جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫در اين تحقيق ، با تكيه بر قرآن كريم و تفاسير معروف ، به تحليل سيره ي اجتماعي و سايسي امام حسين (ع) پرداخته شده ، كه فهرست وار معرّفي مي گردد . فصول اصلي اين مقال ، درسه فصل تنظيم شده ، كه يك فصل آن سيره ي اجتماعي و دو فصل ديگر سيره سياسي را در بر مي گيرد . فصل اجتماعي ، به سه بخش تقسيم شده ، كه بخش اوّل آن عاطفي – رواني است و شامل قدرشناسي ، مواعظ، انذارها ، تواضع ، مذّمت كينه توزي ، عفو و وفاي به عهد مي باشد . بخش دوّم اين فصل ، فرهنگي است ، كه فضايل اهل بيت (ع) ، دفاع از عقايد و معرّفي شيعه ، نفرين ، اعتراض به بيعت شكنان و تشويق به ازدواج را در بر مي گيرد . بخش سوّم آن ، اقتصادي و شامل انفاق ، پس گرفتن سهم امام ، خودداري از فروش وقف ، پرداخت مزد و مهريّه مي شود . فصل دوّم ، به سيره ي سياسي امام (ع) در دوران قبل از خلافت يزيد اختصاص يافته و شامل دو بخش است . بخش اوّل كه در قبال دوستان است به مواردي چون ، بيان حقيقت پيرامون حقّ اهل بيت (ع) بالاخص حضرت علي (ع) ، مطيع محض امام (ع) ، مودّه القربي مزد رسالت و بدرقه ي ابوذر به ربذه پرداخته است . بخش دوّم همين فصل ، در برابر دشمنان نام گرفته و به دسته هايي چون ، حق محوري و ظلم ستيزي ، جهاد عليه ستمگران ، افشاي بني اميّه ، سرزنش عثمان ، رسوا كردن معاويه ، بيان حقيقت و تذكّر به غصب خلافت و پيمان شكني ، شجاعت در گفتار ، جدال با مخالفان مانند عمر ، عايشه و مروان ، قصاص و تلافي وقبول پاداش ستمگران تقسيم مي شود . فصل سوّم ، به سيره ي سياسي امام (ع) درزمان خلافت يزيد اختصاص دارد ، به دو بخش تقسيم مي شود . بخش اول ، كه در قبال دوستان است به باب امامت و معرّفي امام بعد از خود ، بشارت به ظهور ، نصرت طلبي، شكايت به خدا و پيامبر (ص) ، امتحان و آزمايش ، ايجاد اعتماد به نفس ، تقويت روحيه شهادت طلبي و تذكّر به بي وفايي دنيا ، اشاره دارد . بخش دوّم آن ، در برابر يزيديان مي باشد و شامل مبارزه ي امام (ع) مانند امر به معروف و نهي از منكر ، ظلم ستيزي ، اصول مبارزه مانند صلح طلبي و سعي در مهار آتش جنگ ، استخدام ابزار سالم و تضعيف روحيه ي دشمن ، خصائص امام (ع) در مبارزه از جمله وظيفه شناسي ، عزتمندي ، كياست و دور انديشي ، استقامت و پايداري و وقايع پس از شهادت مانند گريه ي آسمان ها و زمين ، قصاص قاتلين و نعره ي دوزخ مي شود . اين فصول سه گانه ، به دو طريق ، استشهاد قرآني امام (ع) و يافتن آياتي كه سيره ي ايشان را پشتيباني مي كنند تحليل قرآني شده است . و در پايان ، به اين جمع بندي مي رسيم كه سيره ي ايشان ، الهي و كاملاً معتضد از جانب قرآن است . كليد واژه هاي اين پژوهش عبارتند از : 1- تحليل 2- استشهاد 3- قرآن 4- سيره 5- امام 6- حسين (ع) 7- تفسير 8- سنّت

‫مستشرقان در ديدگاه‌هاي مختلف خود، دو دسته از تناقضات صوري و ساختاري، و تناقضات محتوايي را درباره قرآن کريم ادعا کرده‌اند. آن‌ها براي اثبات تناقضات صوري و ساختاري، به وجود اختلاف لفظي در قرآن، تفاوت در تعداد کلمات، و عدم هم‌خواني برخي از آيات قرآن با قواعد ادبيات عرب استناد کرده‌اند. منشأ اشتباهات مستشرقان در اين زمينه آن است که قرائات نادر و شاذي را که هيچ يک از فرقه‌هاي اسلامي به‌عنوان قرائت صحيح قبول ندارند، مستمسک خود قرار داده‌اند؛ اين دسته از پژوهش‌گران غربي به کتب و منابع اصلي مسلمانان از جمله کتاب‌هاي تفسيري و علوم قرآني رجوع نکرده، و کتاب‌هاي نويسندگان غيرمسلمان را در پژوهش‌هاي قرآني خود، مورد توجه قرار داده‌اند، و به‌دليل عدم آگاهي از قواعد ا‌دبيا‌ت عرب، متوجه نقص و ايراد آن کتب نشده‌اند. در زمينه تناقضات محتوايي، به مباحثي از قبيل ادعاي تناقض آيات تشريعي، تکويني، قيامت، قصص، اوصاف خداوند مثل هدايت و رحمت، افعال آدمي و فرشتگان مثل جبر و اختيار، تناقضات مربوط به نازل‌کننده وحي، تناقضات آيات متشابه، و وقوع تأويلي آن‌ها پرداخته شده است. درباره منشأ اشتباهات مستشرقان در اين زمينه نيز علاوه بر سه مورد اشاره شده در تناقضات صوري، مي‌توان به عدم آگاهي آنان از قاعده ناسخ و منسوخ، عام و خاص، مطلق و مقيد و محکم و متشابه اشاره کرد. علاوه بر اين، در قالب يک جواب نقضي به مستشرقان يهودي و مسيحي مي‌توان به حدود 24 نمونه از آيات متناقض اشاره کرد که در کتاب مقدس آنان وجود دارد. نتيجه حاصل از اين پژوهش آن است که قرآن کريم از تمام ضعف و نقصان‌ها پيراسته است و تمام اشکالاتي که از سوي مستشرقان به اين وحي الهي وارد شده جز پنداري باطل چيز ديگري نيست، و تناقضات ادعايي مستشرقان ميان آيات قر‌آن نيز تناقضي بدوي و ظاهري است.

‫وارد شدن در حوزه‌ي مفهوم‌شناسي واژگان قرآن و تعيين قلمرو معنا‌شناختي هر يک از آنها بر اساس کاربرد قرآنيشان، ـ و نه بر اساس تلّقي‌هاي بيروني ماـ از مهم‌ترين مسائلي است که براي رسيدن به فهم صحيح معارف قرآن، بايد در رأس مطالعات قرآني قرار گيرد. مسأله‌ي معرفت و شناخت که اساس آموزه‌هاي ديني به شمار مي‌رود، با تعابير مختلفي هم‌چون: تدبّر، تفقّه، تعقّل و تفکّر که از واژگان مترادف‌نماي اين حوزه مي‌باشند، بيان شده است. در اين ميان تعيين قلمرو معنايي هر يک از اين واژگان و تمايز قائل شدن ميان آنها، دقّت نظر زيادي را در کاربرد قرآنيشان مي‌طلبد. ازاين‌رو در اين پژوهش با تکيه بر خود آيات و با روش معني‌شناسي در چارچوب روابط همنشيني، ـ پس از بررسي تک‌تک آيات مشتمل بر واژگان فوق ـ قلمرو معنايي هريک از آنها به دست مي‌آيد و بر مبناي نتايج حاصل شده است که مي‌توان با دفع شبهه‌ي ترادف اين واژگان، ترابط معناشناختي آنها را که شامل وجوه اشتراک، افتراق و يا تعيين جايگاه هريک از آنها در کلام وحي مي‌باشد، مشخص نماييم. بر اين اساس مشخص مي‌نماييم که در کاربرد قرآنی، واژه‌ي تدبّر از ميان اين واژگان، بالاترين جايگاه را دارد و تفقّه، تعقّل و تفکّر به ترتيب در مرتبه‌ي بعد قرار مي‌گيرند. کليدواژه: معني‌شناسي، روابط همنشيني، تدبّر، تفقّه، تعقّل، تفکّر

---

‫اين پژوهش، سخنان اهل بيت(ع) را در مباحث اعجاز قرآن محور قرار داده است؛ تا در اين راستا جنبه هايي از اعجاز اين كتاب شريف مورد بررسي قرار گيرد. در باب اعجاز قرآن سؤالاتي مطرح است؛ از جمله اين كه راز تنوع معجزات پيامبران در چيست ؟ تفاوت قرآن با معجزات ساير پيامبران به چه جهت است؟ چگونه مي توان اعجاز قرآن را به اثبات رساند؟ قرآن از چه جهاتي معجزه است؟ پاسخ به اين پرسش ها چارچوبه اين پژوهش را تشكيل مي دهند. فصل اول كليات پژو هش است و فصل دوم بيان مي كند كه اهل بيت^ تفاوت معجزات پيامبران را تناسب آن با علوم و فنون زمان دانسته اند، معجزه پيامبر| خاتم نيزدراوج شكوفايي ادبيات عرب بود و خطابه وكلام بودن آن شرايط پاسخگويي آن را به همه ي جهانيان تا قيامت فراهم كرده است. در كلام اهل بيت(ع) از مهم‌ترين تفاوت هاي قرآن با معجزات ساير پيامبران، جامعيت، جهاني، جاوداني، كلام وحي بودن معجزه وگويايي است. در فصل سوم آمده است كه اهل بيت(ع) براي اثبات اعجاز قرآن اين گونه استدلال كرده اند: قرآن، درآياتي مخاطبان را به همانند آوري دعوت كرده است؛ اما در عين تلاش جدي از سوي مخالفان جهت پاسخگويي به تحدي هاي قرآن، هيچ كس يا گروهي، در هيچ جهت نتوانسته است نظير قرآن را بياورد؛ و اين دليل بر سرچشمه گرفتن قرآن از نيرويي فوق بشري است. جهات يا وجوه اعجاز قرآن در بيان اهل بيت(ع) در دوبخش درون متني و برون متني طبقه بندي شده است؛ در فصل چهارم وجوه برون متني اعجاز قرآن بحث شده است؛ با رد نظريه ي صرفه، امي بودن آورنده ي قرآن را تنها وجه قابل قبول در وجوه برون متني اعجاز قرآن معرفي كرده است؛ يعني علاوه بر متن و محتواي عالي قرآن آورده شدن آن توسط شخصي درس ناخوانده اعجاز قرآن را قوي تر و عظيم تر مي كند. در فصل پنجم وجوه درون متني اعجاز قرآن در دو بخش بياني و معنايي آمده است. آنچه از كلام اهل بيت(ع) به دست مي آيد ملال آور نبودن قرآن و فزوني بهجت ونشاط انسان با خواندن و شنيدن بيشتر قرآن است؛ كه مي توان از وجوه بياني اعجاز قرآن شمرد. اهل بيت(ع) بيشتر به وجوه معنايي قرآن تأكيد كرده اند؛ عدم احصاء مطالب قرآن با شرح و تفسير، عدم اختلاف و تناقض در آيات قرآن، اشتمال بر علم و معرفت، هدايت گري، خبرهاي غيبي و اتقان نظام تشريع و قانون گذاري از جمله وجوه معنايي اعجاز قرآن است كه يا به طور صريح يا به دلالت التزامي در كلام اهل بيت(ع) ديده مي شود. وا‍‍ژگان كليدي: اعجاز، قرآن، اهل بيت(ع)، وجوه اعجاز

‫رساله حاضر در جستجوی یافتن پاسخ به این مسئله اصلی یعنی شاخصه‌های انسان سالم از دیدگاه روان‌شناسی و قرآن (با تأکید بر دیدگاه فرانکل و علامه طباطبایی«ره») با هدف تعیین میزان هم‌گرایی و واگرایی دو دیدگاه در پنج بخش تنظیم گردیده است.در این پژوهش پس از تبیین واژه‌های کلیدی مربوطه در دو حوزه‌ی قرآن و روان‌شناسی و سپس معرفی مهم‌ترین مکاتب روان‌شناسی (با توجه به سیر تطورّ و تکامل آنها در موضوع شخصیت سالم) و همچنین معرفی اجمالی قرآن، بستر ورود به مباحث اصلی رساله فراهم شده است.آنگاه با بررسی تفصیلی نظریه‌ی معنادرمانی ویکتور فرانکل و تبیین بنیادهای فلسفی و روان‌شناسی وی و تنظیم فهرستی از ویژگیهای انسان سالم به این نتیجه رسیدیم که محور اصلی سلامت در این نظریه معناجویی بوده و بنابراین انسان سالم، انسانی است که از طریق یافتن معنا در هر موقعیت از زندگی، خود را به معنای غایی متصل می‌سازد. در بررسی دیدگاه قرآنی، پس از تبیین دقیق مفهوم سلامت و مرض از منظر قرآن و معرفی برخی از امراض روحانی، ویژگیهای انسان سالم را در سه محور نگرش‌ها (نظام اعتقادات و باورها)، گرایش‌ها (مجموعه تعلّقات قلبی، حبّ و بغض‌ها، ترس و امیدها)، و کنش‌ها (مجموعه رفتارهای سالم) تنظیم کرده و نهایتاً دو عنصر اساسی ایمان راسخ و عمل صالح به عنوان شاخصه‌های انسان سالم معرفی گردیدند. آنگاه در واپسین بخش رساله و در مقایسه‌ی دو دیدگاه، موارد همپوشی و سپس تفاوتها و کاستی‌های نظریه‌ی فرانکل نسبت به دیدگاه قرآنی در زمینه‌ی ماهیت انسان، نیازها، توانائیها، مفهوم سلامت و مرض و شاخصه‌های انسان سالم مورد بحث قرار گرفت.نظریه‌پردازی در زمینه‌ی شخصیت سالم بدون توجه صحیح به مبدأ و مقصد متعالی آن، عدم درک صحیح از پدیده‌ی روح و تجرد آن، محدود نمودن سلامت و شاخصه‌های آن در قالب تنگ دنیای مادّی (علیرغم توجه اکید به بعد روحانی انسان) و توجه به نقش دین در چرایی زندگی بی‌هیچ تأثیر در چگونگی زندگی از برجسته‌ترین کاستی‌های دیدگاه ویکتور فرانکل شناخته شد. مفاهم کلیدی: انسان سالم.سلامت روان.علامه طباطبایی«ره».ویکتور فرانکل.قرآن.روان‌شناسی.شخصیت.

‫عنوان پژوهش »آثار سوء گناه از ديدگاه قرآن و روايت« مى‏باشد. نوشتار حاضر كه در پيش روى داريد داراى پنج بخش مى‏باشد در بخش اوّل به كليات ومعرفى اجمالى حدود وثغور اين پايان نامه پرداخته‏ايم. در بخش دوم بحثى را تحت عنوان كاوشى در واژه‏هاى همسو با گناه در قرآن وروايات گشوده‏ايم وتحليلى از آن براى آشنايى با عمق اين لغات نموده‏ايم. در بخش سوم پيامدهاى سوء گناه را در سه فصل مجزا، آثار دنيوى وروحى واخروى مورد بررسى قرار داده‏ايم. وبخش چهارم راههاى علاج وپيشگيرى از پيامدهاى گناه وسنگربندى در مقابل آنها را بيان كرده‏ايم ودر بخش پنجم به بررسى شبه هاى احتمالى با دو فصل پيرامون موضوع اثبات شده در بخشهاى گذشته پردخته‏ ايم.

‫خطبه فدکيه حضرت زهرا?، تنها يک شکوائيه و لايحه دادخواست و محکوميت عليه ظالمان نيست؛ بلکه آن حضرت? معارف بسگرانقدري را با استناد به آيات وحي براي مخاطبان در طول تاريخ بيان فرموده است. اين پژوهش در شش فصل، به مستندات قرآني اين خطبه گرانقدر پرداخته است. سخنان حضرت? در اين خطبه به سه دسته تقسيم شده است: دسته نخست، استدلال به آيات قرآن، دسته دوم، اقتباس از آيات و دسته سوم، جملات ناظر به آيات است. در اين پژوهش، خطبه حضرت? به موضوعات اعتقادي، اخلاقي، فقهي، سياسي و اجتماعي تقسيم شده است و فرازهايي ازخطبه، با آيات قرآن مستند شده است. پس از ارائه کليات، مباحث اعتقادي خطبه فدکيه پيرامون مبدأ و معاد ارائه شده است. ذيل اين عنوان، مباحثي پيرامون توحيد، صفات ثبوتي، قدرت، اراده، حکمت، صفات سلبي، توحيد افعالي، توحيد عملي، توحيد در اطاعت، معاد و حسابرسي و ..، مورد بحث واقع شده است. مباحث اعتقادي خطبه پيرامون نبوت و امامت، بحث بعدي است که ضرورت بعثت انبيا?، اهداف انبيا?، اوصاف پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ، کتاب پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ، ختم نبوت، امامت، ضرورت امامت، مفهوم امام و اهداف امامت، از مباحث مطرح شده در ذيل آن است. سپس مباحث اخلاقي خطبه فدکيه و در ذيل آن، عناويني چون تزکيه نفس، تقوا، شکر، صبر، نيکي به والدين و صله رحم ارائه شده است. در مباحث فقهي خطبه فدکيه، نماز، زکات، روزه، حج، جهاد، امر به معروف، قصاص، وفاي به نذر، و ارث، بررسي شده است. در پايان، مباحث سياسي و اجتماعي خطبه فدکيه ارائه شده است که ذيل آن، اوضاع اجتماعي عرب قبل از اسلام، عدالت، ظلم ستيزي، و عهد و پيمان شکني، بحث شده است.

---

‫«نگاهی به حشر و معاد از منظر قرآن با تأکید بر تفسیر المیزان» موضوع این پژوهش است که با مبنای قرآنی نگاشته شده است. با دقت در قرآن درمی یابیم همه شبهات منکران معاد عدم العلم به معاد است نه علم به عدم آن. با وجود استبعاد و استنکار منکران معاد، حکمت خدا و عدل الهی در کنار قدرت و علم نامتناهی او ضرورت معاد را اثبات می نماید. از اولین مراحل قیامت حشر موجودات است، بر اساس آیه «وَ حَشَرْناهُمْ فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً» تک تک افراد انسان و طبق آیه «يا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ أَ لَمْ يَأْتِكُمْ رُسُلٌ مِنْكُمْ يَقُصُّونَ عَلَيْكُمْ آياتي‏ وَ يُنْذِرُونَكُمْ لِقاءَ يَوْمِكُمْ هذا» همه افراد جن با بروز قیامت برانگیخته می شوند ولی حشر حیوانات، جمادات و نباتات مورد اختلاف است. از آن جهت که برخی آیات مانند «إِنَّهُ يَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ يُعيدُه» اعاده و بازگشت همه هستی را به خدا می داند و ظاهرِ بازگشت، پس از برچیده شدن نظام کنونی حاکم بر دنیاست؛ بُعدی در حشر همه موجودات از حیث وجودی نمی ماند. به طور عادی سالیان سال از مرگ دنیوی موجودات تا محشر می گذرد، موجودات از مرگ دنیوی خود تا آغاز قیامت و برپایی صحنه محشر در عالم برزخ هستند. مراد ازعالم برزخ، عالم پس از دنیا و قبل از قیامت است و گاهی از آن به عالم قبر تعبیر می شود. در هنگام وقوع قیامت؛ نظام کنونی با حفظ تمام هویت خود به نظام اخروی تبدیل می گردد. به عبارتی با نفخ صور اول همگان می میرند و نظام کنونی از بین می رود و با نفخ صور دوم همگان زنده می شوند و در میان دو نفخه نظام کنونی به نظام اخروی تبدیل می گردد. در آن نظام جدید همه موجودات به لحاظ حقیقت و هویت، عینِ موجود دنیوی خویش و به لحاظ بدن و قالب، مثل موجود دنیوی خود هستند. چون همه چیز به سوی خدا باز می گردد، باید عامل وحدت موجود دنیوی با موجود اخروی در همه موجودات وجود داشته باشد. ظاهراً عامل وحدت «وجه الله» و تجلّی خدا در موجودات است «فَأَيْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ» و این تجلّی خداست که در همه حال حتی با برچیده شدن نظام کنونی ثابت است « كُلُّ شَيْ‏ءٍ هالِكٌ إِلاَّ وَجْهَهُ». واژگان کلیدی : انسان، حشر، معاد، وجه الله، شهادت، قبر، قیامت، روح، بدن، تبدیل