جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫شيطان با وسوسه‌هاي خود، انسان را از مسير اصلي منحرف مي‌سازد و براي اين منظور، دام‌هايي را در مسير انسان مي‌گستراند. قرآن بارها بر اين مسئله تأکيد داشته و انسان‌ها را از کيد و خدعه شيطان بر حذر داشته و راه‌هاي مبارزه با آن را به انسان نشان داده است. اين پژوهش در سه بخش، به اين موضوع پرداخته است. درباره ماهيت شيطان دو ديدگاه مطرح است و نويسنده پس از بررسي ، نتيجه گرفته است که شيطان از جن است ، نه از ملائکه. بر اساس گفته صدرالمتألمين، حکمتهاي آفرينش شيطان بسيار است که برخي از آنها عبارتاند از: قانون اضداد ، قانون شر و خير، و آزمايش انسانها. ويژگيهاي شيطان در قرآن عبارتاند از: عدوّ، اغواگر، مذئوم (نکوهيده)، مدحور (رانده شده)، مارد (سرکش)، مريد (طغيانگر)، رجيم، کفور، ملعون، مستکبر، مبتکر قياس باطل،کافر، لغزاننده و... . از نگاه قرآن، هواي نفس، حب دنيا، شراب و قمار، آرزوهاي طولاني و نابجا، تفرقه‌افکني، غفلت، اسراف و تبذير، تکبر و غرور، جدل، و به تأخير انداختن توبه، مهم‌ترين و خطرناک‌ترين دام‌هاي شيطان هستند. برخي از شيوه‌ها و روش‌هاي اغواي شيطان، در کمين نشستن بر راه مستقيم و رهزني از چهار سو، شيوه گام به گام در امر به گناهان صغيره، احياي سنت‌هاي جاهلي، و تزيين گناه هستند. برخي از مهمترين آثار و نتايج پيروي از شيطان از نظر قرآن، ابتلا به عذاب الهي، ورود به دوزخ، همنشيني با شياطين، نابودي، تسليم نشدن در برابر حق، و شرک است. راه‌هاي مبارزه با دام‌هاي شيطان، مبحث پاياني است که عبارتاند از: استعاذه، ايمان و توکل، استغفار و توبه، ياد خدا، نماز و روزه، دعا و تضرع، اخلاص، يادآوري تذکرات الهي، تقواي الهي. اين پژوهش تلاش کرده تا گوشه‌اي از هشدارها و پيام‌هاي نوراني آيات قرآن درباره شيطان و سپاهيانش را ارائه دهد. آنچه مسلم است، اينکه شيطان همه تلاش خود را براي به زانو در آوردن انسان براي بازماندن از راه هدايت به کار مي‌بندد و اگر در مواردي چنين امري محقق نشود، از ناتواني او در مقابل مخلصان است. شيطان شيوه‌هايي بسيار ظريف در اين مورد دارد که بايد شيوه‌ها و دام‌ها را شناخت و از آنها به خدا پناه برد.

‫اين پايان نامه، به مقايسه نوع نگرش قرآن کريم و انجيل (عهد جديد) در مورد شخصيت حضرت مريم( و اوصاف ايشان و ترسيم موارد اشتراک و افتراق ديدگاه‌هاي قرآن و عهد جديد در اين باره پرداخته است. نويسنده، ضمن بيان گوشه‌هايي از زندگاني حضرت مريم( از منظر قرآن و عهد جديد؛ به برخي از فضايل و کرامات ايشان از ديدگاه قرآن اشاره کرده و جريان تولد حضرت عيسي( را از حضرت مريم، از دو منظر عهد جديد و قرآن و عقايد مسيحيان در مورد شخص و شخصيت حضرت مريم( را منعکس نموده است. وي درتبيين گزارش قرآن و عهد جديد در مورد زندگاني و شخصيت حضرت مريم(، ضمن بيان نقاط مشترک؛ معتقد است که در نوع انعکاس شخصيت والاي معنوي ايشان از اين دو منظر، اختلاف هاي فراواني وجود دارد. طرح اين شبهه‌ها و پاسخ آن‌ها بخشي از پايان نامه مي‌باشد. نويسنده در پنج فصل، ضمن معرفي صحيح شخصيت مريم( از نگاه قرآن، به نقد برخي از پندارهاي انحرافي مسيحيان، برگرفته از عهد جديد در اين باره پرداخته است: فصل اول، به بيان کليات تحقيق و معرفي اجمالي مريم( و عيسي( از نگاه قرآن و اناجيل اختصاص دارد. در فصل دوم، زيست‌نامه حضرت مريم( از نگاه قرآن و عهد جديد مقايسه شده و در مورد خاندان مريم، والدين ايشان، تولد حضرت مريم و دوره‌هاي مختلف زندگي وي از اين منظر نکاتي بيان گرديده است. بخشي از مطالب فصل سوم به مقايسه مقام و مرتبت بالاي مريم( نزد خداوند متعال از دو منظر قرآن و عهد جديد اختصاص دارد. عصمت، طهارت و پاکدامني حضرت مريم( از نظر قرآن و کرامات و فضايلي که از ايشان بر اثر عبادت فراوان صادر شده؛ ساير مطالب فصل سوم مي‌باشد. معرفي شخصيت مريم( به عنوان مادر حضرت عيسي از نگاه قرآن و عهد جديد و پاسخ به برخي از اتهامات به آن حضرت از سوي مسيحيان، با نگاهي قرآني از مباحث فصل چهارم مي‌باشد. در فصل پنجم، به بيان برخي از پندارهاي غلط مسيحيان نسبت به مريم، مانند الوهيت ايشان و فرزندش و نيز به نقد اين پندارها مي پردازد.

‫محبت اهل‌بيت پيامبر اسلام، يکي از ضروريات دين اسلام تلقي مي‌شود. قرآن در آيه 23 سوره شوري که به آيه مودت مشهور است، بر مودت ذوي‌القربي پيامبر اکرم (ص) تأکيد کرده است. بر اساس مستندات قرآني و روائي ثابت شده است که مصاديق ذوي‌القربي، اهل ‌بيت پيامبر اسلام مي‌باشند. از سوي ديگر، در روايات اسلامي محبت اهل ‌بيت( به‌عنوان اساس دين، معيار ايمان، نشانه رضايت پروردگار، بهترين عبادت، و مهم‌ترين نعمت الهي معرفي شده است. البته محبت اهل ‌بيت پيامبر، لوازم و شرايط خاصي دارد که شناخت اهل ‌بيت، الگو گرفتن از ايشان، عمل به اوامر و دستورات ايشان، تلاش براي به‌دست‌آوردن رضايت آن‌ها، دوستي با دوستان اهل‌بيت و دشمني با دشمنان ايشان، و همراهي کردن با آن‌ها در اندوه و شادي، از مهم‌ترين لوازم و شرايط آن است. علاوه بر اين، محبت اهل‌بيت( به‌واسطه دو دليل از ساير محبت‌ها جدا است؛ اولاً محبت اهل ‌بيت جداي از محبت خداوند نمي‌باشد، و ثانياً محبت پيامبر اکرم (ص) از ضروريات دين بوده، و محبت اهل ‌بيت و اطاعت از دستورات ايشان يکي از لوازم محبت پيامبر مي‌باشد. همچنين بر محبت اهل‌بيت( آثار گران‌بهايي مترتب است، که از جمله مي‌تون به استکمال دين، تقرب به خدا، بهره‌مند شدن از شفاعت ايشان، بخشوده‌شدن گناهان، برخورداري از امنيت در صحراي محشر، راه‌يابي به بهشت جاويدان و محشور شدن با اولياي الهي، اشاره کرد. نتيجه آن‌که بر اساس آيات و روايات مي‌توان سه اصل مهم را استخراج کرد؛ يکي واجب بودن محبت اهل بيت، آن هم به‌طور مطلق؛ ديگري، قرار دادن محبت اهل بيت( به‌عنوان پاداش رسالت پيامبر اعظم؛ و آخر، مرجعيت مطلق اهل بيت. البته آن‌چه کارساز و مفيد است محبت عملي است و نه فقط محبت زباني. بدين ترتيب، اين محبت زمينه‌اي خواهد بود براي آن‌که مردم، اهل بيت( را به‌عنوان بهترين الگو در امور دنيوي و اخروي‌خود، انتخاب نمايند.

‫اين پژوهش در پنج فصل تنظيم شده است و هدف از آن، بررسي شيوه‌هاي تعليم و آموزش قرآن، توسط پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و اهل‌بيت? است. نويسنده در کليات، به واژه‌شناسي پرداخته و از جمله، تحسين، تحقيق، ترتيل، تلاوت، تحزين، تزيين و تغنّي را تعريف نموده است. سپس جايگاه قرآن از ديدگاه پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و اهل‌بيت? مطرح شده است. نويسنده بر اساس روايات متعددي از پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و ائمه?، به جايگاه قرآن در نگاه آن حضرات پرداخته است و ديدگاه هر يک از چهارده معصوم? را درباره قرآن با توجه به روايات ارائه نموده است. پس از آن، آموزش قرآن کريم در مکتب معصومان? ارائه شده است. در اين مبحث، پس از بيان اهميت علم‌آموزي در کلام پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و امام علي عليه السلام، انواع و روش‌هاي آموزش، صفات معلم، صفات متعلم، آموزش قرآن و اصول کلي در آموزش قرآن بيان شده است. نويسنده در فصلي ديگر، به انس پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و اهل‌بيت? با قرآن پرداخته است. در اين فصل، راه‌هاي انس با قرآن، انس هر يک از چهارده معصوم? با قرآن و انس برخي نوادگان معصومان? و علما به عنوان شاگردان مکتب اهل بيت? با قرآن بيان شده است. مقايسه روش‌هاي آموزش قرآن در هندوستان، مصر، عربستان و ايران و بررسي محاسن و معايب آنها بحث ديگري است که نويسنده بدان پرداخته است. از جمله نتايج در اين پايان‌نامه، لزوم آگاهي نسبت به جايگاه قرآن براي کساني است که قصد يادگيري آن را دارند. همچنين انس با قرآن، نتيجه آموزش قرآن شمرده شده است. از آن رو که ما بايد تعليمات ديني را با تعليمات ديني پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و معصومان? مقايسه کنيم، آموزش قرآن هم از اين امر مستثنا نيست و در بحث مقايسه روش‌هاي آموزش در چهار کشور، بعضي از کشورها بسيار به روش اصيل نزديک دانسته شده است.

‫در اين پژوهش با رويکردي تطبيقي ديدگاه‌هاي قرآن کريم، تورات و انجيل در مورد دعا و آثار، ارکان دعا، آداب دعا، شرايط استجابت دعا، فضيلت و اهميت دعا بيان شده است. نويسنده در قالب هفت فصل توانسته‌ابعاد مختلف دعا را از منظر دين اسلام، مسيحيت و يهوديت بررسي نمايد. در فصل اول، کليات تحقيق، فرضيه‌ها،‌سؤال‌هاي تحقيق، ضرورت تحقيق و اهميت آن بيان شده است. در فصل دوم، فضيلت دعا از ديدگاه قرآن کريم و توصيه‌هاي عهدين به دعا و تأکيد عهدين به دعا مطرح شده ومقايسه‌اي از آموزه‌هاي قرآن و عهدين در اين زمينه آمده است. در فصل سوم، ارکان دعا بررسي شده که عبارتنداز: مدعو (دعا کننده)، محتواي دعا و ويژگي هاي دعا، و در ادامه ديدگاه‌هاي عهدين و قرآن را در اين زمينه منعکس گرديده است. در فصل چهارم، انواع و اقسام دعا مطرح شده و به اين مسأله پرداخته شده است که دعا از جهات مختلفي انواع و اقسامي دارد که از جمله دعاي ظاهري و حقيقي، تکويني و ظاهري دنيوي و اخروي مي‌باشد که قرآن و عهدين نيز به اين مطلب اشاره کرده‌اند. در فصل پنجم، موارد سؤال و دعا مشخص شده و ديدگاه قرآن و عهدين در مورد اين که چه چيز‌هايي بايد در دعا از خدا خواست بيان گرديده است. در فصل ششم، شرايط استجابت دعا از منظر قرآن و عهدين و فضل و کرم خدا در اين زمينه بررسي شده است. در فصل هفتم، آداب دعا و شرايط آن و ديدگاه قرآن و عهدين در اين باره منعکس گرديده و آثار دعا از جمله خدا‌شناسي، خودشناسي و ارضاي نياز فطري بيان شده است.

---

---

‫براساس باورهاى دينى نشأت گرفته از پيشگويى هاى اديان آسمانى ، براى آخرالزمان يعنى واپسين قسمت روزگار در اين دنيا رويدادهايى تصوير شده است كه دسته اى از آنها نه تنها مختص جامعه ى خاص شيعى يا اسلامى بلكه براى تمام بشريت و مشترک با پيروان ديگر اديان از جمله يهوديان و مسيحيان است. از سويى اصول بيشتر پيشگويى هاى اسلام با پيشگويى هاى كتب مقدس پيشين مشترک است و از سوى ديگر دسته اى از پيشگويى هاى آخرالزمان تاكنون به وقوع پيوسته و يا در حال به وقوع پيوستن است بنابراين در اين تحقيق اين مطلب مورد بررسى قرار گرفته است كه يهوديان و مسيحيان كه براساس روايات اسلامى تا زمان ظهور موعود اسلام در آخرالزمان مانند اسلام داراى آيين هاى مطرح و قابل توجه در جهان خواهند بود نسبت به حوادث آخرالزمان چه اعتقادى دارند و پيشگويى هاى آنان با پيشگويى هاى اسلام تا چه اندازه مشترک يا مغاير است. از اين رو هدف از تحقيق حاضر بررسى زمان آخرالزمان با توجه به موارد استعمال اين واژه در متون علمى اسلامى ، مسيحى و يهودى و پيشگويى هاى مربوط به آن در قرآن كتاب آسمانى اسلام ، انجيل و ساير مجموعه عهدجديد بخشى از كتاب مقدس مسيحيان و اسفار تورات و ساير مجموعه عهدعتيق كتاب مقدس يهوديان و بخش ديگر از كتاب مقدس مسيحيان است. براى اين منظور ابتدا شواهد پيرامون حوادث آخرالزمان از آيات كتب مقدس گردآورى و سپس موارد بيان شده در تفاسير اين آيات براساس سنت و خلاصه ى نظرات مفسران و برايند كلى حاصل از آن بازگو شده است و هدف اصلى ، گزارش موارد مرتبط با بحث از كتب مقدس اين سه جامعه ى دينى است. عناوينى كه به بررسى تطبيقى در مورد آنها پرداخته شده و تقريبا در شكل كلى آن از مشتركات است عبارتند از : اهل آخرالزمان و ناگوارى هاى پيش از ظهور موعود ، انتظار ، فتنه ى دجال ، جنگ و خونريزى مقارن با ظهور موعود ، فتنه ى يأجوج و مأجوج ، روز خداوند ، موعود آخرالزمان ، صداى آسمانى براى اعلان ظهور موعود ، جداسازى مؤمنان از كافران مقارن با ظهور موعود ، نزول از آسمان ، نجات ، سرنوشت شيطان ، بازگشت دسته اى از مردگان به دنيا يا رجعت ، حكومت آخرالزمان ، از بين رفتن اديان باطل و باقى ماندن دين حق ، شريعت تازه در روزگار موعود ، بركات پس از ظهور موعود.

---

‫اعجاز قرآن، يکي از مهمترين مباحث علوم قرآني است که مورد توجه دانشمندان قرآني قرار گرفته و منشأ آثار مستقلي در اين زمينه شده است. اين پژوهش تلاشي است در پي گردآوري و بررسي آراي علامه مجلسي? با محوريت بحارالانوار و حيات القلوب و مراجعه به ساير آثار ايشان. نويسنده پس از کليات و مفاهيم، به حقيقت معجزه و تحدّي از نظر علامه مجلسي? پرداخته است. تفاوت معجزه با سحر و شعبده، تفاوت معجزه با کرامت، شرايط معجزه، ضرورت معجزه براي پيامبران، دلالت معجزه بر صدق نبوت يا امامت، راه تشخيص معجزه، حکمت تنوع معجزه و تعدد وجوه اعجاز قرآن، از مباحثي است که در رابطه با معجزه ارائه شده است. ايشان براي معجزه هشت شرط قائل شده و تشخيص اعجاز قرآن را فقط از طريق کارشناسان و آگاهان ميسّر ميداند. همچنين، براي تحدي شش مرحله قائل است. ايشان قلمرو تحدّي قرآن را عام دانسته و شامل همه افراد و تمامي زمانها ميداند؛ ولي تا کنون کسي نتوانسته است به تحدّي قرآن، پاسخ دهد. سپس وجوه اعجاز قرآن از ديدگاه علامه مجلسي? بيان شده است که عبارت است: از اعجاز بياني (مانند بلاغت، فصاحت، نظم و اسلوب شگفت انگيز قرآن و عدم اختلاف)، اعجاز علمي، اعجاز اخبار غيبي، اعجاز تشريعي و اعجاز طريقي، يعني امّي بودن آورنده آن. وي نظريه صرفه را از سيد مرتضي و فصاحت و بلاغت را از شيخ مفيد، به عنوان وجه اعجاز نقل نموده است؛ اما توجه وي بيشتر به فصاحت و بلاغت و اخبار غيبي قرآن است. در پايان، پاسخ علامه مجلسي? به شبهات اعجاز قرآن ارائه شده است. اين شبهات عبارتاند از: شبهات مربوط به اصل اعجاز، شبهات مربوط به الفاظ قرآن، شبهات مربوط به معناي قرآن و شبهات متفرقه پيرامون اعجاز. شبهات ملحدين و دهريين، محمد بن زکرياي رازي، ابن راوندي، فلاسفه غير الهي، و اخبار آحاد بودن معجزات، از شبهات مربوط به اصل اعجاز است.