جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫قرآن کريم، استهزاء را به عنوان يک بحث اخلاقی مطرح نموده و آيات فراواني را به آن اختصاص داده است؛ تا از ناآرامي، و رشد فساد و بي بندوباري در سطح جامعه جلوگيري نمايد، و به عوامل اين عمل زشت پرداخته، که عواملي چون جهل، خودبرتربيني، گناه و ... در اين کار دخالت دارند. اين عمل را منحصر به يک قوم يا قبيله اي نمي داند؛ بلکه در طول تاريخ به کرات شاهد چنين عملي از سوي اقوام گذشته، همچون قوم نوح، قوم فرعون، قوم يهود، مشرکان و ... بوده ايم؛ به طوري که کار آنها منحصر در استهزاء يکديگر نبوده، بلکه خدا، پيغمبر¬، و ¬ارکان دين را مورد هدف قرار داده اند؛ تا به خواسته هاي نامشروع خود برسند، غافل از اينکه خداوند براي مرتکبين به اين عمل زشت عواقب ناگواري چون هلاکت، غفلت و سرگرداني و ... در دنيا در نظر گرفته و در آخرت نيز مشمول رحمت الهي واقع نشده و آتش سوزان جهنم آنها را در بر مي گيرد . جالب اينکه اين عمل چنان زشت و نکوهيده است که خود خداوند به ياري مؤمنان آمده و در روز قيامت، استهزاگران را به خاطر اين عمل قبيح که در دنيا مرتکب آن شده¬اند تمسخر و استهزاء مي کند. در دنيا نيز راهکارهايي همچون بي اعتنايي، ترک هم نشيني و ... را براي مقابله با استهزاگران مطرح مي نمايد؛ تا مؤمنان در مقابل آنها سرافکنده و خار نشوند . کليد واژه ها : استهزاء، سخر، لمز، همز، ضحک

‫پايان نامه حاضر در سه بخش وبا عنوان امام على (ع) واحياى فرهنگ قرآن سامان يافته است. بخش اوّل: به كليات موضوع، ضرورت پژوهش، پرسشها واهداف پژوهش وتعريف لغت فرهنگ واصطلاح آن اختصاص يافته است. بخش دوم: به شاخصهاى اصلى فرهنگ قرآن، ونگاهى به واپسين تلاشهاى پيامبر اكرم (ص) در ابقاى امت بر فرهنگ وحى وافول تدريجى فرهنگ قرآن پس از رحلت رسول خدا (ص) پرداخته شده است. بخش سوم: با عنوان امام على واحياى فرهنگ قرآن، شايستگى‏هاى امام على بر احياى فرهنگ قرآن واحياى فرهنگ قرآن در سيره گفتارى امام على (ع) واحياى فرهنگ قرآن در سيره حكومتى امام على (ع) مورد ارزيابى قرار گرفته است. در پايان خلاصه مطالب پايان نامه مى‏باشد.

‫چکيده : اين تحقيق، عوامل، مراحل و موانع تسليم و رضا در مقابل خداوند را از منظري قرآني وروايي بيان مي کند. نويسنده در فصل اوّل ضمن بازشناسي مفاهيم تسليم و رضا در لغت واصطلاح و بيان معناي مشترک آن دو، به تبيين معاني واژه گان مرتبط به آن ها يعني قضا وقَدَر وتوکّل پرداخته، مفهوم رضا وتسليم را از منظر مفسّران قرآن، عارفان و عالمان اسلام تبيين مي سازد. آن گاه به اقسام تسليم، همچون: طبيعي، تصنّعي يا تکليفي و اختياري اشاره کرده واقسام رضا، اعمّ از الهي، انبيا و اوليا و والدين را از ديدگاه قرآن کريم توضيح مي دهد. در ادامه، تسليم جسم، عقل و قلب و مراتب رضا و تسليم را از منظر قرآن کريم بررسي کرده و فنا در رضاي حق تعالي را همراه شأن نزول آيه اي در اين زمينه شرح مي دهد. وي در فصل دوم پس از بيان زمينه هاي تسليم ورضا، معرفت به خداوند متعال، اعمّ از معرفت خداشناسي فطري، آفاقي و اَنفسي، ايمان به خداوند، مَحبّت به حق تعالي و اولياي الهي را از "عوامل رضا" برشمرده و آياتي درباره مَحبّت و مودّت خدا و اولياي او، آثار مودّت و محبّت، اقسام اطاعت از خدا و رسول خدا( و اولي الامر را همراه با شأن نزول آيات بررسي مي کند. در فصل سوم نيز شرک، کبر در مقابل خداوند متعال، رويگرداني از عبادت خدا و نيز اولياي الهي را از "موانع رضا و تسليم" مي خوانَد. در فصل چهارم و پاياني نيز رستگاري، رسيدن به يقين، سُبُل سلام، راحتي جسم، پاداش الهي، استجابت دعا، از بين رفتن غم و اندوه و برگزيده شدن از جانب خدا را از"آثار فرديِ تسليم"، همچنين رضا و ورود به حزب الهي، رسيدن به ايمان اجتماعي، سالم ماندن از خطر مافوق و آرامش روحي در زندگي خانوادگي را از"آثار اجتماعي تسليم ورضا" برمي شمارد.

---

‫در پژوهش حاضر پس از تبیين مسئله و طرح كليا ت ضمن معرفي شخصيت آسيه از زمان موسي تا لحظة شهادت، در ادامه به جايگاه الگوئي آسيه، به عنوان يك زن نمونه پرداخته شده وشاخص ترين زمينه هاي الگوئي وي، براي زنان ومردان مؤمن معرفي شده است از قبيل:الگوي صبر واستقامت، الگوي بي اعتنايي به امور دنيوي وعدم فريفتگي به آن وغيره... همچنين به تفصيل فضايل وكرامات آسيه ونیز ويژگي ها وخصوصيات آن حضرت پرداخته شده است.از خصوصيات آسيه مي توان به عدم تاثيرپذيريش از محيط اطراف و حجت قرار داده شدن وي، براي همةانسان ها، اشاره كرد. در تحليل علل ياد آسيه، در سورةقصص مي توان گفت، با توجه به اينكه نزول اين سوره تقريبا نزديك با سال وفات حضرت خديجه (س) است به احتمال قوي، ياد وي در اين سوره تعريضي است به حمايت ها و فداكاري هاي خديجه(س) از پيامبر اسلام صلي الله عليه وآله. منشأ ايمان و كمال آسيه را مي توان در علم و معرفت بالاي وي، دعا وتضرع خالصانه اش به درگاه الهي و غيره ... دانست. با توجه به آن كه نقش الگوئي آسيه، تنها به زنان محدود نبوده، بلكه مردان را نيز شامل مي شود از اين رو، مشاهده مي شود قرآن در سوره تحريم ، در مقام معرفي وي به عنوان الگو، از تعابير مذكر استفاده كرده است، چرا كه اين تعابير هر دو گروه از انسان ها ،اعم از زن ومرد را، شامل مي شود در حالي كه تعابير مؤنث ناظر به زنان بوده وفقط، به آنها اختصاص دارد . قرآن از آسيه در دو جا با عنوان( إمرأة فرعون ) ياد كرده، نه زوج فرعون، در تحليل علّل اين امر بايد گفت، از آنجا كه ايمان وعقايد توحيدي آسيه وكفر وطغيان فرعون، آيتِ زوجيت ، ميا ن آنها را از بين برده بود، از اين رو، تعبير به إمرأة شده است نه زوج. در مورد نحوة ياد آسيه در قرآن، كه وي را،در نقطه مقابل زنان لوط ونوح قرار داده است مي توان اموري چون: نقش اختيار در سرنوشت انسان وعدم جبر او، مسئول بودن همه انسان ها وغيره ... استنباط كرد. واژگان كليدي: الگو، آسيه ،اسوه، زن فرعون

---

‫مسئله موعود جهاني و منجي بشريت، ويژه قوم، ملت يا دين خاصي نيست؛ بلکه همه اديان الهي و غير الهي به منجي بشريت عقيده دارند. اين پژوهش در چهار فصل، در پي بررسي اين موضوع در قرآن و عهدين است. در کليات، پس از طرح تحقيق و واژه‌شناسي، به اعتقاد اديان الهي و غير الهي به موعود اشاره شده است. سپس به موعود در عهد عتيق، عهد جديد و قرآن پرداخته است. در زبور داوود و کتب دانيال، اشعيا، بوئيل، زکريا، حزقيال، حجي و صفينا که همه از انبيا بودهاند، به ظهور منجي و موعود بشارت داده شده است. انجيل متّي، مرقس، لوقا و يوحنّا هم به عنوان عهد جديد، به آمدن منجي و موعود وعده داده‌اند. تعدادي از آيات قرآن، به صراحت، ظهور مهدي موعود? و استخلاف و وراثت زمين را بيان کردهاند. ديدگاه مشترک اسلام، يهوديت و مسيحيت در مورد موعود، عبارت است از: بشارت به ظهور منجي موعود، شخصيت والا و منتخب منجي، حکومت جهاني، توحيد و دين واحد در سراسر جهان و اينکه صالحان وارث زمين خواهند بود. اختلاف ديدگاه آنها، در شخص و هويت منجي موعود و در غيبت موعود است. هر سه دين، در انتظار موعود به سر مي‌برند و ويژگي‌هاي موعود و منجي در قرآن و عهدين ذکر شده است. همچنين علائم ظهور موعود در روايات تفسيري قرآن و در عهدين آمده است. بروز جنگ‌ها و اختلافات، بازگشت بني‌اسرائيل به سرزمين موعود، خشکسالي و قحطي و بيماري‌هاي مهلک و بي‌درمان، اتفاقاتي است که عهد عتيق، پيش از ظهور موعود، از آنها ياد مي‌کند. بر اساس عهد جديد هم پيش از ظهور منجي، نشانه‌هايي چون وقوع جنگ، حوادث آسماني، وقوع زلزله و حوادث طبيعي، بروز مرگ و وقوع بلايا، آمادگي پذيرش مردم، و رواج مفاسد اخلاقي در ميان مردم جهان، پديد خواهد آمد. در روايات اسلامي به عنوان تفسير آيات قرآن، نيز علائم ظهور بيان شده است که عبارتاند از: خروج سفياني، خسف بيداء، خروج يماني، صيحه آسماني، قتل نفس زکيه، نزول عيسي بن مريم( از آسمان، نشانه‌هايي در آفاق و انفس، بروز قحطي و بلاها، طلوع خورشيد از مغرب، عذاب و بلاهاي آسماني. از اشتراکاتي که در قرآن و عهدين وجود دارد، مي‌توان به اين معنا رسيد که همه اينها از يک منبع صادر شده است.

‫بيشتر مباحث شيعه درباره امامت، عکس العملي در برابر ديدگاه عامه است؛ اما اگر نقش امام بر اساس قرآن و حديث تبيين گردد و جايگاه و منزلت اولياي الهي روشن گردد، معلوم خواهد شد که رهبري سياسي امت، فرعي از شئون و مقام امام است. پژوهش حاضر با روش نقلي به بررسي نقش اولياي الهي در نظام تکوين پرداخته است. خداوند متعال، خالق و مدبر هستي است و قدرت تصرف در نظام تکوين، ذاتاً از آن اوست. خالق هستي، انسان را در اين عالم براي بندگي و معرفت حق تعالي آفريده و ميل فطري نيل به کمال را در او قرار داده است. روح انسان از چنان وسعت و قابليتي برخوردار است که مي‌تواند با وصول به کمالات معنوي، خليفه خدا و مظهر جميع اسماء و صفات الهي گردد؛ تا جايي‌که خداوند، مقام ولايت را به او اعطا مي‌نمايد. اعتقاد به ولايت تکويني اولياي خدا، تا زماني که در تمام تصرفات، مؤثر و علت اصلي را اراده خدا بدانيم، نه تنها آميخته با شرک نيست، بلکه عين توحيد است. ولايت تکويني که خدا به اولياي خود در مقام قرب و بالاترين حد کمال، عنايت مي‌کند، تشکيکي و داراي مراتب و درجات متفاوت است. حضرت محمد( و اهل بيت معصوم‌او بالاترين و والاترين درجه قرب به حق و ولايت تکويني را دارا هستند. غيرمعصومين نيز مي‌توانند با تلاش و کوشش خود، مراتبي از ولايت و قرب الهي را به‌دست آورند تا جايي‌که خداوند، گوش و چشم و زبان و دست آنان مي‌شود. وقتي انسان، مظهر قدرت حق مي‌شود، در نظام تکوين واسطه فيض مي‌شود، و به اذن الهي مي‌تواند تصرفاتي را انجام دهد. ولايت تکويني انبيا در واقع معجزه آنان براي اثبات نبوت نيز مي‌باشد، و ولايت محمد و آل محمد( از طريق مقام نورانيت آن‌ها و مقام اعلميت ايشان نيز قابل اثبات است. از آثار ولايت تکويني، هدايت ديگران به‌سوي قرب الهي، اخبار از حوادث و اسرار آفرينش، و حل مشکلات مردم مي‌باشد.

‫در ادعيه قرآني، آموزههاي اخلاقي و عوامل تربيت و کمال انساني نهفته است. اين پژوهش در صدد بررسي آموزههاي اخلاقي دعاهاي موجود در قرآن در ابعاد مختلف فرد، خانواده و اجتماع است. بررسي در دعاهاي قرآني نشان ميدهد که هيچ وسيلهاي مانند دعا، توانايي تحقق بخشيدن به تقاضاي رشد و کمال را ندارد و در ادعيه قرآني، آموزههاي اخلاق فردي، خانوادگي و اجتماعي به طور مکرر آمده است. در مورد اخلاق فردي، رابطه انسان با خود و رابطه انسان با خدا مطرح است. نمونههايي از اخلاق فردي در ادعيه قرآني عبارت است از: درخواست دانشافزايي، درخواست صبر و ثبات قدم، درخواست توکل، درخواست هدايت، درخواست اخلاص، درخواست شکرگزاري، طلب غفران. از مجموع اين ادعيه به دست ميآيد که انسان در ارتباط با خداوند بايد هميشه به دنبال طلب افزايش علم، توفيق شکر در برابر نعمتهاي الهي، طلب خير در مصائب، و ... باشد. آموزههاي اخلاق خانوادگي در ادعيه قرآني عبارت است از: آموزههاي اخلاق خانوادگي در رابطه با والدين، در رابطه با همسران، در رابطه با فرزندان، و در رابطه با برادران ديني و نسبي. از اين دعاهاي قرآني نوع دعاکردن براي والدين، همسر، فرزندان و برادران فهميده ميشود. در مورد اخلاق اجتماعي هم، در مهمترين ابعاد اجتماع، فرهنگ، سياست و اقتصاد، آموزههاي اخلاقي فراواني در دعاهاي قرآني وجود دارد. در اخلاق فرهنگي، مهمترين دعا در ضمن درخواست دوري از شرک، تحکيم توحيد ناب است. در رابطه با اخلاق سياسي، در ضمن درخواست حکومت بينظير از خداوند، قرارگرفتن قدرت به عنوان مايه اصلاح مردم و تحکيم فضايل اخلاقي در جامعه، درخواست شده است. در جنبه اقتصاد، ضمن درخواست رزق و روزي از خدا، معنويت و کمال از خداوند درخواست شده است. نتيجه اينکه دعاهاي قرآني در تمامي حوزههاي فرد، خانواده و اجتماع، آموزههاي اخلاقي بيبديلي دارد.