جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

زمان در فلسفه، کمیّت انتزاع شده از حرکت است، اما یک زمان دیگری هم در قرآن و فرهنگ اسلامی مطرح است و آن نگاه به پدیده‌ها بدون در نظر گرفتن حرکت مادی آنهاست. هر پدیده یک وجود مُلکی دارد و افزون بر آن، یک وجود ملکوتی دارد. قرآن با طرح ملکوت هر چیز، ما را به وجه دیگری از فرا زمان سوق می‌دهد: «فَسُبْحانَ الَّذی بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْ‏ءٍ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُون» (یس/83). بر این اساس، هنگام مطالعه‌یقرآن کریم با دو زمان مواجهیم، یکی زمان آفاقی که کمّی است و در آن، زمان و مکان رویدادها مشخص است و پدیده‌ها در تقدم و تأخّر و توالی مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرند و دیگری زمان انفسی که در آن نگاه تاریخی و خطی به پدیده‌ها کنار گذاشته می‌شود و در یک افق فرا تاریخی، همه‌ی پدیده‌ها در یک جا حضور دارند و نظم هم‌زمان صورتها، جانشین توالی صورتها می شود. این زمان، همان «زمان لطیفِ» عالم ملکوت است. تمایز میان زمان آفاقی و زمان انفسی نقش بسیار تعیین کننده و معناداری در تفسیر آیات قرآن دارد، چراکه بسیاری از آیات را تنها می‌توان بر اساس انگاره‌ی زمان انفسی خوانش و فهم نمود. تأویل آیات انفسی نیز مستلزم حضور مفسّر در ساحت ملکوت است، زیرا کار تأویل، آشکار نمودن معنای باطنی و نهفته در پسِ حکایت رویدادهای آفاقی است. در این پژوهش نمونه‌های بسیاری از قرآن کریم از جمله آیه‌ی «اَلَسْت»، ماجرای معراج پیامبر (ص)، خطاب به پیامبر (ص) در داستان یوسف، آیات مربوط به قیامت، گفت‌وگوی دوزخیان و بهشتیان و مواردی دیگر آورده شده است که نقش تمایز زمان آفاقی و انفسی در فهم آنها تعیین کننده است، به طوری که بدون توجه به زمان انفسی، تفسیر آیه ممکن نیست.

پایان‌نام? حاضر تحت عنوان «معصیت، مصادیق و راه‌های جبران آن در قرآن و روایات» در پنج فصل تنظیم شده است. حاصل مطلب آنکه در معنای اصطلاحی و کاربرد قرآنی، معصیت عبارت است از هر گونه کاری که برخلاف فرمان الهی بوده و به عزت و کرامت انسان ضربه وارد کند و او را از مقام بالا، به پایین‌ترین مقام حتی پست‌ترین مقام می‌کشاند. در منشأ ارتکاب معاصی حداقل به سه عامل اصلی می‌رسیم که آن سه عامل عبارت‌اند از: 1. جهل و نادانی، 2. غفلت از یاد خدا، مرگ، قیامت و ثواب و عقاب اخروی، 3. پیروی از هوا و هوس، که همان نفس اماره یا شیطانی می‌باشد. عوامل ارتکاب معاصی بسیار است که از آن جمله دین‌گریزی، نادانی، دوستان ناصالح، دنیادوستی و… می‌باشد. معصیت آثار و پیامدهای بسیار دارد که به یقین ویرانگری آن در تمام ابعاد بی‌نظیر است؛ از جمله به: محرومیت از نماز شب، دوری از رحمت الهی، عدم استجابت دعا، قساوت قلب و… منجر می‌شود؛ و از سویی دیگر، آثار دوری از معصیت عبارت‌اند از: هدایت، کسب روزی، نجات از دوزخ و…. برخی از مهم‌ترین راه‌های دوری از معاصی در متون اسلامی، باور به حضور خداوند، یاد خدا، معادباوری، ایمان به عرض? اعمال به پیشوایان دین، توبه و… که عواملی موثر در بازگشت از معصیت هستند و می‌توانند جبرانگر مقام انسان از افتادن به وادی ضلالت و گمراهی بوده و با توبه و بازگشت واقعی به سوی خدا انسان را به مقام انسانیت بلکه بالاتر از آن به مقام عبودیت خداوند برسانند.

چکیده ندارد.

چکیدهملائکه دسته‌اى از مخلوقات الهى هستند که در نظام خلقت از اهمیت خاص و جایگاه ویژه‌اى برخورداراند. یکی از موضوعات مهم ادیان ارتباط بین جهان فیزیک (طبیعت) با جهان متافیزیک (ماورای طبیعت) است که کارگزار این ارتباط فرشتگان هستند.در این پایان‌نامه ابتدا به مفاهیم فرشته، سعادت، قرآن، عهد قدیم و عهد جدید اشاره شده و در ادامه سعی شده به ماهیت فرشته، ویژگی‌ها، وظایف، و نقش فرشتگان در سعادت انسان در قرآن و عهدین پرداخته شود و در فصل آخر موارد ذکر شده به صورت تطبیقی بررسی و تحلیل شده است.قرآن کریم و عهدین هر دو موضوع فرشته را به طور گسترده بیان کرده‌اند و فرشته را موجودی ماورایی دانسته و آن را مأمور و کارگزار خداوند در جهان می‌دانند که واسطه فیض الهی بر انسان هستند. مشخصه‌ی اصلی اعتقاد اسلامی درباره‌ی فرشتگان به نقش آنها در وحی کتب به انبیا ارتباط دارد. بسیاری از مطالب قرآن و عهدین در خصوص فرشتگان از جمله: عمل سجده‌ی فرشتگان، حمل ارابه‌ی خدا، عبادت و خدمت به خداوند نزدیک هم هستند. با این وجود، در عهدین در اثر تحریفات مفاهیم جداگانه روح، جن، فرشته در بسیاری از موارد مخلوط شده‌اند. و از وجود فرشتگان نیکو و شریر سخن می‌گوید. در حالی که طبق آیات قرآن کریم همه فرشتگان خوب بوده و می‌فرماید شیطان از نسل جِنّ بوده است و اینکه ایمان به ملائکه را در ردیف ایمان به خدا و انبیاء و روز قیامت و کتب آسمانى قرار داده است. همچنین در این پایان‌نامه به این موضوع نیز پرداخته شده که اعتقاد به جود فرشتگان و حضور آنان در تمام لحظات زندگی بشر باعث می‌شود که انسان از اعمال و کردار خود مواظبت کرده و گناه نکند در نتیجه چنین شخصی در زندگی دنیا و آخرت سعادتمند خواهد شد.به طور کلی می‌توان گفت که قرآن کریم در معرفی فرشتگان از جامعیت بیشتری برخوردار است ولی عهدین با توجه به تحریفاتی که در گذر زمان بر آن وارد شده، دارای تناقض گویی‌هایی در خصوص جنس و ماهیت فرشتگان می‌باشد.کلید واژه‌ها: عهد قدیم، عهد جدید، قرآن، فرشته، سعادت

زبان اصلیترین عامل ارتباط بین انسانها و بازگو کننده ادبیات مختلف بشری است. ادبیات حاکم بر قرآن کریم از آنجا که گویندهاش خداوند متعال، و مخاطبین اولیهاش اعراب جزیرهالعرب بودهاند، منطقی حیرتآور و اعجابآمیز را در قالب زبان عربی ارائه فرموده است تا حقایق ماورائی را در قالب ادبیات عصر نزول تنزل دهد: لذا شناخت فرهنگ و ادبیات عرب در عصر نزول یکی از ضروریترین اموری است که میتواند ما را به شناخت الفاظ و معانی قرآن رهنمون شود. کتاب" التعابیر القرانیه والبیئه العربیه فی مشاهد القیامه" تألیفنویسنده عراقی "ابتسام مرهون الصفار" است که فرهنگ و ادب پالایش شده عصر نزول را در رابطه با مناظر قیامت مورد بحث و بررسی قرار داده است که در حوزه های مختلفی از جملهحوزهادبیات و پژوهشهای قرآنی مورد توجه وعنایت خاص قرار میگیرد و نیز از آنجاکه فهم تعابیر قرآنی در رشتههای مختلف حوزوی و دانشگاهی یکی از نیازهای قرآنی کشورمان است، به نظر میآید ترجمه آن بتواند خدمتی به قرآنپژوهان فارسی زبان ارائه دهد. لذا با جمعآوری مطالب مربوط به موضوع این کتاب و و استفاده از منابع لغوی به ترجمه آن اقدام شده است. نتایج حاصل ازترجمه روشن میسازد که با پی بردن به دلالت الفاظ قرآنی در محیط عربی آن روز و افکار وتخیلات برخاسته از آن محیط، میتواند به تصاویری که عرب-ها هنگام تلاوت قرآن در ذهن خویش ترسیم کردهاند، پی برد.

برای قیامت در قرآن و روایات نام‌های متفاوتی بیان شده است. هر کدام از این نام‏ها بیانگر بعدى از ابعاد آن روز بوده، و به تنهایى مى‏تواند مسائل بسیارى را در این رابطه بازگو کند. به گفته مرحوم "فیض کاشانى" در زیر هر یک از این نام‌ها سرى نهفته شده، و در هر توصیفى معناى مهمى بیان گشته، باید کوشید تا این معانى را درک کرد، و این اسرار را یافت.کتب و مقالاتی در موضوع نام‌های قیامت به نگارش درآمده است که در آن‌ها کلیّاتی از قیامت و مباحث مربوط به آن مطرح شده است و هم‌چنین به مباحث مربوط به نام‌های قیامت اشاره‌ای کوتاه شده است؛جداگانه به آن مطالب پرداخته نشده است که جای دارد این نکته مورد توجه قرار گیرد. حال این سوال مطرح است که؛ نام‌های قیامت چه اثر سازنده‌ای بر انسان دارند؟در پرتو دقّت و توجّه به نا‌م‌های قیامت در قرآن کریم و روایات و با به‌کار بستن آن‌ها آثار فردی و اجتماعی در اشخاص معتقد بروز خواهد کرد. از مهم‌ترین آثار مثبت تربیتی اسامی و اوصاف موجود که هم جنبه دنیوی و هم جنبه اخروی دارند عبارتنداز: اصلاح نگرش انسان به دنیا، کنترل غرایز و شهوات، شهامت و شجاعت، اخلاص در عمل، رعایت حقوق مردم در مسائل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، پایبندی به دستور‌های الهی، خودسازی، آرامش نفس، اجتناب از رذایل اخلاقی و..

کلام خداوند که حق، نور، بیان، مبین، بینه و حکیم نامیده شده با حجت‌ها، منطق فصیح و دلالت‌های آشکار عقلی و حسی خود در غایت احکام، متضمن والاترین اسرار، معانی و معارف، و دارای درست‌ترین و گران‌بهاترین سخنان و اهدافی است که دین برای تحقیق مصالح بندگان به دنبال تحقق آن اهداف است.اگر نگاهی اجمالی به آیات قرآن بیفکنیم به موارد تعلیلی بسیاری برمی‌خوریم، و متوجه می‌شویم که خداوند برای همه‌ی اقوال و افعال خود اهدافی را بیان می‌کند و آن را از پی سبب خاصی می‌داند. به جز ظاهری‌ها و اشاعره که تعلیل در احکام و افعال خداوند را انکار کردند، دیگر فرق همانند امامیه، معتزلی‌ها، اهل سنت و ماتریدی‌ها قائل به تعلیل افعال و اقوال خداوند هستند.در این پایان‌نامه پس از بررسی آیات سوره‌های فاتحه و بقره، این نتیجه به دست آمد که علت به معنای سبب، تغییر دهنده یا مقصود است. و تعلیل در قرآن ممکن است بیان علت فاعلی (سبب) یا بیان علت غایی (مقصود) باشد. آن علتی که فعل به خاطر آن به وقوع می‌پیوندد، ممکن است سبب وقوع فعل، و ممکن است غایت و نتیجه‌ی آن باشد، و بر این اساس تعلیل ممکن است، تعلیل به غایت یا تعلیل به سبب باشد. مقصود ما از اصطلاح تعلیل در این پایان نامه بیان اسباب، علت‌ها، حکمت‌ها و اهدافی است که احکام، پندها، اخبار، انشا در آیات قرآن حکیم بر اساس آن اسباب و اهداف تعیین شده است.بیان علت با اسالیب لغوی خاصی انجام می‌گیرد که در این پایان نامه به بیان انواع اسالیب نحوی تعلیل وارده در قرآن پرداخته‌ام، که عبارت‌اند از:الف: تعلیل به وسیله‌ی حروف (لام، با، فا، إذ، أو، عن، فی، کی، من، إذن، إلی، کما، علی، حتی، لعل)؛ ب: تعلیل به وسیله‌ی اسماء (مصدر صریح و مصادر مووله)؛ج: تعلیل به وسیله‌ی الفاظ صریح (علت، سبب، غرض، من أجل، لأجل) و الفاظی که در سیاق دلالت بر تعلیل می‌دهند (اسمای اشاره و مشارالیه و مشتقات)؛د: تعلیل به وسیله‌ی جملات(جمله‌ی«إنَّ، اسم و خبرش»،جمله‌ی«طلب و جواب طلب»،جمله‌ی «شرط و جزا»، جمله‌ی «صله‌ و موصول»، جمله‌ی «حالیه») که سیاق آیات دلالت بر تعلیلی بودن آن جملات دارد.از مجموع هفت آیه‌ی سوره‌ی فاتحه و 286 آیه‌ی سوره‌ی بقره، (به تشخیص نگارنده) خداوند در بیان خویش از 220 مورد تعلیل استفاده کرده است. و این بر این امر دلالت می‌کند که کتاب خداوند منبع بسیار بزرگی از تعلیلات است که در آن به بیان اسباب و اهداف کرده‌های کردگار و رخ‌دادهای گیتی پرداخته است.

دو رکن اساسی مذهب تشیعتولی و تبّری می‌باشند که : 1- تولی ، یعنی به ولایت اهل بیت علیهم السلام پذیرش داشتن2- تبّری ، یعنی دوری و بیزاری همه جانبه از دشمنان اهل بیت علیهم اسلام ، که یکی بدون دیگری موثر در نجات انسان در روز قیامت نخواهد بود . ولی متأسفانه می‌بینیم این حقیقت تدریجاً کم رنگ شدهو شیعیان نسبت به یکی از دو اصل اساسی مذهب ، یعنی ( اصل تبّری و بیزاری جستن همه جانبه از دشمنان اهل بیت علیهم السلام ) بی تفاوت گردیده اند .رساله حاضر با موضوع " تبّری از دیدگاه قرآن و سنت " درپنجفصل تهیه گردیده است که سعی بر آن دارد این موضوع عقیدتی را در لغت و قران کریم و نگرش دو مکتب تشیع و خلفا مورد بررسی قرار دهد و در نهایت نیز به شبهات و پرسشهایی در این باب پاسخ گوید .

قرآن برای بیان حقایق دینی، دستورات الهی، تفسیر واقعیت های عالم، از ساختارها و قالب های گوناگونی استفاده کرده است. یکی از این قالب ها، گفت وگو است. که گاهی با استفاده از همین شیوه به وصف قیامت و شرح حوادث آن می پردازد و با ترسیم تصاویری گویا آن چه را که درآخرت رخ می دهد برای انسان ها به خوبی بیان می کند. این گفت و گوهای قرآنی در قیامت حول محور موضوعاتی چون: پیروی از رهبران باطل ،مجادله بین رهبران و پیروان، تقاضا و خواسته ی جهنمیان، علل و عوامل دوزخی شدن و......می چرخد. طرفین این گفت و گوهای قرآنی گاهی خداوند و انسان، و گاهی انسان ها با یک دیگر و گاهی فرشتگان با انسان و گاهی نیز اشیاء بی جان هستند، اما گاهی این گفت وگوها طرف مقابلی ندارد بلکه گوینده بر اساس تک گویی افکار و اندیشه های درونی خود را برای دیگران بازگو می کند. اما از نظر تصویر سازی و کاربرد وجوه بیانی، هرچند در مواردی زبان آن صریح و بدون خیال پردازی است، اما با وجود این از صورت های بلاغی تهی نیست، لذا برای روشن تر شدن تصاویر قیامت برای بشر، از وجوه بیانی چون تشبیه، استعاره، مجاز، و گاهی کنایه نیز بهره گرفتهشده است.بنابراین می توان گفت قرآن، با بهره گیری از گفت وگو، روشی تاثیرگذار برای نشر آموزه های دینی و ژرفا بخشیدن به باورهای اسلامیبرمی گزیند، که ما در این پژوهش تلاش کردیم تا آیات مربوط به این شیوه ی تعبیر را در کلام الهی که در صحنه ی قیامت اجرا می شود بیابیم و به تحلیل آن بپردازیم، با این باور که این کتاب الهی گاه گفت و گو را به عنوان روشی برتر برای مقابله با افکار گوناگون و ارتباط با مردم برمی گزیند.

چکیدهیکی از زیر شاخه های قرآن پژوهی مطالعه و پژوهش در افعال قرآن کریم است که نقش و اهمیت بسزایی در شکل گیری مفاهیم و معانی قرآن دارد. این پایان نامه برآن است تا به مشخص کردن جایگاه زمان در افعال قرآنو بررسی مطابقت افعال با زمانشان درکل قرآن کریم ، هدف وغرض از عدم مطابقت بعضی از افعال با زمان واقعی شان وجایگزینی برخی افعال به جای برخی دیگر، و آشکار نمودن پرکاربردترین زمان در افعال آیات قرآن بپردازد.این پژوهش به روش توصیفی و مطالعات کتابخانه ای، بررسی منابع مرتبط با موضوع و سپس تحلیل، تجزیه و سرانجام نتیجه گیری از یافته ها اجرا شده است که حاصل آن، دستیابی به نتایجی است که به ما کمک می کند به گوشه ای از زیبایی های معانی قرآن پی برده و دریافت بهتر و استوارتری از آیات داشته باشیم.در این پایان نامه ضمن بررسی فعل وزمان در عربی به کنکاش و مطالعه افعال قرآنی و مطابقتشان با زمان، دلیل عدم مطابقت ظاهری برخی افعال با زمان ساختاری آن ها و نیزبررسی ادوات و قیودی که زمان فعل را تغییر می دهند، پرداخته شده است. می توان گفت قرآن کریم با تغییر و جابه جایی در زمان افعال، به تغییر درک ما از برخی مفاهیم و پدیده ها که رفته رفته به عادت تبدیل شده، پرداخته و در پی القای اغراضی چون رها سازی انسان از قید زمان و تصویر سازی ملموس ومحسوس به ویژه از قیامت و حوادث آن، انسان را به گونه ای به نزدیک بودن آن متنبه سازد.واژه های کلیدی: فعل، زمان ، مطابقت، قرآن کریم