آن آسان بگذرد و نجات می‌یابد و هر کس اهل نجات نیست در آن می‌افتد و هیچ کس از دوزخ رهایی ندارد.

پژوهش انجام شده به بررسی سحر و جادو تحت عناوینی می پردازد که به بیان آنها به صورت خلاصه اشاره می کنیم بحث مقوله ی سحر به لحاظ لغوی اصطلاحی همچنین واقعیت داشتن آن را آوردیم و نیز برای درک بهتر این مسئله لازم به نظر می آمد که معجزه و تفاوت آن با سحر مورد توجه قرار گیرد علاوه بر این نگاهی گذرا به سحر و جادو در عصر حاضر داشتهبیان حرمت سحر از منظر قرآن و روایات و در نتیجه به اثبات رسیدن عدم مشروعیت آن تحت تاثیر سحر و جادو بر افراد چگونگی مقابله و به طور کلی راه بطلان آن و همچنین در این تاثیر چشم زخم و راه پیشگیری از آن که بحثی مبتلابه برای افراد می باشد آمده است در تحقیق مورد نظر لاینفع بودن سحر بعنوان علمی که انسان را به کمال عالی نمی رساند یعنی علمی غیر مفید می باشد و نیز از مهمترین فصلی که توجه ویژه به آن شده تبیین مسئله حفظ الهی ایمان توکل که امنیت و اطمینان و آرامش را در برابر موارد مطرح شده به ارمغان می آورد اشاره کرده ایم جالب اینکه دیدگاه مخالفین که معجزات را سحر می دانند آن هم به جهت عنادی که با حقیقت دارند در این تحقیق لازم به نظر می رسید.

یکی از جهاتمتعدد قرآن که مورد توجه علماء و دانشمندان علوم قرآنی قرار گرفته جهاتاعجاز این کتابآسمانی استکه کتابهای زیادی در این زمینه نوشته شده ولی متاسفانه یکی از مهمترین جهاتاعجاز قرآن یعنی اعجاز تشریعی آن مورد بی‌مهری قرار گرفته و در بسیاری از کتبعامه ذکری از آن به میان نیامده استو آنها که توجه داشته‌اند فقط در چند سطر اشاره کرده و رد شده‌اند ولی اخیرا کتابهایی که به این جهتنیز اهمیتداده‌اند، نوشته شده استاز جمله البیان آیت‌الله خوئی و التمهید آیت‌الله معرفتو الموجزفی علوم القرآن دکتر داود عطار و التبیان دکتر صابونی و ... به عربی و درسهایی از علوم قرآن دکتر حبیب‌الله طاهری به فارسی.این نوشتار که هدفاول راجع به اعجاز و مباحثمربوطه و فصل دوم راجع به قرآن و جهاتاعجاز آن بحثمی‌نماید و در فصل سوم اعجاز تشریعی قرآن مورد بحثو بررسی قرار گرفته است .