جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده هنر مدرن منادی دوران جدیدی است، دوران تعلیق و وانهادگی؛ دورانی که در حوزه‌های عمومی‌تر پست‌مدرن نامیده می‌شود. پساساختارگرایی اندیشه‌ی چنین دورانی است، دورانی که انسان به سرشت تاریخی خود پی می‌برد و از بند لوگوس می‌گسلد. اما این وانهادگی، برخلاف تصور رایج، زندگی را با نسبیت محض و بی‌معنایی مواجه نمی‌سازد. می‌خواهیم ببینیم در اندیشه‌ی پساساختارگرا چه بر سر هنر می‌آید. در واقع «هنر بدون لوگوس» موضوع اصلی این مقاله است. در این مقاله با معرفی و نظریه‌پردازی پیرامون مفهوم «فدرالیسم زبانی» تلاش می‌کنیم خوانشی متفاوت از هنر در پارادایم پساساختارگرایی ارائه دهیم. با کنار گذاشتن لوگوس، بار تعهد هنر بر دوش «دیگری» قرار می‌گیرد. در این معنا هنر اساساً متعهد است، اما نه دیگر تعهد به امری متافیزیکی، که تعهدی زمینی و این‌جهانی. در این مقاله با معرفی و نظریه‌پردازی پیرامون مفهوم «فدرالیسم زبانی» تلاش می‌کنیم خوانشی متفاوت از هنر در پارادایم پساساختارگرایی ارائه دهیم. با کنار گذاشتن لوگوس، بار تعهد هنر بر دوش «دیگری» قرار می‌گیرد. در این معنا هنر اساساً متعهد است، اما نه دیگر تعهد به امری متافیزیکی، که تعهدی زمینی و این‌جهانی.

چکیده در این جستار کوشش شده است نسبت میان فلسفه و علوم ‌انسانی با نگاهی نو و باتوجه‌به بنیادهای هرمنوتیکی آنها بررسی و مطالعه شود. مطابق ادعای این مقاله، هر رشته و شاخۀ معرفت موجود در علوم ‌انسانی نگاهی مابعدالطبیعی و فلسفی دارد که بر مبنای بنیادی هرمنوتیکی ایجاد شده است؛ بنابراین، علوم‌انسانی از فلسفه و مابعدالطبیعه بی‌نیاز نیست. در این پژوهش با در نظر گرفتن نسبتی که انسان با فهم و تفسیر و به‌طور عام با «هرمنوتیک» دارد، ضمن سخن‌گفتن از ضرورت کثرت‌انگاری در ساحت فلسفه و مابعدالطبیعه، نشان داده‌ است چگونه رشته‌های مختلف موجود در حوزه علوم ‌انسانی به‌ناچار باید نگاهی کلی و کلانی داشته باشند و این موضوع، در حوزۀ برتری از شناخت، یعنی همان معرفت مابعدالطبیعی آشکار می‌شود. درپایان، باتوجه‌به ایده‌های ارائه‌شده در نسبت میان فلسفه و علوم‌انسانی و نکات موجود در نسبت میان متعاطی مابعدالطبیعه و عالمان علوم ‌انسانی نشان داده شده است چگونه بر مبنای این بنیاد هرمنوتیکی از امکان ظهور «مابعدالطبیعه‌های خاص» سخن گفته می‌شود و علوم‌انسانی چگونه در چنین بستری (با در نظر گرفتن نیازهای بومی، ملی، دینی و فرهنگی ما) پرورش و کمال می‌یابد. همچنین، از رهگذر مناسبات احتمالی موجود در میان فلسفه و علوم‌انسانی چگونه می‌شود برای پژوهشگران به‌منظور مطالعات میان‌رشته‌ای راهی را گشود.

در ابتدای این رساله به توضیح مفهوم سعادت و شقاوت در قرآن پرداخته شده است یعنی حالات و شرایطی جستجو می‌شود که در آیات قرآن، آن شرایط سعادت فرد را به دنبال دارند از جمله رفتن به بهشت، دوری از جهنم، دخول در رحمت خدا، رضایت فرد از خدا و رضایت خدا از فرد و... در مورد شقاوت نیز رفتن به جهنم و دوری از بهشت مصادیق شقاوت در قرآن می‌باشند. در ادامه به خصوصیات فرد سعید و شقی پرداخته شده است یعنی خصوصیاتی که به موجب آن شخص به سعادت یا شقاوت رسیده است. در مورد فرد سعید می‌توان به مطیع خدا و پیامبر بودن، راستگو، مجاهد، صبور، ترس از خدا، با ایمان، آمر به معروف و ناهی از منکر اشاره کرد و برای فرد شقی می‌توان به تکذیب کننده آیات الهی، کسی که به خدا دروغ می‌بندد، کافر، مجرم و ظالم اشاره نمود. در ادامه پایان نامه به بحث اصلی یعنی سعادت محوری در قرآن پرداخته خواهد شد. در این مورد تمام آیاتی که لفظ سعادت در آن‌ها بوده مورد بررسی قرار گرفته و در مرحله بعد آیاتی که به بهشت مربوط می‌شده با توجه به اینکه بهشت رفتن به سعادت رسیدن می‌باشد، مورد بررسی قرار گرفته و به دنبال این بودیم که آیا می‌توان از آیات قرآن چنین برداشت کرد که باید برای رسیدن به سعادت ملتزم به امور اخلاقی بود؟ در نهایت چنین نتیجه گرفته شد که سعادت محوری در قرآن اثبات نمی‌شود چون در آیات تنها ذکر شده که اگر کار خیر انجام گیرد، سعادت حاصل می‌شود یعنی بین کار خیر کردن و به سعادت رسیدن رابطه علت و معلولی برقرار است ولی هیچ اشاره‌ای نشده که باید برای رسیدن به سعادت ملتزم به افعال خیر بود.و صرف معلول بودن سعادت برای عمل خیر کافی نیست که بگوییم سعادت محوری وجود دارد.

مطالب مورد بحث و بررسی در این رساله عبارت است : قسم ثانی (فی‌الانوارالالهیه و نورالانوار و مبازی الوجود و ترتیبها) - المقاله‌الاولی (فی النور و حقیقته و نور النور و مایصدرمنه اولا) - فصل (فی ان النور لایحتاج الی تعریف) - فصل (فی تعریف‌الغنی) - فصل(فی‌النور و الظلمه) - فصل (فی افتقارالجسم فی وجوده الی النور المجرد)- ضابط - فصل اجمالی (فی ان من یدرک ذاته فهو نور مجرد) - فصل تفصیلی (فیما ذکرناه ایضا) - ضابط - عباره اخری _ حکومه - فصل (فی الانوار و اقسامها) - ایضاح آخر - فصل (فی ان اختلاف الانوارالمجرده العقلیه هو بالکمال و النقص لا بالنوع) - فصل (و من طریق آخر) - قاعده - فصل (فی نورالانوار) - و ایضا من طریق آخر - طریق تفصیلی - المقاله الثانیه (فی ترتیب الوجود) - فصل (فی ان الواحد الحقیقی لا یصدر فیه من حیث من حیث هو کذلک اکثر من معلول‌واحد) - فصل (فی ان اول صادر من نور النوار نور مجرد واحد) - فصل (فی احکام هذه البرازخ) - فصل (فی بیان حرکات‌الافلاک ارادیه و فی کیفیه صدورالکثره عن نورالانوار) - قاعده (فی کیفیه‌التکثر) - فصل (فی جود نورالانوار) - قاعده (فی‌المشاهده) - قاعده اخری‌اشراقیه (فی ان مشاهده النور غیر اشراق شعاع ذلک النور علی من یشاهده) - فصل (فی ان لکل نور عال قهرا" بالنسبه الی النور السافل و للسافل محبه بالنسبه الی العالی) - فصل (فی ان محبه کل نور سافل للنفسه مقهوره فی محبه للنور العالی) . فصل (فی ان اشراق النورالمجرد لیس بانفصال شیء منه) - فصل (فی کیفیه صدور الکثره عن الواحد الاحد و ترتیبها) - فصل (فی تتمه‌الکلام علی الثوابت و بعض الکواکب) - فصل (فی بیان علمه تعالی علی ماهو قاعده الاشراق) - فصل (فی قاعده الامکان الاشرف علی ماهو سنه‌الاشراق - قاعده (فی‌بیان جواز صدور البسیط عن المرکب) - قاعده (فی بیان اقسام ارباب الاصنام) - فصل (فی بیان عدم تناهی آثار العقول و تناهی آثار النفوس) .

این رساله مشتمل بر سه بخش می‌باشد. نگارنده در بخش اول رساله به بررسی احوال و آثار نجم‌الدین دبیران کاتبی قزوینی پرداخته است . در بخش دوم بررسی افکار منطقی و فلسفی و کلامی کاتبی را مدنظر قرار داده، و در بخش سوم تصحیح المفصل فی شرح‌المحصل نجم‌الدین‌دبیران کاتبی قزوینی را ارائه نموده‌است .

پژوهش حاضر به مبانی معرفت‌شناختی دانش دینی در حوزه‌ی علوم انسانی مي‌پردازد. بدین‌ منظور کلیات دین و علم، تعاریف، ویژگی‌ها و قلمرو هریک بررسی گردیده و هم‌چنین از ارتباط علم و دین سخن به میان آمده است. سرانجام پژوهش در پی آن است تا از میان فروض متعددی که برایدانش دینی متصور است، تحقق آن را به وسیله‌ی رویکرد تاسیسی به اثبات برساند. این رویکرد با تکيه بر علم‌شناسي معاصر بیان می‌دارد که علم پدیده‌ای فرهنگی و انسانی بوده و در فرآیند تولید و بقای خود مبتنی بر پیش‌فرض‌های متافیزیکی است و در واقع بدون زیر‌بنای فلسفی هویت خود را از دست خواهد داد. بنابراین دین از آن جهت که از یک موجود متعالی و فارغ از سوگیری‌ها و محدودیت‌های بشری صادر شده است، می‌تواند بهترین پشتوانه برای علم باشد.

تحقیق حاضر یک پژوهش میان رشته‌ای به شیوه تحلیلی و کتابخانه‌ای است که با رویکرد فلسفی، مباحث تربیتی و حقوقی را در اندیشه استاد مطهری مورد واکاوی قرار می‌دهد و هدف اصلی آن بررسی تاثیر نظرات فلسفی استاد، در شکل گیری و نضج اندیشه‌های ایشان در آن دو عرصه است. ازین روی مسأله اصلی پژوهش حاضر این خواهد بود که چگونه نظرات فلسفی در اندیشه‏ی تربیتی و حقوقی شهید مطهری، اشراب شده است. کلیدواژه‌ها: شهید مطهری، حقوق، تربیت، فلسفه

رساله‌ای که تحت عنوان مقایسه تجربه عرفانی و وحیانی تقدیم می‌شود شامل سه بخش اصلی است:بخش اول: آشنایی مستند با دیدگاه‌های پنج تن از شخصیت‌های برجسته معرفتی جهان اسلام (فارابی، ابن‌سینا، شیخ اشراق،‌ ابن‌عربی و صدرا) در باره «عرفان» و «وحی» است. هدف این بخش، صرفاً آشنایی مستند با دیدگاه شخصیت‌های مذکور با دو مقوله «عرفان» و «وحی» است. لذا خواننده محترم، در این بخش، نباید انتظار نقد و بررسی و اظهار نظر موافق یا مخالف را از طرف نویسنده یا دیگران داشته باشد.بخش دوم: جمع‌بندی دیدگاه‌هاست. هدف این بخش آنست که بفهمیم آیا دیدگاه‌های مورد بحث، با هم اختلاف دارند یا ندارند. اگر اختلاف دارند، در چه حد است؟ و نقاط اشتراک چیست؟بخش سوم: نقد دیدگاه‌هاست. این نقد در دو مرحله انجام گرفته: ابتدا دیدگاه حکمای خمسه (فارابی، ابن‌سینا،‌ شیخ اشراق، ابن‌عربی و صدرا) را توسط جمعی از علمای معاصر (حسن‌زاده آملی، جوادی آملی، دکتر یثربی، استاد محمدرضا حکیمی، شهید مطهری و آیت الله امینی) مورد بررسی قرار داده‌ام. علت انتخاب این افراد نوع نگاه آنها به مبانی و دیدگاه‌های حکمای خمسه است. دو نفر اول (حسن‌زاده و جوادی) از مدافعان سرسخت مبانی و دیدگاه‌های حکمای خمسه‌اند. دو نفر دوم (حکیمی و یثربی) از مخالفان جدی حکمای خمسه‌اند. و دو نفر سوم (مطهری و امینی) حد وسط دو دیدگاه موافق و مخالف‌اند. پس از آشنایی با سه دیدگاه معاصر و تأملاتی که بر هر یک از آنها داشته‌ام، شخصاً بر اساس مبنایی که دارم دیدگاه حکمای خمسه را بر قرآن و عترت عرضه کرده و نظر خود را در باب عرفان و وحی که ملهم از آموزه‌های قرآن و عترت است تقدیم صاحب‌نظران کرده‌ام.